TYTUŁ : ARST. Numer kodowy. Data... STANDARDOWE SPECYFIKACJE TECHNICZNE. PSE-ST.ARST /2013v1 OPRACOWANO: DEPARTAMENT EKSPLOATACJI ZATWIERDZONO

Transkrypt

1 STANDARDOWE SPECYFIKACJE TECHNICZNE Numer kodowy PSE-ST.ARST /2013v1 TYTUŁ : ARST OPRACOWANO: DEPARTAMENT EKSPLOATACJI ZATWIERDZONO DO STOSOWANIA Data... WARSZAWA, czerwiec 2013

2 Spis treści 1. Wstęp i zakres opracowania Normy towarzyszące Standardy związane PSE Operator S.A Techniczne wymagania funkcjonalne dla układów ARST/ARNE Wymagania ogólne Wymagania funkcjonalne stawiane układom ARST Wymagania techniczne stawiane układom ARST Wymagania funkcjonalne stawiane układom ARNE/ARST Wymagania techniczne stawiane układom ARNE/ARST Wymagania w zakresie oprogramowania układów ARST Współpraca automatyki ARST stacji najwyższych napięć z farmami wiatrowymi Wymagania techniczne Wymagania środowiskowe Warunki atmosferyczne Stopień ochrony (szczelność) Wytrzymałość mechaniczna Kompatybilność elektromagnetyczna Poziomy izolacji Zasilanie pomocnicze Powrót do pracy odbudowa Czas eksploatacji Dane obwodów wejściowych i wyjściowych Wejścia analogowe Wejścia binarne Wyjścia binarne Zegar czasu rzeczywistego Interfejsy komunikacji szeregowej Wymagania konstrukcyjne Badania i próby Próby typu Próby wyrobu Fabryczne badania odbiorcze (FAT) Próby uruchomieniowe (SAT) /20

3 9. Dokumentacja Dokumentacja automatyki Dokumentacja oprogramowania Dane techniczne gwarantowane /20

4 1. Wstęp i zakres opracowania Specyfikacja niniejsza zawiera standardowe wymagania funkcjonalne dla automatycznej regulacji napięcia i mocy biernej ARNE/ARST w stacjach elektroenergetycznych najwyższych napięć. Specyfikacja jest elementem zbioru standardowych specyfikacji funkcjonalnych PSE. OPERATOR S.A. 2. Normy towarzyszące 1. PN-EN Przekaźniki energoelektryczne część 5. Koordynacja izolacji przekaźników pomiarowych i urządzeń zabezpieczeniowych wymagania i badania PN-EN PN-IEC Przekaźniki pomiarowe i urządzenia zabezpieczeniowe - Część 1 Wymagania wspólne Przekaźniki energoelektryczne 4. PN-EN Przekaźniki energoelektryczne - Badania odporności przekaźników pomiarowych i urządzeń zabezpieczeniowych na wibracje, udary pojedyncze i wielokrotne oraz wstrząsy sejsmiczne Badania odporności na wibracje (sinusoidalne) (część 21.1; 21.2; 21.3) 5. PN-EN Przekaźniki pomiarowe i urządzenia zabezpieczeniowe Badania odporności na zaburzenia elektryczne (części 22.1do 22.7) 6. PN-EN Przekaźniki energoelektryczne - Część 24: Wspólny format wymiany danych o stanach zakłóceniowych (COMTRADE) w systemach elektroenergetycznych 7. PN-EN Kompatybilność elektromagnetyczna (EMC). Metody badań i pomiarów. Części 4.2 do PN-EN Stopnie ochrony zapewnianej przez obudowy (kod IP) 9. PN-EN Światłowodowe złącza i elementy bierne 10. PN-EN Badania środowiskowe (seria norm) 11. PN-EN Konstrukcje mechaniczne do urządzeń elektronicznych - Wymiary konstrukcji mechanicznych szeregu 482,6 mm (19 cali) - Część PN-EN Urządzenia do pomiarów i sterowania procesami przemysłowymi (seria norm) 13. PN-EN Systemy i sieci komunikacyjne w stacjach energoelektrycznych (seria norm) 14. PN-EN Zaniki i składowe zmienne pomocniczych wielkości zasilających prądu stałego. 15. PN-EN Przekładniki napięciowe indukcyjne. 16. PN-EN Przekładniki napięciowe pojemnościowe. 17. PN-EN Przekładniki prądowe. 18. PN-EN Wysokonapięciowa aparatura rozdzielcza i sterownicza -- Część 104: Rozłączniki prądu przemiennego na napięcia znamionowe 52 kv i wyższe. 4/20

5 18. PN-IEC Odłączniki prądu przemiennego -- Łączenie odłącznikami prądu przełączania szyn 3. Standardy związane PSE Operator S.A. 1. Standardowa specyfikacja funkcjonalna. Część 1. Krajowy System Elektroenergetyczny. 2. Standardowa specyfikacja funkcjonalna. Stacje elektroenergetyczna część 2.3. Elektroenergetyczna automatyka zabezpieczeniowa, pomiary i układy obwodów wtórnych 3. Standardowa specyfikacja funkcjonalna. Stacje elektroenergetyczna część Katalog pól obwody wtórne. 4. Standardowa specyfikacja funkcjonalna. Lista sygnałów dla stacji elektroenergetycznych 750, 400, 220 i 110 kv. 5. Standardy budowy Systemu Sterowania i Nadzoru (SSiN) w stacjach elektroenergetycznych WN. 6. Standardowa specyfikacja funkcjonalna dla sieci LAN stacji. 7. Standardowa specyfikacja łącza inżynierskiego. 8. Standardowa specyfikacja funkcjonalna dla światłowodowych urządzeń transmisji sygnałów automatyki zabezpieczeniowej. 9. Standardowa specyfikacja funkcjonalna dla cyfrowych urządzeń stacyjnych ETN i filtrów liniowych. 10. Standardowa specyfikacja funkcjonalna dla kabli światłowodowych. 11. Standardowe wymagania funkcjonalne dla systemów telekomunikacyjnych obiektów stacyjnych PSE Operator S.A. 12. Specyfikacje techniczne przekładników napięciowych indukcyjnych 110, 220 i 400 kv. 13. Specyfikacje techniczne przekładników napięciowych pojemnościowych 110, 220 i 400 kv. 14. Specyfikacje techniczne przekładników napięciowych 15 kv. 15. Specyfikacje techniczne przekładników prądowych 110, 220 i 400 kv. 16. Specyfikacje techniczne przekładników kombinowanych 110 i 220 kv. 17. Specyfikacje techniczne wyłączników 110, 220 i 400 kv. 18. Specyfikacje techniczne odłączników 110, 220 i 400 kv. 19. Zasady organizacji obwodów wtórnych, konstrukcje do montażu aparatury obwodów wtórnych, kable sterownicze pomiarowe i sygnalizacyjne. 20. Specyfikacja techniczna transformatora 400/220/15.75 kv. 21. Specyfikacja techniczna Autotransformatora 400/110/SN kv. 22. Specyfikacja techniczna Autotransformatora 220/110/SN kv. 5/20

6 4. Techniczne wymagania funkcjonalne dla układów ARST/ARNE 4.1. Wymagania ogólne 1. Stacje systemowe międzysystemowe oraz stacje odbiorcze powinny być wyposażone w automatykę regulacji napięcia ARST. 2. Stacje przyelektrowniane-systemowe i przyelektrowniane-międzysystemowe powinny być wyposażone w automatykę regulacji napięcia ARNE/ARST stanowiącą część układu skojarzonego obejmującego stację i elektrownię. 3. Działania automatyki powinny umożliwiać równoległą pracę autotransformatorów stacji oraz regulację napięcia podłużną złożoną (jeśli taka jest wymagana). 4. Struktura układu automatyki ARST ARNE/ARST w obrębie stacji winna być dostosowana do organizacji obwodów wtórnych. 5. Układ ARST powinien być autonomiczny i posiadać niezależne : pomiary wielkości napięcia i prądu bezpośrednio z przekładników bezpośredni pomiar położenia przełączników zaczepów akwizycję stanu łączników biorących udział w procesie sterowania obwody sterowania przełącznikami zaczepów 6. Układ ARST powinien bazować na standardowo dostępnych sterownikach używanych w systemach sterowania i nadzoru stacji elektroenergetycznych. 7. Układ ARST powinien być wyposażony we własny terminal HMI ARST służący do miejscowego (lokalnego) wprowadzania wartości zadanych procesu regulacji, sterowania oraz graficznej prezentacji działania procesu regulacji ARST. 8. Sterownik ARST powinien współpracować z Systemem Sterowania i Nadzoru stacji (SSiN) w zakresie umożliwiającym adaptację w SSiN funkcjonalności takiej jak własny terminal HMI ARST. 9. Współpraca układu ARST z systemem SSiN powinna być oparta o następujące założenia: połączenie z SSiN powinno wykorzystywać drogi podstawowe i redundantne, układ powinien umożliwiać przekazywanie poszczególnych parametrów procesu regulacji do SSiN oraz pobieranie z SSiN wartości zadanych dla tego procesu, 10. Sygnały przesyłane z układu regulacji ARST do systemu SSiN powinny zawierać następujące informacje: sygnalizację stanów awaryjnych, sygnalizację blokad procesu regulacji, wizualizację aktualnego stanu procesu regulacji (kryteria regulacji i wartości zadane). 11. Układ ARST powinien być przygotowany komunikacyjnie do : współpracy w trybie koordynacji procesów regulacji obejmujących kilka sąsiednich węzłów (stacji najwyższych napięć wyposażonych w układy ARST), współpracy z układami ARNE elektrowni konwencjonalnych lub układów regulacji napięcia farmy wiatrowej, sterowania zdalnego, realizowanego poprzez z poziomu MK SORN w ODM (połączenie dedykowane) oraz z poziomu Dyster w ODM i KDM (połączenie poprzez SSiN). nadzoru z poziomu CN i RCN 12. Układ ARST musi posiadać możliwość zrealizowania niezależnej komunikacji serwisowej (łącze inżynierskie) dla parametryzacji, wizualizacji i serwisu. 13. Wykorzystanie standardowych protokółów komunikacyjnych: standardowe protokoły komunikacyjne do realizacji połączenia układu ARST z SSiN takie jak IEC , IEC 61850, standardowe protokoły komunikacyjne do realizacji połączenia układu ARST z MK SORN takie jak IEC , IEC , IEC 61850, standardowe protokoły komunikacyjne do realizacji połączenia układu ARST dla pracy grupowej z sąsiednimi węzłami takie jak IEC , IEC , IEC 61850, DNP 3.0 standardowe protokoły komunikacyjne do realizacji połączenia układu ARST dla ARNE i regulatora farm wiatrowych takie jak IEC , IEC , 0 IEC 61850, DNP Łączność układów ARST z ośrodkami dyspozytorskimi w ODM, w zakresie kanałów sterowania, winna być realizowana do systemów dyspozytorskich poprzez kanały komunikacyjne systemu SSiN. 6/20

7 15. Układ ARST powinien umożliwiać wydzielenie pól rozdzielni lub kiosków do remontu lub do prowadzenia prób bez konieczności blokowania regulacji. W sytuacjach takich układ regulacji nie powinien sygnalizować błędów odwzorowania lub pomiarów, które są wynikiem prowadzonych prac remontowych lub prób. 16. Układ ARST powinien posiadać wbudowane funkcje diagnostyczne: kontroli i weryfikacji danych pomiarowych (pomiary napięć na systemach szyn, pomiary mocy itp.), kontroli transmisji danych przesyłanych pomiędzy sterownikiem ARST a MK SORN. 17. Sterownik ARST odpowiedzialny za proces regulacji powinien być wyposażony w funkcję rejestracji pracy w zakresie monitorowania poprawności informacji na wejściach, decyzji podejmowanych przez algorytm ARST (stany wewnętrzne układu), gromadzenia danych o przebiegu komunikacji w zakresie danych dotyczących ARST oraz posiadać rejestrację wielkości analogowych ze znacznikiem czasu w definiowanym przedziale zmiany. 18. Poprawność przebiegu sterowania przekładnią transformatorów powinna być kontrolowana przez układ ARST. Niepoprawność (wynikająca np. z błędów pomiaru numeru zaczepu lub błędnego działania napędu przełącznika zaczepów) powinna być sygnalizowana jako awaria, która zatrzymuje procesy regulacji na danym transformatorze. 19. Układ ARST winien posiadać wbudowaną kontrolę przekładni transformatora. Układ sprawdza, czy przekładnia zwojowa zgadza się, z założoną dokładnością, z przekładnią napięciową. Mechanizm ten zabezpiecza układ przed działaniem na podstawie błędnych pomiarów napięcia. Kontrola przekładni transformatora służy do natychmiastowego blokowania regulacji i generowania sygnału awarii Wymagania funkcjonalne stawiane układom ARST a) Układ ARST powinien spełniać następujące wymagania: sterować regulacją zaczepów transformatora zgodnie z jednym z kryteriów: zadanej wartości napięcia szyn zbiorczych, zadanego przepływu mocy biernej przez transformator, zadanego połażenia przełącznika zaczepów, posiadać zdolność zadawania parametrów regulacyjnych na stacji, posiadać możliwość zdalnego zadawania wartości regulacyjnych oraz zapewniać wymianę danych z ODM oraz KDM, dokładność regulacji napięcia lub mocy biernej nie powinna być mniejsza od 0,5% wartości zdalnej, układ powinien blokować proces regulacji po osiągnięciu wartości dopuszczalnych obciążeń transformatora, skrajnych położeń przełącznika zaczepów oraz dopuszczalnych wartości minimalnych i maksymalnych napięcia na szynach, zapewniać utrzymanie równej przekładni pracujących równolegle autotransformatorów, posiadać układ kontroli przekładni transformatora i przy niezgodności przekładni zwojowej z napięciową blokować regulację. b) W stacjach, w których zainstalowane są dławiki kompensacyjne lub BKS układ ARST powinien uwzględniać ich stan załączenia lub wyłączenia. c) Układ ARST powinien posiadać możliwość pracy jako autonomiczny układ regulacji lub jako urządzenie wykonawcze nadrzędnego układu regulacji napięcia i mocy biernej w KSE. d) Regulacja ARST w stacjach przyelektrownianych powinna odbywać się przy wykorzystaniu regulacji zaczepów transformatorów sprzęgłowych zgodnie z jednym z powyższych kryteriów: zadanego położenia przełącznika zaczepów lub zadanego przepływu mocy biernej gdy transformator łączy szyny zbiorcze, do których przyłączone są generatory na obu poziomach napięć, zadanej wartości napięcia szyn lub zadanego przepływu mocy biernej przez transformator gdy transformator łączy szyny zbiorcze, do których po stronie niższego napięcia nie ma przyłączonych generatorów. 7/20

8 e) Układ ARST powinien być przygotowany do pracy w trybie koordynacji procesów regulacji obejmujących kilka sąsiednich węzłów w ramach Systemu Obszarowej Regulacji Napięcia Wymagania techniczne stawiane układom ARST a) Zakresy nastawionych parametrów procesów regulacji prowadzonych przez układ ARST winny mieścić się w podanych granicach: zakres nastawianych wartości napięć zadanych ± 30% Un zakres zadanego przepływu mocy biernej ± 100% Sn zakres blokad przeciążeniowych % Sn strefa nieczułości napięciowej 0,1 10% Un strefa nieczułości mocy biernej 0,1 1% Sn zakresy nastawianych opóźnień regulacji napięcia i mocy biernej: dla charakterystyki niezależnej 10sek 99min dla charakterystyki zależnej taki kształt charakterystyki aby dla odchylenie napięcia od wartości zadanej ± 10% Un możliwe było uzyskanie opóźnienia sek Wymagania funkcjonalne stawiane układom ARNE/ARST Zadaniem układu ARST jest określenie wartości zadanych dla układu ARNE elektrowni z uwzględnieniem obszaru dopuszczalnych stanów pracy generatorów i autotransformatorów. Powinien on spełniać następujące wymagania funkcjonalne: Układ regulacji ARST w stacji przyelektrownianej razem z układem regulacji ARNE elektrowni tworzy układ skojarzony ARNE/ARST, który obejmuje następujące elementy regulacji biorące udział w procesie regulacji U i Q w danym węźle wytwórczym generatory, auto/transformatory sprzęgłowe, transformatory blokowe z podobciążeniową regulacją zaczepów (tam gdzie dostępne). Regulacja ARST w stacjach przyelektrownianych powinna rozpoczynać się z chwilą osiągnięcia wartości granicznych zakresu regulacyjnego generatorów. W przypadku sieci przesyłowej o dużej koncentracji węzłów wytwórczych i stacji odbiorczych, układy regulacji ARNE/ARST poszczególnych węzłów stacyjnych powinny być ze sobą skoordynowane W takich wypadkach poszczególnym węzłom wytwórczym przypisuje się następuje zadania: a) węzeł wytwórczy, w którym utrzymywana jest zadana wartość napięcia jest węzłem wiodącym, b) węzeł wytwórczy, w którym utrzymywana jest zadana wartość mocy biernej jest węzłem wspomagającym. W przypadku stacji międzysystemowych algorytm regulatora ARNE/ARST powinien uwzględnić w swoim działaniu zasady wymiany mocy biernej pomiędzy współpracującymi systemami. Automatyka ARNE/ARST w stacjach przyelektrownianych powinna: a) określać poziomy wartości zadanych dla poszczególnych skoordynowanych układów ARNE/ARST, b) zapewnić automatyczną wymianę informacji z systemem nadrzędnym w ODM i UO/KDM. Układ ARST powinien posiadać możliwość zdalnego zadawania wartości regulacyjnych oraz zapewnić wymianę danych pomiarowych pomiędzy stacją a układem ARNE w elektrowni. Układ ARNE/ARST powinien zapewnić zapotrzebowanie na moc bierną systemu szyn rozdzielni przez generatory z nim współpracujące, a po wyczerpaniu się możliwości regulacyjnych generatorów przez zmianę przepływu mocy biernej przez auto/transformator sprzęgłowy. Układ regulacji ARNE/ARST powinien zapewnić możliwość odstawienia z regulacji generatorów samoczynnie lub ręcznie. Samoczynne odstawienie regulacji generatora z układu powinno następować w przypadkach: 8/20

9 wyłączenia generatora a sieci, przełączenia generatora do pracy z ręczna regulacją wzbudzenia, nieprawidłowej sygnalizacji odwzorowania stanu położenia łączników w polu generatora, zaniku napięcia zasilającego układ regulacji grupowej. Układ regulacji ARNE/ARST powinien blokować tory regulacji, w których nastąpiło uszkodzenie torów pomiarowych: mocy czynnej lub biernej, pomiar napięć, pomiar prądów. Układ powinien zapewnić wizualizację lokalną i zdalną stanów pracy generatorów i auto/transformatorów włączonych do regulacji Wymagania techniczne stawiane układom ARNE/ARST Układy regulacji węzłów wytwórczych ARNE/ARST powinny spełniać następujące wymagania techniczne: zakres nastawianych wartości napięć zadanych ± 30% Un, zakres zadanego przepływu mocy biernej ± 100% Sn. statyzm charakterystyki regulacji napięcia (α u ) 0 3%, strefa nieczułości napięciowej 0,1 1% Un, strefa nieczułości mocy biernej 0,1 1% Sn, uwzględniać ograniczenia obszaru mocy biernej regulacji napięcia wynikające z parametrów technicznych generatora, błąd regulacji napięcia powinien być mniejszy od 0,5 %, zakres strefy nieczułości regulacji auto/transformatora 0,5 + 5%. Regulacja przekładni auto/transformatorów powinna się odbywać w obszarze dopuszczalnych wartości prądów i napięć Przekroczenie tego obszaru powinno spowodować zablokowanie działania układu regulacji Wymagania w zakresie oprogramowania układów ARST a) Układ powinien być wykonany na bazie sterownika programowalnego PLC b) Oprogramowanie algorytmu układu ARST powinno być opracowane zgodnie z normą lec z wykorzystaniem graficznych języków programowania. c) Oprogramowanie winno posiadać następujące cechy: możliwość dostosowania programu działania do aktualnych wymagań wynikających ze sposobu prowadzenia ruchu w KSE w tym automatycznej, obszarowej regulacji napięcia i mocy biernej, zmiany konfiguracji, parametrów i możliwość testowania wykonywane off-line, bez ingerencji w aktualnie wykonywany program. nadawanie poziomów uprawnień do zmiany parametrów regulacji i rekonfiguracji urządzenia, implementacja protokołów wymiany danych pomiędzy urządzeniami zewnętrznymi dla ARST oparta o certyfikowane konwertery protokołów będące w dostępnej ofercie na rynku. 5. Współpraca automatyki ARST stacji najwyższych napięć z farmami wiatrowymi. Stacje najwyższych napięć, do których dołączone są farmy wiatrowe, powinny być wyposażone w układy automatycznej regulacji ARST przystosowane do współpracy z układami automatycznej regulacji napięcia i mocy biernej farm wiatrowych, w celu skoordynowania regulacji napięcia lub mocy biernej w stacji najwyższych napięć z regulacją napięcia, mocy biernej lub współczynnika mocy cos fi w farmie wiatrowej. 9/20

10 Układ ARST współpracujący z farmami wiatrowymi powinien posiadać następujące cechy: układ ARST obejmuje regulacją transformatory, wyposażone w podobciążeniowe przełączniki zaczepów, oraz farmy wiatrowe dołączone do stacji, wyposażone w układy automatycznej regulacji farm wiatrowych, układ ARST pełni rolę nadrzędną w procesie regulacji napięć i mocy biernej, wykorzystując możliwości regulacyjne transformatorów oraz dołączonych farm wiatrowych jako sterowanych źródeł mocy biernej, układy automatycznej regulacji farm wiatrowych w poszczególnych farmach wiatrowych pełnią rolę podrzędną. Pracują według przesłanego przez ARST kryterium regulacji oraz wartości zadanej dla regulowanej wielkości w punkcie przyłączenia, układ ARST przejmuje rolę nadrzędną nad układem automatycznej regulacji farmy wiatrowej natychmiast po załączeniu danej farmy wiatrowej do pracy w trybie ARST, regulacja transformatorowa realizowana przez ARST odbywa się według wybranego kryterium regulacji : napięcia strony niższej transformatora, napięcia strony wyższej transformatora, przepływu mocy biernej przez transformator oraz wybranego zaczepu transformatora (stałej przekładni transformatora), regulacja generatorowa farmy wiatrowej obejmuje wszystkie farmy wiatrowe przyłączone do węzła w którym jest zainstalowany układ ARST, pracujące w trybie regulacji podrzędnej z ARST. ARST może wykorzystać jedno z kryteriów regulacji farmy wiatrowej: moc bierna lub cos fi. Układ ARST w pierwszej kolejności wykorzystuje możliwości regulacyjne farmy wiatrowej realizowane przez układ automatycznej regulacji farm wiatrowej, w dalszej kolejności regulację transformatorów w stacji najwyższych napięć. Farmy wiatrowe dołączone do stacji najwyższych napięć traktowane są jako sterowane źródła mocy czynnej i biernej posiadające swoją charakterystykę Q=f(P). Udział farmy wiatrowej w regulacji prowadzonej przez ARST wynika z dostępnego w danym momencie zakresu Qmin - Qmax generacji mocy biernej oraz możliwości udziału w regulacji statycznych źródeł mocy biernej zainstalowanych w farmie. Układy automatycznej regulacji farm wiatrowych mogą pracować w jednym z możliwych trybów regulacji : autonomicznej lub skoordynowanej z układem ARST. Zmiana z trybu regulacji autonomicznej w tryb skoordynowanej z układem ARST powoduje, że źródłem wartości zadanych dla układu regulacji farmy jest nadrzędny dla niej układ ARST. Zmiana trybu regulacji może się odbywać lokalnie w systemie sterującym pracą farmy lub zdalnie z poziomu ODM lub ZDR. Układ ARST nie może samodzielnie zmienić trybu regulacji farmy, a jedynie wykorzystywać w procesie regulacji skoordynowanej tylko te farmy, które zostały wyznaczone do udziału w tym procesie poprzez ustawienie w tryb skoordynowanej z układem ARST. Układ ARST powinien umożliwiać samodzielne wykorzystywanie kryterium regulacji mocy biernej generowanej przez farmę wiatrową bez skojarzenia procesu regulacji z transformatorem w następujących warunkach : farma jest dołączona do systemu, do którego nie jest dołączony żaden transformator, farma jest dołączona do systemu połączonego z wyższą stroną transformatora, a transformator pracuje według jednego z kryteriów: D, Q lub Z. 6. Wymagania techniczne 6.1. Wymagania środowiskowe Terminale ARNE/ARST powinny działać prawidłowo w zakresie poniższych warunków środowiskowych Warunki atmosferyczne Aparatura i osprzęt (zaciski, przewody) zastosowane w stacjach elektroenergetycznych, instalowane wewnątrz budynków lub kiosków winny pracować poprawnie w następujących warunkach atmosferycznych: 1. Miejsce zainstalowania wnętrzowa 2. Maksymalna temperatura otoczenia C 10/20

11 3. Minimalna temperatura otoczenia -5 C 4. Wysokość nad poziomem morza nie przekracza < 2000 m 5. Wilgotność Od 5 % do 95 % 6. Występowanie kondensacji pary wodnej Nie 7. Ciśnienie atmosferyczne kpa 8. Aktywność sejsmiczna wg normy IEC klasa środowiska 0 lub Stopień ochrony (szczelność) Obudowy aparatury i konstrukcje, w której jest zabudowana powinny zapewniać następujące stopnie ochrony: a) dla aparatury instalowanej w szafach lub obudowach IP50-front a IP20-tył, b) dla aparatury instalowanej natablicowo lub zatablicowo wewnątrz budynków: IP Wytrzymałość mechaniczna Terminale powinny być odporne na następujące oddziaływania mechaniczne: a) wibracje według wymagań: PN-EN Klasa 1, b) udary pojedyncze i wielokrotne według wymagań: PN-EN Klasa 1, c) wstrząsy sejsmiczne według wymagań: PN-EN Klasa Kompatybilność elektromagnetyczna Wymagania dotyczące kompatybilności elektromagnetycznej określa norma PN -EN (Przekaźniki pomiarowe i urządzenia zabezpieczeniowe - część 26): Zakłócenia elektromagnetyczne: środowisko elektromagnetyczne jest zdefiniowane przez poziomy normy lec Specjalne warunki wstępowania zakłóceń elektromagnetycznych oznaczają, że przekaźniki pomiarowe i urządzenia zabezpieczeniowe są narażone na wystąpienie warunków klasy A normy IEC , właściwych typowemu środowisku przemysłowemu oraz/lub wystapienie warunków klasy A normy lec6o Dotyczy to stacji z dużymi wartościami prądu zwarcia doziemnego i przypadku, gdy praktyka prowadzenia przewodów zezwala na łączenie wejść dwustanowych w postaci otwartych pętli, gdzie przewód prowadzący sygnał oraz przewód z sygnałem powrotnym może być częścią innych kabli wielożyłowych Poziomy izolacji Koordynację izolacji przekaźników pomiarowych i urządzeń zabezpieczeniowych (wymagania i badania) określa norma PN-EN :2005 (Przekaźniki energoelektryczne - część 5). Izolacja EAZ i obwodów wtórnych powinna zapewnić wytrzymałość dielektryczną i udarową na następujących poziomach napięć próby a) wytrzymałość dielektryczna: - dla wejść/wyjść i obwodów sygnałów analogowych AC 1A, 5A. 100V oraz zasilań 230 V AC i 220 V DC - 2,5 kv RMS 50 Hz w czasie 1 min - dla wejść/wyjść i obwodów sygnałów analogowych DC 4 20 ma i szeregowych (interfejsów) oraz zasilań 24 V AC, 48 V AC -1 kv RMS 50 Hz w czasie1 min b) wytrzymałość udarowa: - dla wejść / wyjść i obwodów sygnałów analogowych AC 1A, 5A, 100V oraz zasilań 230 V AC i 220 V DC powinna wytrzymać próby - impulsem 5 kv, 1.2µs - dla wejść / wyjść i obwodów sygnałów analogowych DC 4 25 ma i szeregowych (interfejsów) oraz zasilań 24 V AC, 48 V AC powinna wytrzymać próby impulsem 2 kv, 1.2µs 6.3. Zasilanie pomocnicze Terminale powinny być przystosowane do zasilania ze źródła napięcia o następujących parametrach (zgodnie z normą PN-EN ): 11/20

12 znamionowe napięcie zasilające Un = 220 V DC dopuszczalny zakres napięcia pomocniczego -20% Un do +15% Un tętnienia (dla grupy VR3) 5% Un Terminale powinny być niewrażliwe na doziemienie jednego bieguna oraz przerwy w zasilaniu do 50 ms Powrót do pracy odbudowa Po powrocie napięcia zasilania, w przypadku jego zaniku, terminale ze wszystkimi funkcjami powinny samoczynnie powrócić do pracy. Producent powinien określić czas przywracania terminala do pracy bez samotestu oraz z pełnym samotestem Czas eksploatacji Terminale powinny być zaprojektowane, skonstruowane i wykonane w technologii zapewniającej czas eksploatacji zabezpieczenia, co najmniej 20 lat. Konstrukcja i technologia przekaźników wyłączających zabezpieczenia powinna zapewnić możliwość co najmniej 5000 łączeń Dane obwodów wejściowych i wyjściowych Terminale powinny być przystosowane do zasilania z przekładników napięciowych zgodnie ze specyfikacjami pkt. 3.11, 3.12, 3.13 o parametrach: a) Napięcie znamionowe pomiarowe(międzyfazowe) 100 V b) Prąd znamionowy pomiarowy 1 A lub 5 A c) Częstotliwość znamionowa 50 Hz Wejścia analogowe Terminale powinny być wyposażone w wejścia analogowe: 3 wejścia (4 przewody) napięcia fazowego U L1, U L2, U L3, U LE 4 wejścia / wyjścia I L1, I L2, I L3, I LE (przelotowo) z możliwością przyłączenia do tego samego rdzenia innych urządzeń; Wejścia binarne Terminale powinny być wyposażone w wejścia binarne o następujących parametrach: napięcie znamionowe 220 V DC napięcie pobudzenia 0,7 Un ± 5% DC maksymalne napięcie 250 V DC pobór mocy <0,5 W / wejście Wymagana minimalna ilość wejść binarnych (swobodnie programowalnych) będzie dostosowana do topologii rozdzielni Wyjścia binarne Terminale powinny być wyposażone w wyjścia binarne o następujących parametrach technicznych: Wymagana minimalna ilość wyjść binarnych (swobodnie programowalnych) będzie dostosowana do topologii rozdzielni. Styki powinny być wykonane jako zestyki nieskojarzone, aby możliwe było wykorzystanie każdego zestyku w innym obwodzie zewnętrznym. Wymagane parametry wyjść: Wytrzymałość napięciowa co najmniej 1 min V napięcie znamionowe 220 V DC maksymalne napięcie 250 V DC Wymagana obciążalność prądowa: ciągła >5 A 1 s >10 A 12/20

13 Wymagana zdolność załączania obwodu 220V DC o stałej czasowej L/R 10 ms 0,2 s 3A 1 s >0,2 A Wymagana zdolność wyłączania obwodu 220V DC o stałej czasowej L/R 10 m 0,2 A Czas działania 5 ms Konstrukcja i technologia wykonania zestyków powinna zapewnić co najmniej 5000 łączeń Zegar czasu rzeczywistego Przekaźnik powinien być wyposażony w zegar czasu rzeczywistego posiadający datę, godzinę, minutę, sekundę i milisekundę. Zegar powinien mieć zabudowany kalendarz na co najmniej 50 lat. Wprowadzenie zmian między latem i zimą powinno być możliwe ręcznie albo przez zewnętrzny zegar synchronizacyjny. Konstrukcja zegara powinna zapewnić jego prawidłową pracę w przypadku przerw w zasilaniu. Konstrukcja wewnętrznego zegara powinna zapewnić możliwość znakowania czasowego zakłóceń, zdarzeń wewnątrz zabezpieczeń. Wymagania: - rozdzielczość dla zdarzeń roboczych co najmniej 1 ms - częstotliwość synchronizacji co najmniej raz/60 s - dopuszczalny błąd znakowania czasu z synchronizacją ± 1 ms - synchronizacja protokołem z SSiN lub portem Ethernet Interfejsy komunikacji szeregowej Terminale powinny posiadać co najmniej 3 interfejsy. a) dla komunikacji zdalnej z SSiN i z koncentratorem dwa interfejsy dla komunikacji o następujących cechach: a. protokół zgodny z IEC61850 lub IEC , IEC b. przyłączenie złącze ST dla światłowodu szklanego 62,5/125 μm, c. szybkość transmisji 100Mbit/s b) Dla komunikacji lokalnej za pomocą komputera osobistego (PC) - jeden interfejs Przyłączenie złącze powszechnie dostępne np. Ethernet, USB lub port szeregowy. Protokół dostosowany do dostarczonego oprogramowania terminala Wykonawca winien dostarczyć wraz z terminalem oprogramowanie umożliwiające konfigurowanie zabezpieczenia przy pomocy komputera osobistego (PC). 7. Wymagania konstrukcyjne Automatyka powinna mieć budowę modularną w systemie 19-calowym zgodnie z normą PN-EN Automatyka powinna być montowana na ramie uchylnej w szafie wg specyfikacji pkt Listwy zaciskowe do przyłączania przewodów wg specyfikacji pkt winny być zlokalizowane z tyłu. Zaciski powinny umożliwiać podłączenie przewodów o następujących przekrojach: 2,5 mm2 w obwodach prądowych 1,5 mm2 w pozostałych obwodach 8. Badania i próby Zakres prób typu i prób wyrobu powinien być nie mniejszy niż określony w normach PN-EN Próby typu Zakres prób typu powinien obejmować sprawdzenie spełnienia przez urządzenie wymagań: zgodności technologicznej, zgodności funkcjonalnej. Sprawdzenie zgodności technologicznej urządzania polega na spełnieniu przez urządzenie wymagań następujących norm lub ich odpowiedników: 13/20

14 1. PN-EN Przekaźniki energoelektryczne część 5: Koordynacja izolacji przekaźników pomiarowych i urządzeń zabezpieczeniowych wymagania i badania wymagana kategoria 3 (urządzenia podłączone bezpośrednio do przekładników prądowych lub napięciowych) 2.PN-EN Przekaźniki energoelektryczne. Przekaźniki pomiarowe urządzenia zabezpieczeniowe, (Podobna norma ANSI/IEEE C37.90) 3. PN-EN Badania odporności przekaźników pomiarowych i urządzeń zabezpieczeniowych na wibracje, udary pojedyncze i wielokrotne oraz wstrząsy sejsmiczne (część 21.1; 21.2; 21,3) wymagana klasa 1. Test dotyczący wstrząsów sejsmicznych jest zalecany. 4 PN-EN Badania odporności przekaźników pomiarowych i urządzeń zabezpieczeniowych na zakłócenia elektryczne (części 22 1 do 227) wymagana klasa 3. (Podobne normy PN-EN , ANSI/IEEE C3790) 5. PN-lEC Przekaźniki energoelektryczne. Przekaźniki pomiarowe urządzenia zabezpieczeniowe. Zaniki i składowe zmienne pomocniczych wielkości zasilających prądu stałego przekaźników pomiarowych. (Podobna norma PN-EN Kompatybilność elektromagnetyczna część Metody badań i pomiarów. Badanie odporności na zapady napięcia, krótkie przerwy i zmiany napięcia występujące w przyłączu zasilającym prądu stałego). 6. PN-EN Przekaźniki energoelektryczne część 24. Wspólny format wymiany danych o stanach zakłóceniowych (COMTRADE) w systemach elektroenergetycznych 8. PN-EN Stopnie ochrony zapewnianej przez obudowy (kod IP). Wymagane jest przedstawienie przez producenta deklaracji zgodności urządzenia z wymaganiami testów wymienionych powyżej. Na żądanie producent powinien przedstawić raport zawierający wyniki powyższych testów wykonanych w uznanym laboratorium, Sprawdzenie zgodności funkcjonalnej urządzenia z wymaganiami polega na spełnieniu przez urządzenie wymagań stawianych przez: funkcjonalne testy zgodności, funkcjonalne testy działania. Zakres funkcjonalnych testów zgodności obejmuje sprawdzenie następujących parametrów pod kątem zgodności z założeniami konstrukcyjnymi oraz wymaganiami zawartymi w niniejszym dokumencie. - dokładności pomiarów sygnałów na wejściach analogowych, - poprawności i dokładności odwzorowania charakterystyk przenoszenia wejść analogowych w tym działania filtrów analogowych (antyaliasingowych), - poprawności przenoszenia sygnałów analogowych w zakresach pomiarowych, - poziomów przełączeń stanów wejść dwustanowych, - czasów działania wyjść dwustanowych. Zakres funkcjonalnych testów działania obejmuje sprawdzenie wszystkich funkcji implementowanych w terminalu pod kątem zgodności z założeniami konstrukcyjnymi oraz wymaganiami zawartymi w niniejszym dokumencie. Wymagane jest przedstawienie przez producenta deklaracji zgodności urządzenia z wymaganiami testów funkcjonalnych wymienionych powyżej. Na żądanie producent powinien przedstawić raport zawierający wyniki powyższych testów wykonanych w uznanym Laboratorium Próby wyrobu Próby wyrobu powinny być wykonywane zgodnie z procedurami przyjętymi przez producenta dla każdego zabezpieczenia w fabryce. Testy te mają potwierdzić, że w trakcie procesu wytwarzania nie popełniono błędów i wyprodukowane urządzenie powinno mieć cechy urządzenia. które poddawano testom typu. W związku z tym zwykle w fabryce w trakcie produkcji powinny być sprawdzane poszczególne elementy urządzenia i ich cechy, a na koniec przeprowadzane określone procesem technologicznym testy urządzenia. Wyniki sprawdzeń i testów powinny być umieszczane na karcie produkcji urządzenia tworząc listę potwierdzającą jego poprawną konstrukcję, działanie oraz działanie jego części składowych. Lista ta w języku polskim lub angielskim powinna być przekazana PSE Operator S.A. przed wykonaniem prób odbiorczych w fabryce (testów FAT) 8.3. Fabryczne badania odbiorcze (FAT) FAT powinien obejmować wybrane próby elementów urządzenia i dotyczyć znalezienia ewidentnych błędów w jego konstrukcji lub działaniu. Celem testów jest sprawdzenie zgodności z zamówieniem dostarczanych urządzeń i innych elementów, w tym co najmniej: - weryfikacja liczby i rodzaju wejść analogowych urządzeń (w tym zakresów pomiarowych, itp.), - weryfikacja liczby i rodzaju wejść dwustanowych urządzeń (w tym zakresów pomiarowych, itp.), 14/20

15 - weryfikacja liczby i rodzaju wyjść dwustanowych urządzeń (W tym zakresów pomiarowych, itp.), - weryfikacja rodzaju interfejsu z użytkownikiem (rodzaj MMI, klawiatury, łącza szeregowego). - weryfikacja rodzaju portu synchronizacji czasu urządzeń, - weryfikacja rodzaju interfejsów do innych urządzeń automatyki (typ łącza, protokoły wymiany danych z urządzeniami automatyki), - weryfikacja rodzaju interfejsów do systemów nadrzędnych (w tym: typ łącza, protokoły wymiany danych z SSiN, z łączem inżynierskim, MK SORN, ARNE, FW, regulacji grupowej), - weryfikacja liczby i rodzaju dodatkowych funkcji (np. układu logiki programowalnej, - weryfikacja poprawnych wyników próby wyrobu urządzeń. (lista zawierająca wyniki prób wyrobu w języku polskim lub angielskim powinna być przekazana PSE Operator SA. przed rozpoczęciem testów FAT). - kompletność wszystkich części składowych zamówienia w tym dostarczane do inspekcji urządzenia dodatkowe niezbędne do poprawnego zainstalowania działania zabezpieczenia w stacji (np. złączy testowych, zegarów GPS wyposażonych w odpowiednie porty itp.) - kompletność licencji oprogramowania wewnętrznego definiującego funkcjonalność urządzenia (np. zakupionych funkcji, protokołów komunikacyjnych itp.), - właściwa liczba i rodzaj licencji oraz nośników oprogramowania do konfiguracji urządzeń, do nadzoru urządzeń, do czytania z urządzeń rejestracji zakłóceń i ich analizy itp Próby uruchomieniowe (SAT) Po zainstalowaniu automatyki i wykonaniu wszystkich przyłączeń powinny być wykonane próby pomontażowe. Próby te powinny obejmować przynajmniej następujące próby, sprawdzenia i pomiary: próby funkcjonalne zaimplementowanych funkcji, próby komunikacji z SSiN, MK SORN, ARNE, FW, regulacji grupowej próby komunikacji z łączem inżynierskim pomiar czasów wyłączania zabezpieczenia z zainstalowanymi obwodami wyłączającymi, pomiary izolacji. Wykonawca jest odpowiedzialny za przeprowadzenie prób uruchomieniowych. W próbach winni brać udział przedstawiciele PSE Operator S.A. oraz producenta. 9. Dokumentacja Wykonawca powinien dostarczyć dokumentację techniczno-ruchową układu ARST w ustalonej z PSE Operator SA ilości egzemplarzy. Dokumentacja powinna być dostarczona również na CD ROM w programie do przeglądania i drukowania. Dokumentacja techniczno-ruchowa powinna zawierać: - dokumentację automatyki, - dokumentację oprogramowania Dokumentacja automatyki Wykonawca powinien dostarczyć w języku polskim dokumentację techniczno-ruchową. Dokumentacja ma opisywać zainstalowane urządzenia i ich działanie, procedury znajdowania i usuwania usterek i procedury eksploatacji. Dokumentacja Techniczno-ruchowa winna zawierać: a) opis budowy i zasady działania, b) parametry techniczne, c) schematy przyłączeń z oznaczeniem zacisków, d) listę sygnałów do skonfigurowania wejść/wyjść i LED, e) kody identyfikacyjne sygnałów dla interfejsów zdalnej komunikacji szeregowej, f) instrukcję montażu i eksploatacji, g) wymagania techniczne dla późniejszej eksploatacji, h) instrukcję obsługi serwisowej układu automatyki. 15/20

16 9.2. Dokumentacja oprogramowania Wykonawca powinien dostarczyć dokumentację oprogramowania użytkowego w tym narzędziowego, serwisowego i opis działania użytych algorytmów oraz wszystkie części oprogramowania użytkowego zawarte w specyfikacji PSE Operator SA w wersji skompilowanej na CD ROM włącznie z udzieleniem odpowiednich licencji na użytkowanie oprogramowania. Oprogramowanie powinno umożliwiać konfigurację zmiany nastawień i testowanie automatyki ARST. Wykonawca powinien zapewnić aktualizację dostarczonego oprogramowania przez okres co najmniej 10 lat od daty odbioru technicznego. 16/20

17 10. Dane techniczne gwarantowane Formularz wypełnić elektronicznie. Wypełniony formularz należy wydrukować i dołączyć do oferty w wersji papierowej. W kolumnie gwarantowane należy wpisać oferowaną wartość, zakres lub opis (2) Automatyka ARST 1. Producent 2. Typ, wersja, dane dla zamówienia Dane wymagane Dane gwarantowane 3. Częstotliwość znamionowa Fn 50Hz Hz 4. Napięcie znamionowe, pomiarowe AC Un 100V V 5. Dokładność przy założonych warunkach wg pkt Zakres nastawianych wartości napięć zadanych wg pkt Zakres zadanego przepływu mocy biernej wg pkt Zakres blokad przeciążeniowych wg pkt Strefa nieczułości napięciowej wg pkt Strefa nieczułości mocy biernej wg pkt Zakresy nastawianych opóźnień regulacji napięcia i mocy biernej 10.2 Automatyka ARNE/ARST 1. Producent 2. Typ, wersja, dane dla zamówienia wg pkt. 4.3 Dane wymagane Dane gwarantowane 3. Częstotliwość znamionowa Fn 50Hz Hz 4. Napięcie znamionowe, pomiarowe AC Un 100V V 5. Dokładność przy założonych warunkach wg pkt Zakres nastawianych wartości napięć zadanych wg pkt Zakres zadanego przepływu mocy biernej wg pkt Statyzm charakterystyki regulacji napięcia (α u ) wg pkt. 4.5 (1) Dane testów typu (1) Dane testów typu 9. Strefa nieczułości napięciowej wg pkt Strefa nieczułości mocy biernej wg pkt Błąd regulacji napięcia wg pkt Zakres strefy nieczułości regulacji auto/transformatora wg pkt Zasilanie i zestyki wyjściowe 1. Moduł testujący Tak Tak/Nie 2. Zasilanie pomocnicze DC z tolerancjami wg pkt. 6.3, i) napięcie zasilania 220V DC V ii) napięcie obwodów wejściowych 220V DC V iii) napięcie obwodów wyjściowych 220V DC V 3. Pobór mocy DC wersja podstawowa 17/20

18 w stanie spoczynku 0,5W W W w stanie pobudzenia 0,5W W W 4. Dopuszczalny czas przerwy w zasilaniu napięciem pomocniczym 50 ms ms 6. Dane zestyków sygnałowych: wg pkt i) liczba zestyków ii) napięcie znamionowe 220V DC V iii) wytrzymałość napięciowa otwartych zestyków 1min. 2kV kv iv) obciążalność prądowa: trwała >5A A 1s >10A A v) dopuszczalna ilość łączeń 5000 vi) obciążalność przy zamykaniu; L/R>10 ms: 200 ms 3A A 1s >0,2A A vii) obciążalność przy otwieraniu: przy DC, L/R=10 ms, 220 V 0,2A A 7. Wejścia binarne wg pkt i) ilość ii) napięcie znamionowe 220V V iii) napięcie pobudzenia 0,7Un±5%DC V iv) maksymalne napięcie 250V V iii) obciążenie prądowe, (pobór mocy) <0,5W/wejście A (W) 8. Cyfrowe interfejsy szeregowe: wg pkt. 6.7, 4.1/14 ilość złącza standardy prot. transmisji szybkość transmisji 10.4 Wytrzymałość na warunki pracy 1. i) miejsce zainstalowania ii) iii) maksymalna temperatura otoczenia minimalna temperatura otoczenia 18/20 wg pkt , 6.1.2, iv) wysokość nad poziomem morza m v) wilgotność % vi) występowanie kondensacji pary wodnej vii) ciśnienie atmosferyczne kpa viii) aktywność sejsmiczna wg normy IEC ix) x) wibracje stopień ochrony IP o C o C

19 xi) xi) udary wstrząsy 10.5 Wytrzymałość elektryczna i odporność na zakłócenia wg pkt i) izolacji kv ii) napięciowa udarowa kv iii) próba napięciem probierczym zakłócającym 1 MHz kv iv) próba na zakłócenia przejściowe kv v) próba na zakłócenia od wyładowań elektrostatycznych vi) próba na wpływ pól elektromagnetycznych kv 10.6 Funkcje pomocnicze i) Rejestracja zdarzeń wg pkt. 4.1/18 ii) Zegar czasu rzeczywistego wg pkt iii) Funkcja diagnostyki technicznej wg pkt. 4.1/17 iv) Funkcja komunikacji z użytkownikiem wg pkt. 4.1/ Parametry niezawodnościowe Wymagany trzyletni okres gwarancji Tak Tak/Nie i) średni czas między naprawami ii) średni czas do uszkodzenia 10 lat iii) liczba automatyk ARST w działaniu przez okres dłuższy niż: 10 lat 6 lat 4 lata 2 lata iv) czas eksploatacji automatyki ARST 30 lat 10.8 Testowanie i) Samonadzorowanie Tak Tak/Nie ii) Samotestowanie Tak ciągłe/okresowe Tak/Nie 10.9 Jakość i) Normy ISO ii) Certyfikaty badań wydane przez niezależne laboratoria Tak Tak/Nie Tak/Nie Ciężar KG Kompatybilność elektromagnetyczna wg pkt /20

20 10.12 Wymiary mm (1) W kolumnie oznaczonej tym znakiem w zaznaczonym wierszu należy wpisać odpowiednie dane testów typu (2) Jeżeli w danych wymaganych podano wg pkt.... to w danych gwarantowanych należy podać wartości, zakresy nastawień lub dołączyć opis, rysunek i potwierdzenie że wymagania są zachowane. 20/20