1. Paleogen 3 Litostratygrafia i paleotektonika kenozoiku podplejstoceńskiego Wielkopolski
4 SPIS TREŚCI UNIWERSYTET IM. ADAMA MICKIEWICZA W POZNANIU SERIA GEOLOGIA NR 18 MAREK WIDERA Litostratygrafia i paleotektonika kenozoiku podplejstoceńskiego Wielkopolski POZNAŃ 2007
1. Paleogen 5 ABSTRACT: Widera Marek, Litostratygrafia i paleotektonika kenozoiku podplejstoceńskiego Wielkopolski [Lithostratigraphy and palaeotectonics of the sub-pleistocene Cenozoic of Wielkopolska]. Poznań 2007. Adam Mickiewicz University Press. Seria Geologia nr 18. Pp. 206 + 1 inset of 8 plates. Figs. 71. Tables 19. ISBN 978-83-232179-1-6. ISSN 0239-7560. Text in Polish with a summary in English. The Wielkopolska territory is very important for the Paleogene and sub-pleistocene Neogene lithostratigraphy and palaeotectonics of the Polish Lowlands. Firstly, some changes in the lithostratigraphic schemes are proposed in this work. It is suggested to give up the Adamów Formation and establish three new informal units: the Kaolinite Sand Unit, and the Koźmin and Naramowice Formations. Secondly, tectonic activity of grabens located in Wielkopolska is analyzed in detail using additionally the author s research methods. Thus, five tectonic stages are recognized in the study area: the Pyrenean, Savian, Styrian, Moldavian and post- Moldavian phases. Marek Widera, Zakład Geologii Środowiskowej, Wydział Nauk Geograficznych i Geologicznych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, ul. Maków Polnych 16, 61-606 Poznań, Poland; e-mail: widera@amu.edu.pl Recenzent: prof. dr hab. inŝ. Marian Wagner Copyright by Marek Widera 2007 Projekt okładki: Marek Widera Na okładce przedstawiono strefę uskokową z anastomozującymi powierzchniami uskokowymi odkrywka Lubstów (fot. M. Widera) Redaktor: Katarzyna Muzia Redaktor techniczny: ElŜbieta Rygielska ISBN 978-83-232179-1-6 ISSN 0239-7560 WYDAWNICTWO NAUKOWE UNIWERSYTETU IM. ADAMA MICKIEWICZA W POZNANIU, UL. F. NOWOWIEJSKIEGO 55, 61-734 POZNAŃ Dział sprzedaŝy: tel. 061 829 39 79, fax 061 829 39 80 www.press.amu.edu.pl e-mail: press@amu.edu.pl Wydanie I. Nakład 300 egz. Ark. wyd. 16,00. Ark. druk. 14,00. ESUS DRUK CYFROWY POZNAŃ, UL. WIERZBIĘCICE 35
6 I SPIS TREŚCI SPIS TREŚCI I. WSTĘP........................................................ 8 1. Cel i przedmiot badań.......................................... 11 2. Obszar badań i materiały źródłowe................................ 11 II. METODY BADAWCZE.......................................... 14 1. Metody archiwalne............................................ 14 1.1. Metody: chronostratygraficzne, paleontologiczne, paleobotaniczne i geofizyczne.................................................. 14 1.2. Metody: litologiczno-mineralogiczne, sedymentologiczne i mezostrukturalno-paleotektoniczne........................................ 18 2. Metody autorskie............................................. 20 2.1. Metoda wyznaczania dyslokacji w mezozoicznym podłoŝu............ 20 2.2. Metoda wyznaczania współczynnika konsolidacji torfów dla pokładów węgla brunatnego............................................... 23 III. ZARYS BUDOWY GEOLOGICZNEJ PODŁOśA KENOZOIKU............ 27 1. Paleorzeźba................................................. 27 2. Paleotektonika............................................... 30 3. Stratygrafia.................................................. 36 IV. LITOSTRATYGRAFIA........................................... 38 1. Paleogen................................................... 38 1.1. Schemat litostratygraficzny paleogenu centralnej części NiŜu Polskiego... 38 1.2. Charakterystyka litologiczno-mineralogiczna i sedymentologiczna osadów paleogeńskich w odsłonięciach................................. 40 1.2.1. Stanowisko Konin-Przydziałki............................. 41 1.2.2. Stanowisko Stare Miasto-Cmentarz......................... 49 1.2.3. Jednostka piasków kaolinitowych nowa jednostka litostratygraficzna. 54 1.3. Wykształcenie osadów paleogeńskich............................ 56 1.3.1. Zasięg osadów paleogeńskich............................. 56 1.3.2. MiąŜszość osadów paleogeńskich........................... 60 1.3.3. Skład litofacjalny formacji paleogeńskich przykłady............ 62 1.4. Korelacja profili litostratygraficznych paleogenu dla róŝnych obszarów Wielkopolski.............................................. 64 2. Neogen.................................................... 67 2.1. Schemat litostratygraficzny neogenu centralnej części NiŜu Polskiego..... 67
1. Paleogen 7 2.2. Charakterystyka litologiczno-mineralogiczna i sedymentologiczna osadów neogeńskich w odsłonięciach.................................. 69 2.2.1. Formacja rawicka...................................... 70 2.2.2. Formacja ścinawska.................................... 78 2.2.3. Formacja adamowska................................. 80 2.2.4. Formacja poznańska.................................... 88 2.3. Problem formacji adamowskiej............................... 94 2.3.1. Porównanie osadów formacji rawickiej i adamowskiej.......... 96 2.3.2. Pionowy i poziomy kontakt formacji rawickiej i adamowskiej..... 97 2.3.3. Formacje koźmińska i naramowicka nowe jednostki litostratygraficzne............................................... 101 2.4. Wykształcenie osadów neogeńskich............................. 103 2.4.1. Zasięg osadów neogeńskich............................... 103 2.4.2. MiąŜszość osadów neogeńskich............................ 105 2.4.3. Skład litofacjalny formacji neogeńskich przykłady............. 108 2.5. Korelacja profili litostratygraficznych neogenu dla róŝnych obszarów Wielkopolski................................................. 112 3. Proponowany schemat litostratygraficzny kenozoiku podplejstoceńskiego Wielkopolski.................................................... 115 V. PALEOTEKTONIKA KENOZOIKU (bez plejstocenu i holocenu)............ 119 1. Subsydencja tektoniczna a współczynniki konsolidacji i agradacji........... 119 2. Kenozoiczne struktury tektoniczne zachodniej Wielkopolski.............. 125 2.1. Strefa dyslokacyjna Poznań-Szamotuły (SDP-Sz).................... 125 2.1.1. Rów Szamotuł........................................ 126 2.2. Strefa dyslokacyjna Poznań-Oleśnica (SDP-O)...................... 129 2.2.1. Rowy Naramowic, Mosiny i Miasta Poznania.................. 130 2.2.2. Rowy Czempinia, Krzywinia i Gostynia...................... 137 2.3. Strefa dyslokacyjna Poznań-Kalisz (SDP-K)........................ 144 2.4. Struktury tektoniczne połoŝone prostopadle lub skośnie do SDP-O i SDP-K 145 2.4.1. Rowy Chróściny-Nowej Wsi i Chobieni-Rawicza................ 145 2.4.2. Rowy Kępna, Sulmierzyc, Sieroszewic i Uciechowa.............. 149 3. Kenozoiczne struktury tektoniczne wschodniej Wielkopolski.............. 152 3.1. Strefa dyslokacyjna Gopło-Ponętów-Pabianice (SDG-P-P).............. 152 3.1.1. Rów Lubstowa........................................ 153 3.2. Inne rowy................................................ 160 3.2.1. Rowy Adamowa, Piasków i Bilczewa-Drzewc.................. 160 3.2.2. Rowy: Władysławowa, Kleczewa i Niesłusza-Gosławic........... 169 4. Etapy paleotektonicznej aktywności wybranych fragmentów obszaru Wielkopolski................................................... 174 VI. PODSUMOWANIE............................................. 179 LITERATURA.................................................... 184 LITHOSTRATIGRAPHY AND PALAEOTECTONICS OF THE SUB-PLEISTOCENE CENOZOIC OF WIELKOPOLSKA (Summary)............................ 199 PLANSZE....................................................... 207