PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO

ZARZĄD ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO STREFA USŁUG KOMUNALNYCH W KRAŚNIKU Uczestnicy Związku: Urząd Miejski Kraśnik Urząd Gminy Kraśnik Urząd Gminy Dzierzkowice Urząd Gminy Niedrzwica DuŜa Urząd Gminy StrzyŜewice Urząd Gminy Urzędów Urząd Gminy Wilkołaz Urząd Gminy Zakrzówek PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO STREFA USŁUG KOMUNALNYCH W KRAŚNIKU Kraśnik, 2004

Plan Gospodarki Odpadami dla Związku Międzygminnego Strefa Usług Komunalnych w Kraśniku został opracowany na podstawie umowy z dnia 17 marca 2004 roku w Kraśniku pomiędzy: Związkiem Międzygminnym Strefa Usług Komunalnych w Kraśniku reprezentowanym przez Zarząd Związku Międzygminnego Strefa Usług Komunalnych w Kraśniku, a EKO-GEO Pracownią Geologii i Ochrony Środowiska z siedzibą w Lublinie reprezentowaną przez Annę Majka-Smuszkiewicz Sfinansowano ze środków: własnych Związku Międzygminnego Strefa Usług Komunalnych w Kraśniku Głowni autorzy opracowania: EKO-GEO Pracownia Geologii i Ochrony Środowiska w Lublinie mgr inŝ. Anna Majka-Smuszkiewicz z zespołem Prace nad Planem Gospodarki Odpadami dla Związku Międzygminnego Strefa Usług Komunalnych w Kraśniku prowadzone były przy ścisłej współpracy z Zarządem Związku Międzygminnego Strefa Usług Komunalnych w Kraśniku oraz uczestnikami Związku Miedzygminnego. Autorzy składają podziękowania za współpracę Zarządowi Związku Międzygminnego Strefa Usług Komunalnych w Kraśniku. Projekt Planu Gospodarki Odpadami dla Związku Międzygminnego Strefa Usług Komunalnych w Kraśniku został poddany szerokiej dyskusji i konsultacji oraz przeprowadzonej procedurze opiniowania, zgodnie z art. 17 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627, z późn. zm.)

SPIS TREŚCI 1. WSTĘP...21 1.1. WPROWADZENIE....21 1.2. CEL PLANÓW GOSPODARKI ODPADAMI...23 1.3. WYMAGANIA PRAWNE DOTYCZĄCE PLANÓW GOSPODARKI ODPADAMI...24 2. ZAŁOśENIA I DANE PODSTAWOWE....31 2.1. CHARAKTERYSTYKA ZWIĄZKU POD KĄTEM GOSPODARKI ODPADAMI...31 2.1.1. PołoŜenie....31 2.1.2. Podział administracyjny....31 2.1.3. Rzeźba terenu....33 2.1.4. Gleby......34 2.1.5. Wody......34 2.1.6. Klimat...35 2.2. LUDNOŚĆ ZWIĄZKU...36 2.3. INFRASTRUKTURA TECHNICZNA I GOSPODARKA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO...36 3. ANALIZA STAN ISTNIEJĄCY W SEKTORZE GOSPODARKI ODPADAMI...41 3.1. ODPADY Z SEKTORA KOMUNALNEGO....41 3.1.1. Bilans odpadów komunalnych powstających w poszczególnych gminach....41 3.1.2. Bilans odpadów poddawanych poszczególnym procesom odzysku i unieszkodliwienia....46 3.2. KOMUNALNE OSADY ŚCIEKOWE...48 3.2.1. Źródła i bilans ilości osadów ściekowych wytworzonych na terenie Związku Międzygminnego....48 3.3. OPADY POWSTAJĄCE W SEKTORZE GOSPODARCZYM....49 3.3.1. Bilans odpadów innych niŝ niebezpieczne powstających w sektorze gospodarczym....51 3.3.2. Bilans odpadów niebezpiecznych powstających w sektorze gospodarczym....51 3.3.2.1. Odpady medyczne i weterynaryjne....55 3.3.3. Odpady z budowy, remontów i demontaŝu obiektów budowlanych i infrastruktury drogowej...57 3.3.4. Odpady powstające w ciepłowniach i kotłowniach...57 3.3.5. Odpady z przemysłu samochodowego....57 3.3.6. Odpady powstające w sektorze handlowym i publicznym...58 3.3.7. Odpady pozostałe...59 3.3.7.1. Azbest....59 3.3.7.2. Akumulatory i baterie...61 3.3.7.3. Farby i lakiery....62 3.3.7.4. Polichlorowane bifenyle PCB...63 3.4. REJESTR TZW. DZIKICH SKŁADOWISK...64 3.5. CHARAKTERYSTYKA ISTNIEJĄCYCH OBIEKTÓW UTYLIZACJI I UNIESZKODLIWIANIA ODPADÓW WRAZ Z PLANOWANYM TERMINEM ZAMKNIĘCIA OBIEKTÓW...64 3.6. WYKAZ PODMIOTÓW PROWADZĄCYCH DZIAŁALNOŚĆ W ZAKRESIE GOSPODARKI ODPADAMI...65 3.7. ISTNIEJĄCY SYSTEM ZBIERANIA ODPADÓW...67 3.8. PRZEPŁYW STRUMIENIA ODPADÓW KOMUNALNYCH....70 3

3.9. KOSZTY ZWIĄZANE Z GOSPODAROWANIEM ODPADAMI ORAZ TYPOWE OPŁATY DLA GŁÓWNYCH RODZAJÓW ODPADÓW I GŁÓWNYCH WYTWÓRCÓW ODPADÓW....71 3.10. CHARAKTERYSTYKA GEOLOGICZNA, HYDROLOGICZNA I PRZYRODNICZA POD KĄTEM AKTUALNEJ I PLANOWANEJ LOKALIZACJI OBIEKTÓW GOSPODARKI ODPADAMI....73 3.11. MOśLIWOŚCI ZASTOSOWANIA DO CELÓW NAWOZOWYCH I REKULTYWACYJNYCH KOMPOSTÓW Z ODPADÓW...74 3.12. OCENA STOSOWANYCH ROZWIĄZAŃ TECHNICZNO ORGANIZACYJNYCH GOSPODARKI ODPADAMI W ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNYM...74 3.12.1. Ocena postępowania z odpadami niebezpiecznymi wytwarzanymi przez mieszkańców...74 3.12.2. Ocena postępowania z odpadami ulegającymi biodegradacji...75 3.12.3. Ocena wpływu na środowisko obiektów utylizacji i unieszkodliwiania odpadów...75 3.12.4. Mocne i słabe strony systemu gospodarki odpadami w Związku Międzygminnym oraz ocena zgodności przyjętych rozwiązań z ustawodawstwem Unii Europejskiej w zakresie gospodarki odpadami....77 3.12.5. Ocena stanu realizacji obowiązków wytwórców i posiadaczy odpadów wynikających z ustawy o odpadach....78 4. PRZEWIDYWANE ZMIANY ZAŁOśENIA....79 4.1. PROGNOZA ZMIAN DEMOGRAFICZNYCH NA TERENIE ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO...79 4.2. PROGNOZA ZMIAN INNYCH CZYNNIKÓW WPŁYWAJĄCYCH NA WYTWARZANIE ODPADÓW W PRZYSZŁOŚCI...79 4.3. PROGNOZA ILOŚCI ODPADÓW WYTWARZANYCH W PRZYSZŁOŚCI WEDŁUG GŁÓWNYCH RODZAJÓW ODPADÓW...81 4.3.1. Odpady z sektora komunalnego...81 4.3.2. Osady ściekowe...83 4.3.3. Odpady z sektora gospodarczego....83 5. POLITYKA, CELE I ZADANIA....85 5.1. POLITYKA, CELE I ZADANIA W PLANACH WYśSZEGO SZCZEBLA (PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA WOJ. LUBELSKIEGO)....85 5.2. POLITYKA, CELE I ZADANIA PRZYSZŁEGO SYSTEMU GOSPODARKI ODPADAMI DLA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNNEGO...87 5.2.1. ZałoŜenia do Planu Gospodarki Odpadami na terenie Związku Międzygminnnego...89 5.2.2. Odpady z sektora komunalnego...90 5.2.2.1. Planowany recykling odpadów biodegradowalnych...90 5.2.2.2. Planowany odzysk odpadów opakowaniowych...94 5.2.2.3. Planowany odzysk odpadów wielkogabarytowych...96 5.2.2.4. Planowany odzysk odpadów budowlanych...97 5.2.2.5. Planowany odzysk odpadów niebezpiecznych (strumień odpadów komunalnych)...99 5.2.2.6. Prognoza ilości odpadów z przeznaczeniem do składowania...101 5.2.3. Odpady z sektora gospodarczego....103 5.2.4. Odpady medyczne i weterynaryjne....111 4

6. ANALIZA WARIANTÓW TECHNOLOGICZNYCH SYSTEMU GOSPODARKI ODPADAMI... 113 6.1. PRZYKŁADY OPCJI ROZWIĄZAŃ TECHNICZNO ORGANIZACYJNYCH SYSTEMU GOSPODARKI ODPADAMI... 113 6.1.1. Wykaz działań w zakresie odzysku i unieszkodliwiania odpadów.... 113 6.1.2. Zbiórka i unieszkodliwianie odpadów niebezpiecznych wydzielonych ze strumienia odpadów komunalnych... 115 6.1.2.1. Sposoby zbierania odpadów niebezpiecznych... 116 6.1.3. Sposoby ograniczenia ilości odpadów ulegających biodegradacji zawartych w odpadach komunalnych kierowanych na składowiska.... 118 6.1.4. Postępowanie z odpadami medycznymi i weterynaryjnymi... 126 6.1.5. SprzęŜenia z innymi dziedzinami infrastruktury komunalnej i ochrony środowiska (w tym z gospodarką osadowo ściekową).... 129 6.2. WYBÓR OPTYMALNEGO WARIANTU TECHNOLOGICZNO-ORGANIZACYJNEGO SYSTEMU GOSPODARKI ODPADAMI DLA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO STREFA USŁUG KOMUNALNYCH W KRAŚNIKU... 130 7. DŁUGOTERMINOWY PROGRAM STRATEGICZNY 12 LAT... 141 7.1. STRUKTURA ORGANIZACYJNA GOSPODARKI ODPADAMI DLA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO STREFA USŁUG KOMUNALNYCH W KRAŚNIKU... 141 7.2. SYSTEM ZBIERANIA ODPADÓW W ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNYM STREFA USŁUG KOMUNALNYCH W KRAŚNIKU... 141 7.2.1. Zbiórka odpadów wielkogabarytowych.... 142 7.2.2. Zbiórka odpadów budowlanych... 142 7.2.3. Zbiórka odpadów niebezpiecznych powstających w gospodarstwach domowych... 142 7.2.4. Zbiórka odpadów biodegradowalnych... 143 7.2.5. System zbierania odpadów opakowaniowych... 144 7.3. ZAPOTRZEBOWANIE NA NOWE INSTALACJE DO ZBIERANIA, ODZYSKU I UNIESZKODLIWIANIA ODPADÓW I ICH LOKALIZACJA... 145 7.4. PROGNOZA INWESTYCJI I KOSZTÓW W ZAKRESIE SYSTEMU GOSPODARKI ODPADAMI.. 147 7.4.1. Koszty inwestycyjne.... 147 7.4.2. Koszty eksploatacyjne.... 148 7.4.3. Koszty nieinwestycyjne.... 149 7.5. HARMONOGRAM DZIAŁAŃ... 151 8. KRÓTKOTERMINOWY PLAN DZIAŁAŃ 4 LATA.... 153 8.1. DZIAŁANIA ZMIERZAJĄCE DO OGRANICZENIA I ZAPOBIEGANIA WYTWARZANIA ODPADÓW... 154 8.2. SYSTEM ZBIERANIA ODPADÓW W ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNYM STREFA USŁUG KOMUNALNYCH W KRAŚNIKU... 155 8.2.1. Zbiórka odpadów wielkogabarytowych.... 155 8.2.2. Zbiórka odpadów budowlanych... 156 8.2.3. Zbiórka odpadów niebezpiecznych powstających w gospodarstwach domowych... 156 8.2.4. Zbiórka odpadów biodegradowalnych... 156 8.2.5. System zbierania odpadów opakowaniowych... 157 5

8.3. ZAPOTRZEBOWANIE NA NOWE INSTALACJE ODZYSKU I UNIESZKODLIWIANIA ODPADÓW I ICH LOKALIZACJA...159 8.4. PROGNOZA INWESTYCJI I KOSZTÓW W ZAKRESIE SYSTEMU GOSPODARKI ODPADAMI..160 8.4.1. Koszty inwestycyjne....161 8.4.2. Koszty eksploatacyjne....161 8.4.3. Koszty nieinwestycyjne...163 8.5. SYSTEM EWIDENCJI ODPADÓW....165 8.6. HARMONOGRAM DZIAŁAŃ...166 8.7. PROCEDURA PRZYJĘCIA PLANU...167 9. ANALIZA ODDZIAŁYWAŃ....168 9.1. ANALIZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROPONOWANEGO PLANU GOSPODARKI ODPADAMI DLA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO....168 9.2. PORÓWNANIE PROJEKTOWANEGO SYSTEMU GOSPODARKI ODPADAMI Z OBECNIE FUNKCJONUJĄCYM...170 9.3. WPŁYW PGO DLA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO NA PRZYSZŁY PRZEPŁYW ODPADÓW...171 9.4. KOSZTY WDROśENIA SYSTEMU GOSPODARKI ODPADAMI ZGODNEGO Z PLANEM GOSPODARKI ODPADAMI DLA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO....172 9.4.1. Odpady z sektora komunalnego...173 9.5. ZASADY FINANSOWANIA PLANU GOSPODARKI ODPADAMI...173 9.5.1. Koszty inwestycyjne....173 9.5.2. Koszty eksploatacyjne....174 9.5.3. Inne źródła finansowania...175 9.6. WYBRANE ŹRÓDŁA FINANSOWANIA PLANU GOSPODARKI ODPADAMI DLA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO...176 9.6.1. Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej....176 9.6.2. Banki. 179 9.6.3. Fundusze inwestycyjne...179 9.6.4. Programy pomocowe Unii Europejskiej...179 9.7. PRZYSZŁE WIELKOŚCI OPŁAT ZA UśYTKOWANIE SYSTEMU GOSPODARKI ODPADAMI...184 10. WDROśENIE PLANU...185 10.1. JEDNOSTKA WDRAśAJĄCA PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO STREFA USŁUG KOMUNALNYCH W KRAŚNIKU...185 10.2. ZASADY WSPÓŁPRACY SEKTORA PUBLICZNEGO I PRYWATNEGO...185 10.3. PROGRAM PROMOCJI I EDUKACJI W ZAKRESIE GOSPODARKI ODPADAMI...186 10.3.1. Kampanie informacyjne i konkursy....187 10.3.2. Szkolenia....188 10.3.3. Formy przekazu informacji dotyczących gospodarki odpadami...189 10.3.4. Współpraca ze szkołami i organizacjami pozarządowymi....190 10.4. PRIORYTETY I HARMONOGRAM DZIAŁAŃ...191 10.5. OPIS SYSTEMU MONITORINGU I OCENY WDROśENIA ZADAŃ I CELÓW...192 10.6. ZASADY ZARZĄDZANIA SYSTEMEM GOSPODARKI ODPADAMI NA TERENIE ZWIĄZKU MIĘDZYGMINNEGO STREFA USŁUG KOMUNALNYCH W KRAŚNIKU...193 10.6.1. Ustawowo określone zadania poszczególnych szczebli administracji samorządowej w zakresie gospodarki odpadami...194 10.6.1.1. Zadania gmin...194 6

10.6.1.2. Zadania Powiatu... 195 10.6.1.3. Samorząd Województwa... 196 11. ZAŁĄCZNIK - WYKAZ AKTÓW PRAWNYCH... 197 11.1. WYKAZ AKTÓW PRAWNYCH ZWIĄZANYCH Z GOSPODARKĄ ODPADAMI... 197 11.2. USTAWY... 197 11.3. ROZPORZĄDZENIA... 198 11.3.1. Rozporządzenia wydane na podstawie upowaŝnień zawartych w ustawie - Prawo ochrony środowiska... 198 11.3.2. Rozporządzenia wydane na podstawie upowaŝnień zawartych w ustawie o odpadach.... 200 11.3.3. Rozporządzenie wydane na podstawie upowaŝnień zawartych w ustawie o wprowadzeniu ustawy Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw.... 203 11.3.4. Rozporządzenia wydane na podstawie upowaŝnień zawartych w ustawie o opakowaniach i odpadach opakowaniowych.... 203 11.3.5. Rozporządzenia i obwieszczenia wydane na podstawie upowaŝnień zawartych w tzw. ustawie o opłacie produktowej.... 203 11.3.6. Rozporządzenie wydane na podstawie upowaŝnień zawartych w ustawie Prawo wodne.... 204 11.3.7. Rozporządzenia wydane na podstawie upowaŝnień zawartych w ustawie o substancjach i preparatach chemicznych... 204 11.3.8. Rozporządzenia i obwieszczenia wydane na podstawie upowaŝnień zawartych w ustawie o postępowaniu z substancjami zuboŝającymi warstwę ozonową.205 11.3.9. Rozporządzenia wydane na podstawie upowaŝnień zawartych w ustawie o prawie atomowym... 206 11.4. WYKAZ DOTYCHCZASOWYCH AKTÓW PRAWNYCH ZWIĄZANYCH Z GOSPODARKĄ ODPADAMI, KTÓRE ZACHOWAŁY MOC (TJ. TYCH, KTÓRE WESZŁY W śycie PRZED DNIEM 1 PAŹDZIERNIKA 2001 R.)... 207 11.4.1. Ustawy. 207 11.5. ROZPORZĄDZENIA... 208 11.6. UMOWY MIĘDZYNARODOWE.... 208 11.7. PRAWODAWSTWO UNII EUROPEJSKIEJ.... 209 11.7.1. Wykaz obowiązujących aktów prawnych Unii Europejskiej związanych z gospodarką odpadami... 209 11.7.1.1. Wymagania ogólne... 209 11.7.1.2. Spalanie odpadów.... 210 11.7.1.3. Składowanie odpadów... 210 11.7.1.4. Międzynarodowy obrót odpadami.... 210 11.7.1.5. Sprawozdawczość.... 211 11.7.1.6. Wymagania szczegółowe dla poszczególnych strumieni odpadów.. 212 11.7.2. Wykaz projektów aktów prawnych Unii Europejskiej związanych z gospodarką odpadami... 214 12. SPIS LITERATURY... 215 7

Pojęcia związane z gospodarką odpadami zgodnie z ustawą o odpadach. Odpady kaŝda substancja lub przedmiot, których posiadacz pozbywa się, zamierza się pozbyć lub do ich pozbycia jest zobowiązany Gospodarowanie odpadami rozumie się przez to zbieranie, transport, odzysk i unieszkodliwianie odpadów, w tym równieŝ nadzór nad takimi działaniami oraz nad miejscami unieszkodliwiania odpadów. Magazynowanie odpadów rozumie się przez to czasowe przetrzymywanie lub gromadzenie odpadów przed ich transportem, odzyskiem lub unieszkodliwianiem. Odpady komunalne rozumie się przez to odpady powstające w gospodarstwach domowych, a takŝe odpady nie zawierające odpadów niebezpiecznych pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych. Odpady medyczne rozumie się przez to odpady powstające w związku z udzielaniem świadczeń zdrowotnych oraz prowadzeniem badań i doświadczeń naukowych w zakresie medycyny. Wytwórca odpadów rozumie się przez to kaŝdego, którego działalność lub bytowanie powoduje powstawanie odpadów, oraz kaŝdego, kto przeprowadza wstępne przetwarzanie, mieszanie lub inne działania powodujące zmianę charakteru lub składu tych odpadów. Posiadacz odpadów rozumie się przez to kaŝdego, kto faktycznie włada odpadami (wytwórcę odpadów, inna osobę fizyczną, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną); domniemywa się, Ŝe władający powierzchnia ziemi jest posiadaczem odpadów znajdujących się na nieruchomości. Termiczne przekształcanie odpadów rozumie się przez to procesy utleniania odpadów, w tym spalania, zgazowywania, lub rozkładu odpadów, w tym rozkładu pirolitycznego, prowadzone w przeznaczonych do tego instalacjach lub urządzeniach na zasadach określonych w przepisach szczegółowych. Recykling rozumie się przez to taki odzysk, który polega na powtórnym przetwarzaniu substancji lub materiałów zawartych w odpadach w procesie produkcyjnym w celu uzyskania substancji lub materiału o przeznaczeniu pierwotnym lub o innym przeznaczeniu, w tym teŝ recykling organiczny, z wyjątkiem odzysku energii. Odzysk rozumie się przez to wszelkie działania, nie stwarzające zagroŝenia dla Ŝycia, zdrowia ludzi lub dla środowiska, polegające na wykorzystaniu odpadów w całości lub części, lub prowadzące do odzyskania z odpadów substancji, materiałów lub energii i ich wykorzystania. Odzysk energii rozumie się przez to termiczne przekształcanie odpadów w celu odzyskania energii. Składowisko odpadów - rozumie się przez to obiekt budowlany przeznaczony do składowania odpadów. 8

SPIS SKRÓTÓW ADR umowa europejska dotycząca międzynarodowego przewozu drogowego ARiMR agencja restrukturyzacji i modernizacji rolnictwa GFOŚiGW gminny fundusz ochrony środowiska i gospodarki wodnej GPZON gminny punkt zbiórki odpadów niebezpiecznych GUS główny urząd statystyczny HRM odpady wysokiego ryzyka KP-7 typ kontenera na odpady (poj. 7 m 3 ) KPGO krajowy plan gospodarki odpadami (M.P. z 2003 r. Nr 11, poz. 159) LRM odpady niskiego ryzyka MPZON mobilny punkt zbiórki odpadów niebezpiecznych MŚ Ministerstwo Środowiska NFOŚiGW narodowy fundusz ochrony środowiska i gospodarki wodnej PCB polichlorowane bifenyle PGO plan gospodarki odpadami PKB produkt krajowy brutto Poś ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627) PZON punkt zbiórki odpadów niebezpiecznych PFOŚiGW powiatowy fundusz ochrony środowiska i gospodarki wodnej RM rozporządzenie rady ministrów SIGOP system informatyczny gospodarki odpadami w Polsce SRM odpady szczególnego ryzyka US urząd statystyczny WPGO wiejski punkt gromadzenia odpadów WFOŚiGW wojewódzki fundusz ochrony środowiska i gospodarki wodnej WIOŚ wojewódzki inspektorat ochrony środowiska WIIORiN wojewódzki inspektorat inspekcji ochrony roślin i nasiennictwa ZZO zakład zagospodarowania odpadów 9

10

STRESZCZENIE Plan Gospodarki Odpadami dla Związku Międzygminnego Strefa Usług Komunalnych w Kraśniku powstał jako realizacja ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628 z późn. zm.), która w rozdziale 3, art. 14 16 wprowadza obowiązek opracowywania planów na szczeblu krajowym, wojewódzkim, powiatowym i gminnym. Organy wykonawcze gmin, będących członkami związków międzygminnych mogą opracować jeden projekt wspólnego Planu Gospodarki Odpadami. Treść Planu Gospodarki Odpadami dla Związku Międzygminnego Strefa Usług Komunalnych w Kraśniku uwzględnia zapisy rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 kwietnia 2003 r. w sprawie sporządzania planów gospodarki odpadami (Dz. U. Nr 66, poz. 620). Celem opracowania jest sformułowanie strategii rozwoju gospodarki odpadami - jako elementu ekorozwoju Związku Międzygminnego oraz wytyczenie programu działań na najbliŝsze lata. Cele te zrealizowano poprzez: określenie aktualnych i prognozowanych parametrów powstawania odpadów, określenie uwarunkowań społeczno - gospodarczych i środowiskowych postępowania z odpadami. Praca stanowić będzie podstawę planowania gospodarki odpadami w Gminach - uczestnikach Związku Międzygminnego w Kraśniku. Odpad to, zgodnie z definicją z ustawy o odpadach, kaŝda substancja lub przedmiot naleŝący do jednej z kategorii, których posiadacz pozbywa się, zamierza się pozbyć lub do ich pozbycia jest zobowiązany. Ze względu na źródło pochodzenia odpadów, zasadniczo wyodrębnia się dwie podstawowe grupy: odpady przemysłowe, powstające w wyniku działalności gospodarczej, odpady komunalne, powstające w wyniku bytowania człowieka. Zgodnie z art. 15 ust. 7 ustawy o odpadach plan gospodarki odpadami obejmuje wszystkie rodzaje odpadów powstających na terenie danej jednostki administracyjnej oraz przywoŝonych na jej teren, a w szczególności odpady komunalne z uwzględnieniem odpadów ulegających biodegradacji, odpady opakowaniowe, odpady budowlane, wraki samochodowe, opony oraz odpady niebezpieczne, w tym odpady medyczne i weterynaryjne, oleje odpadowe, baterie i akumulatory. Plan dla Związku Międzygminnego w Kraśniku uwzględnia zapisy Krajowego Planu Gospodarki Odpadami, Planu Gospodarki Odpadami dla województwa lubelskiego oraz Planów Gospodarki Odpadami dla powiatu kraśnickiego i powiatu lubelskiego. Zgodnie z zapisem art. 14 ust. 7 ustawy o odpadach projekt planu dla Związku Międzygminnego podlega zaopiniowaniu przez Zarząd Województwa, Zarządy Powiatów na terenie, których połoŝone są gminy naleŝące do Związku Miedzygminnego. 11

Sprawozdania z realizacji Planu Gospodarki Odpadami składane są, co 2 lata Zgromadzeniu Związku, natomiast ich aktualizację przeprowadza się nie rzadziej, niŝ co 4 lata. Odpowiedzialny za aktualizację planu jest Zarząd Związku Międzygminnego. Bilans odpadów powstających w sektorze komunalnym Zgodnie z treścią art. 3 ustawy o odpadach, odpady komunalne są to odpady powstające w gospodarstwach domowych, a takŝe odpady nie zawierające odpadów niebezpiecznych pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych. Odpady komunalne powstają w gospodarstwach domowych oraz obiektach infrastruktury takich jak: handel, usługi, szkolnictwo, obiekty turystyczne, obiekty działalności gospodarczej i wytwórczej. W roku 2003 na terenie Związku Międzygminnego zebrano i przyjęto na składowiska 14 904 Mg odpadów to jest ok. 56 870 m 3. Ilość wytworzonych odpadów komunalnych wynosiła 16 747 Mg, z czego aŝ 51,6 % zostało wytworzonych w Kraśniku. System zbierania i segregacji odpadów Na terenie Gmin naleŝących do Związku Międzygminnego Strefa Usług Komunalnych w Kraśniku dominującym sposobem zbierania odpadów jest zbiórka odpadów zmieszanych, które następnie unieszkodliwiane są poprzez składowanie na składowiskach odpadów komunalnych. Selektywna zbiórka odpadów w roku 2002 była prowadzona w niewielkim zakresie. Od roku 2003 we wszystkich gminach Związku rozszerzono system zbierania o wyselekcjonowywanie surowców wtórnych. System unieszkodliwiania odpadów Na terenie Gmin naleŝących do Związku Międzygminnego Strefa Usług Komunalnych w Kraśniku unieszkodliwianie odpadów odbywa się poprzez ich składowanie na składowiskach odpadów komunalnych. Na terenie Związku znajdują się 3 składowiska odpadów komunalnych. Pierwsze składowisko znajduje się w Kraśniku - Wilcze Doły są tam kierowane odpady z następujących gmin powiatu kraśnickiego: miasto Kraśnik, gmina Kraśnik, gmina Urzędów, gmina Dzierzkowice, gmina Zakrzówek oraz gmina Wilkołaz. Dodatkowo na to składowisko kierowane są odpady z gmin powiatu lubelskiego tj. Niedrzwica DuŜa i Borzechów oraz od 2003 roku StrzyŜewice oraz odpady z gminy Modliborzyce (Powiat Janów Lubelski). Drugie składowisko odpadów komunalnych w Kraśniku Piaski Zarzecze II jest nowo wybudowane i jeszcze nie eksploatowane. Trzecie znajduje się w gminie StrzyŜewice w m. IŜyce kierowane są tu odpady z terenu gminy StrzyŜewice. 12

Mocne strony istniejących rozwiązań gospodarki odpadami komunalnymi zawiązanie przez sześć gmin powiatu kraśnickiego i dwóch z powiatu lubelskiego Związku Międzygminnego Strefa Usług Komunalnych w Kraśniku, funkcjonowanie w kaŝdej gminie systemu zbierania odpadów komunalnych, wybudowanie na terenie przyszłego ZZO Piaski Zarzecze II kwater do składowania odpadów (1 kwatera odpadów komunalnych, 2 kwatera odpadów niebezpiecznych), istnienie przy składowisku komunalnym Piaski Zarzecze II wystarczającej przestrzeni do stworzenia Zakładu Zagospodarowania Odpadów dla Związku Międzygminnego Strefa Usług Komunalnych w Kraśniku i dla powiatu kraśnickiego. przygotowanie projektu technologicznego pod budowę Zakładu Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych opartego na sortowaniu i doczyszczaniu surowców wtórnych, kompostowaniu i fermentacji metanowej biofrakcji, zapoczątkowanie działań, w gminach naleŝących do związku, w zakresie selektywnej zbiórki surowców wtórnych znajdujących się w odpadach komunalnych. Słabe strony istniejących rozwiązań gospodarki odpadami brak selektywnej zbiórki odpadów niebezpiecznych, brak infrastruktury przy składowisku Piaski Zarzecze II słuŝącej wysortowywaniu z odpadów surowców wtórnych, brak kompostowni do odzysku odpadów biodegradowalnych, brak instalacji do unieszkodliwiania odpadów komunalnych, innych niŝ składowiska odpadów, istnienie składowisk odpadów komunalnych nie posiadających stosownych zabezpieczeń i wymaganego systemu monitoringu. Bilans odpadów powstających w sektorze gospodarczym Na podstawie uzyskanych danych określono, Ŝe w roku 2003 r. w Związku Miedzygminnym wytworzono 4 818,9 Mg z sektora gospodarczego Masa wytworzonych odpadów niebezpiecznych stanowi około 1% całości wytworzonych odpadów z sektora gospodarczego. Prognoza ilości wytwarzanych odpadów komunalnych Prognozę zmian czynników wpływających na wytwarzanie odpadów w przyszłości oparto głównie na wskaźnikach emisji odpadów przyjętych w Krajowym Planie Gospodarki Odpadami, których trendy wynikają głównie z przesłanek rozwoju gospodarczo społecznego. Z prognozy wynika, Ŝe w okresie 2004-2014 masa odpadów wytwarzanych w sektorze komunalnym wzrośnie w stosunku do roku 2003 o około 7,8 tys. Mg jak przedstawia poniŝszy wykres. 13

31 masa odpadów komunalnych [tys Mg] 30 30 29,3 29,6 29,7 29,8 29,9 29 29 28,5 28,7 28,9 29,1 28 27,9 28,2 28 27 27 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Prognozowana masa odpadów komunalnych wytworzonych w Gminach naleŝących do Związku Międzygminnego w latach 2004-2014 Polityka, cele i działania Cele długookresowe na lata 2004 2014 dalsza organizacja i doskonalenie ponadlokalnych i lokalnych systemów gospodarki odpadami komunalnymi, kontynuacja podnoszenia świadomości społecznej mieszkańców, wdraŝanie nowoczesnych technik odzysku i unieszkodliwiania odpadów, w tym metod termicznego przekształcania odpadów, intensyfikacja odzysku i unieszkodliwiania odpadów wielkogabarytowych, budowlanych i niebezpiecznych wytwarzanych w grupie odpadów komunalnych, dalszy rozwój selektywnej zbiórki odpadów komunalnych, skierowanie w roku 2014 na składowiska nie więcej niŝ 33,5% (wagowo) całkowitej ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, osiągnięcie w roku 2014 zakładanych limitów odzysku i recyklingu poszczególnych odpadów: - opakowania z papieru i tektury - 55,0%, - opakowania ze szkła - 50,0%, - opakowania z tworzyw sztucznych - 35,0%, - opakowania metalowe - 50,0%, 14

- opakowania wielomateriałowe - 35,0%, - odpady wielkogabarytowe 70,0%, - odpady budowlane - 60,0%, - odpady niebezpieczne (z grupy odpadów komunalnych) 80,0%, - deponowanie na składowiskach nie więcej niŝ 51,5 % wszystkich odpadów komunalnych. Cele krótkoterminowe na lata 2004 2007 kształtowanie świadomości społecznej obywateli, objęcie zorganizowaną zbiórką odpadów wszystkich mieszkańców z gmin naleŝących do Związku Międzygminnego Strefa Usług Komunalnych w Kraśniku, skierowanie w roku 2007 na składowiska do 67,4% (wagowo) całkowitej ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, podnoszenie skuteczności selektywnej zbiórki odpadów ze szczególnym uwzględnieniem rozwoju selektywnej zbiórki odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, rozwój selektywnej zbiórki odpadów wielkogabarytowych, budowlanych, odpadów niebezpiecznych wytwarzanych w grupie odpadów komunalnych, osiągnięcie w roku 2007 zakładanych limitów odzysku i recyklingu poszczególnych odpadów: - opakowania z papieru i tektury 48,0%, - opakowania ze szkła 40,0%, - opakowania z tworzyw sztucznych 25,0%, - opakowania metalowe 40,0%, - opakowania wielomateriałowe 25,0%, - odpady wielkogabarytowe 32,1%, - odpady budowlane 24,9%, - odpady niebezpieczne (z grupy odpadów komunalnych) 29,0%, - deponowanie na składowiskach nie więcej niŝ 71,6% wytworzonych odpadów komunalnych. Kierunki działań podnoszenie świadomości społecznej obywateli, w szczególności w zakresie minimalizacji wytwarzania odpadów, wprowadzanie systemowej gospodarki odpadami komunalnymi w układzie ponadlokalnym, w tym budowa w ramach ZZO, Zakładu Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych (sortownia odpadów, kompostownia, instalacja fermentacji beztlenowej), wdraŝanie nowoczesnych technologii odzysku i unieszkodliwiania odpadów, 15

podniesienie skuteczności selektywnej zbiórki odpadów (z uwzględnieniem rozwoju selektywnej zbiórki odpadów komunalnych ulegających biodegradacji). wdraŝanie selektywnej zbiórki odpadów wielkogabarytowych, budowlanych i niebezpiecznych, redukcja zawartości składników biodegradowalnych w odpadach kierowanych na składowiska, modernizacja składowisk odpadów komunalnych, które będą uŝytkowane do czasu wprowadzenia rozwiązań ponadlokalnych, utrzymanie przez gminy kontroli nad gminnymi składowiskami odpadów komunalnych do czasu ich wyeksploatowania, zamykanie, rekultywacja lub modernizacja gminnych składowisk odpadów komunalnych (pod warunkiem braku planów ich modernizacji lub po ich wyeksploatowaniu). Cele gospodarki odpadami w sektorze gospodarczym. Ilość odpadów powstających w sektorze gospodarczym w Polsce sukcesywnie maleje: z 143,9 mln Mg w 1990 r. do 125,48 mln Mg w 2000 r. (GUS). W perspektywie lat 2004 2014 powinien się zwiększyć udział odzyskiwanych w procesach produkcyjnych odpadów z sektora gospodarczego. W związku z tym konieczne jest zintensyfikowanie działań podmiotów gospodarczych wytwarzających te odpady, w celu ich maksymalnego ponownego wykorzystania gospodarczego. Cele na lata 2004 2014 zwiększenie stopnia wykorzystania odpadów, bezpieczne dla środowiska unieszkodliwienie odpadów azbestowych oraz odpadów i urządzeń zawierających PCB, eliminacja zagroŝenia ze strony odpadów pochodzenia zwierzęcego. Kierunki działań systematyczne wprowadzanie bezodpadowych i mało odpadowych technologii produkcji, stymulowanie podmiotów gospodarczych wytwarzających odpady przemysłowe do zintensyfikowania działań zmierzających do maksymalizacji gospodarczego wykorzystania odpadów, dekontaminacja i unieszkodliwienie urządzeń zawierających PCB oraz likwidacja PCB, organizacja nadzoru weterynaryjnego nad procesem powstawania i niszczenia odpadów pochodzenia zwierzęcego szczególnego ryzyka (SRM) oraz padłych zwierząt (HRM). 16

Organizacja gospodarki odpadami na terenie obejmującym Związek Międzygminny. Docelowym rozwiązaniem gospodarki odpadami na terenie obejmującym Związek Międzygminny jest skupienie gmin wokół Zakładu Zagospodarowania Odpadów (ZZO) Planuje się usytuowanie Zakładu Zagospodarowania Odpadów na gruntach wsi Piaski i Zarzecze II koło Kraśnika (przy wybudowanym nowym składowisku odpadów). Lokalizacja ZZO jest zgodna z zasadą bliskości (ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach - Dz. U. Nr 62, poz. 628). Przyjęto, Ŝe optymalna odległość ZZO od centrum gminy, liczona wzdłuŝ dróg, nie powinna być większa niŝ 30 km. W przypadku Gminuczestników Związku Międzygminnego w Kraśniku nie ma potrzeby tworzenia Wiejskich Punktów Gromadzenia Odpadów poniewaŝ odległości od ZZO nie przekraczają 30 km. Planowany Zakład Zagospodarowania Odpadów (ZZO) Piaski Zarzecze II winien być wyposaŝony: w linię do segregacji odpadów, urządzenia do doczyszczania surowców wtórnych ze zbiórki selektywnej, urządzenia do konfekcjonowania surowców, instalację do unieszkodliwiania odpadów organicznych (kompostownia odpady zielone, docelowo fermentacja metanowa dla frakcji biodegradowalnej wydzielonej ze strumienia odpadów komunalnych), stanowiska demontaŝu odpadów wielkogabarytowych, pomieszczenia do magazynowania odpadów niebezpiecznych, składowisko odpadów, zakład zagospodarowania odpadów budowlanych usytuowany w pobliŝu lub na terenie składowiska odpadów komunalnych (wariantowo umowa z firmą utylizującą odpady budowlane przy pomocy mobilnej instalacji). Odpady biodegradowalne na terenach wiejskich oraz miejskich z zabudową jednorodzinną będą zagospodarowywane we własnym zakresie, natomiast odpady z miasta Kraśnika jako odpady zmieszane będą trafiały na instalację segregującą. Po odseparowaniu frakcji organicznej zostanie ona unieszkodliwiona poprzez kompostowanie, a docelowo fermentację metanową lub met. kompostowania. W celu podniesienia jakości wytworzonego kompostu przewiduję się pozyskiwanie bioodpadów poprzez ich selektywną zbiórkę do pojemników. Po wybudowaniu stacji segregowania odpadów na terenie ZZO Piaski Zarzecze II selektywnie zebrane surowce wtórne będą tam trafiać, a następnie będą doczyszczane i przygotowywane do zagospodarowania. Zebrane selektywnie odpady komunalne poddawane będą w pierwszej kolejności procesowi odzysku. Pozostałe odpady oraz odpady z procesów przetwarzania odpadów zebranych selektywnie, deponowane będą na składowiskach. 17

Zebrane odpady zmieszane będą deponowane na lokalnych składowiskach do czasu ich wypełnienia lub konieczności ich zamknięcia. W takim przypadku odpady kierowane będą na najbliŝsze funkcjonujące składowisko lub na składowisko przy ZZO. W gminach naleŝących do Związku aktualny system zbierania odpadów będzie rozszerzony o wdroŝenie systemu słuŝącego zbieraniu nie tylko surowców wtórnych, lecz takŝe: odpadów wielkogabarytowych, odpadów budowlanych, odpadów niebezpiecznych, odpadów biodegradowlanych (metoda I selektywnie, lub II metodą z pozostałymi odpadami). W wyniku realizacji celów i zadań zgodnie z przyjętymi załoŝeniami moŝliwe będzie zmniejszenie ilości odpadów składowanych w roku 2007 o około 28,1 % natomiast w roku 2014 aŝ o 48 %. Na poniŝszym rysunku przedstawiono wpływ realizacji działań zawartych w Planie Gospodarki Odpadami dla Związku Międzygminnego na odzysk i unieszkodliwienie odpadów w roku 2007 i 2014. masa wytwarzanych odpadów [tys. Mg] 30,0 25,0 20,0 15,0 10,0 5,0 0,0 2004 2007 2014 składowanie odzysk i recykling Wpływ wdroŝenia PGO dla Związku Międzygminnego na odzysk odpadów w roku 2007 i 2014 18

Priorytety i harmonogram działań (lata 2004-2007) Realizacja celów i zadań załoŝonych w Planie Gospodarki Odpadami dla Związku Międzygminnego wymaga ustalenia zadań priorytetowych, które muszą być zrealizowane w pierwszym okresie obowiązywania PGO. Priorytetowe zadania konieczne do realizacji załoŝeń PGO dla Związku Międzygminnego (lata 2004-2007). 1. Budowa Zakładu Unieszkodliwiania Odpadów zgodnie z załoŝonym projektem technologicznym. 2. Zakup pojemników do zbiórki odpadów niebezpiecznych. 3. Zakup Mobilnych Punktów Zbiórki Odpadów Niebezpiecznych dla transportu odpadów niebezpiecznych do ZZO Piaski Zarzecze II. 4. Intensyfikacja działań w zakresie selektywnej zbiórki odpadów poprzez m.in. rozszerzenie systemu o inne grupy surowców, zakup pojemników do selektywnego gromadzenia, wprowadzenie edukacji ekologicznej w tym zakresie. 5. Zakup pojemników do zbiórki selektywnej odpadów biodegradowalnych. 6. Opracowanie gminnych planów gospodarki odpadami 7. Opracowanie bazy danych dotyczącej wytwarzania i gospodarowania odpadami 8. Rekultywacja składowiska odpadów Wilcze Doły w Kraśniku oraz w IŜycach w przypadku ich zamknięcia. 9. Przeprowadzenie kampanii informacyjnej dotyczącej popularyzacji kompostowania frakcji biodegradowalnej we własnym zakresie (zabudowa wiejska i jednorodzinna miejska). Harmonogram działań w zakresie gospodarki odpadami w latach 2004-2007 dla Związku Międzygminnego. Rok 2004 2005 2006 2007 Budowa ZUOK w ramach ZZO Piaski Zarzecze II Zakup Mobilnych Punktów Zbiórki Odpadów Niebezpiecznych (4 szt.) Zakup dodatkowych pojemników do selektywnej zbiórki surowców wtórnych Zakup pojemników do selektywnej zbiórki odpadów biodegradowalnych Zakup pojemników na odpady niebezpieczne Opracowanie bazy danych dotyczącej wytwarzania i gospodarowania odpadami Rekultywacja składowiska odpadów Wilcze Doły w przypadku jego zamknięcia 19

Przeprowadzenie kampanii informacyjnej dotyczącej popularyzacji kompostowania frakcji biodegradowalnej we własnym zakresie (zabudowa wiejska i jednorodzinna miejska) Koszt wdroŝenia Planu Gospodarki Odpadami dla Związku Międzygminnego w latach 2004-2007 W latach 2004-2007 (krótkookresowy plan działań) w związku z realizacją PGO dla Związku Międzygminnego naleŝy się liczyć z wydatkowaniem następujących środków finansowych. Koszty inwestycyjne Suma kosztów inwestycyjnych (2004-2007) 31 030 tys. zł W przeliczeniu na 1 mieszkańca Związku 345,1 zł Koszty eksploatacyjne Suma kosztów eksploatacyjnych (2004-2007) 11 774 tys. zł W przeliczeniu na 1 mieszkańca 130,9 zł Koszty nieinwestycyjne Suma kosztów nieinwestycyjnych (2004-2007) 194 tys. zł W przeliczeniu na 1 mieszkańca 2,15 zł Z powyŝszych obliczeń wynika, Ŝe w okresie 2004-2007 koszt sumaryczny działań w zakresie realizacji PGO dla Związku Miedzygminnego wyniesie około 42 998 tys. zł. W przeliczeniu na 1 mieszkańca będzie to około 478,15 zł (średnio 119,53 zł w ciągu roku). W przypadku wytwarzania na terenie Związku mniejszej ilości odpadów niŝ prognozowane (w trakcie realizacji PGO) rzeczywiste koszty wdraŝania PGO mogą być niŝsze niŝ obliczone. Przyczyną tej sytuacji moŝe być równieŝ zmiana technologii unieszkodliwiania odpadów w planowanym ZZO Piaski Zarzecze II na technologię tańszą lub przejęcia inwestycji ZZO Piaski Zarzecze II przez innego inwestora. Przyczyną zmiany kosztów moŝe być równieŝ niŝsza wartość jednostkowego wskaźnika nagromadzenia odpadów niŝ zakładany w Krajowym Planie Gospodarki Odpadami lub rozszerzenie ilości członków Związku Miedzygminnego Strefa Usług Komunalnych w Kraśniku. 20

1. WSTĘP. 1.1. Wprowadzenie. Plan Gospodarki Odpadami dla Związku Międzygminnego Strefa Usług Komunalnych w Kraśniku powstał jako realizacja ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628 z późn. zm.), która w rozdziale 3, Art. 14 16 wprowadza obowiązek opracowywania planów na szczeblu krajowym, wojewódzkim, powiatowym i gminnym. Niniejszy dokument uwzględnia zapisy zawarte w aktualnie obowiązujących aktach prawnych z zakresu gospodarki odpadami oraz wytyczne dokumentów nadrzędnych, czyli Krajowego Planu Gospodarki Odpadami (Mon. Pol. z 2003 r. Nr 11, poz. 159) i Planu Gospodarki Odpadami dla województwa lubelskiego. Treść Planu Gospodarki Odpadami dla Związku Międzygminnego uwzględnia zapisy rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 kwietnia 2003 r. w sprawie sporządzania planów gospodarki odpadami (Dz. U. Nr 66, poz. 620). W opracowaniu przedstawiono: - opis stanu środowiska na terenie gmin naleŝących do powiatu kraśnickiego i powiatu lubelskiego, - bilanse wytwarzanych poszczególnych rodzajów odpadów, - istniejący system zbierania, gromadzenia, unieszkodliwiania i odzysku odpadów, - istniejące obiekty do odzysku i unieszkodliwiania odpadów, - długoterminowy program strategiczny w zakresie gospodarki odpadami, na okres 12 lat (2004 2014), - krótkoterminowy plan działania w zakresie gospodarki odpadami, na okres 4 lat (2004 2007), - koszt realizacji planu gospodarki odpadami w latach 2004 2015, Plan Gospodarki Odpadami oparto m.in. na materiałach i informacjach uzyskanych w: - Starostwie Powiatowym w Kraśniku, - Starostwie Powiatowym w Lublinie, - Związku Miedzygminnym Strefa Usług Komunalnych w Kraśniku, - Urzędzie Miasta Kraśnik, - Urzędach Gmin powiatu kraśnickiego tj. w Kraśniku, Urzędowie, Zakrzówku, Wilkołazie, Dzierzkowicach, - Urzędach Gmin powiatu lubelskiego tj. w Niedrzwicy DuŜej i StrzyŜewicach, - Wydziale Środowiska i Rolnictwa Lubelskiego Urzędu Wojewódzkiego, - Departamencie Rozwoju Wsi i Ochrony Środowiska Urzędu Marszałkowskiego w Lublinie, - Zakładach Gospodarki Komunalnej, Zakładach usługowych i przemysłowych. 21

Ponadto wykorzystano równieŝ dane źródłowe znajdujące się m.in. w: - Raporcie o Stanie Środowiska Województwa Lubelskiego w 2002 r., - Wojewódzkim Urzędzie Statystycznym w Lublinie - Wybrane dane o powiatach i gminach województwa lubelskiego w 2001 r., - Krajowym Planie Gospodarki Odpadami, - Planie Gospodarki Odpadami dla województwa lubelskiego. Plan Gospodarki Odpadami jest rodzajem długofalowej strategii w gospodarce odpadami dla gmin naleŝących do Związku Międzygminnego, która będzie aktualizowana i rozszerzana o nowe zadania wynikające ze zmian zachodzących w gospodarce odpadami. Plan Gospodarki Odpadami dla Związku Międzygminnego jest integralnym elementem Programu Ochrony Środowiska. Związek powstał w 1999 r. a jego statut został ogłoszony w Dzienniku Urzędowym Województwa Lubelskiego na podstawie Zarządzenia Wojewody Lubelskiego nr 128 z dnia 30 lipca 1999 roku (Dz. Urz. Woj. Lub. Nr 34 z 1999 r.). ZałoŜycielami Związku były Gminy: Dzierzkowice, Kraśnik, Urzędów, Wilkołaz, Zakrzówek i Niedrzwica DuŜa oraz Miasto Kraśnik. Gmina StrzyŜewice przystąpiła do Związku w 2003 roku. Związek działa na podstawie ustawy o samorządzie gminnym z dnia 8 marca 1990 r. oraz na podstawie statutu związku. Zadania Związku to: inspirowanie, koordynacja i reprezentowanie wspólnych interesów Związku, a w szczególności: 1. koordynacja działań poszczególnych gmin i jednostek prowadzących działalność na ich terenie w zakresie wspólnego rozwiązywania problemów związanych z ochroną środowiska, 2. budowa i utrzymanie wspólnego składowiska odpadów komunalnych z terenu uczestników Związku, 3. współdziałanie w zakresie dowozu, segregacji i utylizacji odpadów komunalnych z terenu uczestników Związku, 4. gospodarka odpadami komunalnymi i koordynacja usług z tym związanych, 5. koordynacja usług komunalnych o charakterze uŝyteczności publicznej w zakresie zadań własnych gmin z terenu uczestników Związku, 6. promocja gmin uczestników Związku, 7. propagowanie idei ochrony środowiska naturalnego, 8. prowadzenie wspólnej działalności gospodarczej nie wykraczającej poza zadania o charakterze uŝyteczności publicznej. Związek posiada charakter otwarty i w oparciu o ten zapis Statutu w roku 2003 do Związku wstąpiła gmina StrzyŜewice oraz został zmieniony Statut w części dotyczącej udziałowców Związku i składu jego organów (Dz. Urz. Woj. Lub. Nr 112 z 2003 roku). Organami Związku jest Zgromadzenie oraz jego Zarząd będący organem wykonawczym. 22

1.2. Cel planów gospodarki odpadami. Celem opracowania jest sformułowanie strategii rozwoju gospodarki odpadami oraz wytyczenie programu działań na najbliŝsze lata. Cele te zrealizowano poprzez: określenie aktualnych i programowanych parametrów powstawania odpadów, określenie uwarunkowań społeczno-gospodarczych i środowiskowych postępowania z odpadami. Praca stanowić będzie podstawę planowania gospodarki odpadami dla Związku Międzygminnego Strefa Usług Komunalnych w Kraśniku. Odpady i związane z nimi zagroŝenia stanowią obecnie jeden z największych problemów w dziedzinie ochrony środowiska. Zwiększająca się masa odpadów w wyniku działalności gospodarczej i bytowej człowieka, przy niedoskonałych rozwiązaniach organizacyjno technicznych i prawnych gospodarki odpadami powoduje negatywny wpływ na środowisko. Składowanie odpadów na powierzchni ziemi, w sposób niekontrolowany to degradacja powierzchni ziemi, zła jakość wód podziemnych i powierzchniowych oraz zanieczyszczenie atmosfery. Ustawa o odpadach wyraźnie określa zasady postępowania z odpadami, które to zasady moŝna scharakteryzować następująco: - zapobieganie i minimalizacją powstawania odpadów, - poddanie odzyskowi odpadów, których powstawania w danych warunkach techniczno ekonomicznych nie da się uniknąć, - unieszkodliwianie odpadów, - bezpieczne dla zdrowia ludzkiego i środowiska składowanie odpadów, których nie da się z uwagi na warunki techniczno-ekonomiczne poddać odzyskowi bądź poddać innym metodom unieszkodliwiania. Plan Gospodarki Odpadami dla Związku Międzygminnego ma stanowić bazę danych o poszczególnych gminach oraz ma on słuŝyć: 1. podejmowaniu działalności zgodnie z zasadą: - zapobiegania powstawaniu odpadów lub ograniczania ich ilości oraz negatywnego oddziaływania na środowisko, - zapewniania zgodnego z zasadami ochrony środowiska odzysku, jeŝeli nie udało się zapobiec ich powstaniu, - zapewniania zgodnego z zasadami ochrony środowiska unieszkodliwiania odpadów, których powstawaniu nie udało się zapobiec lub których nie udało się poddać odzyskowi, 2. stworzeniu zintegrowanej i wystarczającej sieci instalacji oraz urządzeń do odzysku i unieszkodliwiania odpadów, spełniających wymagania określone w przepisach o ochronie środowiska. 23

Cele w zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi konieczne do osiągnięcia zamierzonych działań przyjęto zgodnie z celami dla całego województwa lubelskiego i podzielono ich realizację na dwa etapy: 1. krótkoterminowe (2004-2007): - objęcie zorganizowana zbiórką odpadów wszystkich mieszkańców związku, - skierowanie na składowiska do 83% (wagowo) całkowitej ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, - osiągnięcie zakładanego poziomu odzysku i recyklingu poszczególnych odpadów opakowaniowych, wielkogabarytowych, budowlanych, niebezpiecznych (z grupy odpadów komunalnych), - skierowanie na składowiska nie więcej niŝ 76% wytworzonych odpadów komunalnych, 2. długoterminowe (2007-2014): - objęcie wszystkich mieszkańców związku zorganizowana zbiórką odpadów komunalnych, - skierowanie na składowiska nie więcej niŝ 47% (wagowo) całkowitej ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, - dalszy wzrost poziomu odzysku i recyklingu odpadów w stosunku do roku 2006, - deponowanie na składowiskach nie więcej niŝ 51% wszystkich odpadów komunalnych. 1.3. Wymagania prawne dotyczące planów gospodarki odpadami. Postępowanie z odpadami regulują następujące podstawowe akty prawne: 1. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz.627 z późn. zm.). 2. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628 z późn. zm.). 3. Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz. U. Nr 63, poz. 638 z póź. zm.). 4. Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej (Dz. U. Nr 63, poz. 639 z późn. zm.). 5. Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 100, poz. 1085). 6. Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. Nr 132, poz. 622 z późn. zm.). Do wszystkich wymienionych powyŝej ustaw wprowadzono zmiany. W ustawie Prawo ochrony środowiska (tytuł I, dział II, art. 5 11) wprowadzono następujące zasady ogólne dotyczące takŝe gospodarowania odpadami, a mianowicie: 24

1. Zasadę zintegrowanego podejścia do ochrony środowiska jako całości: ochrona jednego lub kilku elementów przyrodniczych powinna być realizowana z uwzględnieniem ochrony pozostałych elementów. 2. Zasadę zapobiegania: ten, kto podejmuje działalność mogącą negatywnie oddziaływać na środowisko jest zobowiązany do zapobiegania temu oddziaływaniu. 3. Zasadę przezorności: kto podejmuje działalność, której negatywne oddziaływanie na środowisko nie jest jeszcze w pełni rozpoznane, jest obowiązany, kierując się przezornością, podjąć wszelkie moŝliwe środki zapobiegawcze. 4. Zasadę zanieczyszczający płaci : kto powoduje zanieczyszczenie środowiska, ponosi koszty usunięcia skutków tego zanieczyszczenia; kto moŝe spowodować ponadnormatywne zanieczyszczenie środowiska, ponosi koszty zapobiegania temu zanieczyszczeniu. 5. Zasadę dostępu obywateli do informacji o środowisku i jego ochronie. 6. Zasadę uwzględniania wymagań ochrony środowiska i zrównowaŝonego rozwoju przy opracowywaniu polityk, strategii, planów i programów. 7. KaŜdy obywatel w przypadkach określonych w ustawie ma prawo do uczestniczenia w postępowaniu w sprawie wydania decyzji z zakresu ochrony środowiska lub przyjęcia projektu polityki, strategii, planu lub programu rozwoju i restrukturyzacji oraz projektu studium i planu zagospodarowania przestrzennego. 8. Zasadę, Ŝe decyzja wydana z naruszeniem przepisów dotyczących ochrony środowiska jest niewaŝna. Ustawa o odpadach określa zasady postępowania z odpadami w sposób zapewniający ochronę Ŝycia i zdrowia ludzi oraz ochronę środowiska zgodnie z zasadą zrównowaŝonego rozwoju, a w szczególności zasady zapobiegania powstawaniu odpadów lub ograniczania ilości odpadów i ich negatywnego oddziaływania na środowisko, a takŝe odzysku lub unieszkodliwiania odpadów. Ustawa ta mówi m.in. (art. 5), Ŝe kaŝdy podejmujący działania powodujące lub mogące powodować powstawanie odpadów, powinien takie działania planować, projektować i prowadzić, tak aby: 1. zapobiegać powstawaniu odpadów lub ograniczać ilość odpadów i ich negatywne oddziaływanie na środowisko przy wytwarzaniu produktów, podczas i po zakończeniu ich uŝytkowania, 2. zapewniać zgodny z zasadami ochrony środowiska odzysk, jeŝeli nie udało się zapobiec ich powstaniu, 3. zapewniać zgodne z zasadami ochrony środowiska unieszkodliwianie odpadów, których powstaniu nie udało się zapobiec lub, których nie udało się poddać odzyskowi. 25

Ponadto, w ustawie sformułowano następujące zasady: 1. zasadę bliskości, która mówi, Ŝe odpady powinny być w pierwszej kolejności poddawane odzyskowi lub unieszkodliwieniu w miejscu ich powstawania; jeśli nie jest to moŝliwe, to uwzględniając najlepszą dostępną technikę lub technologię, powinny być przekazane do najbliŝej połoŝonych miejsc, w których mogą zostać poddane odzyskowi lub unieszkodliwieniu. 2. zasadę rozszerzonej odpowiedzialności producenta stanowiącą, Ŝe producent jest nie tylko odpowiedzialny za powstające w procesie produkcyjnym odpady, ale równieŝ za odpady powstające w trakcie uŝytkowania, jak i po zuŝyciu wytworzonych przez niego produktów. Jedną z konsekwencji tej zasady jest odpowiednie projektowanie wyrobów. Z kolei w ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach określono zadania gminy oraz obowiązki właścicieli nieruchomości dotyczące utrzymania czystości i porządku, a takŝe warunki udzielania zezwoleń podmiotom świadczącym usługi w zakresie objętym regulacją ustawy. Zmiany dotyczące omawianej ustawy wynikające z ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 100, poz. 1085 z późn. zm.) w sposób istotny zmieniły jej dotychczasową treść. Ustawa o opakowaniach i odpadach opakowaniowych określa wymagania, jakim muszą odpowiadać opakowania ze względu na zasady ochrony środowiska oraz sposoby postępowania z opakowaniami i odpadami opakowaniowymi, zapewniające ochronę Ŝycia i zdrowia ludzi oraz ochronę środowiska, zgodnie z zasadą zrównowaŝonego rozwoju. Ustawa o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej określa obowiązki importerów oraz wytwórców produktów, związane z wprowadzaniem na rynek krajowy produktów w opakowaniach oraz określa zasady ustalania i pobierania opłaty produktowej i opłaty depozytowej. Zgodnie z ustawą o odpadach, zarządzanie gospodarką odpadami powinno być prowadzone w oparciu o plan gospodarki odpadami, ujmujący wszystkie rodzaje odpadów. Przepisy ustawy o odpadach oraz ustawy Prawo ochrony środowiska są zgodne z prawem Unii Europejskiej, co do ogólnych celów i ich hierarchii (prewencja, odzysk, unieszkodliwianie), a takŝe podstawowych pojęć. Gospodarowanie odpadami zostało oparte na obowiązujących w Unii Europejskiej zasadach prewencji oraz obciąŝenia wytwarzającego (zanieczyszczający płaci). Wymienione powyŝej dwie ustawy obejmują zagadnienia będące przedmiotem następujących dyrektyw Rady: 75/442/EWG o odpadach (ramowa), 91/689/WE o odpadach niebezpiecznych, 94/62/WE o opakowaniach i odpadach z opakowań, 89/429/WE o starych spalarniach odpadów komunalnych, 94/67/WE o spalarniach odpadów niebezpiecznych, 99/31/WE 26

o składowaniu odpadów, oraz rozporządzenie Rady 259/93/EWG w sprawie transgranicznego przesyłania odpadów. Zarówno cele załoŝone w II Polityce ekologicznej państwa (MŚ, 2000) jak i zasady postępowania z odpadami określone w ustawie o odpadach, stanowią podstawę do sformułowania zadań w Planie Gospodarki Odpadami dla Związku Międzygminnego. Przyjęty cel nadrzędny polityki ekologicznej państwa ma być realizowany zgodnie z: zasadą zrównowaŝonego rozwoju (pkt 12)- rozumiana jako równorzędne traktowanie racji społecznych, ekonomicznych i ekologicznych, czyli integrowania zagadnień ochrony środowiska z polityką w poszczególnych dziedzinach gospodarki; zasadą przezorności i wysokiego poziomu ochrony środowiska (pkt 13), która przewiduje rozwiązanie pojawiających się problemów juŝ wtedy, gdy pojawia się uzasadnione prawdopodobieństwo (po,,bezpiecznej stronie ) a nie dopiero wtedy, gdy istnieje pełne tego naukowe potwierdzenie; zasadą wysokiego poziomu ochrony środowiska (pkt 13), która zakłada, ze stosowanie zasady prewencji i przezorności powinno być ukierunkowane na wysoki i bezpieczny dla zdrowia ludzkiego poziom ochrony środowiska; zasadą integracji polityki ekologicznej z politykami sektorowymi (pkt 14), która wynika z konstytucyjnej zasady zintegrowanego rozwoju i skutkuje zasadami prewencji (w tym ideą likwidacji zanieczyszczeń u źródła), przezorności i wysokiego poziomu ochrony środowiska; zasadą równego dostępu do środowiska przyrodniczego (pkt 15)- traktowaną w następujących kategoriach: sprawiedliwości międzypokoleniowej, sprawiedliwości międzyregionalnej i międzygrupowej, równowaŝenia szans pomiędzy człowiekiem a przyrodą. zasadą regionalizacji (pkt 16) - oznaczającą, przy konstruowaniu i stosowaniu narzędzi polityki ekologicznej, m.in.: rozszerzenie uprawnień dla samorządu terytorialnego i wojewodów lub regionalizowanie ogólnokrajowych narzędzi polityki ekologicznej; zasadą uspołeczniania (pkt 17) realizowana przez stworzenie instytucjonalnych, prawnych i materialnych warunków do udziału obywateli, grup społecznych i organizacji pozarządowych w procesie kształtowania modelu zrównowaŝonego rozwoju, przy jednoczesnym rozwoju edukacji ekologicznej, rozbudzania świadomości i wraŝliwości ekologicznej oraz kształtowania nowej etyki zachowań wobec środowiska; zasadą,,zanieczyszczający płaci (pkt 18) oznaczającą złoŝenie pełnej odpowiedzialności, w tym materialnej, za skutki zanieczyszczania i stwarzania innych zagroŝeń dla środowiska na sprawcę, tj. na jednostki uŝytkujące zasoby środowiska; zasadą prewencji (pkt 19), która zakłada, ze przeciwdziałanie negatywnym skutkom dla środowiska powinno być podejmowane na etapie planowania i realizacji przedsięwzięć 27

w oparciu o posiadaną wiedzę, wdroŝone procedury ocen oddziaływania na środowisko oraz monitorowanie prowadzonych przedsięwzięć; zasadą stosowania najlepszych dostępnych technik (BAT) (pkt 20), w tym najlepszych, dostępnych technologii uzasadnionych ekonomiczne (zasada BAT NEEC); zasadą subsydiarności (pkt 21) oznaczającą stopniowe przekazywanie części kompetencji i uprawnień decyzyjnych dotyczących ochrony środowiska na właściwy szczebel regionalny lub lokalny; zasadą klauzul zabezpieczających (pkt 22) umoŝliwia stosowanie w uzasadnionych przypadkach ostrzejszych środków w porównaniu z wymaganiami prawa ekologicznego; zasadą skuteczności ekologicznej i efektywności ekonomicznej przedsięwzięć ochrony środowiska (pkt 23) ma zastosowanie do wyboru planowanych przedsięwzięć inwestycyjnych ochrony środowiska, a następnie, w trakcie i po zakończeniu ich realizacji do oceny osiągniętych wyników. Do głównych priorytetów krótkookresowych i średniookresowych określonych w II Polityce ekologicznej państwa naleŝą: - ostateczne dostosowanie polskiego prawa do regulacji prawnych Unii Europejskiej; - przygotowanie strategii gospodarowania odpadami na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym; - opracowanie planów gospodarowania odpadami na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym oraz we współpracy z innymi krajami, z wydzieleniem planów gospodarowania odpadami niebezpiecznymi (w tym wybranymi rodzajami odpadów) i odpadami z opakowań; - przygotowanie programów likwidacji specyficznych odpadów niebezpiecznych oraz przyspieszenie realizacji programu likwidacji mogilników; - tworzenie nowych struktur organizacyjnych i systemów dla udzielania pozwoleń, prowadzenie kontroli, identyfikacji i rejestracji odpadów oraz zakładów przeróbki odpadów; - opracowanie koncepcji budowy zintegrowanej sieci zakładów gospodarowania odpadami, ze szczególnym uwzględnieniem odpadów niebezpiecznych; - identyfikacja zagroŝeń i rozszerzenie zakresu prac na rzecz likwidacji starych składowisk odpadów, modernizacji składowisk eksploatowanych oraz rekultywacji terenów zdegradowanych; - zmniejszenie do minimum przemieszczania odpadów, zgodnie ze wspólnotowymi zasadami bliskości i samowystarczalności; - ograniczenie ilości odpadów składowanych na wysypiskach; - wdroŝenie w całym kraju systemów selektywnej zbiórki odpadów komunalnych, w tym odpadów niebezpiecznych; 28

- wprowadzenie systemów ewidencji zakładów posiadających rocznie ponad 500 litrów olejów odpadowych; - tworzenie rynków zbytu dla materiałów z odzysku; - opracowanie i stopniowe wdraŝanie narodowej strategii redukcji ilości składowanych odpadów ulegających biodegradacji, z uwzględnieniem Dyrektywy rady 1999/31/WE w sprawie składowania odpadów; - wdroŝenie skutecznego systemu kontroli i nadzoru nad gospodarowaniem odpadami, w tym prowadzenie monitoringu. Treść niniejszego Planu uwzględnia wymogi określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 kwietnia 2003 r. w sprawie sporządzania planów gospodarki odpadami (Dz. U. Nr 66, poz. 620). Zgodnie z tym rozporządzeniem plan gospodarki odpadami dla Związku Międzygminnego określa: 1) aktualny stan gospodarki odpadami, w tym: a) rodzaj, ilość i źródła powstawania wszystkich odpadów, w szczególności odpadów innych niŝ niebezpieczne, b) rodzaj i ilość odpadów poddawanych poszczególnym procesom odzysku, c) rodzaj i ilość odpadów poddawanych poszczególnym procesom unieszkodliwiania, d) istniejące systemy zbierania wszystkich odpadów, w szczególności odpadów innych niŝ niebezpieczne, e) rodzaj, rozmieszczenie oraz moc przerobową instalacji do odzysku i unieszkodliwiania wszystkich odpadów, w szczególności odpadów innych niŝ niebezpieczne, f) wykaz podmiotów prowadzących działalność w zakresie zbierania, odzysku oraz unieszkodliwiania odpadów innych niŝ niebezpieczne, 2) prognozowane zmiany w zakresie gospodarki odpadami, w tym równieŝ wynikające ze zmian demograficznych i gospodarczych; 3) działania zmierzające do poprawy sytuacji w zakresie gospodarki odpadami, w tym: a) działania zmierzające do zapobiegania powstawaniu odpadów, b) działania zmierzające do ograniczenia ilości odpadów i ich negatywnego oddziaływania na środowisko, c) działania wspomagające prawidłowe postępowanie z odpadami w zakresie zbierania, transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadów, w szczególności odpadów innych niŝ niebezpieczne, d) działania zmierzające do redukcji ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, kierowanych na składowiska odpadów, 4) projektowany system gospodarki odpadami, w szczególności gospodarki odpadami komunalnymi i opakowaniowymi, uwzględniający ich zbieranie, transport, odzysk i unieszkodliwianie; 29

5) rodzaj i harmonogram realizacji przedsięwzięć oraz instytucje odpowiedzialne za ich realizację; 6) szacunkowe koszty inwestycyjne i eksploatacyjne proponowanego systemu, szacunkowe koszty realizacji poszczególnych działań oraz sposoby finansowania realizacji zamierzonych celów; 7) system monitoringu i oceny realizacji zamierzonych celów pozwalający na określenie sposobu oraz stopnia realizacji celów i zadań zdefiniowanych w planie gospodarki odpadami, z uwzględnieniem ich jakości i ilości. 30

2. ZAŁOśENIA I DANE PODSTAWOWE. 2.1. Charakterystyka związku pod kątem gospodarki odpadami. 2.1.1. PołoŜenie. Związek Międzygminny Strefa Usług Komunalnych w Kraśniku obejmuje sześć gmin powiatu kraśnickiego: Dzierzkowice, Kraśnik, Urzędów, Wilkołaz i Zakrzówek i miasto Kraśnik oraz dwie gminy powiatu lubelskiego StrzyŜewice i Niedrzwica DuŜa. PołoŜony jest w południowo-zachodniej części województwa lubelskiego i zajmuje powierzchnię 733,19 km 2. Fizjograficznie Związek obejmuje część obszaru Wzniesień Urzędowskich stanowiących część WyŜyny Lubelskiej. Od wschodu granica związku obejmuje zachodni skraj Wyniosłości Giełczewskiej, od płd.-wsch. skraj Roztocza zachodniego. Granica ma tu charakter płynnego przejścia od WyŜyny Lubelskiej do wyŝszego poziomu Roztocza w okolicach Polichny. Znacznie bardziej jest wyodrębniona południowa krawędź WyŜyny, w płd.-zach. części związku w okolicy Opoki DuŜej i na płn. od Kosina. Na południe od tej granicy w skład związku wchodzi skraj Kotliny Sandomierskiej. Na północy Wzniesienia Urzędowskie graniczą z sąsiednimi jednostkami fizjograficznymi: Równiną BełŜycką i Kotliną Chodelską. 2.1.2. Podział administracyjny. W skład Związku Międzygminnego Strefa Usług Komunalnych w Kraśniku wchodzą: Z powiatu kraśnickiego: miasto Kraśnik, gmina Kraśnik, gmina Dzierzkowice, gmina Urzędów, gmina Wilkołaz, gmina Zakrzówek. Z powiatu lubelskiego: gmina Niedrzwica DuŜa, gmina StrzyŜewice 31

Rys. 1 Rozmieszczenie Gmin uczestników Związku Międzygminnego w Kraśniku. 32