Raport z warsztatów ZIELONE PODWÓRKO Jeżyce 2014 W dniach 6 i 7 czerwca 2014 r. odbyły się warsztaty w ramach Akcji Odmień swoje podwórko. To kolejna edycja projektu realizowanego przez Miasto Poznań. Tegoroczna, czwarta już edycja dotyczyła Jeżyc i została zorganizowana we współpracy z tamtejszą Radą Osiedla. Akcja Odmień swoje podwórko powstała w ramach Miejskiego Programu Rewitalizacji w 2010 r. Głównym celem akcji jest aktywizacja i integracja mieszańców wokół procesu poprawy jakości życia w mieście poprzez zaangażowanie wspólnie z sąsiadami w zmianę swego najbliższego otoczenia. Do akcji zgłosiły się dwa podwórka przy ulicy Szamarzewskiego. Wśród uczestników warsztatów znaleźli się mieszkańcy kamienic przy ulicy Szamarzewskiego 10 i 20/22, których wspierali eksperci z Uniwersytetu Przyrodniczego oraz Uniwersytetu Artystycznego. Tegoroczna akcja Odmień swoje podwórko wzorem lat ubiegłych jest realizowana w dwóch etapach. 1. Etap warsztatowy (projektowy) w formie dwudniowych warsztatów opartych na metodzie Future City Game. Uczestnicy warsztatów - mieszańcy wraz z ekspertami poszukują pomysłów na zagospodarowanie i ożywienie swoich podwórek. Efektem końcowym prac w zespołach projektowych są koncepcje zagospodarowania przestrzeni podwórek. Warsztaty prowadzi moderator, który wspiera zespoły w przejściu od analizy uwarunkowań społecznych, ekonomicznych, środowiskowych/przestrzennych i kulturowych, które będą miały wpływ na przyszłość podwórek, aż po twórcze poszukiwanie rozwiązań, które wniosą nową jakość przestrzenną w życie lokalnej społeczności. 2. Etap terenowy (realizacji w terenie) to jednodniowe spotkanie podczas którego mieszańcy podwórek rozpoczynają, ze wsparciem organizatora, prace porządkowe i nasadzeniowe. Podczas tego etapu organizator dostarczy uczestnikom ziemię do nasadzeń, sadzonki roślin, krzewów oraz drzew w ramach nagrody konkursowej. Ten etap ma być impulsem do dalszego wspólnego działania Mieszańców na swoich podwórkach. Termin drugiego etapu zostanie skonsultowany i ustalony z 1
uczestnikami w trakcie warsztatów projektowych. Wyniki warsztatów Podwórko przy ul. Szamarzewskiego 20/22 Podwórko jest nieduże i oddzielone murem od kolejnej posesji. Jest tu mały trawnik, nie ma wysokiej zieleni. Planowany jest remont sieci C.O. co wiąże się z koniecznością remontu nawierzchni utwardzonej na fragmencie dziedzińca, gdzie znajdują się wejścia do klatek. Mieszkańcy korzystają z dziedzińca, ale brakuje tu w ich odbiorze udogodnień dla różnych grup wiekowych. W zespole znalazły się dwie aktywne przedstawicielki mieszkańców. Wspólnie z pomocą ekspertów stworzyły koncepcję reorganizacji i zazielenienia dziedzińca w sposób, który poprawi jego funkcjonalność i zyska przychylność mieszkańców. Zespół przedstawił dwa scenariusze działania: na dziś i na przyszłość 2
Działania na dziś - Posadowienie słupków oraz montaż siatki ogrodzeniowej. - Montaż 8 sztuk słupków ogrodzeniowych oraz 13 mb siatki. - Posadzenie bluszczu pospolitego wzdłuż siatki ogrodzeniowej (samodzielne rozmnożenie roślin). - Posadzenie jednego drzewa śliwa wiśniowa odmiana Pissarda. - Posadzenie winobluszczupięciolistkowego wzdłuż muru 5 sztuk. - Stworzenie ławki z palet. - Posadzenie żywotników. Działania na przyszłość - Wykonanie pozostałych mebli ogrodowych ławka i stół. - Wykonanie 4 pojemników na rośliny. - Posadzenie drzewa jarząb pospolity. - Założenie rabaty bylinowej ogrodzonej paletami wyniesionej o 20 cm ponad poziom trawnika. - Wstawienie ławki oraz piaskownicy na terenie przeznaczonym dla dzieci oraz ogrodzenie paletami. - Pomalowanie na kolorowo płytek chodnikowych. - Dosadzenie roślin w części wypoczynkowej. - Możliwość montażu furtki do ogrodzenia śmietników. - Wykonanie zadaszenia do ogrodzenia śmietników. - Zmniejszenie powierzchni trawnika, posadowienie obrzeży w części wypoczynkowej. - Pomalowanie trzepaka. Szacunkowe koszty etapu tegorocznej realizacji w terenie: - 13 mb siatki metalowej ocynkowanej wysokości 150 cm. - 8 słupków ogrodzeniowych. - Sucha zaprawa betonowa wykonanie fundamentów kotwiących słupki ogrodzeniowe. - Drzewo śliwa wiśniowa odmiana Pissarda. 3
- Podłoże do posadzenia drzewa. - Palety do wykonania ławki 4 sztuki. - Farba do pomalowania palet. - Zaproponowane rozwiązania zostały przedstawione na szkicach. 4
5
Podwórko Szamarzewskiego 10 Podwórko przy ulicy Szamarzewskiego 10 jest zdecydowanie większe od podwórka pod nr 20/22, jest jednak zdecydowanie bardziej zaniedbane, a mieszkańcy nie korzystają z niego. Mieszkają tu głównie starsi mieszkańcy, nie ma tu małych dzieci. Podwórko jest duże i zaniedbane, wyraźnie pokazuje, że mieszkańcy nie czują się odpowiedzialni za swoją najbliższą przestrzeń publiczną. Wpływ na 6
funkcjonowanie podwórka ma brak domofonu, co sprawia, że może tu wejść każdy. Mieszkańcy brak zaangażowania tłumaczą brakiem czasu. Wyraźna jest też niechęć do partycypacji w kosztach ewentualnej zmiany. Dodatkową trudnością są kłopoty z porozumieniem się z administracją budynku. Cały dziedziniec wyłożony jest płytami chodnikowymi, a zamyka go szary, okropny mur. Jeden z dawnych mieszkańców założył tu dawniej mały ogródek, którego pozostałości są do dziś widoczne. Aranżację utrudniają: parkujący tu samochód, kosze na śmieci, linki na pranie, słupki metalowe. Działania projektowe Zespół projektowy pracując nad ostateczną koncepcją przedstawił wiele rozwiązań, które mogłyby poprawić przestrzeń tego miejsca, sprawić by stało się ono kameralne, zachęcające do integracji sąsiedzkiej, o przyjaznej estetyce dzięki nowym elementom małej architektury, ale i zieleni. Poniżej dwa przykłady zaproponowanych działań. Ostateczna koncepcja została oparta o linki do prania, które będą przebiegać w różnych płaszczyznach tworząc nowe przestrzenie. Tę ideę uzupełniałby szereg innych zaproponowanych działań 7
zaznaczonych również na prezentowanym poniżej rzucie. - Pozostawione zostaną i pomalowane słupki dosuszenia bielizny u ich posadowienie zostaną wyjęte płyty chodnikowe i zasadzony bluszcz, dla którego obramowanie zostanie przygotowane z dwóch cegieł. - Zaproponowano obsadzenie muru pnączem lub stworzenie na nim muralu (motyw przewodni padł pomysł stacji Jeżyce lub filmowy lub historia Jeżyc). - Linki rozprowadzone wg rysunku pomiędzy murami i pomiędzy skrzydłami kamienicy. - Pnącza wchodzące na linki osłania pojemniki na śmieci. - Po przeciwnej stronie od pojemników na śmiecie wprowadzona zostaje roślinność w formie trójkąta. - Pomalowanie framug i balustrady oraz słupków do suszenia bielizny na czerwono. - Oświetlenie lampa z czujką ruchu. - Roślinność będzie sadzona powyżej 20 cm, aby zabezpieczyć ją przed psami. - Zaproponowano również stworzenie następujących działań i inicjatyw: - kino letnie, - ścianka wspinaczkowa, - plac zabaw dla dzieci ciuchcia, - ściana do rysowania kredą, - zabudowany śmietnik, - lampiony, - hamaki. 8
Podsumowanie Tegoroczna edycja dotyczyła dwóch podwórek. Dzięki zaangażowaniu mieszkanek z kamienicy przy ulicy Szmarzewskiego 20/22 jest szansa, że akcja zmieni wizerunek i sposób działania ich podwórka. W przypadku drugiej lokalizacji podwórka przy ulicy Szamarzewskiego 10 brak zaangażowania mieszkańców sprawił, że powstała bardzo ciekawa koncepcja, ale z nikłymi szansami na realizację. Formuła warsztatów daje szansę na szybką i efektywną współpracę mieszkańców i ekspertów przy wsparciu urzędników. Czasem jest jednak organizacyjne trudna. Mieszkańcy nie zawsze znajdują czas na 2 dni pracy warsztatowej. Czasem, pomimo olbrzymich starań i akcji informacyjnej organizatorów, mieszkańcy nie wiedzą, że istnieje możliwość zaangażowania się w projekt, który daje szansę na długofalową zmianę najbliższego otoczenia. W związku z bardzo aktywnym udziałem studentów Architektury Krajobrazu warto rozważyć w przyszłości realizację Akcji Odmień swoje podwórko we współpracy z Uniwersytetem Przyrodniczym np. w formie projektu semestralnego, który studenci realizują we współpracy z mieszkańcami wybranych w kolejnych edycjach podwórek, np. w semestrze zimowym, a w semestrze letnim wspierają mieszkańców w terenie przy nasadzeniach i drobnych pracach remontowych. W związku na koniecznością długofalowej współpracy przedstawiciele 9
mieszkańców powinni posiadać wysoką motywację do zmiany w swoim najbliższym otoczeniu. Jedynie takie nastawienie w połączeniu z wiedzą projektantów i wsparciem urzędników może pozwolić na podnoszenie jakości przestrzeni podwórek. Opracowała: Monika Komorowska 10