Skóra największy organ naszego organizmu podstawowa bariera chroniąca przed wpływem środowiska złożone funkcje ochronne, wydzielnicze i regulacyjne

Skóra największy organ naszego organizmu podstawowa bariera chroniąca przed wpływem środowiska złożone funkcje ochronne, wydzielnicze i regulacyjne

Skóra jako bariera działa w dwie strony: w miarę swych możliwości nie wpuszcza substancji obcych wypuszcza bardzo niewiele, głównie wodę ponieważ nie wszystko przepuszcza, mówimy, że ma charakter bariery półprzepuszczalnej główną barierę stanowi warstwa rogowa naskórka możliwości penetracji przeznaskórkowej są bardzo ograniczone

Skóra składa się z trzech warstw: tkanki podskórnej miękka, głównie tkanka tłuszczowa skóry właściwej mocna, elastyczna i sprężysta, głównie włókna naskórka, wyspecjalizowana produkcja składników barierowych

naskórek pz ki sz w skóra właściwa tkanka podskórna

Warstwy skóry naskórek własna warstwa zarodkowa (warstwa podstawna) szybka odnowa (ok. 30 dni) funkcje izolacyjne szereg warstw (podstawna, kolczysta, ziarnista, rogowa) wytwarzanie warstwy rogowej (stratum corneum) Uszkodzenie żywych komórek naskórka wyzwala stany zapalne

Naskórek Budowa warstwowa Warstwa podstawna (stratum basale) Warstwa kolczysta (stratum spinosum) Warstwa ziarnista (stratum granulosum) Warstwa rogowa (stratum corneum) stratum compactum stratum disjunctum

Warstwa rogowa tworzenie keratynizacja komórek, przemiany związków barierowych usuwanie złuszczanie (eksfoliacja) te dwa procesy decydują o: kolorycie skóry gładkości powierzchni zatrzymywaniu wody wyglądzie cery przebieg keratynizacji i złuszczania jest sterowany równowagami fizjologicznymi

Bariera Ochrona organizmu przed utratą wody jedyna zapora... Ochrona przed działaniem czynników zewnętrznych bakterie, grzyby, wirusy... woda... inne... wiele związków chemicznych, zarówno szkodliwych jak i nieszkodliwych nie potrafi przedostać się przez barierę naskórka

Jak działa bariera naskórkowa? Bariera jest dla wielu z nas synonimem całkowicie nieprzepuszczalnej, szczelnej, jednorodnej zapory Przez wiele lat uważano że skóra jest taką zaporą, która może jedynie przez pory przepuszczać różne lotne substancje Teraz wiemy, że jest inaczej

Budowa warstwy rogowej Skład stratum corneum woda 10% proteiny 70% lipidy 20% Pierwsza teoria dotycząca szczegółów budowy warstwy rogowej pojawiła się pod koniec lat 70-tych

Jak działa bariera naskórkowa? Teoria cegieł i zaprawy stratum corneum jest zbudowane z korneocytów (cegły) i spajającej je lipidowej zaprawy cegły to obszary hydrofilowe zaprawa jest hydrofobowa

Warstwa rogowa cegły i cement korneocyty cement międzykomórkowy

Budowa Niejednorodność cegły i zaprawa ani korneocyty ani cement nie są strukturami jednorodnymi w stratum corneum można wydzielić dwie warstwy stratum compactum stratum disjunctum

Korneocyty W stratum basale wstępne różnicowanie keratynocytów keratynocyty wędrujące zaczynają produkować keratyny (1 i 10) Powstaje stratum spinosum i stratum granulosum ziarnistości keratohialinowe ciała blaszkowate Stopniowo spłaszczenie (ponad 30x) Przemiany na granicy stratum granulosum i stratum corneum dojrzałe korneocyty wydalanie lipidów barierowych do przestrzeni zewnątrzkomórkowej, przemiany chemiczne koperta korneocytu korneodesmosomy

Korneocyty Podstawowym budulcem korneocytów jest keratyna, fibrylarna i bezpostaciowa 80% s.m. komórki Płaskie: średnica ok. 30µm, grubość ok. 0,3µm Korneocyty są bardzo odporne na działanie proteaz na denaturację (termiczną i chemiczną) w strukturze korneocytów można wyróżnić rdzeń i ścianę (tzw. kopertę )

Korneocyty Korneocyty w stratum compactum są połączone korneodesmosomami Przy przejściu do stratum disjunctum korneodesmosomy ulegają degradacji pod działaniem enzymów proteolitycznych zanik połączeń pomiędzy korneocytami zapoczątkowuje eksfoliację Prawidłowa degradacja korneodesmosomów jest czynnikiem warunkującym równomierne złuszczanie naskórka Enzymy proteolityczne: m.in. SCCE (enzym chymotryptyczny warstwy rogowej)

Rdzeń korneocytu Proteiny keratyna (alfa-heliks), włókna ( średnica ok. 0,8nm) ułożone bezładnie, układ horyzontalny (płaski) niewielka ilość filagryny pęcznienie horyzontalnie < 5%, wertykalnie ok. 25% Woda, stanowiąca m.in. czynnik plastyfikujący Niskocząsteczkowe substancje hydrofilowe i higroskopijne (naturalny czynnik nawilżający, NMF)

Koperta korneocytu Czynnikiem zapewniającym spójność korneocytów i cementu międzykomórkowego jest koperta korneocytu, Stanowi 5-7% s.m. korneocytu 90% proteiny (w tym wysoko usieciowana, szczególnie odporna keratyna) 10% lipidy Wiązania kowalencyjne: proteiny-lipidy Jest chemicznym łącznikiem pomiędzy hydrofilową keratyną a lipofilowymi lipidami cementu Zapewnia spójność całej struktury

Budowa cementu międzykomórkowego Układ zorganizowany Układ ciekłokrystaliczny lub krystaliczny, oparty o podwójne warstwy wodno-lipidowe, obszary wodne mogą zawierać składniki NMF układ samoorganizujący się, niezwykle stabilny termodynamicznie z lipoproteinami koperty korneocytu połączony siłami van der Waalsa prawdopodobnie w cemencie występują, bardziej złożone poziomy zorganizowania

Cement międzykomórkowy skład lipidów ceramidy 40% sterole i pochodne 25% kwasy tłuszczowe 18% węglowodory 11% inne 6%

Skwalen i cholesterol

Ceramidy Za właściwą budowę cementu odpowiada ceramid, zawierający kwas linolowy (C18:2, n-6) - - CERAMID EOS O O HN OH O OH

Ceramid EOS kwas linolowy jest wbudowywany głównie w ceramid EOS Ceramid EOS zawierający kwas linolowy warunkuje unikalną strukturę warstw lipidowych sc ceramid ten jest niezastępowalny przez inne lipidy ceramid EOS jest przekształcany w ester sfingozyny wiążący się ze ścianą korneocytu jego obecność warunkuje spoistość całej struktury

Jak powstaje cement międzykomórkowy W różnicujących keratynocytach pojawiają się ciała blaszkowate (Odlanda) wypełnione substancjami lipidowymi, w miarę dojrzewania przemiany i synteza lipidów równolegle procesy fizykochemiczne samoorganizacja struktur ciekłokrystalicznych

Zmiany w składzie lipidów

Powstawanie ciekłokrystalicznych struktur cementu

Powstawanie ciekłokrystalicznych struktur cementu Etapy kluczowe hydroliza fosfolipidów przemiany glikozyloceramidów i sfingolipidów Czynniki sterujące zmiana stężenia wody zmiana wartości ph zmiana stężenia jonów wapniowych

sfingomieliny sfingomielinaza ceramid NS, ceramid AS glicerofosfolipidy fosfolipaza A2 wolne kwasy tłuszczowe siarczan cholesterylu sulfataza cholesterolowa cholesterol glukozyloceramidy glukocerebrozydaza ceramid NP, ceramid AP, ceramid AH ceramid EOS, ceramid EOH transglutaminaza 1 ceramid OS, ceramid OH (związane w kopercie korneocytu)

Jak wytłumaczyć kohezję? Gdyby cement tworzyły jednorodne podwójne warstwy lipidowe korneocyty mogłyby się bardzo łatwo ślizgać i przesuwać teoria 1: lipidy związane ze ścianą korneocytu mają na tyle długie łańcuchy, że mocują kornecyt w cemencie tworząc zakotwiczenia w kilku podwójnych warstwach teoria 2: podwójne warstwy nie są jednorodne ślizganie się jest utrudnione

Teoria mozaikowej budowy spoiwa międzykomórkowego Obszary krystaliczne, twarde, nie przepuszczające wody i substancji lipofilowych Granica pomiędzy obszarami krystalicznymi wypełniona spoiwem ciekłokrystalicznym, płynnym, przenikalnym dla wody Budowa mozaikowa zapewnia: umiarkowaną przepuszczalność wody elastyczność i odporność na naprężenia mechaniczne

Organizacja lateralna lipidów Organizacja heksagonalna = żel organizacja ortorombowa = układ krystaliczny

Model kanapkowy W zależności od składu lipidów warstwy wodnolipidowe mogą mieć różną strukturę Ceramid 1 - warstwy szerokie 12.2nm (LPP) ceramidy 1,2,3,4,6 + cholesterol bez ceramidu 1 - warstwy wąskie 5.2nm (SPP) ceramidy 2,3,4,6 + cholesterol ceramidy 1,2,3,4,6 +nadmiar cholesterolu

Model kanapkowy

Model kanapkowy

Własności cementu międzykomórkowego zależą od: temperatury w niskich temperaturach dochodzi do krystalizacji czyli stwardnienia struktury (heksagonalna ortorombowa) temperatura krystalizacji jest nazywana temperaturą przejścia krystalizacja zmienia własności spoiwa i własności całej warstwy rogowej składu lipidów czym więcej lipidów nasyconych tym wyższa temperatura przejścia zmiana temperatury przejścia nie jest jedyną przyczyną zakłóceń

Skład lipidów a bariera 40 35 30 25 Skóra normalna Skóra sucha 20 15 10 5 0 LA OA POA LA - kw. linolowy, OA - kw. oleinowy, POA - kw. palmitooleinowy

Niedobór NNKT niedobór kwasu linolowego nieprawidłowości budowy ceramidu EOS niedobór kwasu gamma-linolenowego zaburzenia syntezy eikozanoidów zaburzenia keratynizacji... zaburzenia syntezy NMF, lipidów cementu...

Zaburzenia składu lipidów cementu różne przyczyny ogólnoustrojowy niedobór NNKT ogólnoustrojowe zaburzenia metabolizmu zaburzenia keratynizacji usuwanie składników cementu wymywanie wodą wymywanie lipidami

Cement międzykomórkowy nieprzenikalny dla większości substancji polarnych nieprzenikalny dla substancji o dużych cząsteczkach przepuszcza związki rozpuszczalne w tłuszczach zawiera enzymy zatrzymuje wodę

Jak powstaje NMF Ziarnistości keratohialinowe nieregularne amorficzne ziarna zawierają proteiny profilagryna lorikryna, cytostatyna keratyny 1 i 10 (bogate w cystynę) profilagryna jest uwalniana na zewnątrz profilagryna filagryna NMF

Tworzenie NMF Profilagryna wewnątrz ziarnistości keratohialinowych, nierozpuszczalna Fosforylacja i częściowa proteoliza profilagryny powstaje rozpuszczalna filagryna filagryna jest uwalniana na zewnątrz wiąże się z keratyną jest odporna na proteolizę Rozerwanie wiązania filagryny z keratyną proteoliza prowadząca do mieszaniny aminokwasów kwas glutaminowy kwas piroglutaminowy (PCA) inne procesy: powstaje mleczan sodu, mocznik i inne

NMF Wolne aminokwasy 40,0 PCA 12,0 Mleczan 12,0 Cukry, inne kwasy org., peptydy 8,5 Mocznik 7,0 Chlorki 6,0 Na+, K+ 9,0 NH3, glukozoamina, kwas moczowy, kreatyna 1,5 Ca++, Mg ++ 3,0 PO43-0,5 Cytrynian, mrówczan itp. 0,5

Funkcje NMF Obecny zarówno w korneocytach jak i w obszarach wodnych cementu Związki hydrofilowe wiążące wodę i regulujące ciśnienie osmotyczne Mleczany i sole PCA silnie higroskopijne Układ wolnych kwasów, aminokwasów i ich soli jest systemem buforowym stabilizującym ph

Etapy kluczowe syntezy NMF Defosforylacja i proteoliza profilagryny w ziarnistościach keratohialinowych Hydroliza połączeń pomiędzy filagryną i keratyną Czynnik sterujący spadek stężenia wody

Płaszcz hydrolipidowy naskórka Naskórek jest stale natłuszczany przez gruczoły łojowe Lipidy sebum mieszają się na powierzchni z lipidami cementu, resztkami NMF i wydzieliną gruczołów potowych powstająca mieszanina zawiera sterole emulgujące wodę Na powierzchni naskórka powstaje emulsja typu W/O zawierająca ok. 10% wody Emulsja tego typu zmniejsza gradient stężenia wody i hamuje wysychanie wierzchnich warstw s.c. płaszcz hydrolipidowy jest w dużym stopniu usuwany przy każdym myciu

Lipidy s.c i sebum s.c. sebum ceramidy 40% glicerydy 43% sterole i pochodne 25% sterole i pochodne 5% wolne kwasy tłuszczowe 18% wolne kwasy 11% tłuszczowe węglowodory 11% węglowodory 12% inne 6% woski 26% inne 3%

Odczyn powierzchni skóry ph stratum corneum: 5,2 5,6 niezbędne dla homeostazy bariery czynnik ochronny przed mikroorganizmami ph żywych warstw naskórka fizjologiczne: 7,2 7,4 Gradient około 2 jednostek ph na odcinku ok. 10µm trudny do wytłumaczenia teoria pomp protonowych

Pigmentacja skóry komórki pigmentacyjne melanocyty znajdują się w naskórku produkują ochronny pigment melaninę chronią przed promieniowaniem UV i wolnymi rodnikami tworzenie i aktywność melanocytów są sterowane równowagami fizjologicznymi

Skóra właściwa naczynia krwionośne zakończenia nerwowe mieszki włosowe gruczoły łojowe gruczoły potowe

Skóra właściwa 1 2 mm grubości, do 20% masy skóry fibroblasty, naczynia krwionośne, włókna nerwowe, przydatki białka włókniste kolagen i elastyna wymagają obecności ponad 50% wody właściwą zawartość wody zapewniają glikozoaminoglikany (GAG), głównie kwas hialuronowy białka fibrylarne i GAG powstają w specjalnych komórkach fibroblastach, wydalane do przestrzeni międzykomórkowej składniki ECM (macierz zewnątrzkomórkowa) aktywność fibroblastów jest sterowana równowagami fizjologicznymi enzymy ECM, m.in. różne metaloproteinazy (MMP metaloproteinazy macierzy zewnątrzkomórkowej)

Proteiny fibrylarne Kolagen do 75% masy s.w. trzyniciowe struktury helikalne prolina, lizyna, hydroksyprolina Elastyna do 4% masy s.w. własności sprężyste połączenie z kolagenem proteiny łącznikowe, mostki desmozynowe odnowa z wiekiem ulega spowolnieniu

Synteza kolagenu powstawanie łańcucha hydroksylacja proliny i lizyny potrójna helisa prokolagenu powstanie tropokolagenu powstanie kolagenu, sieciowanie,

Woda strukturalna w skórze właściwej Rola wody w strukturach białkowych Odwracalne i nieodwracalne skutki odwodnienia Zbiornik wody mukopolisacharydy Glikozoaminoglikany (GAG) proteoglikany: siarczan chondroityny, siarczan dermatanu kwas hialuronowy Regulacja zawartości wody strukturalnej w s.w.

Gruczoły potowe Gruczoły potowe ekrynowe Rozmieszczone na całym ciele Funkcja: termoregulacja Wydzielają wodę z niewielką domieszką soli mineralnych Gruczoły potowe apokrynowe Rozmieszczone pod pachami, w pachwinach, w uszach... Wydzielają wodę, tłuszcze, sterole, cukry... Funkcja: komunikacja?

Gruczoły łojowe Rozmieszczone na całej powierzchni ciała Wielkość gruczołów może być różna na różnych obszarach Rejony łojotokowe (kark, strefa T) Duży gruczoł łojowy, mały mieszek włosowy Owłosiona skora głowy Duży gruczoł łojowy, duży mieszek włosowy Rejony niełojotokowe Mały gruczoł łojowy, mały mieszek włosowy

Sebum Skwalen 12% Woski 25% Estry steroli 2% Wolne kwasy tłuszczowe 16% Sterole 2% Glicerydy 43% T.t: 33-36oC Lepkość 60-80 cp

Fizjologia wydzielania sebum Gruczoły łojowe wykształcają się do ok. 6 mca życia płodowego Sebum jest intensywnie wydzielane przez kilkanaście tygodni po porodzie, później aktywność spada i utrzymuje się na minimalnym poziomie Drugi okres wzmożonej aktywności rozpoczyna się wraz z okresem dojrzewania REGULACJA HORMONALNA

Fizjologia wydzielania sebum Głównymi czynnikami regulującymi aktywność gruczołów łojowych są androgeny Najsilniej wydzielanie sebum stymuluje metabolit testosteronu - dihydrotestosteron

testosteron testosteron 5-α-reduktaza Dihydrotestosteron (DHT) WYDZIELANIE SEBUM

Regulacja wydzielania sebum u kobiet Androgeny u kobiet Delta-4-androstenedion Wydzielany przez jajniki Może być metabolizowany do testosteronu i DHT Progesteron jest inhibitorem 5-alfa reduktazy Wpływ hormonów przysadkowych Prolaktyna wzmaga wydzielanie sebum

Regulacja wydzielania sebum u kobiet Nasilenie łojotoku Druga faza cyklu miesiączkowego Ostatnie tygodnie ciąży Okres laktacji

Wydzielanie sebum u kobiet i mężczyzn Kobiety Wydzielanie umiarkowane Szybki spadek po 40-45 r.ż. Mężczyźni Intensywne wydzielanie Bardzo powolny spadek po 50-60 r.ż.

Sebum Sebum jest dobrą pożywką dla mikroorganizmów Propionibacterium acnes Staphylococcus albus Pityrosporum DRAŻNIENIE STYMULUJE AKTYWNOŚĆ GRUCZOŁÓW ŁOJOWYCH

Sebum Po wydaleniu sebum do mieszka włosowego rozpoczynają się procesy rozkładu Rozkład składników sebum do substancji drażniących Zmiana lepkości Niektóre składniki sebum mogą ulegać procesom utleniania Efekt: zwiększenie działania drażniącego DRAŻNIENIE STYMULUJE AKTYWNOŚĆ GRUCZOŁÓW ŁOJOWYCH

nadmierny rozwój mikroorganizmów łojotok uwalnianie substancji drażniących

Gruczoły łojowe Łojotok W okresie dojrzewania androgeny powodują nasilenie produkcji sebum oraz powiększenie gruczołów łojowych

Powstawanie zaskórników Złożone przyczyny Łojotok zwiększona produkcja sebum w miejscach dużej koncentracji gruczołów łojowych (twarz, okolice klatki piersiowej, plecy), zmiany Nieprawidłowe rogowacenie zwiększone rogowacenie ujść mieszków włosowych zaczopowanie ujść gruczołów łojowych i zablokowanie wydzielania łoju gromadzenie mas rogowo-łojowych w rozdętym gruczole i przewodzie wyprowadzającym Zaskórniki zamknięte i otwarte

Zaskórniki Źródło: Kosmetyka, wyd. REA, Warszawa 2002

Cykl powstawania zmian trądzikowych Zaskórniki otwarte powstają gdy nadmiar sebum zestala się i ulega utlenieniu Keratynizacja Wypełnienie ujścia mieszka włosowego i utlenienie Nadmierne wydzielanie sebum spowodowane podniesieniem poziomu hormonów Lipazy bakteryjne Stan zapalny wywołany przez wolne kwasy tłuszczowe

Tkanka podskórna komórki tłuszczowe adipocyty system naczyń włosowatych szkielet kolagenowy wymiana materii, odprowadzanie produktów metabolizmu zakłócenia funkcjonowania prowadzą m.in. do celulitu

Celulit i otyłość Równomierne gromadzenie triglicerydów w tkance podskórnej - zwykła otyłość Nierównomierne gromadzenie triglicerydów w tkance podskórnej, zmiany w strukturze tkanki łącznej - celulit Przyczyna zakłócenia regulacji równowagi: lipogeneza lipoliza na poziomie molekularnym Przyczyna (?) - zakłócenia mikrocyrkulacji prowadzące do dominacji lipogenezy

OTOCZENIE <1% H 2 O PRZEPŁYW WODY STRATUM CORNEUM, 10% H 2 O NASKÓREK, 30% H 2 O SKÓRA, 50% H 2 O CIAŁO, 70% H 2 O

Woda w skórze jest niezbędna dla prawidłowego złuszczania zmiękczania warstwy rogowej odnowy naskórka prawidłowej struktury białek włóknistych utrzymania równowag fizjologicznych

Niedobór wody = sucha skóra szorstkość naskórka nadmierne złuszczanie zahamowanie odnowy nieszczelność barier dalsze wysychanie zmarszczki

Suchość skóry - przyczyny uszkodzenia barier naskórkowych promieniowanie UV, wolne rodniki wiek czynniki chemiczne suche powietrze zakłócenia związane ze stanami patologicznymi

Regulacja procesów biochemicznych

Główne zakresy regulacji Synteza hormonów tkankowych Przemiana NNKT w eikozanoidy - regulacja Kaskada kwasu arachidonowego m.in. rozwój stanów zapalnych Aktywacja Peroxisome Proliferator-Activated Receptor (PPAR) Układ immunologiczny skóry (SIS)

Przekazywanie informacji pomiędzy komórkami Przekaźniki wydzielane miejscowo (autakoidy) Metabolity kwasu arachidonowego (eikozanoidy) Cytokiny i czynniki wzrostu Tlenek azotu, peptydy (endoteliny, bradykinina), aminy (histamina, serotonina), PAF

Eikozanoidy do eikozanoidów zaliczamy prostaglandyny (PG) prostacykliny (PGI) tromboksany (TX) leukotrieny (LT)

Eikozanoidy eikozanoidy biorą udział w przebiegu wszystkich procesów życiowych organizmu regulacja pojedynczego procesu fizjologicznego zawsze odbywa się przy udziale wielu eikozanoidów Czas półtrwania eikozanoidów: kilkanaście sekund kilka minut Wiązanie ze specyficznymi receptorami

Eikozanoidy powstające z NNKT rodziny n-6 pokarm GRUPA 2 GRUPA 1 Prostanoidy linolan γ -linolenian 1 Prostanoidy PGE1 PGF1 TXA1 pokarm 1 PDG2 PGE2 PGF2 PGI2 TXA2 COOH COOH dihomo γ -linolenian arachidonian Leukotrieny 2 Leukotrieny LTA3 LTC3 LTD3 2 LTA4 LTB4 LTC4 LTD4 LTE4

Eikozanoidy powstające z NNKT rodziny n-3 pokarm α-linolenian GRUPA 3 Prostanoidy eikozatetranoan COOH 1 PGD 3 PGE 3 PGF 3 PGI 3 TXA 3 5,8,11,14,17-eikozapentaenoan 2 Leukotrieny LTA 5 LTB 5 LTC 5

Rozwój stanów zapalnych Przekazywanie informacji Kaskada kwasu arachidonowego cytokiny

Układ immunologiczny Limfocyty i przeciwciała Swoista odpowiedź wobec antygenu Limfocyty są pobudzane przez antygen przetworzony przez komórki prezentujące antygen

System immunologiczny skóry Uczulone limfocyty powstałe w wyniku stymulacji komórek T produkują cytokiny odpowiedź komórkowa Pobudzone komórki B przekształcone w plazmocyty produkują przeciwciała odpowiedź humoralna Pamięć swoistości antygenu jest podstawową cechą układu immunologicznego

Podrażnienia i alergie Allergic dermatitis - Limfocyty T w krwioobiegu Irritant dermatitis - synteza i uwalnianie prozapalnych cytokin przez keratynocyty

INNE SUBSTANCJE O DZIAŁANIU IMMUNOSUPRESYJNYM Do czynników immunosupresyjnych produkowanych przez keratynocyty należą również niektóre prostaglandyny

Regulacja procesów zapalnych kwas dihomogamma-linolenowy kwas gammalinolenowy PGE 1 15-OH-20:3n-6 kwas linolowy kwas arachidonowy leukotrieny LTB 4, LTC 4, LTD 4 15-OH-20:4n-6 15-OH-20:5n-3 kwas eikozapentaenowy LTB 5, LTC 5, LTD 5

Znaczenie NNKT Regulacja przez hormony tkankowe Stany zapalne Wzrost naskórka, proces keratynizacji Procesy zależne: synteza NMF i lipidów barierowych

Znaczenie NNKT wraz z pokarmem dostarczamy kwas linolowy kwas linolowy jest przekształcany w wątrobie w kwas gamma-linolenowy z kwasu gamma-linolenowego powstają kolejno kwasy dihomo-gamma-linolenowy i arachidonowy Kwas arachidonowy jest magazynowany w postaci fosfolipidów w błonach komórkowych przemiana kwasu linolowego w gamma-linolenowy jest łatwa do zahamowania

Przyczyny niedoboru NNKT: brak NNKT w pożywieniu zaburzenia metabolizmu - dezaktywacja 6- desaturazy

Skutki niedoboru kwasu γ- linolenowego w skórze Zakłócenia w syntezie eikozanoidów zwiększenie TEWL zwiększenie przenikalności naskórka zmniejszenie wydzielania gruczołów łojowych odbarwienia dziecięcy wyprysk łojotokowy atopowe zapalenie skóry* łuszczyca rybia łuska trądzik* * - niektóre formy

Działania terapeutyczne Podanie doustne NNKT (LA, ALA, GLA) Normalizacja syntezy eikozanoidów Poprawa funkcji barierowych (działanie fizykochemiczne i biologiczne) Podanie zewnętrzne pochodnych GLA Normalizacja syntezy eikoaznoidów Pośrednie działanie przeciwzapalne Wpływ na proces keratynizacji

Przypadek kwasu linolowego Działanie kosmetyczne Działanie emoliencyjne, ograniczenie TEWL Wysoki stopień nienasycenia = mechanizm fizykochemiczny Substrat do syntezy ceramidu EOS Wpływ na proces keratynizacji LA nie ulega transformacji do eikozanoidów w skórze Mechanizm działania -?

PPAR Grupa receptorów PPAR-α, PPAR-β, PPAR-γ PPAR występują w całym organizmie, we wszystkich tkankach Aktywacja PPAR stymuluje specyficzne geny Wpływ na różne procesy fizjologiczne Metabolizm lipidów Metabolizm aminokwasów Przebieg procesów zapalnych

PPAR i skóra Naskórek Keratynizacja Synteza lipidów barierowych (ceramidy, sterole) Synteza protein naskórkowych (inwolukryna, profilagryna)

PPAR i skóra Skóra właściwa Lipogeneza w gruczołach łojowych Synteza kolagenu typu I Aktywacja RXR równolegle z PPAR daje efekt synergistyczny

Aktywacja PPAR Miejsce aktywne PPAR Duży rozmiar Silna lipofilowość

Aktywacja PPAR Ligandy wiążące się z PPAR NNKT EPA, DHA, LA, GLA, AA... Kwasy mononienasycone Petroselinowy (C18:1, n-12) Eikozanoidy Leukotrien B4, prostacyklina I2 Metabolity kwasu arachidonowego Kwas hydroksyeikozatetraeneowy (HETE) Metabolity kwasu linolowego Kwas 9-hydroksyoktadekadienowy Kwas 13-hydroksyoktadekadienowy

Efekty kosmetyczne c.d. Kwas petroselinowy (C18:1, n-12) Poprawa kondycji skóry dojrzałej (starzenie egzogenne) Obniżenie TEWL Poprawa kolorytu skóry Zmniejszenie przebarwień Mechanizm działania Kwas petroselinowy nie jest substratem do syntezy eikozanoidów Kwas petroselinowy jest aktywatorem PPAR-α O OH

Efekty kosmetyczne- c.d. Kwas linolowy Rozjaśnianie przebarwień Normalizacja keratynizacji

Typy cery podział umowny Normalna Rzadko spotykana, brak problemów Sucha dysfunkcjonalna lub uszkodzona bariera naskórkowa, niedobór sebum Tłusta nadprodukcja sebum, brak zmian trądzikowych Mieszana Tłusta + sucha, tłusta + normalna Trądzikowa Wrażliwa Silnie dysfunkcjonalna bariera naskórkowa Inne: naczyniowa