Politechnika Gdańska Wydział Elektrotechniki i Automatyki Katedra Inżynierii Systemów Sterowania SIECI KOMPUTEROWE I TECHNOLOGIE INTERNETOWE Temat: Kable przyłączeniowe Materiały Pomocnicze Ćwiczenia Laboratoryjne nr 1 Opracowanie: Rutkowski Tomasz, dr inż. Tarnawski Jarosław, dr inż. Gdańsk, marzec 2011
Spis Treści 1. Skrętka UTP... 3 1.1. Informacje podstawowe...3 1.2. Zalety i wady skrętki UPT kategorii 5e...4 2. Złącze RJ-45... 4 2.1. Informacje podstawowe...4 3. Kable przyłączeniowe... 5 3.1. Rodzaje kabli przyłączeniowych...5 3.2. Sekwencje kolorów przewodów...6 3.3. Schematy połączeń...7 Standard EIA/TIA 586A...7 Standard EIA/TIA 586B...8 4. Podstawowe narzędzia do wykonania kabli przyłączeniowych... 9 4.1. Uniwersalna zaciskarka wtyków...9 4.2. Elektroniczny tester kabli sieciowych...9 2
1. Skrętka UTP 1.1. Informacje podstawowe Obecnie sieci oparte na nieekranowanej skrętce UTP (ang. Unshielded Twistted-Pair cable) są najczęściej stosowanym środkiem transmisji danych. Kabel UTP składa się z ośmiu przewodów transmisyjnych skręconych po dwa przewody (łącznie cztery pary), umieszczonych we wspólnej izolacji Rysunek 1. Rysunek 1. Skrętka UTP. Opierając się na opracowanym w 1991 roku standardzie amerykańskim EIA/TIA 586 (ang. Electronic Industries Association / Telecommunications Industry Association) organizacje międzynarodowe ISO/IEC (ang. International Organization for Standards / International Electrotechnical Commission ) w 1995 roku zdefiniowały własny standard ISO IS11801. W środowisku informatycznym bardziej rozpowszechnione jest nazewnictwo z norm EIA/TIA w związku z tym niniejszy materiał będzie się na nim opierał. W aktualnie instalowanych sieciach zalecane jest stosowanie przynajmniej kabla kategorii 5e lub lepszej, ponieważ gwarantuje on poprawną pracę Ethernetu gigabitowego. 3
1.2. Zalety i wady skrętki UPT kategorii 5e Zalety skrętki UPT kategorii 5e: najtańsze medium transmisji (bez uwzględniania dodatkowych urządzeń), prosta w instalacji, charakteryzuje się duża przepustowością - do 1000 Mb/s, łatwe diagnozowanie uszkodzeń, daje duże możliwości rozbudowy (modularna budowa), jest akceptowana przez wiele rodzajów sieci (10 Mb, 100 Mb i 1 Gb Ethernet, FDDI, ATM), odporna na poważne awarie (awaria kabla w jednym miejscu nie unieruchamia całej sieci). Wady skrętki UPT kategorii 5e: skrętka nieekranowana jest mało odporność na zakłócenia środowiska, mało odporna na uszkodzenia mechaniczne, maksymalna długość kabla 100 m. 2. Złącze RJ-45 2.1. Informacje podstawowe Złącze RJ-45 (ang. Registered Jack - Type 45) jest rodzaj ośmiopozycyjnego łącznika (gniazda, wtyku) wykorzystywanego powszechnie w różnego rodzaju sprzęcie telekomunikacyjnym i komputerowym Rysunek 2-3. Rysunek 2. Złącze RJ-45- widok z dołu i z góry. 4
a) b) c) Rysunek 3. Złącze RJ-45: a) widok z przodu + numeracja styków, PIN (złącze męskie ) b) widok z dołu + numeracja styków, PIN (złącze męskie ) c) widok z przodu + numeracja styków, PIN (złącze żeńskie ) Złącze RJ-45 jest najczęściej jednak wykorzystywane jako podstawowe złącze do budowy przewodowych sieci komputerowych w standardzie Ethernet jako zakończenia przewodów typu "skrętka". 3. Kable przyłączeniowe 3.1. Rodzaje kabli przyłączeniowych Wyróżnia się trzy rodzaje kabli przyłączeniowych: zgodny, normalny (ang. straight-through), stosowany w połączeniach Ethernet pomiędzy koncentratorem I kartą sieciową komputera. Połączenia styków 1 do 1, 2 do 2, 8 do 8 (punkt 3.3). odwrotny (ang. rollover), stosowany w kablach telefonicznych oraz do podłączania urządzeń sieciowych jak switche, routery (niektórych producentów) do komputera przez łącze konsolowe (konfiguracja urządzeń). Połączenia styków 1 do 8, 2 do 7, 8 do 1 (punkt 3.3). krzyżowy, skrosowany (ang. crossover) stosuje się do łączenia komputerów bez pośrednictwa koncentratora lub do łączenia koncentratorów. Odwrócone połączenia styków (punkt 3.3). 5
3.2. Sekwencje kolorów przewodów W standardzie EIA/TIA 586 istnieją dwa sposoby numerowania par kolorowych przewodów transmisyjnych EIA/TIA 586A i EIA/TIA 586B. Standard kolorów EIA/TIA T568A (standard wcześniejszy) Standard kolorów EIA/TIA T568B (standard obecnie stosowany) 6
3.3. Schematy połączeń Standard EIA/TIA 586A Schemat połączenia zgodnego Schemat połączenia skrosowanego 7
Standard EIA/TIA 586B Schemat połączenia zgodnego Schemat połączenia skrosowanego W zależności od zastosowanej sekwencji kolorów EIA/TIA 586A czy EIA/TIA 586B w wyżej przedstawionych schematach (połączenia zgodne i skrosowane) zmieniają się numery par kolorów, nie zmieniają się jednak numery poszczególnych wyprowadzeń PIN. Rodzaj przyjętej sekwencji numerowania par kolorowych przewodów transmisyjnych z punktu widzenia sieci jest obojętny. W przypadku rozbudowy sieci należy jednak dołożyć starań by konsekwentnie stosować wcześniej przyjętą sekwencję. 8
4. Podstawowe narzędzia do wykonania kabli przyłączeniowych 4.1. Uniwersalna zaciskarka wtyków Urządzeniem służącym do wykonania kabli przyłączeniowych ze skrętki jest tzw. zaciskarka. Zaciskarkę wykorzystywana w trakcie ćwiczeń laboratoryjnych przedstawiono na Rysunku 4. nóż do przycinania kabla ściągacz izolacji kabla zaciskanie wtyków RJ-45 Rysunek 4. Uniwersalna zaciskarka wtyków. Zaiskarka ta posiada wbudowany ściągacz izolacji kabla (A na ) oraz nóż do przycinania kabla, co świadczy o jej uniwersalności. Zaciskarka zaciska wtyki wszystkich rodzajów : cztero, sześcio i ośmio - pinowe. Za jej pomocą można zacisnąć wtyki do gniazd sieciowych (LAN) i telefonicznych (zwykłych i ISDN) wykorzystując przy tym różne typy kabli (np. skrętka ekranowana i nieekranowana). 4.2. Elektroniczny tester kabli sieciowych Do testowania poprawności wykonania kabli przyłączeniowych, powszechnie wykorzystuje się różnego rodzaju testery elektroniczne. W zależności od typu testera można zweryfikować błędy w połączeniach par skrętki lub parametry toru transmisyjnego jak propagacyjne (np. opóźnienie propagacji, tłumienie itp.) czy kompatybilności elektromagnetycznej (np. przesłuchy, straty zakłóceń współbieżnych, tłumienie sprzężeniowe, itp.) Prosty tester elektroniczny NS-486 wykorzystywany w trakcie ćwiczeń laboratoryjnych przedstawiono na Rysunku 5. Tester elektroniczny NS-486 umożliwia wykrycie następujących błędów w połączeniach skrętki: - zwarcie (ang. short-circuit), - brak ciągłości, przerwa (ang. open-circuit), - para odwrócona (ang. reversed pair), - skrzyżowanie par (ang. crossed pair), - rozdzielenie par (ang. split pair). 9
Gniazdo RJ-45 w części przenośnej testera Gniazdo RJ-45 w części głównej testera Rysunek 5. Elektroniczny tester kabli sieciowych NS-468. W celu weryfikacji poprawności wykonania kabla przyłączeniowego należy za pomocą testera NS-486: 1. Końce kabla przyłączeniowego z zamontowanymi złączami RJ-45 włożyć w odpowiednie gniazda testera (jeden koniec do gniazda w części głównej testera a drugi koniec w części przenośnej testera Rysunek 5), 2. Włączyć tester przesuwając przełącznik w pozycję ON. W pozycji ON przełącznika test wykonuje się z normalną prędkością, natomiast gdy przełącznik jest w pozycji S test wykonuje się z mniejszą prędkością. 3. Diody w części głównej testera będą zapalały się sekwencyjnie, zaczynając od diody oznaczonej 1 i kończąc na diodzie oznaczonej G. 4. Obserwowanie zapalających się równocześnie diod w części głównej i przenośnej testera pozwala stwierdzić połączenie pomiędzy złączami RJ-45 testowanego kabla lub jego brak. Identyfikacja błędów w połączeniach skrętki za pomocą testera NS-486: 1. Jeżeli palą się równocześnie dwie diody (np. diody 3) w części głównej i przenośnej testera, to przewód transmisyjny podłączony do PIN-ów złączy RJ-45, o numerze 3 jest poprawnie podłączony. 2. Jeżeli w przewodzie transmisyjnym podłączonym np. do PIN-ów złączy RJ-45, o numerze 1 jest przerwa, to diody o numerze 1 w części głównej i przenośnej testera nie zapalą się. 3. Jeżeli dwa lub więcej przewodów transmisyjnych jest zwartych to odpowiednie diody w części przenośnej testera nie zapalą się. 4. Jeżeli kilka przewodów transmisyjnych jest niepoprawnie podłączonych to odpowiadające im diody w części przenośnej testera nie zapalą się. 5. Jeżeli mniej niż dwa przewody transmisyjne są podłączone poprawnie to w części przenośnej testera diody nie zapalą się. 10
Przykładowe błędy w połączeniach par skrętki: Para odwrócona Skrzyżowanie par Rozdzielenie par RJ-45 1 [PIN] RJ-45 2 [PIN] RJ-45 1 [PIN] RJ-45 2 [PIN] RJ-45 1 [PIN] RJ-45 2 [PIN] 1 2 1 6 1 1 2 1 2 3 2 3 3 3 3 2 3 2 6 6 6 1 6 6 4 4 4 4 4 4 5 5 5 5 5 5 7 7 7 7 7 7 8 8 8 8 8 8 Uwaga: numery PIN-ów złączy RJ-45 1 ułożone zgodnie z numerami par skręconych przewodów (punkt 3.2). 11