Rynek cukru w Europie po reformie Warszawa 2009.06.18 1. Instrumenty i zasady przed reformą. W Unii Europejskiej rynek cukru regulowany jest od 1968 r. Zasadniczym celem regulacji było utrzymanie i stabilizacja cen buraków cukrowych i cukru na stosunkowo wysokim poziomie, gwarantującym zarówno godziwą dochodowość uprawy buraków cukrowych, opłacalność produkcji cukru, jak również dopłaty do eksportu cukru. Do realizacji tych celów służyły następujące instrumenty: 1) ceny gwarantowane cena interwencyjna cukru i ceny minimalne buraków cukrowych, 2) kwotowanie produkcji cukru, 3) dopłaty do eksportu cukru w ramach określonej kwoty i obowiązek eksportu bez dopłat cukru przekraczającego tę kwotę, 4) refundacje do cukru zużytego w przemyśle chemicznym, 5) wysokie cła oraz kontyngenty importu cukru bez cła lub przy obniżonych stawkach celnych, 6) kwotowanie rozmiarów produkcji substytutów cukru (izoglukozy i syropu inulinowego), 7) skup interwencyjny nadwyżek cukru. Gwarantowane ceny cukru dotyczyły kwoty A (ilość cukru przeznaczona na zaopatrzenie rynku wewnętrznego) oraz kwoty B (ilość cukru przeznaczona na eksport z dopłatą). Kwoty produkcji cukru, izoglukozy i syropu inulinowego ustalane były w ramach całej Wspólnoty, a następnie rozdzielane pomiędzy państwa członkowskie. Te z kolei przydzielały kwoty produkcji poszczególnym producentom cukru, którzy zobowiązani byli skupować odpowiednie ilości buraków cukrowych A i B od plantatorów, po cenach nie niższych od cen minimalnych. Ceny skupu buraków C, z których uzyskiwało się cukier C, czyli nadwyżkę przeznaczoną na eksport bez dopłaty, były cenami umownymi.
Cena interwencyjna cukru białego we wszystkich krajach UE w latach gospodarczych 2001/2002 2005/2006 wynosiła 631,90 euro/tonę. Dopłaty do eksportu cukru kwotowego ustalane były jako różnica pomiędzy ceną interwencyjną na rynku wewnętrznym, a światową ceną cukru. Cena minimalna buraków A w latach gospodarczych 2001/2002 2005/2006 wynosiła 47,67 euro/tonę, natomiast buraków B 32,42 euro/tonę. Producenci cukru wnosili opłaty produkcyjne cukru w wysokości 2% ceny interwencyjnej cukru wyprodukowanego w kwocie A + B i dodatkowo 37,5% ceny interwencyjnej cukru wyprodukowanego w kwocie B. Opłaty te służyły finansowaniu dopłat do eksportu cukru kwoty B. W imporcie cukru do UE stosowane były cła konwencyjne. Stawka celna konwencyjna w latach 2000-2004 wynosiła 419,00 euro/tonę. Cła te ograniczały poza kontyngentami preferencyjnymi import cukru do Wspólnoty. Kontyngenty preferencyjne dotyczyły głównie importu cukru z krajów AKP (rejon Afryki, Karaibów i Pacyfiku), Indii, i krajów LDC (najsłabiej rozwiniętych krajów świata, w ramach umowy EBA - Wszystko oprócz broni ). 2. Założenia pierwszej reformy za F. Fischlera. We wrześniu 2003 roku Komisja Europejska przedstawiła Radzie trzy warianty reformy Wspólnej Polityki Rolnej na rynku cukru: Wariant I - Status quo - zakładał utrzymanie kwot produkcji i ceny interwencyjnej, jednak nie na dotychczasowym poziomie. Wynikało to z założenia obniżki stawek celnych i otwarcia na import cukru, głównie trzcinowego, z najsłabiej rozwiniętych krajów. Wariant II - Obniżka cen charakteryzował się redukcją cen na rynku wewnętrznym i stopniowym zniesieniem kwot. Zakładano, że ceny rynku wewnętrznego będą się dostosowywały do cen importu i tym samym nastąpi stabilizacja poziomu importu i produkcji. Realizacja powyższego wariantu miała nastąpić w 2 etapach: pierwszy w latach 2006-2011 bez płatności wyrównawczych, drugi w latach 2012-2015, w którym przewidziane zostało wyrównanie utraconych dochodów tylko dla plantatorów buraków cukrowych, w formie płatności bezpośrednich. Wysokość płatności nie została wówczas zdefiniowana. Wariant III reformy rynku cukru przewidywał pełną liberalizację rynku w latach 2010-2015, czyli zniesienie krajowego systemu wsparcia cen, likwidacja kwot produkcji, odejście od taryf 2
celnych i restrykcji importowych. Także w przypadku wyboru wariantu III rozważana była możliwość wprowadzenie płatności bezpośrednich, tylko dla rolników uprawiających buraki cukrowe. W lipcu 2004 roku Komisja Europejska przedstawiła Radzie projekt reformy, który zakładał: 1. Przyśpieszenie reformy rynku cukru już od sezonu 2005/2006, 2. Redukcję ceny interwencyjnej na cukier i zastąpienie jej przez cenę referencyjną, która z 631,90 euro/t zmniejszona byłaby do 506 euro/t w latach gospodarczych 2005/06 i 2006/07, a następnie do 421 euro/t od roku gospodarczego 2007/08. Cena minimalna za buraki cukrowe zostałaby ustalona na poziomie 32,8 euro/t w latach gospodarczych 2005/06 i 2006/07 oraz 27,4 euro/t w roku gospodarczym 2007/08. 3. Połączenie kwoty produkcji cukru A i B w jedną kwotę i jej redukcję w fazach - z poziomu 17,4 mln ton w roku gospodarczym 2005/06 o 1,3 mln ton, a następnie w kolejnych latach o 0,5 mln ton tak, żeby łączny wolumen redukcji wyniósł 2,8 mln ton. Regulacje dotyczące cukru C nie uległyby zmianie. 4. Transfer kwot między państwami członkowskimi i wprowadzenie programu przekształcania zakładów przetwórstwa cukru, 5. Wzrost kwoty produkcyjnej izoglukozy przez trzy lata o 100 tys. ton rocznie, począwszy od roku gospodarczego 2005/06; 6. Wprowadzenie bezpośredniego wsparcia dochodu producentów buraka cukrowego w wysokości ok. 60% utraty dochodów powstałych na skutek ww. cięcia cen. 7. Pozostawienie w mocy zobowiązań dotyczących preferencyjnego importu cukru z krajów Afryki, Pacyfiku i Karaibów (AKP) o wolumenie 1,3 mln ton w przeliczeniu na cukier biały. Cena gwarantowana dla tego importu byłaby równa cenie referencyjnej (421 euro/t dla cukru białego, dla cukru surowego wynosiłaby 329 euro/t). 8. Zniesienie refundacji produkcji dla przemysłu chemicznego i wprowadzenie prywatnego magazynowania. Polska przedstawiła swoje stanowisko w sprawie propozycji dotyczącej reformy rynku cukru, w którym wskazała, iż: - jest żywotnie zainteresowana kierunkiem zmian w zakresie reformy na tym rynku, 3
- ze zrozumieniem odnosi się do celów i głównego mechanizmu reformy, tj. redukcji cen w zamian za płatności bezpośrednie, niemniej jednak - zgłasza sprzeciw wobec propozycji łącznej redukcji kwot A i B, transferu kwot między krajami członkowskimi oraz terminu wprowadzenia reformy. Reforma rynku cukru w formie zaproponowanej w lipcu 2004 roku nie zyskała poparcia większości państw członkowskich. Nowy projekt reformy Komisja Europejska opublikowała w czerwca 2005 r. 3. Dwa etapy reformy Komisarz M. Fischer-Boel. Etap pierwszy W dniu 24 listopada 2005 r. na posiedzeniu Rady Ministrów ds. Rolnictwa i Rybołówstwa UE zakończyły się negocjacje w sprawie reformy wspólnotowej organizacji rynku cukru. Zaproponowany kształt reformy rynku cukru i osiągnięty kompromis polityczny zmieniły zasady funkcjonowania tego sektora w UE od sezonu 2006/2007. Najważniejsze elementy reformy rynku cukru w poszczególnych obszarach przedstawiają się następująco: W zakresie regulacji rynku Ceny i interwencja Proponowana obniżka cen cukru w wysokości 39% została w wyniku negocjacji zmniejszona do 36%. 2006/07 2007/08 2008/09 2009/10 od 2010/11 CENY Cena referencyjna (cena na poziomie konsumenta) ( /t) 631,9 631,9 524,0 404,4 404,4 Cena referencyjna na poziomie producenta (pomniejszona o opła ( /t) 505,5 458,1 410,7 404,4 404,4 restrukturyzacyjną) Cena referencyjna (cukier surowy, protokół w sprawie cukru AKP) ( /t) 496,8 496,8 434,1 3135,2 335,2 Skumulowana obniżka ceny referencyjnej na poziomie konsumenta % 0% 0% 17,1% 36% 36% Skumulowana obniżka ceny referencyjnej na poziomie producenta % 20% 27,5% 35% 36% 36% Skumulowana obniżka ceny cukru surowego % 5% 5% 17,1% 36% 36% Minimalna cena buraków cukrowych ( /t) 32,9 29,8 26,7 26,3 26,3 4
W wyniku negocjacji, w tym także postulatów zgłoszonych przez Polskę, utrzymano dostęp do działań interwencyjnych w charakterze środka przejściowego na cztery lata gospodarcze: 2006/07, 2007/08, 2008/09 i 2009/10, ustalając cenę interwencyjną na poziomie 80% ceny referencyjnej z następnego roku, dla cukru białego w maksymalnej ilości 600 tys. t rocznie dla całej Wspólnoty. Kwoty cukru i izoglukozy Utrzymano dobrowolną rezygnację z produkcji cukru w zamian za wysoką pomoc z funduszu restrukturyzacyjnego, Kwoty cukru A i B zostały połączone w jedną kwotę, Rozdzielono między państwa członkowskie dodatkowo 1,1 mln ton cukru za dodatkową jednorazową odpłatnością wynoszącą 730 euro/tonę (w tym dla Polski 100,5 tys. ton), Pozostawiono możliwość obligatoryjnej redukcji połączonej kwoty cukru od sezonu 2010/2011, jeśli działania w ramach funduszu restrukturyzacji będą niewystarczające. W zakresie programu restrukturyzacji Program restrukturyzacji przewidziano na okres czterech kampanii, od 2006/2007 do 2009/2010. W celu stworzenia zachęty do zaniechania produkcji cukru przez producentów o najniższej konkurencyjności, utworzony został fundusz dla zniwelowania skutków społecznych i przywrócenia dobrego stanu środowiska naturalnego oraz fundusz pomocy dla regionów najbardziej dotkniętych sutkami reformy. Pomoc restrukturyzacyjną przeznaczono dla producentów cukru, izoglukozy i syropu inulinowego w UE, którzy zaprzestali produkcji. Plantatorzy buraków i dostawcy maszyn uczestniczący w produkcji buraków, którzy ponieśli straty w wyniku procesu restrukturyzacji i eliminacji produkcji buraków cukrowych otrzymali kwotę co najmniej 10% pomocy restrukturyzacyjnej. Fundusz utworzony był z opłaty restrukturyzacyjnej wnoszonej przez okres trzech lat przez producentów wszystkich środków słodzących objętych kwotą, 5
Opłata restrukturyzacyjna (euro/t) 2006/07 2007/08 2008/09 2009/10 od 2010/2011 dalej 126,4 173,8 113,3 0,0 0,0 Wartość jednostkowa pomocy restrukturyzacyjnej (euro/t) Stopień demontażu urządzeń produkcyjnych 2006/07 2007/08 2008/09 2009/10 od 2010/11 dalej całkowity demontaż 730 730 625 520 0 częściowy demontaż 547,5 547,5 468,75 390 0 Warunki zaprzestania produkcji - zrzeczenie się kwoty po konsultacji z producentami buraków cukrowych, - ostateczne zaprzestanie produkcji w co najmniej jednym przedsiębiorstwie, - zamknięcie przedsiębiorstwa i likwidacja urządzeń produkcyjnych do produkcji cukru, - przywrócenie odpowiednich warunków wynikających z ochrony środowiska na terenie przedsiębiorstwa i ułatwienie przesunięcia pracowników na inne stanowiska. Wnioski o pomoc restrukturyzacyjną Wnioski o pomoc powinny obejmować: - pełny opis techniczny przedsiębiorstwa wraz z opisem produkcji cukru (oraz innych ewentualnych produktów) w ciągu ostatnich pięciu lat, opis urządzeń przetwórczych, liczbę zatrudnionych pracowników oraz listę producentów buraków cukrowych posiadających prawo do zaopatrywania przedsiębiorstwa, 6
- potwierdzenie, że plan restrukturyzacyjny został przygotowany po konsultacji z plantatorami buraków cukrowych, - formalne zobowiązanie do: a) przestrzegania odpowiednich wymogów nałożonych na państwo członkowskie (kontrola finansowa, ocena, itp.), b) powstrzymania się od wnioskowania o finansowanie z innych funduszy wspólnotowych tego samego działania uwzględnionego w planie, - szczegółowy plan restrukturyzacyjny powinien zawierać m.in: (1) Wysokość kwoty, z której rezygnuje producent (kwota negocjowana z producentami buraków cukrowych i innymi zainteresowanymi stronami), (2) Plan przedsięwzięcia (szczegółowy opis kosztów likwidacji), (3) Plan socjalny (przewidywane działania w dziedzinie przeszkalania i odchodzenia na wcześniejszą emeryturę, w tym liczba przeniesionych pracowników i stosowane warunki), (4) Plan ochrony środowiska (działania, które muszą zostać powzięte w celu zapewnienia zgodności z wymogami dotyczącymi ochrony środowiska, dotyczące w szczególności przepisów prawnych mających zastosowanie do terenów przedsiębiorstw włącznie z renowacją i przekształceniem terenu przedsiębiorstwa), (5) Plan finansowy (rozbicie kosztów i inwestycji na działania oraz oczekiwane wyniki każdego działania). Rola Państwa Członkowskiego w zakresie wykorzystania Funduszu Restrukturyzacyjnego - przyjmowanie wniosków o pomoc restrukturyzacyjną od producentów, dokonywanie kompleksowej analizy złożonych wniosków pod kątem zgodności z wymogami ustanowionymi dla restrukturyzacji i ich oceny, określenia terminów, w których producenci cukru zrealizują zobowiązania dotyczące demontażu urządzeń produkcyjnych oraz przywrócenia dobrych warunków środowiskowych na terenie fabryki i pomocy pracownikom w przeniesieniu na inne miejsce pracy, 7
- kwalifikowanie wniosków o pomoc restrukturyzacyjną zgodne z obiektywnymi kryteriami ustanowionymi w prawie wspólnotowym, - monitorowanie i weryfikacja planów restrukturyzacji oraz realizacji planów dotyczących przywrócenia dobrych warunków środowiskowych, - wypłata środków finansowych w ramach programu restrukturyzacji, - podjęcie decyzji o przeznaczeniu części pomocy z funduszu restrukturyzacji na rzecz dywersyfikacji w regionach najbardziej dotkniętych z powodu zaprzestania produkcji cukru, - podjęcie decyzji o udziale plantatorów buraka cukrowego i dostawców specjalistycznych maszyn w kwocie pomocy restrukturyzacyjnej, - pobór opłaty restrukturyzacyjnej i jej przekazywanie do Komisji Europejskiej, - przygotowanie dla Komisji Europejskiej wszelkich informacji dotyczących wielkości i terminów przekazywania opłat. W zakresie płatności bezpośrednich Jeden z ważniejszych elementów reformy rynku cukru to płatności bezpośrednie rekompensujące spadek cen buraków cukrowych. Polsce przyznano następujące wielkości płatności bezpośrednich z tytułu rekompensaty utraconych przez plantatorów buraków cukrowych dochodów: w 2006 r. - 99 135 tys. euro, w 2007 r. 122 906 tys. euro, w 2008 r. 146 677 tys. euro, w 2009 r. i latach następnych 159 392 tys. euro. Płatności te są w całości finansowane z budżetu UE. Etap drugi - uregulowania prawne wynikające z przyjętego w dniach 26-27 września 2007 r. kompromisu politycznego. Wprowadzone zmiany dotyczą przede wszystkim funduszu restrukturyzacji. Komisja zdecydowała się na zmianę przepisów w celu uatrakcyjnienia tego funduszu. Istotą modyfikacji było zwiększenie zachęt do uczestnictwa w funduszu restrukturyzacji producentów cukru i izoglukozy, jak i plantatorów buraka cukrowego. W tym celu Komisja zaproponowała dla : 8
plantatorów buraków cukrowych możliwość składania przez plantatorów wniosków o przyznanie pomocy restrukturyzacyjnej (tzw. inicjatywa plantatorów, z tym że plantatorzy mogli złożyć wnioski do wysokości 10% kwoty danego producenta cukru). Ponadto zaproponowano możliwość przejęcia wniosków plantatorów przez producentów cukru. Wnioski plantatorów przyjmowane były do dnia 30 listopada 2007 r. dodatkową jednorazową płatność dla plantatorów buraka cukrowego w wysokości 237,50 euro/t cukru, którzy na stałe zaprzestaną uprawy buraka cukrowego (zarówno w ramach inicjatywy plantatorów, jak i przy rezygnacji z kwot przez producenta), stały procent pomocy restrukturyzacyjnej dla plantatorów i podmiotów świadczących usługi w wysokości 10%, a nie jak dotychczas co najmniej 10%, producentów cukru i izoglukozy wprowadzenie zróżnicowania współczynnika wycofania cukru z rynku i określenie progu wycofania (im więcej oddano kwot do funduszu, tym mniejsze wycofanie w danym roku gospodarczym, natomiast produkcja w danym roku, nie przekraczająca ustalonego przez Komisję progu, zwalnia z zastosowana wycofania cukru z rynku w danym roku gospodarczym), częściowe zwolnienie producentów cukru od opłaty restrukturyzacyjnej w 2007/2008 w ilości równej kwocie wycofania prewencyjnego z 2007/2008 r., tj. 13,5%, jeśli producent zrzeknie się w roku gospodarczym 2008/2009 przynajmniej kwoty wycofania prewencyjnego zastosowanego w 2007/2008 r., uwzględnienie dotychczasowego udziału producentów w państwach członkowskich w funduszu restrukturyzacji w końcowym cięciu kwot w 2010 roku, poprzez zastosowanie zróżnicowanego współczynnika redukcji, wyrównanie pomocy restrukturyzacyjnej wstecz, dla tych państw członkowskich, które oddały kwoty do funduszu restrukturyzacji w latach 2006/2007 i 2007/2008, jeśli udzielona pomoc jest mniejsza od tej przewidzianej w roku gospodarczym 2008/2009, przedłużenie stosowania wycofania prewencyjnego na lata gospodarcze 2007/2008, 2008/2009 i 2009/2010, 9
terminy składania wniosków przez producentów cukru o pomoc restrukturyzacyjną w roku gospodarczym 2008/2009 I termin - do 31 styczeń 2008 roku, II termin - do 31 marca 2008 r. (wyłącznie dla tych producentów cukru, którzy złożyli wnioski w I terminie) w roku gospodarczym 2009/2010 do 31 stycznia 2009 roku. wyłącznie tradycyjnego zapotrzebowania na cukier do rafinacji z systemu wycofania cukru z rynku. 4. Rynek cukru w UE i w Polsce po reformie Zreformowany system regulacji rynku cukru w Unii Europejskiej funkcjonuje od 1 lipca 2006 roku i będzie obowiązywał do dnia 30 września 2015 r. Zgodnie z rozporządzeniem Rady (WE) nr 1234/2007 ustanawiającym wspólną organizację rynków rolnych oraz przepisy szczegółowe dotyczące niektórych rynków rolnych (rozporządzenie o jednolitej wspólnej organizacji rynku), w zakresie rynku cukru, podstawowymi mechanizmami regulującymi ten rynek są: kwoty produkcji cukru, cena referencyjna cukru i cena minimalna buraków cukrowych, a także w zredukowanej formie skup interwencyjny oraz instrumenty ochrony rynku wewnętrznego (m.in. wspólna taryfa celna i licencje). Bardzo ważnymi instrumentami są ponadto fundusz restrukturyzacyjny i płatności bezpośrednie dla plantatorów buraków cukrowych. Kwota produkcyjna obowiązująca w roku gospodarczym 2005/06 dla cukru białego w UE-25 wyniosła nieco ponad 17,4 mln ton w przypadku Polski 1 671 926 ton; dla izoglukozy - 506,7 tys. ton (w tym 26 781 ton dla Polski) i 320,7 tys. ton syropu inulinowego (Polska nie była i nie jest jego producentem). W wyniku skorzystania przez producentów cukru z funduszu restrukturyzacji, w zamian za oddanie części posiadanych kwot, kwota produkcyjna w UE-27 w roku gospodarczym 2008/09 wynosiła 13 468 847,2 ton cukru i 819 524,6 ton izoglukozy. W przypadku Polski kwota produkcyjna wynosi 1 405 608,1 ton dla cukru i 42,8 tys. ton dla izoglukozy. Redukcja produkcji cukru w skali całej wspólnoty wyniosła blisko 19%, dla Polski zaś prawie 21%. Zarówno UE jak i Polska od sezonu 2008/09 stały się importerami netto cukru. 10
Każda ilość cukru wyprodukowana poza posiadane przez państwa członkowskie kwoty uznawana jest za cukier pozakwotowy, który może być uznany m.in. jako cukier przemysłowy. Cukier pozakwotowy może być również przeniesiony na poczet produkcji w kolejnym roku. Reforma systemu regulacji rynku cukru w UE spowodowała redukcję powierzchni uprawy buraków cukrowych, która w 2008 r. wynosiła 1 403 tys. ha i była o 15 % mniejsza niż w 2007 r. W 2007 r. we Wspólnocie było 218,5 tys. plantatorów buraków cukrowych, natomiast w 2008 r. liczba ta zmniejszyła się do 170,3 tys. Cena interwencyjna na cukier biały została zastąpiona ceną referencyjną, która w roku gospodarczym 2008/09 wynosi 541,5 euro/t, a od roku gospodarczego 2009/2010 wynosić będzie 404,4 euro/t. Cena referencyjna cukru surowego wynosi 448,8 euro/t w roku gospodarczym 2008/09 i 335,2 euro/t od roku gospodarczego 2009/10. Cena referencyjna nie jest gwarancją ceny, a jedynie jej szacunkowym poziomem. W przypadku buraków cukrowych kwotowych (użytych do produkcji cukru kwotowego) utrzymano mechanizm ceny minimalnej. W roku gospodarczym 2008/2009 wynosi ona 27,83 euro/t i 26,29 euro/t od roku gospodarczego 2009/10. Cena minimalna oznacza gwarancję zbytu i ceny. Opłata produkcyjna, którą zobowiązani są wpłacać producenci została ustalona na 12 euro/t dla cukru kwotowego i kwotowego syropu inulinowego oraz na 6 euro/t dla izoglukozy. Ocena reformy W wyniku realizacji reformy wspólnotowego rynku cukru wszyscy producenci cukru w Unii Europejskiej, w tym i w Polsce, zredukowali kwoty produkcji cukru w wymaganej przez Komisję wysokości. Z eksportera, Wspólnota stała się, podobnie jak Polska, importerem cukru. W Polsce kwota produkcji cukru została zredukowana o 21% do 1,405 mln ton, przy konsumpcji przekraczającej 1,6 mln ton. W związku z redukcją kwot produkcji cukru w Polsce o 366,8 tys. ton, uzyskano z funduszu restrukturyzacji pomoc restrukturyzacyjną w wysokości 332 mln euro, w tym na pomoc restrukturyzacyjną 287,6 mln euro i pomoc na rzecz dywersyfikacji 34,4 mln euro. 11
W ramach pomocy restrukturyzacyjnej (287,6 mln euro) producenci cukru otrzymają: 180,4 mln euro, plantatorzy buraków cukrowych: 106,6 mln euro, a usługodawcy 0,6 mln euro. Pomoc restrukturyzacyjna jest przeznaczona dla producentów cukru, plantatorów i usługodawców. Natomiast pomoc na rzecz dywersyfikacji będzie realizowana w ramach Krajowego Programu Restrukturyzacji przemysłu cukrowniczego. Głównym celem tego programu jest wspieranie zmiany profilu produkcji rolnej na inny niż uprawa buraków cukrowych oraz poprawa konkurencyjności przedsiębiorstw prowadzących działalność na terenach gmin dotkniętych procesem restrukturyzacji przemysłu cukrowniczego. Wyżej wymieniona pomoc będzie przeznaczona na modernizację gospodarstw rolnych oraz zwiększenie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej wspierających inwestycje mające na celu budowę lub modernizację przedsiębiorstw, zorientowanych na rynki bioenergii, które przetwarzają produkty rolne na cele energetyczne. W Polsce w wyniku reformy prawie 27 tys. plantatorów zaprzestało uprawy buraków cukrowych. Powierzchnia uprawy buraków cukrowych zmniejszyła się z 286 tys. ha do 176 tys. ha w roku gospodarczym 2008/2009. Według danych GUS, średnia cena skupu buraków cukrowych w 2008 roku wynosiła 96,8 zł/t, podczas gdy w 2005 roku płacono średnio 175,3 zł/t buraków. Liczba plantatorów buraków cukrowych zmniejszyła się z 71 tys. w 2005 roku do 41 tys. w 2008 roku. Cena cukru dla konsumentów nie uległa zmniejszeniu, mimo, że był to jeden z najważniejszych argumentów uzasadniających wprowadzenie reformy w UE. 12