Spis treści Wydawca: Okręgowa Izba Radców Prawnych w Lublinie 20-607 Lublin ul. Konrada Wallenroda 2e tel. (081) 532-06-95 fax (081) 534-44-96 e-mail: poczta@oirp.lublin.pl numer konta: 66 1240 2500 1111 0010 0399 5559 w Banku PeKaO S.A. IV Oddział w Lublinie oraz 51 1050 1953 1000 0023 0708 6344 w ING BANK ŚLĄSKI O/Lublin Redakcja: Redaguje zespół: Arkadiusz Bereza, Anna Fermus-Bobowiec, Iwona Szpringer tel. (081) 532-06-95 e-mail: poczta@oirp.lublin.pl www.oirp.lublin.pl Komisja Wydawnicza (Rada Programowa): Arkadiusz Bereza, Anna Fermus-Bobowiec, Mariusz Nawachowicz, Iwona Szpringer. Materiałów nie zamówionych Re dak cja nie zwraca i rezerwuje sobie pra wo do skracania, poprawiania oraz uzu peł nia nia otrzymanych tekstów, a także do da wa nia i zmiany tytułów. Druk i łamanie: Drukarnia EMBE Press, Lublin, ul. Tokarska 9A tel.: (081) 710 17 00 e-mail: katana@mbpress.pl PRAWNIK Nr 3/22/2010 PRAWNIK Biuletyn Okręgowej Izby Radców Prawnych Lublinie Nr 3/22 2010 W numerze między innymi: INFORMACJE I KOMUNIKATY I Zgromadzenie Wyborcze Delegatów VIII kadencji Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie...2 Dziekan dla Prawnika...6 Z posiedzeń Rady...8 Podziękowania z Wilkowa...14 Przedstawiciel OIRP przywitał nowy rok akademicki.14 Szkolenie w Cedzynie...15 Informacja dotycząca konferencji wyjazdowej na Ukrainie...16 Szkolenia w I kwartale 2011 r....17 Uzupełniająca lista osób, które zrealizowały obowiązek szkoleniowy w I cyklu szkolenia...18 WARTO WIEDZIEĆ WIĘCEJ O kodeksie postępowania administracyjnego (wybrane zagadnienia). Kodeks termin mylący...19 Terminy w KPA...38 Założenia i wpływ kodeksu postępowania dotyczącego offsetu (Code of Conduct on Offset) na przyszłe umowy offsetowe zawierane w Polsce...46 Poświadczanie dokumentów przez profesjonalnego pełnomocnika w postępowaniu cywilnym...51 Dyżury członków Prezydium Rady Dziekan Rady - Arkadiusz Bereza wtorek w godz. 10 30-12 30 Wicedziekan Rady - Halina Ejsmond-Zając piątek w godz. 13 00-15 00 Wicedziekan Rady - Marek Pawłowski wtorek w godz. 8 00-10 00 Skarbnik Rady - Hanna Chabros środa w godz. 12 15-13 15 Sekretarz Rady - Anna Fermus-Bobowiec poniedziałek w godz. 15 00-16 00 Rzecznik Dyscyplinarny - Patrycja Kozłowska-Kalisz II i IV poniedziałek miesiąca w godz. 11 30-13 00 1
PRAWNIK Nr 3/22/2010 Informacje i komunikaty I ZGROMADZENIE WYBORCZE DELEGATÓW VIII KADENCJI OKRĘGOWEJ IZBY RADCÓW PRAWNYCH W LUBLINIE Dnia 1 września 2010 roku o godz. 15.00 odbyło się w auli Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie I Zgromadzenie Wyborcze Delegatów VIII kadencji Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie. Prawnych Jana Łozińskiego oraz byłego Prezesa Krajowej Rady Radców Prawnych Andrzeja Kalwasa. Zgromadzenie przez aklamację wybrało na Przewodniczącego Zgromadzenia Sławomira Bartnika, a na Sekretarza -Zbigniewa Chmiela. W dalszym toku Zgromadzenie otworzył Dziekan Rady Arkadiusz Bereza i powitał serdecznie zgromadzonych Delegatów oraz zaproszonych Gości - Wiceprezesa Krajowej Rady Radców obrad zgłoszony został tylko jeden kandydat na Dziekana Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie dotychczasowy Dziekan Rady Arkadiusz Bereza, który zaprezen- 2
Informacje i komunikaty PRAWNIK Nr 3/22/2010 Podczas Zgromadzenia głos zabrał były Prezes Krajowej Rady Radców Prawnych Andrzej Kalwas, który podziękował za zaproszenie, pogratulował Dziekanowi Rady Arkadiuszowi Berezie ponownego wyboru. W swoim wystąpieniu omówił wyniki tegorocznego egzaminu radcowskiego w skali kraju. Pogratulował wyniku osiągniętego na egzaminie radcowskim w tut. Izbie, gdzie wszyscy zdali egzamin. Stwierdził, że łącznie w kraju aż 35% składających egzamin uzyskało wynik negatywny. Przemawia Dziekan Rady Arkadiusz Bereza. Po jego lewej ręce zaproszeni goście: b. prezes KRRP Andrzej Kalwas i w-ce prezes KRRP Jan Łoziński. tował swoją osobę, przedstawił przebieg pracy zawodowej i zamierzenia na następną kadencję. W wyniku tajnego głosowania Arkadiusz Bereza został jednogłośnie wybrany na Dziekana Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie. Nowowybrany Dziekan podziękował za obdarzenie go tak dużym zaufaniem i ponowny wybór. Podjął próbę dokonania diagnozy tej sytuacji i przedstawił swoje przemyślenia dotyczące dokonanych zmian w prawie w zakresie naboru na aplikację radcowską i szkolenia aplikantów oraz postulaty dotyczące kształtu egzaminu radcowskiego w przyszłości. Delegaci dokonali również wyboru organów samorządu radcowskiego OIRP w Lublinie na VIII kadencję, tj. Rady OIRP w Lublinie, Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego, Okręgowej Komisji Rewizyjnej oraz Rzecznika Dyscyplinarnego i jego Zastępców, Członka Krajowej Rady 3
PRAWNIK Nr 3/22/2010 Informacje i komunikaty Komisja Wyborcza: Od lewej siedzą: Dr Eugeniusz Stobiecki, Edward Kaczor, Teresa Stecyk oraz Krzysztof Adamski (przewodniczący). Radców Prawnych i Delegatów na Krajowy Zjazd Radców Prawnych. Wyniki wyborów przedstawiają się następująco: Dziekan Rady OIRP w Lublinie Arkadiusz Bereza 14. Kopiec Irena 15. Kosicka-Leszczyńska Magdalena 16. Kucharska-Derwisz Marzena 17. Mazur Marek 18. Opolski Dag Makary 19. Pawłowski Marek 20. Słotwiński Piotr 21. Uchaniuk Lech Rada 1. Bartnik Sławomir 2. Chabros Hanna 3. Chmiel Zbigniew 4. Ejsmond-Zając Halina 5. Fałdyga Piotr 6. Fermus-Bobowiec Anna 7. Gdulewicz Bartosz 8. Górny Leszek 9. Grzyb Anna 10. Grzyb Jan 11. Jasiński Wiesław 12. Jastrząb Zbigniew 13. Kaczor Edward Okręgowy Sąd Dyscyplinarny 1. Dubiel Barbara 2. Filipek-Kraczek Zofia 3. Grabek Tomasz 4. Jakubowska-Rybczyńska Anna 5. Jarus Ewa 6. Kuranc Alfred 7. Nieborak Urszula 8. Pachoł Krzysztof 9. Petraniuk Juliusz 10. Piskorski Jerzy 11. Silmanowicz Teresa 12. Warych Artur 4
Informacje i komunikaty Rzecznik Dyscyplinarny Kozłowska-Kalisz Patrycja Zastępcy Rzecznika Dyscyplinarnego 1. Bryłowski Przemysław 2. Marciniak Robert 3. Ogrodnik-Kołodziejczyk Beata 4. Pilipiec Sławomir 5. Ząbek Hubert Okręgowa Komisja Rewizyjna 1. Adamski Krzysztof 2. Bukowski Jerzy 3. Czerwińska Grażyna 4. Dąbska Maria 5. Kępa Monika 6. Kowalski Dariusz 7. Marzec Tomasz 8. Pecyna-Bądos Katarzyna PRAWNIK Nr 3/22/2010 Członek Krajowej Rady Radców Prawnych Stecyk Teresa Delegaci na IX Krajowy Zjazd Radców Prawnych 1. Baron Dorota 2. Bartnik Sławomir 3. Batorski Krzysztof 4. Bereza Arkadiusz 5. Chabros Hanna 6. Dąbrowski Sławomir 7. Dubiel Barbara 8. Koksanowicz Grzegorz 9. Kubicz Leszek 10. Marcewicz Olimpia 11. Mazur Marek 12. Mazur-Strzępka Henryka 13. Ogrodnik-Kołodziejczyk Beata Zbigniew Chmiel 5
PRAWNIK Nr 3/22/2010 Informacje i komunikaty Dziekan dla Prawnika Koleżanki i Koledzy W dniach 4-6 listopada 2010 r. odbył się IX Krajowy Zjazd Radców Prawnych w Warszawie. Wśród 270 delegatów w obradach uczestniczyło 14 przedstawicieli Izby Lubelskiej. Pierwszego dnia odbyły się wybory Prezesa Krajowej Rady Radców Prawnych. Został nim ponownie Maciej Bobrowicz dotychczasowy prezes nie miał przeciwnika i otrzymał około 90 % poparcia głosujących delegatów. W dniu następnym odbyła się część oficjalna i wybory do organów Krajowej Izby Radców Prawnych. Wśród obecnych gości był przedstawiciel Prezydenta RP, Minister Sprawiedliwości, Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego, prezesi Izb Sądu Najwyższego, przewodniczący Krajowej Rady Sądownictwa, Rzecznik Praw Obywatelskich i wiele innych znamienitych osób. Delegaci Izby Lubelskiej podczas IX Krajowego Zjazdu Radców Prawnych. Wyjątkowo licznie reprezentowane były również międzynarodowe organizacje prawnicze, co zawdzięczamy aktywności - inspirowanej przez Marię Ślązak - KRRP na arenie międzynarodowej. Na początku części uroczystej przedstawiciel Prezydenta RP Krzysztof Łaszkiewicz odznaczył Zenona Klatkę Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski za zasługi dla rozwoju prawa. 6
Informacje i komunikaty PRAWNIK Nr 3/22/2010 Maciej Bobrowicz po wyborze na Prezesa KRRP w towarzystwie aplikantów - obserwatorów na IX Krajowym Zjeździe Radców Prawnych. Wśród nich aplikant Izby Lubelskiej Ireneusz Misiejuk (po prawej stronie w otoczeniu Koleżanek) W ostatnim dniu Zjazd przyjął uchwałę w sprawie wytycznych działań samorządu w latach 2010 2013 r. w której z uznaniem przyjmuje i wspiera inicjatywę KRRP w postaci przedłożenia zmian w kodeksie postępowania karnego i kodeksie karno-skarbowym i innych ustawach dopuszczających radców prawnych do występowania w charakterze obrońcy w postępowaniu karnym i postępowaniu o przestępstwa skarbowe. W tym celu zgodnie z deklaracją Ministra Sprawiedliwości - ma powstać zespół, który przygotuje odpowiednie rozwiązania prawne. Dla radców prawnych, którzy chcieliby wykonywać zadania obrońcy w postępowaniu karnym (za czym idzie obowiązek obron z urzędu) samorząd radcowski powinien zorganizować szkolenia uzupełniające. Wytyczne wskazują także na aplikację, jako najlepszą drogę do zawodu radcy prawnego oraz konieczność udziału KRRP w procesie stosowania i kształtowania prawa. Do Krajowej Rady Radców Prawnych obok naszego stałego członka wybranego przez zgromadzenie Izby Lubelskiej Teresy Stecyk - weszli: Sławomir Bartnik (druga kadencja) i Marek Mazur, uzyskując dużą ilość głosów (po 231). W Wyższym Sądzie Dyscyplinarnym będzie zasiadał Grzegorz Koksanowicz. Członkiem Wyższej Komisji Rewizyjnej, a po jej ukonstytuowaniu przewodniczącym tego organu została Hanna Chabros - Skarbnik Rady OIRP w Lublinie. Wszystkim wybranym serdecznie gratuluję. Dziekan Rady Arkadiusz Bereza 7
PRAWNIK Nr 3/22/2010 Informacje i komunikaty Z posiedzeń Rady W dniu 13 września 2010 r. odbyło się I posiedzenie Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie VIII kadencji. Na początku zebrania Dziekan Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie Arkadiusz Bereza powitał zgromadzonych oraz pogratulował im wyboru na członków Rady OIRP w Lublinie. Następnie zebrani przeszli do pierwszego z punktów porządku obrad, tj. ukonstytuowania się nowowybranej Rady OIRP w Lublinie i wyboru członków Prezydium Rady. Dziekan Rady zaproponował powiększenie składu Prezydium Rady do 8 osób, tj. zwiększenie liczby stałych członków Prezydium Rady z dwóch do trzech osób, jednocześnie uzasadniając swoją propozycję. Stwierdził, że w tej sytuacji Prezydium Rady stanowiliby: dziekan, dwaj wicedziekani, skarbnik, sekretarz i trzej stali członkowie. Propozycja została przyjęta jednogłośnie, po czym odbyły się wybory. Do Prezydium Rady OIRP w Lublinie wybrani zostali: na Wicedziekanów Rady - Halina Ejsmond-Zając i Marek Pawłowski, na Sekretarza Rady - Anna Fermus-Bobowiec, na Skarbnika Rady - Hanna Chabros, na Członków Prezydium Rady - Sławomir Bartnik, Zbigniew Chmiel i Bartosz Gdulewicz. Następnie Dziekan Rady przedstawił propozycję kandydatur na członków Okręgowego Zespołu Wizytatorów VIII kadencji, tj. listę 45 radców prawnych, którzy wyrazili zgodę na pracę w Zespole i poprosił o ewentualne dodatkowe zgłoszenia kandydatów. Wobec braku zgłoszeń lista została zamknięta, a Rada powołała Okręgowy Zespół Wizytatorów Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie VIII kadencji w następującym składzie: Urszula Adamczuk, Sławomir Bartnik, Jerzy Bukowski, Hanna Chabros, Zbigniew Chmiel, Grażyna Czerwińska, Barbara Dubiel, Halina Ejsmond-Zając, Piotr Fałdyga, Tadeusz Fita, Zofia Filipek-Kraczek, Bartosz Gdulewicz, Leszek Górny, Anna Grzyb, Jan Grzyb, Anna Jakubowska-Rybczyńska, Ewa Jarus, Anna Janusz, Zbigniew Jastrząb, Edward Kaczor, Maria Kamińska, Bożena Bilkiewicz-Bańka, Irena Kopiec, Ewa Korzeniowska- Kufel, Iwona Kozłowska, Marzena Kucharska-Derwisz, Anna Magryta, 8
Informacje i komunikaty PRAWNIK Nr 3/22/2010 Marek Mazur, Henryka Mazur-Strzępka, Szczepan Mik, Marek Myśliwiec, Irena Niewęgłowska, Dag Makary Opolski, Krzysztof Pachoł, Krystyna Padewska, Marek Pawłowski, Katarzyna Pecyna, Juliusz Petraniuk, Jerzy Piskorski, Tadeusz Romanowicz, Teresa Salmanowicz, Piotr Słowiński, Andrzej Tkaczyk, Lech Uchaniuk, Artur Warych. Po powołaniu Okręgowego Zespołu Wizytatorów, Rada przystąpiła do wyboru Przewodniczącego i Zastępcy Przewodniczącego Okręgowego Zespołu Wizytatorów. Przewodniczącym został Sławomir Bartnik, a Zastępcą Przewodniczącego Zbigniew Chmiel. Następnie, na wniosek Kol. Magdaleny Olejniczak o przywrócenie prawa wykonywania zawodu radcy prawnego z powodu ustania przyczyn powodujących to zawieszenie, Rada podjęła uchwałę w sprawie wygaśnięcia uchwały o zawieszeniu prawa do wykonywania zawodu radcy prawnego. W ramach spraw dotyczących aplikacji radcowskiej, Wicedziekan Marek Pawłowski poinformował, że wszedł w życie nowy regulamin aplikacji, co wymusza podjęcie stosownych działań. W związku z powyższym Rada podjęła następujące uchwały: w sprawie zatwierdzenia planu szkolenia oraz podziału aplikantów na grupy szkoleniowe na IV roku aplikacji radcowskiej w roku szkoleniowym 2010/11 w sprawie zatwierdzenia listy wykładowców prowadzących zajęcia na IV roku aplikacji radcowskiej w roku szkoleniowym 2010/2011 oraz w sprawie wyznaczenia osób na stanowisko: Kierownika Szkolenia Aplikantów oraz Zastępcy Kierownika Szkolenia Aplikantów, którymi zostali Edward Kaczor jako Kierownik Szkolenia oraz Hubert Ząbek jako Zastępca Kierownika Szkolenia. Rada podjęła także uchwałę w sprawie odpłatności za IV rok aplikacji radcowskiej, postanawiając, że opłata roczna dla aplikantów IV roku za aplikację radcowską w roku szkoleniowym 2010/2011 wynosi 2765,70 zł. i płatna będzie do 31 października 2010 r. Następnie, na wniosek Skarbnika Rady Hanny Chabros, Rada podjęła uchwałę w sprawie upoważnienia następujących osób do zaciągania zobowiązań i składania oświadczeń w zakresie zwykłego zarządu oraz podpisywania dowodów księgowych: Arkadiusza Berezę Dziekana Rady, Halinę Ejsmond- Zając Wicedziekana Rady, Marka Pawłowskiego Wicedziekana Rady, Hannę Chabros Skarbnika Rady, Annę Fermus-Bobowiec Sekretarza Rady, Sławomira Bartnika Członka Prezydium Rady, Zbigniewa Chmiela Członka Prezydium Rady, Bartosza Gdulewicza Członka Prezydium Rady. Dziekan Rady poinformował, że KRRP pracuje nad systemem informatycznym dla obsługi wszystkich Izb. Przedstawił kwestie dotyczące propozycji zawarcia umowy sublicencyjnej pomiędzy KRRP a tutejszą Izbą 9
PRAWNIK Nr 3/22/2010 Informacje i komunikaty w związku z zawarciem umowy przez KRRP z firmą CONFIDO Waldemar Dobrzyński w wykonaniu uchwały nr 122/VII/2010 Krajowej Rady Radców Prawnych z 27 marca 2010 r. w sprawie zakupu programu komputerowego do obsługi Izb radców prawnych. Po dyskusji nie podjęto wiążących decyzji. Dziekan poinformował także o toczących się nadal rozmowach w sprawie zakupu lokalu na potrzeby szkolenia aplikantów oraz zaproponował, aby Izba współorganizowała konferencję naukową w Kazimierzu Dolnym poświęconą zagadnieniom etyki zawodów prawniczych. Przedsięwzięcie podjęłaby nasza Izba wspólnie z Krajową Szkołą Sądownictwa i Prokuratury oraz Okręgową Radą Adwokacką w Lublinie. Propozycja ta uzyskała poparcie Rady. Na koniec posiedzenia Dziekan podziękował wszystkim za przybycie i zamknął obrady. *** Dnia 8 listopada 2010 r. odbyło się II posiedzenie Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie VIII kadencji. Dziekan Rady Arkadiusz Bereza, po otwarciu posiedzenia i przywitaniu wszystkich zgromadzonych, przedstawił zawiadomienia Rzecznika Dyscyplinarnego: o odmowie wszczęcia postępowania w sprawie ze skargi wniesionej na postępowanie aplikanta radcowskiego oraz radcy prawnego, o dwóch przypadkach odmowy wszczęcia postępowania w sprawie ze skargi na postępowanie radcy prawnego, o odmowie wszczęcia postępowania w sprawie ze skargi wniesionej na postępowanie radcy prawnego, o umorzeniu dochodzenia w sprawie ze skargi wniesionej na postępowanie radcy prawnego, o dwóch przypadkach wszczęcia dochodzenia w sprawie przewinienia dyscyplinarnego aplikanta radcowskiego. Rada, na wniosek Dziekana, powołała następujące komisje Rady, określając jednocześnie ich skład osobowy: 1) Komisja ds. doskonalenia zawodowego w składzie: Przewodniczący: Wiesław Jasiński Członkowie: Jolanta Piekarczyk, Marek Jaślikowski 2) Komisja ds. integracji środowiska radcowskiego i kontaktów międzynarodowych w składzie: Przewodniczący: Marzena Kucharska-Derwisz Członkowie: Piotr Fałdyga, Beata Ogrodnik-Kołodziejczyk 3) Komisja ds. socjalnych w składzie: 10
Informacje i komunikaty PRAWNIK Nr 3/22/2010 Przewodniczący: Edward Kaczor Członkowie: Irena Kopiec, Zbigniew Chmiel 4) Komisja ds. aplikacji w składzie: Przewodniczący: Marek Pawłowski Członkowie: Edward Kaczor, Hubert Ząbek 5) Komisja ds. wpisów na listę radców prawnych i aplikantów w składzie: Przewodniczący: Halina Ejsmond-Zając Członkowie: Irena Kopiec, Bartosz Gdulewicz, Rafał Sobuś, Sławomir Bereza 6) Komisja ds. wykonywania zawodu w składzie: Przewodniczący: Piotr Fałdyga Członkowie: Grażyna Czerwińska, Marzena Kucharska-Derwisz 7) Komisja wydawnicza w składzie: Przewodniczący: Anna Fermus-Bobowiec, Członkowie: Arkadiusz Bereza, Iwona Szpringer, Mariusz Nowachowicz Następnie Rada podjęła uchwałę zmieniającą uchwałę w sprawie uchwalenia Regulaminu przeprowadzenia kolokwium rocznego dla aplikantów I roku aplikacji radcowskiej rocznik 2010-2012, w związku z koniecznością dostosowania istniejącego regulaminu do Uchwały Nr 146/VII/2010 Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 17 września 2010 r. w sprawie kolokwium rocznego dla pierwszego roku aplikacji w roku szkoleniowym rozpoczętym w dniu 1 stycznia 2010 r. Biorąc pod uwagę nowe zasady przeprowadzenia kolokwium rocznego dla aplikantów I roku aplikacji radcowskiej rocznik 2010-2012, w tym mając na względzie zamiar utworzenia dwóch komisji egzaminacyjnych dla przeprowadzenia kolokwium rocznego, Dziekan w imieniu Prezydium, zaproponował zmianę wysokości wynagrodzenia dla ich członków. W związku z powyższym zostały podjęte dwie uchwały jedna w zakresie określenia wysokości wynagrodzenia dla wykładowców prowadzących szkolenie aplikantów radcowskich, druga w zakresie określenia wysokości wynagrodzenia za przeprowadzenie kolokwium na aplikacji w ramach programu aplikacji. Dziekan Rady poinformował zebranych o śmierci radców prawnych tutejszej Izby. Zmarli: Kol. Andrzej Kubak i Kol. Mieczysław Skalski. Wszyscy obecni, na prośbę Przewodniczącego, uczcili pamięć Zmarłych minutą ciszy. Następnie, na wniosek Dziekana Rada podjęła uchwały o skreśleniu Zmarłych z listy radców z dniem ich śmierci. Wicedziekan Rady Halina Ejsmond-Zając poinformowała, że złożonych zostało jedenaście wniosków o wpis na listę radców prawnych na podstawie art. 11
PRAWNIK Nr 3/22/2010 Informacje i komunikaty 25 ust. 1 ustawy o radcach prawnych. W związku z powyższym Dziekan wniósł o podjęcie stosowanych uchwał w sprawie wpisu na listę radców prawnych w odniesieniu do następujących osób: Joanna Babkiewicz, Szymon Jakub Karpierz, Grzegorz Kozieł, Małgorzata Kuźnicka-Nawrot, Paulina Lipińska, Szymon Łukasiewicz, Ewelina Mitręga, Marek Połczyński, Grzegorz Skóra, Marcin Stpiczyński, Bogumił Szmulik. Rada podjęła także uchwałę w sprawie umorzenia postępowania w sprawie wpisu na listę radców prawnych Pana Przemysława Bończoszka z uwagi na bezprzedmiotowość postępowania wobec dokonanego już wpisu na listę radców prawnych (po uzyskaniu pozytywnego wyniku na egzaminie radcowskim) oraz złożonego wniosku o umorzenie postępowania. W siedzibie tutejszej Izby zostało złożonych i rozpatrzonych czterdzieści dziewięć wniosków o wpis na listę aplikantów radcowskich, w tym cztery przez osoby, które uzyskały wynik pozytywny z egzaminu wstępnego przeprowadzanego w 2009 r. Wobec powyższego, Rada podjęła uchwały w sprawie wpisu na listę aplikantów radcowskich w odniesieniu do następujących osób: 12
Informacje i komunikaty PRAWNIK Nr 3/22/2010 Dwie aplikantki IV roku Magdalena Dec i Anna Frączek, złożyły wnioski o przeniesienie wpisu na listę aplikantów radcowskich prowadzoną przez Radę OIRP w Lublinie z listy prowadzonej przez Radę OIRP w Warszawie. W obu sprawach zostały podjęte uchwały zgodnie ze złożonymi wnioskami. Wnioski o przeniesienie wpisu z listy prowadzonej przez Radę OIRP w Warszawie na listę prowadzoną przez Radę OIRP w Lublinie złożyło także sześciu aplikantów I roku. W rezultacie Rada podjęła uchwały o przeniesieniu wpisów na listę aplikantów prowadzoną przez Radę tutejszej Izby w odniesieniu do następujących osób: Marzena Bielecka, Anna Być, Katarzyna Podgórniak, Joanna Stępniewska, Jarosław Wacek i Agata Wiater. W ramach spraw wniesionych przez Skarbnika, Rada rozłożyła jednemu aplikantowi opłatę roczną za aplikację radcowską na cztery raty i odroczyła jednemu aplikantowi termin płatności opłaty rocznej za aplikację radcowską. Zostały podjęte także stosowne uchwały w sprawie umorzenia niezapłaconych składek członkowskich z powodu śmierci radców prawnych. Rada zdecydowała również o przekazaniu - dla celów szkoleniowych - aplikantom radcowskim tutejszej Izby podręcznika pt. Zawód radcy prawnego. Historia zawodu i zasady jego wykonywania. Dziekan Rady omówił przebieg IX Krajowego Zjazdu Radców Prawnych oraz przedstawił udział radców prawnych z Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie w strukturach władz krajowych. Kolejne posiedzenie Rady zaplanowano na dzień 6 grudnia br., po czym Dziekan zamknął obrady, dziękując obecnym za przybycie. Sekretarz Rady Anna Fermus-Bobowiec 13
PRAWNIK Nr 3/22/2010 Informacje i komunikaty Podziękowania z Wilkowa Przedstawiciel OIRP przywitał nowy rok akademicki W dniu 17 października 2010 r. odbyła się uroczysta inauguracja roku akademickiego 2010/2011 na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II. W uroczystości, wśród innych znamienitych gości, wzięli udział JE Apb. Józef 14
Informacje i komunikaty PRAWNIK Nr 3/22/2010 Kowalczyk, który wygłosił słowo Prymasa oraz Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego prof. Barbara Kudrycka, która reprezentowała władze państwowe. Wykład inauguracyjny Polska w Europie XXI wieku w wizji Jana Pawła II wygłosił prof. Władysław Bartoszewski. Z kolei w dniu 23 października 2010 r. miało miejsce, podobnie uroczyste, rozpoczęcie roku akademickiego 2010/2011 na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Inauguracja, połączona z nadaniem tytułu Honorowego Profesora Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej Profesorowi Berndowi H. Oppermannowi z Uniwersytetu Leibniza w Hanowerze, odbywała się w Auli Uniwersyteckiej Wydziału Prawa i Administracji UMCS. W obydwu uroczystościach w zastępstwie Dziekana Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie brała udział Wicedziekan Halina Ejsmond-Zając. Redakcja Szkolenie w Cedzynie Okręgowa Izba Radców Prawnych w Lublinie zaprasza do udziału w szkoleniu organizowanym przez Centrum Szkolenia Ustawicznego KRRP w Warszawie w Cedzynie koło Kielc w dniach 18-20 lutego 2011 r. Tematem szkolenia jest prawo pracy wybrane zagadnienia (szczegółowa tematyka w załączeniu wkładka). Zajęcia poprowadzą Irena Różańska-Dorosz, Maria Pietkun sędziowie Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu. Koszt uczestnictwa w szkoleniu wynosi 300,00 zł. Wypełnioną kartę zgłoszenia wraz z kopią przelewu w terminie do dnia 4 lutego 2011 r. proszę kierować na adres Krajowej Rady Radców Prawnych, 00-478 Warszawa, Al. Ujazdowskie 18 lok. 4 lub drogą mailową: centrum.szkolenia@ kirp.pl czy fax: (22) 821 99 71. Jolanta Piekarczyk Koordynator ds. Szkoleń 15
PRAWNIK Nr 3/22/2010 Informacje i komunikaty Informacja dotycząca konferencji wyjazdowej na Ukrainie Lwów, Huculszczyzna, Podole i Wołyń gościły w dniach 16-19 września 2010 r. 180 radców prawnych z Okręgowych Izb Radców Prawnych w Lublinie, Rzeszowie, Łodzi i Kielcach. W ciągu czterech dni uczestnicy wyjazdowej konferencji wysłuchali wykładów na tematy sędzi Sądu Okręgowego Marty Gierczak-Kobylarz Ostatnie zmiany w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym i związane z tym zmiany przepisów kodeksu postępowania cywilnego, sędziego Sądu Okręgowego Piotra Jakubca Odpowiedzialność odszkodowawcza za szkody osobowe, w tym szkody medyczne oraz prof. Andrzej Jakubeckiego Upadłość deweloperska. Poza wykładami radcowie prawni mieli możliwość zapoznania się z urokliwymi zakątkami Huculszczyzny, Podola i Wołynia. Zwiedzanie rozpoczęto od lwowskiej starówki z zabytkowymi kamieniczkami, ratuszem, łacińską katedrą, Teatrem Opery i Baletu, pomnikiem Adama Mickiewicza. Na Cmentarzu Łyczakowskim złożono wiązanki i zapalono znicze m.in. na grobie sędziego Juliusza Makarewicza znanego karnisty, współtwórcy kodeksu karnego z 1932 r. Należy wspomnieć, iż grobowiec sędziego odrestaurowano przy wsparciu finansowym samorządu radcowskiego. Kolejnym etapem historyczno-szkoleniowej podróży był Cmentarz Orląt Lwowskich, górujący nad pięknym Lwowem, przypominającym Lublin. Szkolenia następnych dni wzbogaciło zwiedzanie Pokucia z jej stolicą Kołomyją i Huculszczyzny z noclegiem w Czerniowcach. Ciekawą lekcją historii było spotkanie z zabytkami Chocimia i Kamieńca Podolskiego, który przywitał nas deszczem. Po zwiedzaniu twierdzy kamienieckiej męska część lubelskiej grupy zaintonowała Pieśń Małego Rycerza wzbudzając podziw wszystkich zwiedzających. Po obejrzeniu malowniczego przełomu Zbrucza i Dniestru dzień zakończono wspólną kolacją czterech grup w Tarnopolu. W drodze powrotnej do Lwowa odwiedziliśmy muzeum Juliusza Słowackiego w Krzemieńcu, Ławrę Poczajowską i Pałac Sanguszków w Podhorcach. Zainteresowanie taką formą szkolenia połączenie wykładów ze zwiedzaniem potwierdziło zapotrzebowanie ze strony radców prawnych na jej kontynuowanie. Jolanta Piekarczyk 16
Informacje i komunikaty PRAWNIK Nr 3/22/2010 Koleżanki i Koledzy W ramach ustawowego obowiązku doskonalenia zawodowego, uprzejmie zapraszam do udziału w jednodniowych konferencjach szkoleniowych realizowanych w I kwartale 2011 r. I szkolenie: Przekształcenia spółek, konsekwencje prawno-podatkowe Wykładowca: Monika Markisz radca prawny, doradca podatkowy Termin: 31 stycznia 2011 r., godz. 900-1400 II szkolenie: Układ w świetle przepisów ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze Wykładowca: Grzegorz Kister sędzia Sądu Rejonowego w Lublinie Termin: 7 lutego 2011 r., godz. 900-1400 III szkolenie: Praktyczne aspekty postępowań o udzielenie zamówień publicznych Wykładowca: Lidia Piotr-Krajecka radca prawny Termin: 14 lutego 2011 r., godz. 900-1400 IV szkolenie: Karta Nauczyciela Wykładowca: Andrzej Zieliński radca prawny Termin: 21 lutego 2011 r., godz. 900-1400 V szkolenie: Wpływ upadłości na zobowiązania wybrane problemy z uwzględnieniem upadłości, deweloperów, spółdzielni mieszkaniowych i TBS Wykładowca: prof. Andrzej Jakubecki pracownik naukowy UMCS Termin: 28 lutego 2011 r., godz. 900-1400 VI szkolenie: Bieżące orzecznictwo w sprawach podatkowych z uwzględnieniem uchwał siedmiu sędziów NSA Wykładowca: Irena Szarewicz-Iwaniuk sędzia NSA Termin: 7 marca 2011 r., godz. 900-1400 VII szkolenie: Zabezpieczenie powództwa w zakresie roszczeń alimentacyjnych, kontaktów z dziećmi i innych zabezpieczeń w sprawach rodzinnych i opiekuńczych Wykładowca: Marta Gierczak-Kobylarz sędzia Sądu Okręgowego w Lublinie Termin: 14 marca 2011 r., godz. 900-1400 VIII szkolenie: Zmiany w instytucji hipoteki wynikające z nowelizacji ustawy o księgach wieczystych i hipotece Wykładowca: Elżbieta Żak sędzia Sądu Okręgowego w Lublinie Termin: 21 marca 2011 r., godz. 900-1400 Szkolenia odbywać się będą w sali konferencyjnej OIRP Lublin przy ul. Wallenroda 2e. Zgłoszenia telefoniczne na poszczególne szkolenia prosimy kierować do Biura OIRP najpóźniej na 7 dni przed wykładem. Z koleżeńskim pozdrowieniem Koordynator ds. szkoleń Jolanta Piekarczyk 17
PRAWNIK Nr 3/22/2010 Informacje i komunikaty Uzupełniająca lista osób, które zrealizowały obowiązek szkoleniowy w I cyklu szkolenia (1 stycznia 2009-31 grudnia 2011 r.) B C D F G J K L Ł M N O P S T U W Z Ż Bałaban Piotr, Banaszkiewicz Marian, Batkowski Eugeniusz, Bielska-Gajos Angela, Błaszczuk Teresa, Bojar Matylda, Boryc Wojciech, Bronisz Joanna, Burek Justyna Celińska Krtystyna, Chabros Hanna, Chałat Anna, Ciastoch Marzena, Cichosz-Pastucha Małgorzata, Denkowski Stanisław, Dryk Waldemar, Dzioba Marianna, Frąk-Biała Ewa, Gładysz Jolanta, Gorgol Andrzej, Gotner Leszek, Gorzel Kazimierz, Górny Leszek, Gułaś Dorota Jastrząb Zbigniew, Jędrzejczak Krystyna, Klein-Szocińska Teresa, Kokoszyńska-Szczepańska Iwona, Komor Tomasz, Konopka Jolanta, Korzeniowska-Kufel Ewa, Kowalczyk Iwona, Kowalik Mariola, Kowalska Justyna, Krzyżanowska Grażyna, Kucia Ryszard, Kukawski Leszek, Kwiatkowska Marzena, Kwiecień Paweł, Lengiewicz Henryk, Lis Sławomir, Łuniewska Danuta, Łysakowska Walentyna, Mirońska Justyna, Miszczak Jerzy, Mroczkowski Janusz, Nowak Marek, Okupny Andrzej, Padewska-Kwiatkowska Karolina, Pawelska Aldona, Piecyk Joanna, Podgórska Marta, Podpora Małgorzata, Sadowska Mariola, Skubisz Ryszard, Sobuś Rafał, Sochaj-Majewska Anna, Stępkowska Alicja, Stolat Tomasz, Suraj-Walter Anna, Suwała Marcin, Szczęsny Krzysztof, Szlichtyng- Głaz Ewa, Taras Wojciech, Tobólski Marcin, Tutka Ludwik, Ufniarz-Witka Mirosława, Wielgos Magdalena, Woźniak Agnieszka, Wójcik Andrzej, Zadura Wiesława, Zakrzewska Ewelina, Złotkiewicz-Kidyba Dorota, Żak Elżbieta W związku z możliwością wypełniania przez radcę prawnego obowiązku szkolenia poprzez publikację opracowań z zakresu prawa, artykułów w czasopismach fachowych, glos do orzeczeń sądów oraz Trybunałów, a także komentarzy prawniczych (6 pkt szkoleniowych za każdą publikację), radcowie prawni, którzy zrealizowali powyższy obowiązek w ww. sposób proszeni są o niezwłoczne nadesłanie do OIRP wykazu publikacji. Wykaz publikacji winien zawierać pełny tytuł publikacji oraz miejsce publikacji z uwzględnieniem stron. Wykaz można przesłać na adres Izby: 20-607 Lublin, ul. K. Wallenroda 2 lub adres e-mail: poczta@oirp.lublin.pl z dopiskiem obowiązek szkoleniowy-publikacje. 18
Warto wiedzieć więcej PRAWNIK Nr 3/22/2010 O kodeksie postępowania administracyjnego (wybrane zagadnienia) Kodeks termin mylący Wyraz kodeks, występujący w nazwie ustawy z 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego 1, nie oznacza, że jest to regulacja jednorodna (spójna), tak jak to ma miejsce w przypadku Kodeksu postępowania cywilnego czy Kodeksu postępowania karnego. Sugestia wynikająca z nazwy Kodeks postępowania administracyjnego jest myląca (nieścisła), gdyż w rzeczywistości Kodeks postępowania administracyjnego 2 reguluje cztery różne postępowania. Są to: postępowanie orzecznicze, w ramach którego wydawane są decyzje administracyjne i postanowienia, postępowanie w sprawach rozstrzygania sporów o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego i organami administracji rządowej oraz między innymi organami państwowymi, postępowanie przed innymi podmiotami, gdy są one powołane z mocy prawa lub na podstawie porozumień do załatwiania spraw w drodze decyzji administracyjnych oraz postępowanie w sprawach wydawania zaświadczeń i postępowanie w sprawie skarg i wniosków. Wspólną cechą dla tych postępowań jest to, że są to postępowania prowadzone z zasady przez organy administracji publicznej. KPA nie jest też regulacją kompleksową, gdyż jego przepisów nie stosuje się do postępowania w sprawach karnych skarbowych i w sprawach uregulowanych w ustawie z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa 3. To wyłączenie nie jest, zresztą z woli samego KPA, całkowite, gdyż w sprawach objętych Ordynacją podatkową stosuje się aktualnie przepisy działu IV (udział prokuratora) i działu VIII (skargi i wnioski) KPA. Z takich samych prerogatyw, jak prokurator, korzysta Rzecznik Praw Obywatelskich, na podstawie art. 14 pkt 6 ustawy z 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich 4. KPA nie stosuje się również w sprawach należących do właściwości polskich przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej, a także w sprawach wynikających z nadrzędności i podległości or- 1 Tekst jedn. Dz.U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071, z późn. zm. 2 Dalej KPA. 3 Tekst jedn. Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, z późn. zm. 4 Tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 14, poz. 147, z późn. zm. 19
PRAWNIK Nr 3/22/2010 Warto wiedzieć więcej ganizacyjnych w stosunkach między organami państwowymi i innymi państwowymi jednostkami organizacyjnymi. Sprawy wynikające z nadrzędności i podległości organizacyjnej w stosunkach między organami państwowymi i innymi jednostkami organizacyjnymi są sprawami, w których organ administracji ma kompetencję do władczego wkraczania w sferę działania takiej jednostki, a jednostka ta jest zobowiązana z mocy przepisów ustrojowych do podporządkowania się nakazom i zakazom ustanowionym przez ten organ (Cyt. za: Piotr Przybysz: Kodeks postępowania administracyjnego komentarz, wyd. LexisNexis, Warszawa 2009, str. 6). Są to sprawy mieszczące się w tzw. wewnętrznej sferze działania organów administracji. Pod pojęciem organu państwowego, o którym wyżej mowa, należy natomiast rozumieć wszystkie organy władzy publicznej, także organy jednostek samorządu terytorialnego (W. Chróścielewski glosa do wyroku NSA z 19 kwietnia 2000 r., II SA/Gd 433/98, Orzecznictwo Sądów Polskich 2001, nr 6, poz. 84). Nie stosuje się KPA do spraw wynikających z podległości służbowej pracowników organów i państwowych jednostek organizacyjnych. Od tego wyłączenia, co sam KPA sygnalizuje, bywają wyjątki wprowadzane przez ustawy szczególne, regulujące treść stosunku służbowego (pracy) określonej kategorii pracowników (tzw. pragmatyki służbowe). Przykładem może być ustawa z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej 5, według której przenoszenie urzędników służby cywilnej przez Szefa Służby Cywilnej musi mieć formę decyzji administracyjnej, od której przysługuje odwołanie do Prezesa Rady Ministrów w terminie 14 dni od dnia jej doręczenia. Wniesienie odwołania nie wstrzymuje wykonania decyzji (art. 67), w KPA obowiązuje zasada odwrotna (art. 130 2). Także ustawa z 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych 6 jest kolejnym takim przykładem. W art. 38 stanowi bowiem: Od decyzji w sprawach wypowiedzenia lub rozwiązania stosunku pracy z urzędnikiem państwowym mianowanym, przeniesienia albo zlecenia mu wykonywania innej pracy, przeniesienia na niższe stanowisko bądź zawieszenia w pełnieniu obowiązków urzędnik ten może, w terminie siedmiu dni, wnieść odwołanie do kierownika organu nadrzędnego nad urzędem, w którym jest zatrudniony. Od decyzji wydanej przez ministra odwołanie nie przysługuje. W takich sprawach więc będą miały zastosowanie przepisy KPA, ponieważ dotyczą one indywidualnie oznaczonego podmiotu w konkretnie określonej sprawie (sprawa indywidualna). Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 8 marca 2007 r., I SA/Wa 1190/06 (LEX nr 315049) ustalił, że Sprawą wynikającą z podległości służbowej jest sprawa indywidualna wiążąca się z przewidzianą w przepisach ustaw szczególnych treścią stosunku służbowe- 5 Dz.U. Nr 227, poz. 1505, z późn. zm. 6 Tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 86, poz. 953, z późn. zm. 20
Warto wiedzieć więcej PRAWNIK Nr 3/22/2010 go, w szczególności obowiązkiem wykonywania poleceń służbowych przełożonych. Do tych wyłączonych postępowań będą jednak miały zastosowanie przepisy KPA o skargach i wnioskach (art. 3 4 i dział VIII). Ponadto, sam KPA odsyła nieraz do przepisów ustaw szczególnych. Na przykład art. 20, traktujący o ustalaniu właściwości rzeczowej, odsyła do przepisów o zakresie działania organu administracji publicznej, a przede wszystkim do ustaw o charakterze materialno prawnym (np. do prawa budowlanego, prawa wodnego, prawa ochrony środowiska, ustawy o gospodarce nieruchomościami, ustawy o systemie oświaty). W art. 30 1, KPA odsyła do Kodeksu cywilnego odnośnie ustalania zdolności prawnej i zdolności do czynności prawnych stron, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej (np. ustawa o obywatelstwie polskim, Prawo międzynarodowe prywatne). W art. 107 2 nakazuje z kolei określać w decyzji administracyjnej także inne niż nakazane w 1 art. 107, składniki, jeżeli wymagają tego przepisy ustaw szczególnych (np. art. 119 ust. 1 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami 7, ale też Prawo wodne, Prawo budowlane, Prawo ochrony środowiska, ustawa o zbiórkach publicznych, ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi). Art. 163 KPA ustala, że Organ administracji publicznej może uchylić lub zmienić decyzję, na mocy której strona nabyła prawo, także w innych przypadkach oraz na innych zasadach niż określone w niniejszym rozdziale (chodzi o rozdział 13 działu II KPA dopisek autora), o ile przewidują to przepisy szczególne. Przepis ten daje możliwość uchylenia i zmiany decyzji ostatecznych i to tylko decyzji tworzących dla stron prawa nabyte, gdy konkretny przepis ustawy szczególnej na to pozwala (takie przepisy zawarte są między innymi w ustawach wyżej wskazanych). Także ustawy szczególne nakazują stosowanie KPA, czego przykładem są ustawy ustrojowe samorządu terytorialnego (art. 91 ust. 5 Ustawy o samorządzie gminnym, art. 79 ust. 5 Ustawy o samorządzie powiatowym i art. 82 ust. 6 Ustawy o samorządzie województwa), wtedy, gdy przez organ nadzoru prowadzone jest postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności uchwały lub zarządzenia organu stanowiącego lub organu wykonawczego jednostki samorządu terytorialnego. Również ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, w art. 18 nakazuje odpowiednie stosowanie KPA, jeżeli ona sama nie stanowi inaczej. W postępowaniu egzekucyjnym więc, dotyczącym egzekucji obowiązków o charakterze niepieniężnym, będą stosowane przepisy KPA, dotyczące wyłączenia pracownika i organu (art. 24-26), zdolności prawnej i zdolności do czynności prawnych (art. 30), pełnomocników i przedstawicieli (art. 32-34), doręczeń (art. 39-49), wezwań (art. 50-56), terminów (art. 57-60), podań (art. 63-66), protokołów i adnotacji (art. 67-72), udostępniania 7 Tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651. 21
PRAWNIK Nr 3/22/2010 Warto wiedzieć więcej stronom akt sprawy (art. 73-74), skarg i wniosków (art. 221-247). Ponadto, na podstawie art. 79 ust. 7 ustawy o gospodarce nieruchomościami przed samorządowym kolegium odwoławczym stosuje się odpowiednio przepisy KPA o wyłączeniu pracownika oraz organu, o załatwianiu spraw, doręczeniach, wezwaniach, terminach i postępowaniu, z wyjątkiem przepisów dotyczących odwołań i zażaleń, a także przepisy KPA o opłatach i kosztach. Art. 28 KPA zawierający definicję strony, choć wprost nie wynika to z jego treści, jest co do swej istoty związany z przepisami materialnoprawnymi. Pojęcie strony, jakim posługuje się art. 28 K.P.A., może być wyprowadzone tylko z przepisów prawa materialnego, czyli z normy prawnej, która stanowi podstawę ustalenia uprawnienia lub obowiązku (wyrok NSA z 19 stycznia 1995 r., I SA 1326/93 Glosa, nr 1, s. 5). Analogiczną tezę zawarto także w następujących orzeczeniach: wyrok NSA z 15 grudnia 1999 r., IV SA 1610/97 LEX nr 48736, wyrok NSA z 10 listopada 1998 r., II SA 844/98 LEX nr 41823 i wyrok NSA z 13 grudnia 1993 r., I SA 1725/93 Glosa 1997, nr 4, s. 13. W tym zakresie trzeba jednak zwrócić uwagę na możliwość wprowadzania przez przepisy szczególne odmiennych zasad nadawania przymiotu strony, np.: art. 59 ust. 7 ustawy z 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane 8 stanowi, że Stroną w postępowaniu w sprawie pozwolenia na użytkowanie jest wyłącznie inwestor, a art. 40 ust. 3 tej ustawy wskazuje, że stronami w postępowaniu o przeniesienie decyzji o pozwoleniu na budowę lub o pozwolenie na wznowienie robót budowlanych są jedynie podmioty, między którymi ma być dokonane przeniesienie decyzji. Ograniczenia przez ustawy szczególne doznaje też stosowanie przepisów działu II rozdziału 8 KPA, które traktują o ugodzie administracyjnej. Nie mogą być one zastosowane na przykład w postępowaniu wywłaszczeniowym, gdyż uniemożliwia to art. 118 ust. 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami. Również art. 31, traktujący o udziale w postępowaniu organizacji społecznej, nie może być stosowany, gdy ustawy szczególne wyłączają taką możliwość (tj.: Prawo budowlane, Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, Ustawa o wyrobach budowlanych, Prawo ochrony środowiska). Obok regulacji KPA dotyczącej zasad ustalania właściwości miejscowej organów administracji publicznej (art. 21), istnieją odrębne regulacje w tym zakresie, które wyłączają stosowanie KPA i regulują tę kwestię w sposób samodzielny. Dotyczy to obszarów właściwości miejscowej samorządowych kolegiów odwoławczych (zob. art. 2a ustawy z 12 października 1994 r. o samorządowych kolegiach odwoławczych 9 i rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z 17 listopada 2003 r. w sprawie obszarów właściwości miejscowej samorządowych kole- 8 Tekst jedn. Dz.U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118, z późn. zm. 9 Tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 856, z późn. zm. 22
Warto wiedzieć więcej PRAWNIK Nr 3/22/2010 giów odwoławczych 10 ). Natomiast właściwość miejscową regionalnych izb obrachunkowych reguluje rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z 16 lipca 2004 r. w sprawie siedzib i zasięgu terytorialnego regionalnych izb obrachunkowych oraz szczegółowej organizacji izb, liczby członków kolegium i trybu postępowania 11. To przykładowe jedynie przedstawienie relacji, jakie zachodzą między KPA a przepisami ustaw szczególnych, pokazuje jak trudną ustawą jest KPA trudną w praktycznym stosowaniu i trudną w przyswajaniu sobie jego treści. Mogą to potwierdzić pracownicy urzędów organów administracji publicznej, którzy go na co dzień stosują, jak też aplikanci radcowscy i studenci. Zakres przedmiotowy KPA Postępowanie orzecznicze Przepisy KPA, traktujące o postępowaniu orzeczniczym (jurysdykcyjnym), stosuje się tylko w tzw. sprawach indywidualnych (art. 1 pkt 1 i pkt 2), dla których przepisy przewidują rozstrzygnięcie w formie decyzji administracyjnej (art. 104). Postępowanie to wszczynane jest na podstawie podania strony lub z urzędu, tj. z woli organu administracji publicznej (art. 61 1). Przepisy materialnego prawa administracyjnego prawie zawsze zakładają decyzyjną formę załatwienia sprawy, nie tylko w sposób bezpośredni (przez użycie słowa decyzja ), lecz także przez określenie w formie czasownikowej kompetencji organu administracji publicznej do rozstrzygnięcia sprawy, np. zezwala, stwierdza, przydziela (zob. uchwałę składu pięciu sędziów NSA z 15 listopada 1999 r. OPK 24/99 ONSA 2000, nr 2, poz. 54). Sprawa indywidualna oznacza sprawę dotyczącą indywidualnie oznaczonego podmiotu w konkretnie określonej sprawie. Cechą takiej sprawy jest więc jej podwójna konkretność, bowiem zawsze znany jest z nazwy i siedziby albo z imienia, nazwiska i miejsca zamieszkania podmiot (adresat decyzji) i przedmiot sprawy, wywodzący się z ustawy materialnej (przedmiotowej). Sprawy takie mieszczą się (występują) w tzw. zewnętrznej sferze działania organów administracji publicznej. Decyzja to akt administracyjny, mocą którego organ administracji publicznej ustala i tworzy lub znosi pewne uprawnienia lub obowiązki jej adresatów, znajdujących się na zewnątrz organu wydającego decyzję (są nimi obywatele, ich organizacje organizacje społeczne, osoby prawne, państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej art. 29). Stąd decyzje administracyjne nazywane są w literaturze przedmiotu aktami administracyjnymi zewnętrznymi. Wszelkie akty administracyjne cechuje podwójna konkretność (np. powołanie, odwołanie, akt stanu cywilnego, polecenie służbowe, mianowa- 10 Dz.U. Nr 198, poz. 1925, z późn. zm. 11 Dz.U. Nr 167, poz. 1747. 23
PRAWNIK Nr 3/22/2010 Warto wiedzieć więcej nie, rozstrzygnięcie nadzorcze), ale nie każdy akt administracyjny ma charakter decyzji administracyjnej, ponieważ nie każdy załatwia sprawę w trybie KPA. Podmioty te posiadają też tzw. podmiotowość administracyjnoprawną, co oznacza ich zdolność nabywania praw i obowiązków w postępowaniu administracyjnym. Z treści art. 29 wynika, że posiadanie podmiotowości administracyjnoprawnej jest niezależne od posiadania osobowości prawnej, a także, że stronami mogą być tylko podmioty w nim wymienione. Do postępowania orzeczniczego będą miały zastosowanie przepisy zawarte: w dziale I (w rozdziałach od 2 do 10), obejmującym także przepisy ogólne, w dziale II, obejmującym przepisy szczegółowe dotyczące tego postępowania, w dziale IV, który dotyczy udziału prokuratora w postępowaniu i w dziale IX, traktującym o opłatach i kosztach postępowania. Postępowanie orzecznicze więc to postępowanie przed organami administracji publicznej w należących do właściwości tych organów sprawach indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnych (art. 1 ust. 1), ale także przed innymi organami państwowymi oraz przed innymi podmiotami, gdy są one powołane z mocy prawa lub na podstawie porozumień do załatwiania spraw indywidualnych, rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnych (art. 1 ust. 2). Podane wyżej przepisy KPA wskazują cztery przesłanki, które łącznie wyznaczają zakres stosowania jego przepisów o postępowaniu administracyjnym orzeczniczym. Tymi przesłankami są: 1) określenie organu (podmiotu) do rozpoznania sprawy, 2) właściwość organu w sprawie, 3) indywidualny charakter sprawy i 4) forma rozstrzygnięcia sprawy (decyzja). Te przesłanki wskazują jednocześnie, że spod przepisów KPA wyłączone są wszelkie akty prawne o charakterze ogólnym, przede wszystkim akty prawne o charakterze normatywnym (tworzące normy prawne, np. akty prawa miejscowego). Postępowanie w sprawie rozstrzygania sporów o właściwość Właściwość wyznacza zdolność organu administracji publicznej lub innego podmiotu (z mocy ustawy lub porozumienia) do prowadzenia postępowania administracyjnego i orzekania w konkretnej sprawie. Właściwość to ustanowione przepisami prawa administracyjnego upoważnienie danego organu do działania w określonym kierunku. Ma ono szczególny charakter, gdyż oznacza jednocześnie prawo i obowiązek podjęcia czynności objętych sferą jego działania; organ właściwy w sprawie nie może odmówić podjęcia czynności objętych sferą jego właściwości. Organ administracji publicznej obowiązany jest przestrzegać z urzędu swojej właściwości (art. 20) i ma on to czynić na każdym etapie postępowania administracyjnego, ponieważ w trakcie postępowania mogą ulec zmianie przepisy określające właściwość (zob. teza trzecia wyroku SN z 29 maja 1991 r., III ARN 17/91 PiP 1992, nr 3, strona 108). Or- 24
Warto wiedzieć więcej PRAWNIK Nr 3/22/2010 gan, który w toku postępowania stwierdzi, że jest niewłaściwy miejscowo, powinien przekazać sprawę organowi właściwemu (zob. postanowienie NSA z 29 czerwca 2007 r., I OW 10/07 LEX nr 339939). Gdy organ, do którego wniesiono podanie, uznaje się za niewłaściwy w sprawie, ma obowiązek przekazać je niezwłocznie organowi właściwemu, co czyni w drodze postanowienia, na które przysługuje zażalenie (art. 65). Artykuł ten będzie miał zastosowanie również w sytuacji, gdy w związku ze zmianami przepisów prawa organ administracji publicznej, do którego wniesione zostało podanie, zostanie pozbawiony kompetencji do prowadzenia postępowania w sprawach danego rodzaju. Gdy tak się zdarzy, organ ten powinien umorzyć postępowanie na podstawie art. 105 1 KPA, a podanie strony przekazać organowi właściwemu w świetle nowych przepisów (zob. wyrok NSA OZ w Katowicach z 20 września 1999 r., II SAB/ Ka 13/99 - Orzecznictwo Sądów Polskich 2000, nr 7-8, poz. 110). Organ, któremu zostało przekazane podanie w trybie art. 65, nie jest uprawniony do wniesienia zażalenia na postanowienie o przekazaniu podania. Organ taki, uznając się za niewłaściwy w sprawie, powinien wystąpić do właściwego organu administracji publicznej lub do sądu administracyjnego o rozstrzygnięcie sporu o właściwość lub sporu kompetencyjnego w trybie art. 22 (zob. postanowienie NSA z 14 grudnia 2005 r., II OW 59/05 ONSA WSA 2006, nr 4, poz. 98). Organ taki nie może więc wydać postanowienia o zwróceniu sprawy organowi, który mu ją przekazał, ponieważ organ, któremu w trybie art. 65 1 zostało przekazane podanie, jest związany treścią postanowienia o przekazaniu sprawy (zob. art. 110 w związku z art. 126, ale także postanowienie NSA z 27 kwietnia 2007 r., II OW 10/07 LEX nr 329139 i postanowienie NSA z 12 sierpnia 2005 r., II OW 34/05 ONSA i WSA 2006, nr 2, poz. 40). Bywa też, że na skutek niedostatków w przepisach prawa, które określają zakresy działania poszczególnych organów, dochodzi do sporu o właściwość między organami administracji publicznej. Spór może mieć charakter pozytywny, gdy w tej samej sprawie co najmniej dwa organy uznają się za właściwe lub charakter negatywny, gdy żaden z organów nie uważa się za właściwy w danej sprawie. Spory o właściwość rozstrzygają organy wskazane w art. 22 KPA. Organami tymi są z zasady organy wyższego stopnia nad organami wiodącymi spór i sąd administracyjny. Przepis ten może być stosowany tylko wtedy, gdy pojawia się spór między organami administracji publicznej co do posiadania lub braku właściwości w sprawach indywidualnych rozstrzyganych decyzją administracyjną, w których toczy się postępowanie (orzecznicze) unormowane przepisami KPA (zob. postanowienie NSA z 16 stycznia 1995 r., I SA 40/95 ONSA 1995, nr 3, poz. 148). Nie dochodzi do sporu, gdy toczy się postępowanie w sprawie skargi lub wniosku, uregulowane przepisami działu VIII KPA. Dokonane w art. 22 1 i 2 rozróżnienie między sporami o właściwość i sporami kompetencyjnymi jest związane 25
PRAWNIK Nr 3/22/2010 Warto wiedzieć więcej z pozycją organów pozostających w sporze. Spory o właściwość toczą się między organami należącymi do tego samego rodzaju (typu) organów administracji publicznej ( 1), a spory kompetencyjne mają miejsce między organami należącymi do różnych rodzajów (typów) administracji publicznej ( 2). Ten paragraf stanowi, że spory kompetencyjne między organami jednostek samorządu terytorialnego a organami administracji rządowej rozstrzyga sąd administracyjny (zob. też art. 166 ust. 3 Konstytucji RP). Jest to konsekwencją art. 165 ust. 2 Konstytucji, który stanowi, że samodzielność jednostek samorządu terytorialnego podlega ochronie sądowej. Spory, o których mowa, rozstrzyga Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie. Rozstrzyganie tego rodzaju sporów następuje na wniosek podmiotów wyczerpująco wyliczonych w art. 22 3, przy czym wniosek do sądu administracyjnego o rozstrzygnięcie tak sporu o właściwość (art. 22 1 pkt 1), jak sporu kompetencyjnego (art. 22 2), powinien zawierać treść wymaganą od wniosków w postępowaniu sądowym (art. 46 1 i 2 oraz art. 64 2 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi 12 ). Jeżeli wniosek wnosi pełnomocnik, to do wniosku należy dołączyć pełnomocnictwo (art. 46 3 tejże ustawy). Rozstrzygnięcie sporu o właściwość przez uprawniony do tego organ administracji publicznej (art. 22 1) następuje w formie aktu administracyjnego, ale nie w formie decyzji lub postanowienia (zob. postanowienie NSA z 28 marca 1991 r., SA/Lu 218/91 ONSA 1991, nr 1, poz. 30). W tym postanowieniu między innymi czytamy: Rozstrzygnięcie sporu o właściwość między organami na podstawie art. 22 1 KPA nie stanowi decyzji administracyjnej w rozumieniu art. 104 KPA. Na takie rozstrzygnięcie nie przysługują środki odwoławcze w administracyjnym toku instancji, ani skarga do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Nie można również przyjąć, że następuje to w formie postanowienia, bowiem zgodnie z art. 123 1 postanowienia wydawane są w toku postępowania i tylko w sprawach, co do których KPA tak stanowi (art. 123 2). NSA nazywa swoje orzeczenia o rozstrzygnięciu sporu postanowieniami, które z chwilą wydania są prawomocne. Rozstrzyganie sporów między centralnymi konstytucyjnymi organami państwa należy do właściwości Trybunału Konstytucyjnego (art. 189 Konstytucji RP). Postępowanie w sprawie wydawania zaświadczeń Przepisy normujące postępowanie w sprawie wydawania zaświadczeń zawarte są w dziale VII KPA. Do postępowania tego mają zastosowanie zasady ogólne KPA, tj. zasada praworządności, zasada uwzględniania interesu społecznego i słusznego interesu obywateli, zasada dochodzenia prawdy obiektywnej, zasada pogłębiania zaufania obywateli do organów państwa oraz świado- 12 Dz.U. Nr 153, poz. 1270, z późn. zm. 26