Uchwała Nr XI / 94/ 2007 Rady Powiatu w Świdnicy z dnia 26 września 2007 r.

Uchwała Nr XI / 94/ 2007 Rady Powiatu w Świdnicy z dnia 26 września 2007 r. w sprawie przyjęcia Strategii Rozwoju Powiatu Świdnickiego. Na podstawie art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz.U. z 2001 r. Nr 142 poz.1592 z późn. zm.), uchwala się, co następuje : 1. Rada Powiatu przyjmuje do realizacji Strategię Rozwoju Powiatu Świdnickiego, która stanowi załącznik nr 1 do niniejszej uchwały. 2. Traci moc uchwała Nr XXVIII / 332/ 2005 Rady Powiatu w Świdnicy z dnia 25 maja 2005 r. w sprawie przyjęcia Strategii Rozwoju Powiatu Świdnickiego. 3. Wykonanie uchwały powierza się Zarządowi Powiatu w Świdnicy. 4. Uchwała wchodzi w Ŝycie z dniem podjęcia.

Uzasadnienie do uchwały XI / 94 / 2007 Rady Powiatu w Świdnicy z dnia 26 września 2007 r. w sprawie przyjęcia Strategii Rozwoju Powiatu Świdnickiego. Strategia Rozwoju Powiatu Świdnickiego wyznacza cele i sposoby realizacji zadań mających przyczynić się do zrównowaŝonego rozwoju Powiatu Świdnickiego. WyraŜa jednocześnie cele gmin wchodzących w skład Powiatu Świdnickiego oraz mieści się w ramach Strategii Rozwoju Województwa Dolnośląskiego. Aktualizacja Strategii Rozwoju Powiatu Świdnickiego, jest waŝna równieŝ z uwagi na członkowstwo Polski w strukturach Unii Europejskiej. Członkostwo to pozwala Powiatowi na ubieganie się o środki na finansowanie zadań inwestycyjnych ze źródeł Funduszy Strukturalnych Unii Europejskiej. Poprzednia uchwała Nr XXVIII / 332/ 2005 z dnia 25 maja 2005 roku wprowadzająca Strategię Powiatu Świdnickiego straciła swoją aktualność. Wobec powyŝszego zachodzi konieczność przyjęcia uchwały przez Radę Powiatu w Świdnicy.

Załącznik do Uchwały Nr XI / 94/ 2007 Rady Powiatu w Świdnicy z dnia 26 września 2007 r. STRATEGIA ROZWOJU POWIATU ŚWIDNICKIEGO Województwo: dolnośląskie Wrzesień 2007

Strategia rozwoju Powiatu Świdnickiego Spis treści Wstęp...3 I.OTOCZENIE...5 1. Region - województwo dolnośląskie... 5 2. Powiat Świdnicki... 8 2.1 Dane demograficzne... 9 2.2 Miasto Świdnica... 10 2.3 Gmina Strzegom... 13 2.4 Miasto Świebodzice... 16 2.5 Gmina Wiejska Świdnica... 18 2.6 Gmina śarów... 20 2.7 Gmina Dobromierz... 22 2.8 Gmina Marcinowice... 23 2.9 Gmina Jaworzyna Śląska.... 24 3. Powiat Świdnicki - statystyka lokalna.... 25 II. MISJA I CELE STRATEGICZNE... 42 1. K1 - Awans cywilizacyjny... 42 2. K2 - Wspieranie przedsiębiorczości i innowacji.... 43 3. K3 - Integracja z regionem... 43 4. CELE STRATEGICZNE... 45 III KATALOG PROGRAMÓW I ZADAŃ OPERACYJNYCH...51 1.KO1 Program Bezpieczeństwa Społecznego... 51 2.KO2 Program Rozwoju Oświaty... 52 1.KO3 Program Ochrony Krajobrazu Kulturowego... 53 3.KO4 Program Rozwoju Gospodarczego... 54 4.KO41 Program Promocji... 55 5.KO42 Wspieranie Rozwoju Terenów Wiejskich i Rolnictwa... 56 6.KO5 Program Ochrony Środowiska... 57 7.KO6 Program Ochrony Zdrowia... 58 8.KO7 Program Ochrony Społecznej... 60 9.KO8 Program Rozwoju Infrastruktury Technicznej... 61 IV. INSTRUMENTY REALIZACJI STRATEGII ROZWOJU...64 1. Zarządzanie strategią... 64 2. Finansowanie realizacji strategii... 65 3. Monitoring realizacji strategii... 66 Załącznik nr 1 - Ankieta...69 Załącznik nr 2 - Ewaluacja wyników ankiet...74 2

Wstęp Strategia rozwoju jest dokumentem stanowiącym podstawę dla realizacji działań o charakterze planowym, przyczyniającym się do rozwoju społeczno-gospodarczego, który ma charakter działania zintegrowanego, a więc dokonującego się równocześnie i harmonijnie w sferze gospodarczej, infrastrukturalnej, przestrzennej oraz przyrodniczej. To kontrolowany, celowy i świadomy proces kształtowania zmian w kierunku akceptowanym społecznie. Strategia rozwoju jest dokumentem kierunkowym o perspektywicznym horyzoncie, który stanowi bazę : zagospodarowania przestrzennego Powiatu Świdnickiego, uwzględnienia priorytetów Powiatu Świdnickiego w strategii rozwoju województwa i gmin, budowania programów rozwoju lokalnego, finansowania przedsięwzięć i projektów z budŝetów: państwa, władz regionalnych, ze źródeł pozabudŝetowych, opracowywania programów i projektów współfinansowanych z funduszy Unii Europejskiej. Władze, realizując strategię, winny podejmować decyzje budŝetowe określające: rodzaje zadań i ich hierarchię, zakres finansowania oraz okres i kolejność ich realizacji. Stąd teŝ niezwykle istotna jest kwestia dysponowania dokumentem o aktualnym charakterze. W pracach nad aktualizacją dokumentu oparto się m.in. na opracowaniach ekonomicznych, statystycznych, demograficznych i socjologicznych. Osobną część prac stanowiło badanie przeprowadzone wśród przedstawicieli małych i średnich przedsiębiorców z obszaru Powiatu Świdnickiego, mające na celu rozpoznanie ich potrzeb i oczekiwań w kontekście celów strategicznych rozwoju Ziemi Świdnickiej. Wnioski z zebranej wiedzy posłuŝyły do zaktualizowania katalogu niezbędnych do realizacji zadań, a pełna ewaluacja przeprowadzonej ankiety stanowi treść Załącznika nr 2 do Strategii Powiatu Świdnickiego. 3

Opracowanie wykonano z uwzględnieniem n/w elementów: diagnozy istniejącego stanu, analizy mocnych i słabych stron, misji rozwoju, wskazania niezbędnych działań słuŝących realizacji celów rozwoju. W części dotyczącej diagnozy stanu istniejącego zostaje dokonana szczegółowa analiza Powiatu Świdnickiego. UmoŜliwia to rozpoznanie czynników determinujących rozwój i moŝliwości podejmowania działań, które następnie pozwalają na określenie silnych i słabych stron oraz szans i zagroŝeń. Drugi etap, opracowanie koncepcji rozwoju, zawiera sformułowane i zhierarchizowane cele oraz zadania dla obszarów priorytetowych, opartych na silnych stronach. Przy formułowaniu celów wzięto pod uwagę diagnozę stanu istniejącego, potrzeby społeczności lokalnej oraz realne moŝliwości ich realizacji. W ostatniej części dotyczącej strategii rozwoju wskazano działania, poprzez które będzie się realizować przyjętą koncepcję rozwoju. Strategia Rozwoju Powiatu Świdnickiego odnosi się do priorytetów Strategii Rozwoju Województwa Dolnośląskiego. Zapewnia to spójność zadań i priorytetów realizowanych przez region. 4

I. Otoczenie 1. Region - województwo dolnośląskie Województwo dolnośląskie leŝy w południowo-zachodniej części Polski. Graniczy z województwami: lubuskim, wielkopolskim, opolskim oraz Republiką Federalną Niemiec i Republiką Czeską. Zajmuje powierzchnię 19 948 km 2 (6,38 % terytorium Polski), co sytuuje je na 7 miejscu w kraju. Region zamieszkuje 2 882 tys. osób, co stanowi 7,7% ludności Polski (5 miejsce). Jest stosunkowo gęsto zaludniony, gdyŝ na 1 km 2 przypada 145 osób (średnia krajowa to 122 osoby). Województwo naleŝy do najbardziej zurbanizowanych, bowiem 71,1% ludności mieszka w miastach (średnia krajowa 61,6%); dzieli się na 26 powiatów ziemskich, 3 miasta na prawach powiatów oraz 169 gmin. Mapa nr 1 - województwo dolnośląskie. Źródło: strategia rozwoju województwa dolnośląskiego. 5

Region obejmuje ziemie dawnych województw: wrocławskiego, legnickiego, jeleniogórskiego, wałbrzyskiego oraz 7 gmin naleŝących uprzednio do woj. leszczyńskiego i kaliskiego. NajwaŜniejszym ośrodkiem administracyjnym, stolicą województwa, a zarazem największym miastem jest Wrocław. Inne większe miasta województwa dolnośląskiego to: Wałbrzych, Legnica, Jelenia Góra, Lubin i Świdnica. Województwo dolnośląskie ma charakter przemysłowo-rolniczy i dobrze rozwiniętą gospodarkę. Liczba prywatnych podmiotów gospodarczych w stosunku do ludności w wieku produkcyjnym równieŝ stawia Dolny Śląsk w trójce regionów o największej inicjatywie gospodarczej. W lipcu 2007 roku zarejestrowanych tu było w rejestrze KRUPGN-REGON 304,2 tys. podmiotów gospodarki narodowej (bez indywidualnych gospodarstw rolnych). Dobrze rozwinięty i róŝnorodny przemysł przyciąga inwestorów z kraju i zagranicy. Kapitał zagraniczny zaangaŝowany był w ponad 5 tys. spółek handlowych. W ostatnich latach Wrocław stał się równieŝ liczącym na mapie kraju centrum pośrednictwa finansowego oraz znaczącym ośrodkiem targowym. Wskaźnik bezrobocia jest stosunkowo niski i wynosi ok. 8,1% (średnia krajowa ok. 13,0%). NajwaŜniejszymi ośrodkami przemysłowymi są: Wrocław (i okolice), Legnica, Wałbrzych, Jelenia Góra, Świdnica oraz DzierŜoniów, Bielawa, Kamienna Góra, Bogatynia. Województwo ma bogate złoŝa róŝnorodnych surowców mineralnych: węgiel brunatny, miedź (złoŝa naleŝą do najzasobniejszych w Europie), metale nieŝelazne, duŝe zasoby skał i surowców dla przemysłu budowlanego, gaz ziemny, węgiel kamienny. Na znacznej części obszaru dominują urodzajne gleby i warunki klimatyczne sprzyjające rolnictwu. W części środkowej przewaŝają gleby brunatne wytworzone z lessów, na południe od Wrocławia obszar czarnych ziem najŝyźniejszych gleb województwa. Gleby słabej jakości bielicowe, wytworzone z piasków zajmują obszary północne, na południe gleby górskie (brunatne, inicjalne i słabo wykształcone). Do właścicieli indywidualnych naleŝy 71,4% uŝytków rolnych. Przeciętne gospodarstwo zajmuje 14,63 ha powierzchni (średnia krajowa 9,57 ha). UŜytki rolne zajmują 58,6% powierzchni województwa (średnia krajowa 59%). Do głównych upraw naleŝą zboŝa, rzepak (najwięcej w kraju), pszenica, buraki cukrowe, ziemniaki, warzywa. Niski jest natomiast poziom produkcji zwierzęcej (bydło, trzoda chlewna, drób). 6

Sieć komunikacyjna na Dolnym Śląsku naleŝy do najlepiej rozwiniętych w kraju. Główne linie kolejowe to: Świnoujście - Wrocław - Katowice, Zgorzelec - Jelenia Góra - Wałbrzych - Wrocław, linie łączące Wrocław z Warszawą, Poznaniem, Kłodzkiem, Legnicą oraz Wałbrzych z Kłodzkiem. NajwaŜniejsze drogi kołowe stanowią: droga nr 4 (Drezno - Zgorzelec - Wrocław - Lwów, częściowo autostrada A 4), droga nr 3 (Świnoujście - Legnica - Jelenia Góra - Praga), droga nr 5 (Jelenia Góra - Wrocław - Poznań - Gdańsk), droga nr 8 (Warszawa - Wrocław - Kłodzko - Praga). W planach jest rozbudowa autostrad A 4 i A 12 (Berlin-Lwów), oraz budowa drogi ekspresowej S 3 (Szczecin-Praga). WaŜnym szlakiem komunikacyjnym jest takŝe droga wodna na Odrze (port rzeczny we Wrocławiu). We Wrocławiu znajduje się równieŝ międzynarodowy port lotniczy. Województwo dolnośląskie naleŝy do najwaŝniejszych regionów turystycznowypoczynkowych Polski, przede wszystkim dzięki górskiemu obszarowi Sudetów, licznym zabytkom oraz dobremu zagospodarowaniu terenu. Najchętniej odwiedzane są Karkonosze, góry otaczające Kotlinę Kłodzką oraz będąca największym skupiskiem obiektów zabytkowych stolica województwa. Centrum naukowym i kulturalnym regionu jest Wrocław. Województwo ma 27 wyŝszych uczelni, z czego 22 znajdują się we Wrocławiu, m.in.: Uniwersytet Wrocławski, Politechnika Wrocławska, Uniwersytet Przyrodniczy, Akademie: Ekonomiczna, Medyczna, Muzyczna, Sztuk Pięknych, Wychowania Fizycznego, WyŜsze Seminarium Duchowne. Szkoły wyŝsze znajdują się równieŝ w Wałbrzychu, Legnicy, Jeleniej Górze, Głogowie, Świdnicy i Lubinie. Znaczenie Dolnego Śląska wynika takŝe z bogatej historii i kultury. Na przestrzeni wieków ścierały się tutaj róŝne trendy cywilizacyjne. W rezultacie kultura i tradycja regionu łączą w sobie elementy piastowskie, czeskie, niemieckie, pruskie, austriackie i polskie wzbogacone po II wojnie światowej elementami tradycji Kresów Wschodnich. PołoŜenie, potencjał ekonomiczny i historia wyznaczają obecną pozycję regionu w Polsce i Europie. Maksymalne wykorzystanie moŝliwości rozwojowych, zgodnie z załoŝeniami Strategii Rozwoju Województwa Dolnośląskiego powinno przebiegać w naturalny sposób: wzdłuŝ trzech pasm o odmiennym charakterze, warunkach przyrodniczych, stopniu zurbanizowania : 1. pasmo ekorozwoju, obejmujące tereny wzdłuŝ Odry i obszar na jej prawym brzegu, 7

2. pasmo aktywności przemysłowej pomiędzy Sudetami i Odrą, 3. pasmo rozwiniętych usług turystycznych i rekreacyjnych w obszarze Sudetów. Powiat Świdnicki znajduje się w tym podziale w paśmie drugim, w którym istnieją dobre warunki przestrzenne i transportowe dla rozwoju zarówno wysokowydajnego przemysłu, jak i wielkotowarowego rolnictwa oraz trzecim, w którym istnieją bardzo dobre warunki do rozwoju usług turystycznych i rekreacyjnych (część południowozachodnia powiatu połoŝona w Górach Sowich). 2. Powiat Świdnicki Powiat Świdnicki leŝy na Dolnym Śląsku, w południowej części Niziny Śląskiej, u podnóŝa gór Sowich i Wałbrzyskich. PołoŜenie geograficzne środka Powiatu (miasto Jaworzyna Śląska) wyznacza 16 stopni 26 min długości geograficznej wschodniej i 50 stopni 57 min szerokości geograficznej północnej. Mapa nr 2 - Powiat Świdnicki. Źródło : Starostwo Powiatowe w Świdnicy. 8

Granice administracyjne Powiatu Świdnickiego oddalone są zaledwie o ok. 30 kilometrów od Wrocławia i ok. 7 kilometrów na południowy zachód od autostrady A4. Powiat przecina takŝe droga krajowa nr 5 (Świecie Bydgoszcz Poznań Wrocław Kostomłoty Przejście Graniczne w Lubawce) oraz droga krajowa nr 35 (Przejście Graniczne w Golińsku Mieroszów Wałbrzych Świebodzice Świdnica - Wrocław). Niewątpliwym atutem jest takŝe niewielka odległość jego granic od Wałbrzyskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej INVEST-PARK (ok. 10 km), a takŝe usytuowanie na terenie Powiatu Świdnickiego (Gmina śarów, Świdnica, Strzegom) podstrefy Wałbrzyskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej. Na terenie Powiatu występują dwa miasta o liczbie powyŝej 20 tyś. mieszkańców: Świdnica i Świebodzice (jednostki miejskie), trzy miasta o liczbie ludności do 20 tyś.: Jaworzyna Śląska, Strzegom, śarów (jednostki miejsko-wiejskie) oraz trzy gminy wiejskie: Świdnica, Dobromierz i Marcinowice. Tab. nr 1 Miejscowości najdalej połoŝone od siedziby Starostwa Powiatowego w Świdnicy* Miejscowość Gmina Odległość w km (przybliŝona) Lutomia Dolna Świdnica 12 Tworzyjanów Marcinowice 24 Buków śarów 25 Rogoźnica Strzegom 28 Czernica Dobromierz 32 Źródło : Starostwo Powiatowe w Świdnicy. Tab. nr 2 - Procentowy udział powierzchni powiatu ze względu na połoŝenie n.p.m. * Źródło : Starostwo Powiatowe w Świdnicy. 90% 200 300 m n.p.m. 5% 300 400 m n.p.m. 4% 400 500 m n.p.m. 1% pow. 500 m n.p.m. 2.1 Dane demograficzne Powiat Świdnicki w dniu 31 XII 2005 roku zamieszkiwało 160 675 osób (83 520 kobiet i 77 155 męŝczyzn). 70,1 % ogólnej liczby mieszkańców Powiatu stanowili 9

mieszkańcy miast. Gęstość zaludnienia wynosiła 216 osób/km 2 i była wyŝsza o 72 osoby/km 2 od średniej gęstości zaludnienia Województwa Dolnośląskiego. Tab. nr 3 - Gęstość zaludnienia gmin, wchodzących w skład Powiatu Świdnickiego. Wyszczególnienie Ludność na 1 km 2 Powiat Świdnicki 216,0 Świdnica 2781,3 Świebodzice 758,5 Jaworzyna Śląska 154,6 Strzegom 188,3 śarów 140,2 Dobromierz 64,2 Marcinowice 67,8 Gm. Świdnica 72,3 Źródło : dane pozyskane z GUS. Populacja Powiatu Świdnickiego podlega stopniowemu zmniejszaniu (w 2001 roku w powiecie zamieszkiwało 167 637 osób, w 2006 160 230 osób) przy jednoczesnym starzeniu. 2.2 Miasto Świdnica Ludność ok. 60,3 tys. mieszkańców Powierzchnia 21,76 km 2 Świdnica jest stolicą powiatu i stanowi jego centrum administracyjne. Oprócz urzędów powiatowych i gminnych znajdują się tu takŝe Sąd Okręgowy i Rejonowy oraz Prokuratura Okręgowa i Rejonowa. Ponadto funkcjonuje wiele instytucji regionalnych: Polsko Czeska Izba Przemysłowo-Handlowa, Centrum Wspierania Biznesu, Izba Rzemieślnicza, Dolnośląski Wojewódzki Ośrodek Doradztwa Rolniczego oraz Wojewódzki Ośrodek Doradztwa Informatycznego. W 2004 roku z części Archidiecezji Wrocławskiej i Diecezji Legnickiej utworzono nową Diecezję Świdnicką z siedzibą biskupią i katedrą w Świdnicy. Świdnica stanowi najcenniejszy po Wrocławiu zespół urbanistyczny Dolnego Śląska, który w zasadniczym kształcie przetrwał od średniowiecza. Walorem turystycznym Świdnicy jest przede wszystkim ok. 1000 zabytków sakralnych 10

i świeckich, z czego do wykazu zabytków wpisanych jest 120 obiektów, reprezentujących niemal wszystkie style architektoniczne. Do najcenniejszych naleŝą m.in.: starówka świdnicka (uznawana przez specjalistów za porównywalną pod względem wartości ze starówką krakowską i toruńską); Ratusz - pochodzący z pocz. XIV w., z reliktami architektury gotyckiej, renesansowej i barokowej; Katedra pw. Św. Stanisława i Św. Wacława z XIV w. z budzącym zachwyt barokowo-gotyckim wystrojem oraz wieŝą o wysokości 103 m (najwyŝszą na Dolnym Śląsku a drugą, co do wielkości w Polsce) oraz Ewangelicko Augsburski Kościół Pokoju pw. Św. Trójcy z II poł. XVII w. jeden z dwóch zachowanych w Polsce. Ogólnonarodową wartość tego ostatniego zabytku potwierdza wpis na Listę Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO (w grudniu 2001 roku). Miasto połoŝone jest w centralnej części województwa dolnośląskiego, u podnóŝa Sudetów, na Równinie Świdnickiej, na wysokości 204 266 m npm. Przez Świdnicę przepływa rzeka Bystrzyca o długości 110 km, będąca dopływem Odry oraz przebiegają waŝne szlaki komunikacyjne: droga krajowa nr 35 (Przejście Graniczne w Golińsku Mieroszów Wałbrzych Świebodzice Świdnica Wrocław), droga nr 382 (Stanowice Jawor - Ząbkowice), droga 379 (Wałbrzych Świdnica). Ze Świdnicy do Wrocławia jest ok. 50 km, do Wałbrzycha ok. 20 km, do Jeleniej Góry ok. 60 km, do Legnicy ok.55 km. Blisko stąd do autostrady A4 (Zgorzelec Wrocław) koło Kostomłotów (droga przez Strzegom); odległość zaledwie ok. 30 km dzielić będzie Świdnicę równieŝ od projektowanej drogi ekspresowej S3 (Lubawka Legnica Szczecin). W odległości ok. 10 km znajduje się duŝy węzeł kolejowy w Jaworzynie Śląskiej, a w odległości ok. 25 km najbliŝsze lotnisko (sportowe) w Mirosławicach. Odległość ok. 40 km dzieli Świdnicę od najbliŝszego przejścia granicznego z Czechami (Golińsk Starostin). Obecnie Świdnica liczy ok. 60,3 tys. mieszkańców, z czego: ok. 28,5 tys. to męŝczyźni, a 31,9 tys. kobiety. 17,6% mieszkańców miasta to osoby w wieku przedprodukcyjnym, 65,7% w wieku produkcyjnym i 16,7% w wieku poprodukcyjnym. Gęstość zaludnienia jest duŝa i wynosi niemal 2772 osoby na km 2. 11

Tab. nr 4 Struktura populacji Miasta Świdnica. STRUKTURA POPULACJI 31.12.2003 60.937 31.12.2004 60.541 31.12.2005 60.522 31.12.2006 60.317 w tym w 2006 : Kobiet 31.784 MęŜczyzn 28.533 Źródło : Urząd Miasta Świdnica. Świdnica, to miasto o duŝym nasyceniu przemysłem i pręŝnie rozwijające się gospodarczo. Znaczny udział ma w tym oŝywiająca się świdnicka gospodarka, a przede wszystkim powstała w kwietniu 2004 roku Świdnicka Podstrefa Wałbrzyskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej Invest-Park, która urosła z początkowych kilkunastu hektarów do 148 ha. W świdnickiej podstrefie znajdują się takie firmy: Electrolux, Colgate Palmolive, Nifco, Sonel, Knauff, Cynkownia Galess, Klingenburg Manufacturing Poland, Gryphon oraz Novatex 1 i Novatex 2. Zagospodarowana jest ona juŝ blisko w 50 proc. Według prognoz w samej świdnickiej podstrefie do 2012 r. zatrudnienie znajdzie 3.710 osób, a poza nią 790 osób, co daje minimum 4,5 tys. nowych miejsc pracy w Świdnicy. W Świdnicy rozwinięta jest równieŝ branŝa elektromaszynowa i elektrotechniczna. Mniejsze zakłady wyspecjalizowały się w branŝach: meblowej, skórzanej, poligraficznej, włókienniczej i odzieŝowej. W ostatnich latach przybywa coraz więcej małych i średnich przedsiębiorstw produkcyjno handlowo usługowych. Obecnie w Świdnicy funkcjonuje przeszło 8000 firm. W mieście działają m.in. firmy z udziałem kapitału amerykańskiego, włoskiego, niemieckiego oraz japońskiego: Wagony Świdnica S.A., produkujące szeroką gamę wagonów towarowych; Remy Automototive Poland sp. z o.o., który jest producentem wyrobów elektrotechniki motoryzacyjnej (alternatorów, rozruszników, przekaźników małogabarytowych); IMP Comfort Sp. z o.o. - producent tkanin wysokopuszystych i technicznych dla przemysłu samochodowego, odzieŝowego, meblarskiego; Krause producent drabin i rusztowań. 12

Świdnica jako miasto otwarte na Europę regularnie współpracuje z następującymi miastami: Biberach nad Riss (Niemcy); Police nad Metuji i Trutnov (Czechy); Kazincbarcika (Węgry); NiŜyn i Iwano-Frankiwsk (Ukraina); Dystrykt Tendring (Anglia). Z powyŝszymi miastami podpisano umowy partnerskie, pierwszą w roku 1990 z Biberach nad Riss, która ma charakter historyczny. Ponadto Świdnica utrzymuje kontakty z włoskimi miastami: Cignoli i Asti, Valence we Francji oraz Rejonem Święciańskim na Litwie. 2.3 Gmina Strzegom Ludność - ok. 27,8 tys. mieszkańców Powierzchnia 144,71 km 2 Gmina Strzegom leŝy w północno-zachodniej części Przedgórza Sudeckiego, ok. 230 m n.p.m., wśród granitowych i bazaltowych wzniesień - zwanych Wzgórzami Strzegomskimi. NajwyŜszym wzniesieniem Wzgórz Strzegomskich jest Góra KrzyŜowa zwana Kromołą (354 m n.p.m.) z tarasem widokowym na panoramę miasta i okolic. Południowa część gminy to równina urozmaicona dolinami rzeki Strzegomki. Gmina o pow. 144,71 km 2 skupia miasto i 22 wsie. Wokół miasta przebiega droga Jelenia Góra - Wrocław oraz droga Świdnica Legnica, jak równieŝ linia kolejowa PKP. Odległość do granicy państwa z Republiką Czeską wynosi ok. 30 km, a do granicy z Niemcami - ok. 100 km. Strzegom jest ośrodkiem przemysłowym związanym z eksploatacją i przeróbką kamienia. Na obszarze gminy występują złoŝa granitów, kruszyw naturalnych oraz surowców ilastych. Okolice miasta połoŝone na Wzgórzach Strzegomskich kryją w sobie bogate złoŝa szarego granitu. Jego zasoby rozmieszczone są w 24 złoŝach leŝących wokół Strzegomia oraz w północnej i zachodniej części gminy (Kostrza, Goczałków, Graniczna, Rogoźnica, Wieśnica, śółkiewka), sięgają 881 mln ton. Kruszywo naturalne (piasek) występuje w Międzyrzeczu, Grochotowie i Rogoźnicy. Jego zasoby sięgają 3,3 mln ton. Eksploatowane złoŝe glin ogniotrwałych o zasobach 34,9 mln ton znajduje się w Rusku-Jaroszowie. Na terenie Godzieszówka połoŝone jest złoŝe kaolinu Kazimierz" o zasobach 47 mln ton. Wydobywane surowce są źródłem działalności ok. 1700 przedsiębiorstw, w większości zajmujących się kamieniarstwem, wydobyciem oraz przetwórstwem granitu oraz glin kaolinowych. Z wydobywanego surowca liczne zakłady 13

kamieniarskie produkują bogaty asortyment materiałów budowlanych, elementy małej architektury, nagrobki, itp. Wiodące zakłady branŝy kamieniarskiej prowadzą eksport wyrobów gotowych, jak równieŝ import bloków kamiennych z krajów całego świata. Gmina to nie tylko dobrze rozwinięty przemysł kamieniarski, to takŝe bogate walory przyrodnicze. Przykładem jest Góra KrzyŜowa będąca swoistym rezerwatem przyrody. Rosną na niej, m.in. zanokcica skalna, zanokcica północna, zanokcica murowa, paprotka zwyczajna, paprotnika krucha. W murawach suchoroślowych występują, m.in. perłówka orzęsiona, złocień baldachowaty, kostrzewa blada, przetacznik pagórkowaty, oman szorstki, pięciornik wyprostowany, krwawnik pospolity, goździk kartuzem, dzwonek szerokolistny i macierzanka zwyczajna. Występują takŝe rzadki wątrobowiec i porost. Zbocza porastają lasy grądowe o bogatym składzie gatunkowym. Występują, m.in. dęby szypułkowe i bezszypułkowe, graby zwyczajne, buki zwyczajne, lipy drobnolistne i szerokolistne, klony zwyczajne. W partiach szczytowych i w podszczycie występuje, m.in. irga zwyczajna - tworząca tu największe skupisko na Śląsku, róŝa dzika, róŝa rdzawa, ligustr pospolity czy głóg jednoszyjkowy. W skałach okalających szczyt występuje zaś szereg nieraz rzadkich minerałów, m.in. analcyn, aragonit, bol, kalcyt, aerolit, chalcedon, opal w formie hialitu, trydymiet, nontronit, oliwin, pinitoid, argot, natrolit i phillipsyt. We wrześniu 2007 roku otwarto ścieŝkę przyrodniczo-edukacyjną Na Naszej Górze. Jej trasa liczy 1300 m. Realizacja tego przedsięwzięcia ma stanowić alternatywę dla lekcji przeprowadzanych w gmachu szkolnym. Strzegom jest miejscem z bogatą historią. Turystów zachęcają do jego odwiedzania zabytki najwyŝszej klasy. Jednym z nich jest, naleŝąca do największych i najpiękniejszych budowli gotyckich na Dolnym Śląsku, Bazylika Mniejsza pw. św. Piotra i św. Pawła. WaŜnymi zabytkami Strzegomia są takŝe kościół św. Barbary, kościół i klasztor pokarmelitański pw. Najświętszego Zbawiciela Świata i Matki Boskiej Szkaplerznej, kaplica św. Antoniego i kaplica św. Jadwigi. Na terenie miasta moŝna równieŝ podziwiać WieŜę Dziobową, średniowieczne mury obronne, WieŜę Targową oraz łaźnie miejskie połączone z Domem Ludowym. UŜytki rolne stanowią ok. 78% powierzchni gminy. Oprócz produkcji tradycyjnych zbóŝ (rzepaku, pszenicy) czy buraka cukrowego, rolnictwo gminy koncentruje się 14

takŝe na hodowli zwierząt. Hodowane są przede wszystkim owce, bydło, trzoda chlewna oraz konie. Strzegom rozwija współpracę międzynarodową poprzez sieć miast partnerskich. We wrześniu 1995r. podpisano umowę partnerską z miastem Auerbach (Niemcy), w dwa lata później, tj. w 1997r. z saksońskim miastem Torgau, a w sierpniu 1998r. władze Strzegomia doprowadziły do podpisania kolejnej umowy, tym razem z morawskim miastem powiatowym Znojmo. PoniewaŜ Znojmo jest takŝe partnerem Torgau powstał układ trójstronny Strzegom-Torgau-Znojmo. 31 października 2005 r. podpisano umowę partnerską z włoskim miastem Pavullo nel Frignano. Miastami zaprzyjaźnionymi ze Strzegomiem są takŝe miasta: Zweibruecken, Sindelfingen, Magdeburg - Norbertusgymnasiums i Schwarzkollm z Niemiec. Miasto jest miejscem aktywnym kulturalnie. Jego swoistymi symbolami stały się juŝ takie imprezy, jak Międzynarodowy Festiwal Folkloru, eliminacja Pucharu Świata we Wszechstronnym Konkursie Konia Wierzchowego czy Festyn Kamienia. Międzynarodowy Festiwal Folkloru, pod auspicjami CIOFF i UNESCO, juŝ od kilkunastu edycji i z roku na rok cieszy się niesłabnącym zainteresowaniem. Dzięki festiwalowi Strzegom miał okazję gościć zespoły z najdalszych zakątków świata, co zaprocentowało zawiązaniem licznych przyjaźni oraz poznaniem egzotycznych kultur. Wszechstronny Konkurs Konia Wierzchowego jest bardzo prestiŝową imprezą sportową, która od wielu juŝ lat odbywa się na hipodromie w Morawie. Konkurs gromadzi najlepszych zawodników z całego świata, co sprawia, Ŝe jest to jedyna tego typu impreza w Polsce. Festyn Kamienia to przede wszystkim święto strzegomskich kamieniarzy i strzegomskiego kamienia. Jej zasadniczym celem jest promowanie kojarzonego z naszym miastem surowca. Na festyn składają się występy artystyczne, przedsięwzięcia artystyczne (np. plener z udziałem wybitnych rzeźbiarzy) oraz waŝne wydarzenia sportowe. Warto wspomnieć, Ŝe w 2007 r. podczas imprezy odbywały się Mistrzostwa Polski Strong Man. Na terenie miasta i gminy Strzegom aktywnie działa kilkadziesiąt organizacji pozarządowych. Zasadniczymi celami wielu z nich jest wspieranie i organizacja działań sportowych, aktywizacja bezrobotnych oraz działanie na rzecz rozwoju przedsiębiorczości. 15

2.4 Miasto Świebodzice Ludność - ok. 23,2 tys. mieszkańców Powierzchnia 30,45 km 2 Świebodzice są Gminą Miejską połoŝoną na terenie Powiatu Świdnickiego. Przepływa przez nie rzeka Pełcznica. Miasto jest waŝnym węzłem komunikacyjnym. Przez Świebodzice przebiegają drogi krajowe nr 35 (Golińsk-Wałbrzych-Wrocław), nr 34 (Świebodzice-Dobromierz), oraz droga wojewódzka nr 374 (Jawor- Świebodzice). Uzupełniającą funkcję stanowi linia kolejowa: Wrocław-Jelenia Góra, na której kursują bezpośrednie połączenia z Gdynią, Warszawą, Szczecinem, Poznaniem. Zgodnie z podpisanym porozumieniem z okolicznymi samorządami, oraz Aeroklubem Ziemi Wałbrzyskiej na terenie miasta ma powstać lotnisko dyspozycyjne. Część miasta znajduje się w obrębie KsiąŜańskiego Parku Krajobrazowego o powierzchni 5933 ha. Park leŝy na obszarze 5 gmin, bardzo blisko Świebodzic połoŝony jest zamek KsiąŜ z zespołem zabytkowo-parkowym. U wrót miasta na terenie parku jest rezerwat Przełomy pod KsiąŜem, obejmujący malownicze wąwozy Pełcznicy i Szczawnika. Samo miasto moŝna podzielić na 2 części, które rozdziela Sudecki Uskok BrzeŜny: Północno-Wschodnią Równiną, będącą terenem inwestycyjno-rolniczym, Południowo - Zachodnią górską, o walorach turystyczno-krajoznawczych oraz rekreacyjnych. Teren gminy to obszar typowo przemysłowy o bogatych tradycjach rozwoju przemysłu. Oferta gospodarcza miasta zawiera bogaty potencjał produkcyjnousługowy. RóŜnorodność branŝ i gałęzi przemysłu, w których funkcjonują podmioty gospodarcze z terenu gminy, daje moŝliwość wykorzystania produkcji na wielu płaszczyznach: inwestycyjnej, zaopatrzeniowej oraz bezpośredniego handlu z odbiorcami. Znaczna część podmiotów dysponuje bogato rozwiniętym nowoczesnym parkiem maszynowym, dlatego teŝ jakość wyrobów cieszy się duŝym powodzeniem na rynku krajowym i z łatwością zdobywa rynek zagraniczny. 16

ZałoŜenia inwestycyjnej polityki miasta koncentrują się na utworzeniu i poszerzeniu Świebodzickiej Podstrefy WSSE o dalsze tereny, ich uzbrojeniu i znalezieniu potencjalnych inwestorów. Realizowany jest równieŝ projekt rewitalizacji miasta za pozyskane środki finansowe ze ZPORR i poszerzenia infrastruktury komunalnej. Ponadto projekt renowacji i udostępnienia średniowiecznych murów obronnych ma zdecydowanie urozmaicić ofertę turystyczną miasta. W najbliŝszym czasie realizowany będzie projekt o nazwie Miejska Szerokopasmowa Bezprzewodowa Sieć Teleinformatyczna. Projekt ten obejmie swym zasięgiem 100% miasta i w zdecydowanym stopniu zwiększy atrakcyjność Świebodzic zarówno pod względem gospodarczym, turystycznym jak i oświatowym i społecznym. Do najwaŝniejszych firm działających na terenie Świebodzic zaliczyć naleŝy m. in.: Termet S.A., Areva T&D, Gea Klimator Sp. z o.o., Defalin S.A., ŚnieŜka- Invest, Moneva Polska Sp. z o.o., Masterform Świebodzice. Od 15 października 1996 roku obowiązuje umowa partnerska niemieckiego miasta Waldbröl ze Świebodzicami, która stała się gwarantem partnerskich układów na róŝnych płaszczyznach Ŝycia gospodarczego, kulturalnego, organizacji społecznych i politycznych. Dzięki tym partnerskim układom nawiązane zostały przyjacielskie kontakty z Juterbogiem pod Berlinem i Witham leŝącym w południowo - wschodniej Anglii. Ponadto miastami partnerskimi Świebodzic są : Marjna Gorka Białoruś oraz Jilemnice Czechy. Jedną z podstawowych form rozwoju układów partnerskich jest płaszczyzna gospodarcza stwarzająca moŝliwości wzbogacenia rynku produkcyjnego, kooperacyjnego oraz tworzenia nowych miejsc pracy. Dzięki prowadzeniu takiej polityki, ukierunkowanej na rozwijanie układów partnerskich z zaprzyjaźnionymi miastami Europy, władze miasta spodziewają się daleko idących korzyści zmierzających do rozwoju gospodarczego Świebodzic. Miasto otwarte jest na nowe perspektywy i dąŝy do poziomu rozwoju i jakości na miarę europejską. 17

2.5 Gmina Wiejska Świdnica Ludność ok. 15,504 tys. mieszkańców Powierzchnia - 208,28 km 2 Liczba podmiotów gospodarczych 930 Gmina Świdnica połoŝona jest w południowej części województwa dolnośląskiego, w Powiecie Świdnickim. Liczy ponad 15 tys. mieszkańców w 33 sołectwach. Jej przewaŝająca część usytuowana jest na Przedgórzu Sudetów, gdzie znajdują się najlepsze uŝytki rolne. Północną i środkową część gminy stanowi falista równina połoŝona na wysokości 200-230 m n.p.m. Na południu część górska gminy usytuowana jest na wysokości 400-460 m n.p.m. Są to obszary Gór Sowich i Gór Wałbrzyskich. Dobre połoŝenie, bliskość Kotliny Kłodzkiej, Jeleniogórskiej i Gór Stołowych, a takŝe wielka liczba zabytkowych obiektów w niemal kaŝdej miejscowości sprawia, Ŝe gmina jest niezwykle atrakcyjna pod względem turystycznym. Przez ten obszar przechodzi teŝ przepiękny szlak kolejowy o walorach turystycznych: Świdnica - Jedlina Zdrój - Nowa Ruda Kłodzko, a takŝe europejski rowerowy Szlak bursztynowy EuroVelo 9. ZróŜnicowanie terenu pozwala kaŝdemu z odwiedzających ten obszar znaleźć to, co najpiękniejsze w przyrodzie: tereny nizinne, górzyste, lasy. Część wschodnia gminy graniczy z pięknym Parkiem Krajobrazowym Masywu ŚlęŜy, zaś zachodnia z Parkiem Krajobrazowym KsiąŜ. Gmina posiada dobre połączenie komunikacyjne z całym krajem. NajbliŜszy węzeł kolejowy znajduje się w mieście Świdnica oraz w leŝącej nieopodal Jaworzynie Śl. Gminę przecina takŝe droga łącząca Wrocław z Jelenią Górą oraz szereg dróg wojewódzkich i krajowych, co zapewnia funkcjonalne i ponadregionalne połączenia miejscowe. Do trzech przejść granicznych: w Tłumaczowie, Golińsku i Lubawce jest ok. 45 km. Natomiast do przejść granicznych w Sieniawce, Zgorzelcu- Jędrzychowicach, Jakuszycach, Kudowie-Słonem, Międzylesiu niewiele ponad 100 km. Gmina Świdnica leŝy w rejonie, gdzie istnieją bardzo dobre warunki przestrzenne i transportowe do rozwoju wysokowydajnego przemysłu i wielkotowarowego rolnictwa. Działa tu wiele podmiotów gospodarczych, które dostrzegły juŝ korzyści płynące z lokowania swojej działalności na terenie naszej 18

gminy. Jest to teren atrakcyjny do osiedlania się na stałe. Gmina Świdnica jest gminą wiejską, gdzie środowisko naturalne ma szczególne znaczenie. Dlatego teŝ środowisko naturalne uznaje się za szansę dla rozwoju gminy. Potwierdzeniem właściwie realizowanej strategii w zakresie inwestycji było przyznanie II-miejsca w prestiŝowym rankingu Dolnośląskich Gmin 2006 dla najlepiej zarządzanej gminy dbającej o rozwój i podniesienie jakości Ŝycia swoich mieszkańców, a takŝe Wojewódzka Inauguracja Roku Szkolnego 2006/2007 w Pszennie. Obecnie realizowana inwestycja (której wartość wynosi 7 mln zł) -budowa hali sportowej przy Gimnazjum w Witoszowie Dolnym jest największą z dotychczas realizowanych w gminie Świdnica. Priorytety działania Priorytetem działań jest pozyskiwanie środków z Unii Europejskiej na dalszy rozwój gminy. W 2006r. w powiecie świdnickim Gmina Świdnica pozyskała najwięcej funduszy unijnych w przeliczeniu na 1 mieszkańca, bo aŝ 262 zł. Zgodnie z projektem Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 wspierane będą działania na rzecz rozwoju obszarów wiejskich. Przykładem skuteczności w pozyskiwaniu środków unijnych jest wieś Pogorzała. Na 76 pozytywnie zweryfikowanych projektów w woj. dolnośląskim 12 z nich uzyskało maksymalną kwotę dofinansowania tj. 450 tys. zł. w tym projekt Odnowa wsi Pogorzała. W ramach tego Programu wybudowano pętlę autobusową z parkingiem, wyremontowano świetlicę i zagospodarowano teren cmentarza ewangelickiego. Kontynuowane będą działania zmierzające do zatwierdzenia miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, udostępniających znaczne powierzchnie nowych terenów przeznaczonych pod róŝne formy zainwestowania, ze szczególnym uwzględnieniem terenów zabudowy mieszkaniowej. O dobrych perspektywach dalszego rozwoju Gminy Wiejskiej Świdnica decyduje obecnie: koncentracja przemysłu, bogata przeszłość historyczna regionu, wyróŝniająca się występowaniem wielu cennych układów urbanistycznych, zespołów rezydencjalnych i obiektów zabytkowych, połoŝenie w strefie przygranicznej, w niewielkiej odległości od Republiki Czeskiej, sąsiedztwo atrakcyjnych przyrodniczo i krajobrazowo obszarów górskich. 19

2.6 Gmina śarów Ludność - ok. 12,6 tys. mieszkańców Powierzchnia - 87,44 km 2 Największym miastem jest śarów, liczący ok. 7,1 tys. mieszkańców. Powierzchnia gminy jest w przewaŝającej części płaska i tylko nieliczne wzgórza stanowią pozostałość najstarszych formacji geologicznych (najwyŝsze wzniesienie to licząca 275,6 m Góra Pyszczyńska). Przez teren gminy przepływają 2 rzeki - Strzegomka, która wraz ze swym dopływem Tarnawką, uchodzi do rzeki Bystrzycy oraz właśnie Bystrzyca, która stanowi południową granicę gminy. Ponad 929 ha, co stanowi 11,3% terytorium gminy, zajmują lasy. Istotnymi atutami gminy śarów są: Wałbrzyska Specjalna Strefa Ekonomicza Invest-Park Podstrefa śarów, dogodne połoŝenie geograficzne, bogate zasoby surowców, dostępność wykwalifikowanej siły roboczej, ulga w podatku od nieruchomości, sprzyjający klimat społeczny, dobrze rozwinięta infrastruktura techniczna, przychylność władz samorządowych, szybkie podejmowanie decyzji administracyjnych przychylnych inwestorom. Na terenie gminy znajduje się wiele udokumentowanych i perspektywicznych złóŝ surowców mineralnych: surowce ogniotrwałe i ceramiczne, gliny ogniotrwałe (iły i kwarc) - okolice Siedlimowic i PoŜarzyska, węgiel brunatny - okolice Krukowa i ZastruŜa, kamienie budowlane i drogowe - ŁaŜany, Siedlimowice, Gołaszyce, Góra Pyszczyńska, kruszywo naturalne (piaski i Ŝwiry) - dolina rzeki Strzegomki, Gmina śarów posiada największe w Polsce złoŝa kaolinu. 20

Gospodarka gminy ma charakter przemysłowo-handlowy. Głównym jej sektorem jest przemysł. Znajduje w nim zatrudnienie ponad połowa pracujących mieszkańców gminy. Produkcja przemysłowa w gminie jest skoncentrowana w kilku dominujących przedsiębiorstwach. W ostatnich latach najdynamiczniej rozwijającymi się, pod względem tworzenia nowych firm, rodzajami usług są: handel, usługi budowlane, obsługa nieruchomości i transport. Na terenie gminy zarejestrowanych jest obecnie ponad 1700 podmiotów gospodarczych. W północnej części miasta śarowa zlokalizowana jest Podstrefa Wałbrzyskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej Invest-Park. Zajmuje ona powierzchnię 117 ha i leŝy w bezpośrednim sąsiedztwie istniejących zakładów przemysłowych, nowoczesnej oczyszczalni ścieków i miejskiego wysypiska odpadów komunalnych. Zgodnie z obowiązującym planem zagospodarowania przestrzennego miasta, teren podstrefy jest przeznaczony na prowadzenie działalności produkcyjnej i usługowej. Staraniem gminy podstrefa wyposaŝona jest w odpowiednią infrastrukturę niezbędną dla obecnych i przyszłych inwestorów, na którą składają się połączenie drogowe (w przyszłości uzupełni je planowana obwodnica miasta), linia energetyczna duŝej mocy z własnym transformatorem (20 kv/630 V), kanalizacja, wodociąg, sieć gazowa (2 atm./6 atm.) oraz linia telefoniczna. W pobliŝu podstrefy znajduje się teŝ bocznica kolejowa. Teren podstrefy posiada znakomite połączenie z siecią dróg - krajowych oraz autostrad (5 km od drogi krajowej nr 5 i 16 km od autostrady A4) - oraz z siecią kolejową (1,8 km od terminalu kolejowego). Ponadto w odległości 48 km od strefy znajduje się międzynarodowe pasaŝersko - towarowe lotnisko we Wrocławiu, a w odległości 23 km małe sportowe lotnisko w Mirosławicach. W podstrefie WSSE INVEST-PARK działa obecnie 10 firm, wśród których są: Franc-Textil, AKS Precision Ball Polska, Yagi Factory Poland, Colorobbia Polska, Electrolux Polska, Steel.s Polska, T&P Polska, Daicel Safety Systems Europe, Bridgrstone, Nova. Najnowszym duŝym inwestorem w Ŝarowskiej podstrefie jest szwedzki koncern Proton. W bliskim sąsiedztwie podstrefy znajduje się równieŝ holenderska firma Thermaflex, która od 1997 r. produkuje materiały termoizolacyjne. Gmina śarów rozwija współpracę partnerską z węgierskim miastem Ujfeherto, z którym ma podpisaną umowę o partnerstwie z dnia 15 marca 2004 r. Współpracuje równieŝ z czeskim miastem Nymburk (umowa z dnia 28 maja 2004r.) oraz 21

niemieckim miastem Lohmar na podstawie uchwały Rady Miejskiej Lohmar (umowa z dnia 12 czerwca 2007r.). 2.7 Gmina Dobromierz Ludność ok. 5,5 tys. mieszkańców Powierzchnia - 86 km 2 Gmina Dobromierz połoŝona jest na pograniczu ObniŜenia Podsudeckiego, Podgórza Bolkowsko-Wałbrzyskiego oraz Pogórza Kaczawskiego. Przez teren Gminy przepływają dwie rzeki: Strzegomka oraz Nysa Szalona. Na pierwszej z tych rzek utworzono zbiornik wody pitnej Dobromierz, który jest administrowany przez Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej we Wrocławiu. Przez Gminę przebiegają dwa waŝne szlaki komunikacyjne: Wrocław Jelenia Góra oraz Legnica Jawor Wałbrzych, co ma duŝe znaczenie zarówno dla inwestorów, jak i turystów. Gmina Dobromierz posiada rolniczo-przemysłowy charakter, o czym decyduje znaczna część uŝytków rolnych (około 70 % powierzchni) oraz bogate złoŝa granitu znajdujące się w jej północno-wschodniej części. Wydobycie granitu odbywało się tu juŝ w XIX w. Obecnie znajduje się tu i działa 6 większych kamieniołomów, głównie we wsiach Borów, Czernica i Gniewków oraz kilkadziesiąt zakładów kamieniarskich. Gmina posiada bardzo malownicze tereny, które rozpościerają się od sztucznego zbiornika wody pitnej do jej południowych terenów, które obejmują otulinę KsiąŜańskiego Parku Krajobrazowego. Zabytki znajdujące się na terenie Gminy Dobromierz, przede wszystkim liczne zespoły pałacowo-parkowe czy piękne kościoły niewątpliwie podwyŝszają jej walory turystyczne i krajobrazowe. Przez gminę przebiega ponadto zielony turystyczny Szlak Grodów Piastowskich, który łączy się z niebieskim Szlakiem Legii Nadwiślańskiej. Obszar Gminy obfituje równieŝ w chronione i rzadkie gatunki roślin i zwierząt. Wśród roślin na wyróŝnienie zasługują między innymi dziewięćsił bezłodygowy, kukułka bzowa czy storczyk męski, natomiast do rzadkich zwierząt naleŝą nietoperz mopek, rzekotka drzewna, bóbr, wydra, wąŝ gniewosz czy przepiórka. Głównym celem Gminy Dobromierz jest stworzenie dogodnych warunków dla inwestorów zarówno krajowych jak i zagranicznych. Wykorzystanie naturalnych walorów krajobrazowych i turystycznych, które mogłyby stworzyć dogodne zaplecze 22

dla szeroko rozumianej działalności turystycznej, gastronomicznej czy rekreacyjnowypoczynkowej. Szczególne znaczenie posiada zatem budowa w najbliŝszym czasie kanalizacji wodno-ściekowej. Przystąpienie Gminy Dobromierz do Lokalnej Organizacji Turystycznej Księstwo Świdnicko-Jaworskie stwarza dodatkową szansę na realizację zamierzonych celów. 2.8 Gmina Marcinowice Ludność ok. 6,5 tys. mieszkańców Powierzchnia - 96 km 2 Gmina Marcinowice połoŝona jest we wschodniej części Powiatu Świdnickiego, w części wschodniej Równiny Świdnickiej Przedgórza Sudeckiego. W gminie zamieszkuje 6.519 osoby na terenie 95,91 km 2. Przez teren gminy przepływa rzeka Czarna Woda i rzeka Bystrzyca. Jest to obszar zrównany erozyjnie, tworzący falistą równinę na wysokości 200 300 m n.p.m., ponad którą wznoszą się wyspowe, pojedyncze pagóry o typie twardzielów. Ich wysokości wahają się od 100 do 500 m wysokości względnej. Granica gminy biegnie m.in. wzdłuŝ wzgórz Kiełczańskich przechodzących w masyw ŚlęŜy (718 m n.p.m.), gdzie występują liczne szlaki turystyczne. Dzięki występującym na jej terenie bardzo urodzajnym glebom, ma typowo rolniczy charakter. Gmina Marcinowice jest w całości zwodociągowana, a w tej chwili przygotowuje się do inwestycji proekologicznych. Firmy działające na terenie gminy stwarzają moŝliwości do realizacji wspólnych przedsięwzięć w branŝy przetwórstwa mięsa, warzyw i owoców oraz wydobycia i przerobu granitu oraz kwarcu. Plany rozwoju ukierunkowane są na rozwój inwestycji związanych z turystyką i agroturystyką w miejscowościach Sady i Tąpadła, połoŝonych u podnóŝa ŚlęŜy, gdzie zlokalizowany jest powstały w 1988 roku ŚlęŜański Park Krajobrazowy. Gmina posiada korzystne połączenie z Wrocławiem oraz portem lotniczym we Wrocławiu, dzięki biegnącej przez jej teren drodze krajowej nr 35 granica państwa - Wałbrzych - Wrocław. Ponadto w bezpośredniej bliskości znajduje się małe sportowe lotnisko w Mirosławicach. 23

Dodatkowymi atutami są: planowany przebieg autostrady, moŝliwość wykorzystania terenów na działalność gospodarczą przy drodze Wrocław Jelenia Góra, znaczne rezerwy siły roboczej, pełna telefonizacja gminy, członkostwo gminy w stowarzyszeniu turystycznym ośmiu gmin ślęŝańskich. 2.9 Gmina Jaworzyna Śląska Ludność - ok. 10,6 tys. mieszkańców Powierzchnia 67,3 km2 Gmina Jaworzyna Śląska leŝy w centrum Powiatu Świdnickiego. Zajmuje obszar o charakterze równinnym, z niewielkimi pagórkowatymi wzniesieniami. Siedzibą władz gminnych jest miasto Jaworzyna Śląska, powstała w XIX w. jako osada kolejarsko-przemysłowa przy węzłowej stacji kolejowej. Gminę zamieszkuje ok. 10,6 tys. mieszkańców (10 574), z czego ok. 5,4 tys. (5 388) w mieście Jaworzyna Śląska, a pozostała część na terenie gminy obejmującej 12 wsi: Bagieniec, Bolesławice, Czechy, Milikowice, Nowice, Nowy Jaworów, Pasieczna, Piotrowice Świdnickie, Pastuchów, Stary Jaworów, Tomkowa, Witków. UŜytki rolne stanowią ok. 80% powierzchni gminy i obejmują gleby o wysokiej bonitacji. W gminie działa 534 podmiotów gospodarczych, w większości małych, jednoosobowych firm, zwłaszcza w branŝach: drzewnej, kamieniarskiej, transportowej, handlowej i blacharskiej. Do waŝniejszych firm zaliczyć moŝna: Zakłady Porcelany Stołowej Karolina oraz Wytwórnię Mebli Zebra. Szczególnie cenne pod względem turystycznym są wsie posiadające zabytkowe kompleksy pałacowo-parkowe, a zwłaszcza zamek w Bagieńcu i Piotrowicach Świdnickich. Miasto Jaworzyna Śląska współpracuje z miastami: Teplice nad Metuji (Czechy), Pfeffenhausen (Niemcy), Ostritz (Niemcy), Peyremale (Francja) w ramach 24

Porozumień o partnerskiej współpracy. Ich wynikiem są regularne spotkania władz i mieszkańców na corocznych uroczystościach odbywających się w Jaworzynie Śląskiej i wspomnianych wyŝej miastach parterskich. Gmina posiada opracowane i przyjęte główne dokumenty planistyczne tj. Studium Uwarunkowań i Kierunków Przestrzennego Zagospodarowania Miasta i Gminy oraz Strategię Rozwoju Gminy. Do atutów gminy moŝna zaliczyć : unikalne w skali kraju Muzeum Przemysłu i Kolejnictwa na Śląsku, teren po byłej Ŝwirowni (ok. 37 ha) z przeznaczeniem pod funkcję rekreacyjno-wypoczynkową, tereny pod zabudowę mieszkaniową, w tym zwarty teren przy ul. Spółdzielczej (atrakcyjnie usytuowany pod lasem) o pow. 10 ha, oraz nowo wydzielone działki w Bagieńcu, Bolesławicach i Tomkowej, ekologiczne wysypisko śmieci w Starym Jaworowie, nowoczesną oczyszczalnięścieków w Łazanach k. śarowa, pełne zwodociągowanie gminy, korzystny układ komunikacyjny (kolejowy/drogowy). W najbliŝszej przyszłości działania gminy będą zmierzały będą do: rozwoju i poprawy stanu substancji mieszkaniowej w Jaworzynie Śląskiej, modernizacji sieci kanalizacyjnej, podwyŝszenia jakości dróg, poprawy funkcjonowania małej i średniej przedsiębiorczości (m.in. poprzez system zachęt podatkowych). 3. Powiat Świdnicki - statystyka lokalna. Powiat Świdnicki zajmuje powierzchnię 74 289 ha. W jego skład wchodzi 113 sołectw oraz 130 miejscowości (łącznie z miastami). Stan ludności wg faktycznego miejsca zamieszkania wynosi ok. 160,6 tys. osób co stanowi to 17,7 % udziału na Dolnym Śląsku. NaleŜy stwierdzić, Ŝe w ocenianym okresie poziom ten jest stabilny w strukturze z nieznaczną przewagą kobiet. 25

Tab. nr 5 - Ludność Powiatu Świdnickiego. Nazwa cechy Stan ludności wg faktycznego miejsca zamieszkania ogółem stan na 31 XII Stan ludności wg faktycznego miejsca zamieszkania męŝczyźni stan na 31 XII Stan ludności wg faktycznego miejsca zamieszkania kobiety stan na 31 XII Źródło : GUS Jed. miary 1999 r. 2001 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. osoba 168 208 167 637 161 333 161 062 160 675 160 230 osoba 81 535 81 103 77 436 77 277 77 155 76 864 osoba 86 673 86 534 83 897 83 785 83 520 83 366 Rys. nr 1 Struktura ludności Powiatu Świdnickiego do 31.XII.2006 r. 180 000 160 000 140 000 120 000 100 000 80 000 60 000 40 000 20 000 0 1999 r. 2001 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. Ludność ogółem MęŜczyźni Kobiety Analiza przyrostu naturalnego wskazuje, Ŝe rok 1999 jest pierwszym w analizowanym okresie, w którym wystąpił ujemny przyrost naturalny (-72 osoby). Największe ujemne przyrosty występują w miastach: Świdnica 62 i śarów 23. Na terenach wiejskich dominują tendencje dodatnie: Gmina Świdnica +23. Generalnie jest to udokumentowany sygnał o nadchodzącym niŝu demograficznym jak równieŝ niepokojąca informacja o stanie zdrowotnym społeczeństwa, szczególnie w miastach. Tendencje te obserwuje się od roku 1998. Jednak od roku 2004 zauwaŝalna jest zmiana trendu dotyczącego przyrostu naturalnego, który wyraźnie zmierza w kierunku wartości dodatnich. 26

Tab. Nr 6 - Przyrost naturalny w Powiecie Świdnickim. Nazwa cechy Jed. miary 1999 r. 2000 r. 2001 r. 2002 r. 2003 r. 2005 r. 2006 r. Urodzenia Ŝywe ogółem osoba 1 514 1 499 1 453 1 353 1 355 1446 1459 Zgony niemowląt ogółem osoba 9 12 15 7 11 7 6 Zgony ogółem osoba 1 586 1 619 1538 1 562 1570 1557 1602 Przyrost naturalny ogółem osoba - 72-120 - 85-209 - 215-111 -143 Źródło : GUS. Rys. nr 2 - Przyrost naturalny - Powiat Świdnicki lata 1999 2006. 1 550 1 350 1 150 950 750 550 350 150-50 -250 9 12 15 7 11 7 6 1999 r. 2000 r. 2001 r. 2002 r. 2003 r. 2005 r. 2006 r. Urodzenia Ŝywe Zgony niemowląt Zgony Przyrost naturalny Źródło : GUS. Prognoza demograficzna Prognozy demograficzne stały się obecnie powszechnie przyjętym punktem wyjścia do formułowania wszelkich strategicznych programów i planów rozwojowych danych układów terytorialnych (kraj, województwa, powiaty, gminy). Dotyczy to równieŝ Strategii Rozwoju Powiatu Świdnickiego oraz wszelkiego rodzaju studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Stanowią one wynik przewidywań prawdopodobnego kształtowania się w przyszłości zjawisk i procesów demograficznych, ich kierunków i tempa zmian. Prognozy demograficzne stanowią równieŝ podstawę do określenia przyszłej podaŝy siły roboczej, jej potencjalnych 27

rezerw (ludność w wieku przedprodukcyjnym) oraz liczby ludności w wieku poprodukcyjnym. Na ich podstawie moŝna zatem prognozować zapotrzebowanie na róŝnego typu usługi (w zaleŝności od kategorii wiekowej ludności) oraz miejsc pracy (ludność w wieku produkcyjnym). Prowadzone przez demografów badania i analizy wskazują, Ŝe trwający od kilkunastu lat spadek liczby urodzeń nie jest jeszcze procesem zakończonym i dotyczy w coraz większym stopniu kolejnych roczników młodzieŝy. Wśród przyczyn tego zjawiska wymienia się rosnący poziom wykształcenia, trudności na rynku pracy, zmniejszenie świadczeń socjalnych na rzecz rodziny, brak w polityce społecznej filozofii umacniania rodziny i generalnie trudne warunki społeczno-ekonomiczne, w jakich znalazło się pokolenie w wieku prokreacyjnym. Zgodnie z opiniami ekspertów, w najbliŝszych latach naleŝy liczyć się z dalszym spadkiem współczynnika dzietności, z obecnej średniej 1,25 dziecka na kobietę do około 1,1 w 2010 r. W dalszym ciągu będzie następował spadek umieralności i wzrost przeciętnej długości Ŝycia. Przeciętne trwanie Ŝycia wzrośnie z obecnych 74,5 lat (70,4 męŝczyźni, 78,8 kobiety) do 77,8 w 2015 r. W najbliŝszych latach wzrośnie nieco skala migracji zagranicznych, stąd zwiększy się nieznacznie ujemne saldo migracji, migracje wewnętrzne pozostaną przez najbliŝsze lata na obecnym niskim poziomie. Sytuację powinien zmienić spodziewany wzrost gospodarczy, którego oznaki juŝ wystąpiły, a nowy impuls moŝe nadać członkostwo w Unii Europejskiej. MoŜna oczekiwać, Ŝe związany z tym wzrost mobilności przestrzennej ludności nastąpi około 2010 r. W migracjach między miastem i wsią kontynuowana będzie występująca od kilku lat przewaga przemieszczeń na wieś, związana ze zjawiskiem suburbanizacji. Prognoza ludności według grup ekonomicznych Obraz przemian demograficznych populacji Powiatu Świdnickiego przedstawia prognoza kształtowania się grup ludności wydzielonych według kryterium ich zdolności wytwórczych. Zgodnie z tym kryterium populacja mieszkańców Powiatu dzieli się na trzy podstawowe grupy: 1. ludność w wieku przedprodukcyjnym, 2. ludność w wieku produkcyjnym, 3. ludność w wieku poprodukcyjnym. 28