POWIATOWY URZĄD PRACY W GRODZISKU MAZOWIECKIM ul. Daleka 11A, 5-825 Grodzisk Mazowiecki Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie grodziskim w 215 roku Grodzisk Mazowiecki, listopad 216 r.
Spis treści Wstęp....3 1. Analiza ogólnej sytuacji na rynku pracy....4 2. Ranking zawodów deficytowych i nadwyżkowych.....14 3. Analiza umiejętności i uprawnień 2 4. Analiza rynku edukacyjnego 24 4.1. Analiza uczniów ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych.26 4.2. Analiza absolwentów szkół ponadgimnazjalnych.28 5. Badanie kwestionariuszowe przedsiębiorstw... 3 6. Prognoza lokalnego rynku pracy..44 Podsumowanie.46 Informacja sygnalna..48 Załącznik A. Rynek pracy.49 Załącznik B. Rynek edukacyjny 7 2
Wstęp Zgodnie z zapisami ustawy z dnia 2 kwietnia 24 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jednolity Dz.U. z 216 r. poz. 645 z późn. zm.) jednym z zadań samorządu powiatu w zakresie polityki rynku pracy jest prowadzenie monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych. Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie grodziskim w 215 roku jest opracowaniem, które stanowi kompleksową analizę zjawiska bezrobocia, notowanego na terenie powiatu grodziskiego w 215 roku według danych i stanu na dzień 31.12.215 roku. Niniejszy raport został sporządzony po ponownym naliczeniu tabel rocznych na wszystkich poziomach sprawozdawczości za 215 r. Ponowne naliczenie spowodowało zmianę elementarnych grup zawodów deficytowych i nadwyżkowych. Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych jest jedną z najbardziej trafnych metod obserwacji, analizy zmian i tendencji zachodzących na lokalnym rynku pracy. Kluczowym celem prezentowanego raportu jest przede wszystkim stworzenie klasyfikacji zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie grodziskim, na które występuje mniejsze lub większe zapotrzebowanie ze strony lokalnych pracodawców oraz zawodów, w których występuje mniejszy lub większy odsetek osób bezrobotnych. Stała analiza zapotrzebowania pracodawców na pracowników o określonych kwalifikacjach pozwala, poprzez lepsze dopasowanie kwalifikacji lub ich zmianę, spełnić oczekiwania kadrowe pracodawców. Umożliwia pozyskanie istotnych informacji odnoście struktury bezrobocia i stanowi podstawę do kształtowania oferty edukacyjnej. Ma istotne znaczenie w wyznaczaniu kierunków szkolenia bezrobotnych, usprawnieniu poradnictwa zawodowego oraz ułatwieniu realizacji programów aktywizujących osoby bezrobotne. Skierowany jest do osób bezrobotnych, poszukujących pracy i uczących się oraz do wszelkich instytucji rynku pracy. Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych prowadzony jest w oparciu o ujednolicone dla całego kraju zalecenia metodyczne opracowane przez Departament Rynku Pracy Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej oraz zgodnie z art. 9 ust. 1 pkt 9 Ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z dnia 2 kwietnia 24 r. W opracowaniu wykorzystane zostały tablice wynikowe przygotowane przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, dane Głównego Urzędu Statystycznego, dane pozyskane z systemu Syriusz, dane z Systemu Informacji Oświatowej MEN, wyniki badań ofert pracy w Internecie oraz wyniki badania kwestionariuszowego przedsiębiorstw przeprowadzonego na przełomie września i października 215 r. 3
1.Analiza ogólnej sytuacji na rynku pracy W Powiatowym Urzędzie Pracy w Grodzisku Mazowieckim na dzień 31.12.215 r. zarejestrowanych było 1911 osób bezrobotnych. W porównaniu do poprzedniego 214 roku liczba osób bezrobotnych zmalała o 252 osoby. Liczba osób nie posiadających zawodu na koniec 215 r. wyniosła 629, co stanowiło 32,92% ogólnej liczby zarejestrowanych osób bezrobotnych. Wśród osób bezrobotnych zarejestrowanych w urzędzie na koniec 215 r. 974 osoby to kobiety (5,97% ogółu bezrobotnych). Stopa bezrobocia w powiecie grodziskim na koniec 215 r. wynosiła 5,7% (w województwie mazowieckim 8,4%, a w kraju 9,8%). 14 12 1 8 6 4 2 kraj województwo mazowieckie powiat grodziski 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 11 12 Wykres 1. Stopa bezrobocia w kraju, województwie mazowieckim i powiecie grodziskim w poszczególnych miesiącach 215 roku (opracowanie własne na podstawie danych GUS). Pod względem stopy bezrobocia powiat grodziski (5,7%) zajmuje czwarte miejsce w województwie mazowieckim, za miastem stołecznym Warszawa (3,4%), powiatem warszawskim zachodnim (4,4%) i powiatem grójeckim (4,5%). Wyższa stopa bezrobocia występuje w powiecie pruszkowskim (6,4%), powiecie piaseczyńskim (6,6%) i otwockim (6,9%). 4
2312 2319 2286 2235 2189 257 275 244 1989 1919 19 1911 I II III IV V VI VII VII IX X XI XII Liczba osób bezrobotnych Wykres 2. Liczba osób bezrobotnych zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Grodzisku Mazowieckim w 215 roku Populacja kobiet na koniec grudnia 215 r. wynosiła 5,97% ogółu bezrobotnych (974 osoby). W stosunku do ubiegłego roku nastąpił spadek liczby bezrobotnych kobiet o 146 osób. Bezrobotni zamieszkali na wsi stanowili 44,32% ogółu zarejestrowanych. W stosunku do stanu ubiegłorocznego, liczba bezrobotnych w tej kategorii zmniejszyła się o 94 osoby. W strukturze bezrobotnych według wieku najliczniejszą grupę stanowiły osoby powyżej 5 roku życia (33,59% ogółu bezrobotnych). Osoby do 25 roku stanowiły 13,3% ogółu zarejestrowanych osób bezrobotnych. Największy odsetek wśród bezrobotnych stanowiły osoby z wykształceniem gimnazjalnym i poniżej oraz zasadniczym zawodowym. W strukturze osób bezrobotnych ze względu na czas pozostawania bez pracy najwięcej było osób zarejestrowanych od 1 miesiąca do 3 miesięcy (2,6%) oraz od 6 do 12 miesięcy (19%). 5
13,5% 1% 18,2% 2,6% do 1 m-ca od 1 do 3 m-cy od 3 do 6 m-cy od 6 do 12 m-cy od 12 do 24 m-cy 19,% 18,7% powyżej 24 m-cy Wykres 3. Struktura bezrobotnych według czasu pozostawania bez pracy na koniec grudnia 215 roku 26,3% 17% wyższe policealne i średnie zawodowe średnie ogólnokształcące 22,5% 12,2% 21,8% zasadnicze zawodowe gimnazjalne i poniżej Wykres 4.Struktura bezrobotnych według wykształcenia na koniec grudnia 215 roku 6
9,6% 13% 13,6% 18,2% 22,2% 18-24 lata 25-34 lata 35-44 lata 45-54 lata 55-59 lat 6-64 lata 23,4% Wykres 5. Struktura bezrobotnych według wieku na koniec grudnia 215 roku Udział poszczególnych grup bezrobotnych będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy przedstawia poniższa tabela. Tabela 1. Bezrobotni będący w szczególnej sytuacji na rynku pracy Stan na 31.12.215 r. Procent ogółu bezrobotnych Osoby będące w szczególnej sytuacji na rynku pracy, w tym: 149 77,97% do 3 roku życia 447 23,39% w tym do 25 roku życia 249 13,3% długotrwale bezrobotni 845 44,22% powyżej 5 roku życia 642 33,59% posiadający co najmniej jedno dziecko do 6 roku życia 196 1,26% posiadający co najmniej jedno dziecko niepełnosprawne do 18 roku życia 7,37% niepełnosprawni 12 6,28% Wśród osób będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy najliczniejszą grupę (44,22%) stanowiły osoby długotrwale bezrobotne, czyli pozostające w rejestrze urzędu pracy łącznie przez okres ponad 12 miesięcy. 7
Tabela 2. Grupy zawodów, w których liczba bezrobotnych (stan na koniec grudnia 215 r.) była największa Kod Elementarne grupy zawodów Liczba bezrobotnych (stan na 31.12.215) 5223 Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) 137 3115 Technicy mechanicy 67 7222 Ślusarze i pokrewni 49 9329 Robotnicy wykonujący prace proste w przemyśle gdzie indziej niesklasyfikowani 48 3314 Średni personel do spraw statystyki i dziedzin pokrewnych 46 411 Pracownicy obsługi biurowej 4 9629 Pracownicy wykonujący prace proste gdzie indziej niesklasyfikowani 39 7231 Mechanicy pojazdów samochodowych 35 2421 Specjaliści do spraw zarządzania i organizacji 32 5141 Fryzjerzy 32 2631 Ekonomiści 29 512 Kucharze 29 7223 Ustawiacze i operatorzy obrabiarek do metali i pokrewni 28 4419 Pracownicy obsługi biura gdzie indziej niesklasyfikowani 26 7126 Hydraulicy i monterzy rurociągów 26 Wśród zawodów, w których liczba bezrobotnych była największa, prym wiodą sprzedawcy sklepowi (ekspedienci), technicy mechanicy, ślusarze i pokrewni, robotnicy wykonujący prace proste w przemyśle gdzie indziej niesklasyfikowani, średni personel do spraw statystyki i dziedzin pokrewnych, pracownicy obsługi biurowej, pracownicy wykonujący prace proste gdzie indziej niesklasyfikowani. Do zawodów, w których liczba bezrobotnych z terenu powiatu grodziskiego była najmniejsza zalicza się: pracowników przygotowujących posiłki typu fast food, operatorów maszyn tkackich i dziewiarskich, robotników budowlanych robót wykończeniowych i pokrewnych gdzie indziej niesklasyfikowanych, barmanów, techników archiwistów i pokrewnych, pracowników do spraw statystyki, finansów i ubezpieczeń, pracowników bibliotek, galerii, muzeów, informacji naukowej i pokrewnych oraz techników medycznych i dentystycznych. 8
Tabela 3. Grupy zawodów, w których liczba bezrobotnych była najmniejsza w 215 roku Kod Elementarne grupy zawodów Liczba bezrobotnych (stan na 31.12.215) 8344 Kierowcy operatorzy wózków jezdniowych 4 7121 Dekarze 3 7422 Monterzy i serwisanci instalacji i urządzeń 3 teleinformatycznych 3214 Technicy medyczni i dentystyczni 2 3433 Pracownicy bibliotek, galerii, muzeów, informacji naukowej i pokrewni 2 4312 Pracownicy do spraw statystyki, finansów i ubezpieczeń 2 4414 Technicy archiwiści i pokrewni 2 5132 Barmani 2 7129 Robotnicy budowlani robót wykończeniowych i 2 pokrewni gdzie indziej niesklasyfikowani 8152 Operatorzy maszyn tkackich i dziewiarskich 2 9411 Pracownicy przygotowujący posiłki typu fast food 2 Tabela 4. Grupy zawodów, w których liczba bezrobotnych (napływ) była największa w 215 roku Kod Elementarne grupy zawodów Liczba bezrobotnych (stan na 31.12.215) 5223 Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) 225 3115 Technicy mechanicy 111 3314 Średni personel do spraw statystyki i dziedzin pokrewnych 87 2421 Specjaliści do spraw zarządzania i organizacji 78 9629 Pracownicy wykonujący prace proste gdzie indziej niesklasyfikowani 78 7231 Mechanicy pojazdów samochodowych 76 512 Kucharze 75 9329 Robotnicy wykonujący prace proste w przemyśle gdzie indziej niesklasyfikowani 73 411 Pracownicy obsługi biurowej 67 9333 Robotnicy pracujący przy przeładunku towarów 63 7222 Ślusarze i pokrewni 59 5141 Fryzjerzy 57 2631 Ekonomiści 42 W 215 roku największy napływ nastąpił w grupie sprzedawcy sklepowi (ekspedienci), technicy mechanicy, średni personel do spraw statystyki i dziedzin 9
pokrewnych, specjaliści do spraw zarządzania i organizacji, pracownicy wykonujący prace proste gdzie indziej niesklasyfikowani, mechanicy pojazdów samochodowych, kucharze. Tabela 5. Grupy zawodów, w których napływ bezrobotnych był najmniejszy w 215 roku Kod Elementarne grupy zawodów Liczba bezrobotnych (stan na 31.12.215) 8182 Maszyniści kotłów parowych i pokrewni 4 5244 Sprzedawcy (konsultanci) w centrach sprzedaży 3 telefonicznej / internetowej 9411 Pracownicy przygotowujący posiłki typu fast food 3 3214 Technicy medyczni i dentystyczni 2 3433 Pracownicy bibliotek, galerii, muzeów, informacji naukowej i pokrewni 2 4312 Pracownicy do spraw statystyki, finansów i ubezpieczeń 2 4323 Pracownicy do spraw transportu 2 4414 Technicy archiwiści i pokrewni 2 5132 Barmani 2 8121 Operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji przetwórstwa metali Najmniejszy napływ osób bezrobotnych był w grupach: operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji przetwórstwa metali, barmani, technicy archiwiści i pokrewni, pracownicy do spraw transportu, pracownicy do spraw statystyki, finansów i ubezpieczeń, pracownicy bibliotek, galerii, muzeów, informacji naukowej i pokrewni. 2 Tabela 6. Grupy zawodów, dla których wskaźnik długotrwałego bezrobocia był najwyższy w 215 roku Kod Elementarne grupy zawodów Wskaźnik 1219 Kierownicy do spraw obsługi biznesu i zarządzania gdzie indziej niesklasyfikowani 1,% 1349 Kierownicy w instytucjach usług wyspecjalizowanych gdzie indziej niesklasyfikowani 1,% 1431 Kierownicy do spraw sportu, rekreacji i rozrywki 1,% 1439 Kierownicy do spraw innych typów usług gdzie indziej niesklasyfikowani 1,% 2113 Chemicy 1,% 1
2231 Położne bez specjalizacji lub w trakcie specjalizacji 1,% 2291 Specjaliści do spraw higieny, bezpieczeństwa pracy i ochrony środowiska 1,% 2523 Specjaliści do spraw sieci komputerowych 1,% 2652 Kompozytorzy, artyści muzycy i śpiewacy 1,% 2654 Producenci filmowi, reżyserzy i pokrewni 1,% 3117 Technicy górnictwa, metalurgii i pokrewni 1,% 3132 Operatorzy urządzeń do spalania odpadów, uzdatniania wody i pokrewni 1,% 3152 Oficerowie pokładowi, piloci żeglugi i pokrewni 1,% 3422 Trenerzy, instruktorzy i działacze sportowi 1,% 3431 Fotografowie 1,% 3433 Pracownicy bibliotek, galerii, muzeów, informacji naukowej i pokrewni 1,% 3513 Operatorzy sieci i systemów komputerowych 1,% 4225 Pracownicy biur informacji 1,% Wśród grup zawodów, dla których wskaźnik długotrwałego bezrobocia był najwyższy należy wymienić m.in.: kierowników do spraw obsługi biznesu i zarządzania gdzie indziej niesklasyfikowanych, kierowników w instytucjach usług wyspecjalizowanych gdzie indziej niesklasyfikowanych, kierowników do spraw sportu, rekreacji i rozrywki, kierowników do spraw innych typów usług gdzie indziej niesklasyfikowanych, chemików, położne bez specjalizacji lub w trakcie specjalizacji. Tabela 7. Grupy zawodów, dla których wskaźnik płynności bezrobotnych był najwyższy w 215 roku Kod Elementarne grupy zawodów Wskaźnik płynności bezrobotnych 2114 Specjaliści nauk o Ziemi 4, 2654 Producenci filmowi, reżyserzy i pokrewni 4, 7536 Obuwnicy i pokrewni 4, 5151 Pracownicy obsługi technicznej biur, hoteli i innych obiektów 3, 2151 Inżynierowie elektrycy 2,5 1439 Kierownicy do spraw innych typów usług gdzie indziej niesklasyfikowani 2, 2131 Biolodzy i pokrewni 2, 2519 Analitycy systemów komputerowych i programiści gdzie indziej niesklasyfikowani 2, 2655 Aktorzy 2, 11
323 Praktykujący niekonwencyjnie lub komplementarne metody terapii 2, 324 Technicy weterynarii 2, 5322 Pracownicy domowej opieki osobistej 2, 7421 Monterzy i serwisanci urządzeń elektronicznych 2, W przypadku zawodów, wśród których wskaźnik płynności bezrobotnych jest największy dominują specjaliści nauk o ziemi, producenci filmowi, reżyserzy i pokrewni, obuwnicy i pokrewni, pracownicy obsługi technicznej biur, hoteli i innych obiektów, inżynierowie elektrycy, natomiast w grupach zawodów dla których wskaźnik płynności jest najmniejszy znaleźli się: kierownicy w handlu detalicznym i hurtowym, lekarze specjaliści (ze specjalnością II stopnia lub tytułem specjalisty), wizytatorzy i specjaliści metod nauczania, nauczyciele szkół specjalnych, pośrednicy handlowi. Tabela 8. Grupy zawodów, dla których wskaźnik płynności bezrobotnych był najmniejszy w 215 roku Kod Elementarne grupy zawodów Wskaźnik płynności bezrobotnych 142 Kierownicy w handlu detalicznym i hurtowym, 2212 Lekarze specjaliści (ze specjalnością II stopnia lub tytułem specjalisty), 2351 Wizytatorzy i specjaliści metod nauczania, 2352 Nauczyciele szkół specjalnych, 3324 Pośrednicy handlowi, 3356 Funkcjonariusze służby więziennej, 4223 Operatorzy centrali telefonicznych, 4414 Technicy archiwiści i pokrewni, 7523 Ustawiacze i operatorzy maszyn do obróbki i produkcji wyrobów z drewna, 5311 Konstruktorzy i krojczowie odzieży, 8343 Maszyniści i operatorzy maszyn i urządzeń dźwigowotransportowych i pokrewni, 9211 Robotnicy wykonujący proste prace polowe, 7221 Kowale i operatorzy pras kuźniczych,33 3214 Technicy medyczni i dentystyczni,5 12
Tabela 9. Wskaźnik niedopasowania struktury ofert pracy w 215 roku Nazwa wielkiej grupy zawodów Wskaźniki struktury (%) Oferty w internecie Oferty pracy PUP Wskaźnik niedopasowania struktury ofert pracy Liczba % Liczba % Kierownicy 42 9,59 2,18,2 Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń, 188 16,89 Pracownicy biurowi Pracownicy usług i sprzedawcy Pracownicy wykonujący prace proste Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy 35 7,99 155 13,93 1,74 74 16,89 321 28,84 1,71 14 3,2 221 19,86 6,21 42 9,59 93 8,36,87, 3,27 Specjaliści 186 42,47 63 5,66,13 Technicy i inny średni personel 45 1,27 67 6,2,59 Ogółem 438 1113 Wskaźniki struktury ofert pracy stanowią iloraz przeciętnej liczby ofert pracy w grupie zawodów do całkowitej liczby ofert pracy w danym okresie sprawozdawczym. Wskaźnik niedopasowania struktury ofert pracy opiera się na porównaniu i wyliczeniu relacji dwóch wskaźników struktury. Celem kalkulacji miernika jest wskazanie, jakie oferty pracy nie są zgłaszane do urzędów pracy. Z powyższego zestawienia wynika, że najmniej ofert pracy wpływa do urzędu na specjalistów i kierowników, a najwięcej na pracowników wykonujących prace proste. 13
2. Ranking zawodów deficytowych i nadwyżkowych Ranking zawodów deficytowych i nadwyżkowych stanowi najważniejszy element prowadzenia monitoringu. Dane prezentowane są w informacjach sygnalnych (w ujęciu półrocznym) oraz w rocznych raportach z monitoringu (roczny okres sprawozdawczy). Celem konstrukcji rankingów jest zidentyfikowanie elementarnych grup zawodów charakteryzujących się deficytem, równowagą bądź nadwyżką na rynku pracy. Przedstawienie rankingów zawodów deficytowych, zrównoważonych oraz nadwyżkowych, pozwala dodatkowo na wskazanie kierunków i natężenia zmian zachodzących w strukturze zawodowej i co za tym idzie, usprawnienie poradnictwa zawodowego. Konstrukcja rankingu opiera się na zestawieniu popytowej i podażowej strony rynku pracy. Jako podażową stronę rynku pracy przyjęto liczbę bezrobotnych zarejestrowanych w urzędzie pracy. Założono, że dane gromadzone przez urząd pracy stanowią wyczerpujące źródło informacji o liczbie i strukturze zawodowej osób bezrobotnych. Natomiast popyt na rynku pracy określono jako liczbę wolnych miejsc pracy i miejsc aktywizacji zawodowej. Oferty pracy zgłaszane przez pracodawców do urzędu pracy stanowią jedynie część informacji o popytowej stronie rynku pracy. Do rankingu włączono oferty pracy podmiotów publicznych (zamieszczanych w BIP) oraz oferty pracy publikowane w internetowych serwisach rekrutacyjnych. Ranking zawodów deficytowych i nadwyżkowych konstruowany jest dla elementarnych grup zawodów w oparciu o: dane o liczbie zarejestrowanych bezrobotnych i ofertach pracy (wolnych miejscach pracy i miejscach aktywizacji zawodowej) według danych urzędu pracy z systemu Syriusz, dane o liczbie ofert pracy w Internecie gromadzone przez Wojewódzki Urząd Pracy w Warszawie, dane o liczbie ofert pracy podmiotów publicznych (BIP), gromadzone przez Wojewódzki Urząd Pracy w Warszawie. Proces konstrukcji rankingu można podzielić na trzy etapy: przygotowanie bazy danych, kalkulacja mierników (wskaźnik dostępności ofert pracy, wskaźnik długotrwałego bezrobocia, wskaźnik płynności bezrobotnych), identyfikacja zawodów deficytowych, zrównoważonych oraz nadwyżkowych. 14
Podstawowe zmienne wykorzystywane do budowy mierników w monitoringu: k Bt - średniomiesięczna liczba bezrobotnych w grupie zawodów k w okresie t. t. k Ot - średniomiesięczna liczba dostępnych ofert pracy w grupie zawodów k w okresie k Bt - liczba zarejestrowanych bezrobotnych w grupie zawodów k na koniec okresu t. k DBt - liczba długotrwale bezrobotnych w grupie zawodów k na koniec okresu t. k NBt - napływ bezrobotnych w grupie zawodów k w okresie t. k OBt - odpływ bezrobotnych w grupie zawodów k w okresie t. Nazwa i wzór wskaźnika Wskaźnik dostępności oferty pracy B / O k t B O k t k t Wskaźnik długotrwałego bezrobocia k k DBt WDBt 1 k B Wskaźnik płynności bezrobotnych t Sposób interpretacji Miernik informuje o dostępności oferty pracy dla bezrobotnych w danej elementarnej grupie zawodów. Im wyższa wartość wskaźnika, tym dostępność jest niższa. Wartość wskaźnika można interpretować jako przeciętną liczbę bezrobotnych przypadających na 1 ofertę pracy. Im wyższa wartość wskaźnika tym mniejsza szansa na znalezienie zatrudnienia w grupie zawodów k. Przyjmujemy wartości z przedziały <O,+ ). B / O k t brak bezrobotnych w elementarnej grupie zawodów k. Dostępność oferty jest bardzo wysoka, a grupa zawodów k jest maksymalnie deficytowa. k B / O t 1 przeciętnie każdy bezrobotny z danej elementarnej grupy ma szansę znaleźć pracę. Liczba dostępnych ofert pracy przewyższa liczbę bezrobotnych w grupie zawodów k. k B / O t 1 dostępność oferty pracy jest relatywnie niska, gdyż liczba bezrobotnych przewyższa liczbę oferty pracy w grupie zawodów k. Brak wartości oferty pracy w elementarnej grupie zawodów k nie są dostępne, w rezultacie szansa znalezienia pracy jest zerowa, a cecha k jest maksymalnie nadwyżkowa. Wartość wskaźnika informuje o tym, jaki odsetek bezrobotnych w elementarnej grupie zawodów k stanowią długotrwale bezrobotni. Im większa wartość wskaźnika tym więcej osób jest długotrwale bezrobotnych w danej grupie zawodów. Przyjmuje wartość od % (sytuacja, w której bezrobotni długotrwale nie występują) do 1% (w przypadku, gdy każdy bezrobotny w elementarnej grupie zawodów k jest długotrwale bezrobotnym). Wartość miernika wskazuje na kierunek i natężenie ruchu bezrobotnych w elementarnej grupie zawodów k. k WPB t 1 napływ przewyższa odpływ, co oznacza wzrost liczby bezrobotnych w elementarnej grupie zawodów k. 15
k OB WPBt NB k t k t k WPB t 1 odpływ jest równy napływowi (oba niezerowe), przez co liczba bezrobotnych w grupie zawodów k nie ulega zmianie. k WPB t 1 odpływ przewyższa napływ, co oznacza spadek bezrobotnych w zawodzie k. Brak wartości napływ jest równy zeru. Identyfikacja zawodów deficytowych i nadwyżkowych następuje poprzez nałożenie dodatkowych warunków na wcześniej wyliczone mierniki. Zawody deficytowe charakteryzują się większą liczbą dostępnych ofert pracy niż wynosi średni stan bezrobotnych w danym okresie sprawozdawczym. Dodatkowo wskazane jest, aby w takim zawodzie odsetek długotrwale bezrobotnych nie przekraczał mediany (Me), a odpływ bezrobotnych powinien przewyższać ich napływ (bądź był równy) w danym okresie sprawozdawczym. Zawody maksymalnie deficytowe wyróżniają się brakiem bezrobotnych tj. wskaźnik dostępności oferty pracy wynosi zero. Przyjęto, że zawody zrównoważone odznaczają się zbliżoną liczbą bezrobotnych i dostępnych ofert pracy w danym okresie sprawozdawczym. Dodatkowo wskazane jest, aby w takim zawodzie odsetek długotrwale bezrobotnych nie przekraczał mediany, a odpływ bezrobotnych powinien przewyższać ich napływ (bądź być równy) w danym okresie sprawozdawczym. Natomiast zawody nadwyżkowe odznaczają się przewagą liczebną bezrobotnych nad dostępnymi ofertami pracy, bezrobociem długotrwałym powyżej mediany oraz niskim odpływem netto (wyższy napływ niż odpływ) bezrobotnych w danym okresie sprawozdawczym. Zawody maksymalnie nadwyżkowe to takie, dla których nie ma żadnych ofert pracy, tj. wskaźnik dostępności oferty pracy nie przyjmuje żadnych wartości (dzielenie przez zero). Zawody Wskaźnik dostępności oferty pracy deficytowe B / k, 9 O t zrównoważone k,9 B / 1, 1 O t nadwyżkowe B / O k t 1, 1 lub brak wartości Wskaźnik długotrwałego bezrobocia WDB k t Me lub brak wartości WDB k t Me lub brak wartości Wskaźnik płynności bezrobotnych k WPB t 1 lub brak wartości WPB 1 lub brak wartości WDB k k t Me WPB t 1 k t 16
Tabela 1. Ranking elementarnych grup zawodów deficytowych w 215 roku Kod 2511 1213 7549 8153 Elementarna grupa zawodów Analitycy systemów komputerowych Kierownicy do spraw strategii i planowania Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy gdzie indziej niesklasyfikowani Operatorzy maszyn do szycia MAKSYMALNY DEFICYT Liczba dostępnych ofert pracy Odsetek ofert subsydiowanych (%) 9612 Sortowacze odpadów 1, 7315 8172 Formowacze wyrobów szklanych, krajacze i szlifierze szkła Operatorzy maszyn i urządzeń do obróbki drewna Odsetek wolnych miejsc pracy i miejsc aktywizacji zawodowej (%) 1, 1, 1, 1 36,36 18,18,,,,, Kod 8331 4415 8157 2412 4323 2353 9411 323 Elementarna grupa zawodów Kierowcy autobusów i motorniczowie tramwajów Pracownicy działów kadr Operatorzy maszyn do prania Doradcy finansowi i inwestycyjni Pracownicy do spraw transportu Lektorzy języków obcych Pracownicy przygotowujący posiłki typu fast food Praktykujący niekonwencjonalne lub komplementarne metody terapii Średniomiesięczna liczba bezrobotnych Średniomiesięczna liczba dostępnych ofert pracy DEFICYT Wskaźnik dostępności ofert pracy Wskaźnik długotrwałego bezrobocia Wskaźnik płynności bezrobotnych Odsetek ofert subsydiowanych (%) Odsetek wolnych miejsc pracy (%),25 1,83,14 1,,,,17 1,,17 1,,,75 2,42,31 1,5 4, 2,,42 1,25,33 1, 1,,67 2,,33, 1,,,33,83,4 1,,, 2,75 4,92,56, 1,14,,,33,58,57 2,,, 7124 Monterzy izolacji,17,25,67, 1, 1,, 17
Tabela 11. Ranking elementarnych grup zawodów nadwyżkowych w 215 roku MAKSYMALNA NADWYŻKA Kod Elementarna grupa zawodów Liczba bezrobotnych 7314 Ceramicy i pokrewni 5 8182 Maszyniści kotłów parowych i pokrewni 5 5132 Barmani 2 2651 Artyści plastycy 2 3214 Technicy medyczni i dentystyczni 2 7523 Ustawiacze i operatorzy maszyn do obróbki i produkcji wyrobów z drewna 1 Kod 2133 Elementarna grupa zawodów Specjaliści do spraw ochrony środowiska Średniomiesięczna liczba bezrobotnych Średniomiesięczna liczba dostępnych ofert pracy NADWYŻKA Wskaźnik dostępności ofert pracy Wskażnik długotrwałego bezrobocia Wskażnik płynności bezrobotnych Odsetek ofert subsydiowanych (%) Odsetek wolnych miejsc pracy (%) 4,,8 48, 5,,82 1, 1, 7112 Murarze i pokrewni 22,,5 44, 45,83,81, 7126 2144 7422 8121 Hydraulicy i monterzy rurociągów Inżynierowie mechanicy Monterzy i serwisanci instalacji i urządzeń teleinformatycznych Operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji i przetwórstwa metali 25,58 1, 25,58 46,15,96 25, 8,33 7,83,33 23,5 62,5,75,, 1,83,8 22, 66,67,5 1,, 3,67,17 22, 75,,67,, 3341 Kierownicy biura 1,5,17 9, 5,,75 5, 4414 8344 7212 Technicy archiwiści i pokrewni Kierowcy operatorzy wózków jezdniowych Spawacze i pokrewne, 5, 1,33,17 8, 5,, 1, 1, 2,92,42 7, 5,,83,, 5,5 1,33 4,13 66,67,75 1, 55,56 W wyniku przeprowadzonej analizy do zawodów maksymalnie deficytowych w powiecie grodziskim należy zaliczyć: formowaczy wyrobów szklanych, krajaczy i szlifierzy szkła, operatorów maszyn i urządzeń do obróbki drewna. Wśród zawodów deficytowych wyróżniamy: kierowców autobusów i motorniczych tramwajów, pracowników działów kadr, operatorów maszyn do prania, doradców finansowych i inwestycyjnych, pracowników do spraw transportu. Zawody zrównoważone odznaczające się zbliżoną liczbą bezrobotnych i dostępnych ofert pracy nie wystąpiły w badanym okresie sprawozdawczym. 18
Wśród zawodów nadwyżkowych dominują grupy zawodów, w których rzadko pojawiają się oferty pracy albo w ogóle nie występują. Są to: specjaliści do spraw ochrony środowiska, murarze i pokrewni, hydraulicy i monterzy rurociągów, inżynierowie mechanicy, monterzy i serwisanci instalacji i urządzeń teleinformatycznych, operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji i przetwórstwa metali, kierownicy biura, technicy archiwiści i pokrewni, kierowcy operatorzy wózków jezdniowych, spawacze i pokrewni. Zawody maksymalnie nadwyżkowe na terenie powiatu grodziskiego to: ceramicy i pokrewni, maszyniści kotłów parowych i pokrewni, barmani, artyści plastycy, technicy medyczni i dentystyczni, ustawiacze i operatorzy maszyn do obróbki i produkcji wyrobów z drewna. 19
3. Analiza umiejętności i uprawnień Kolejnym elementem monitoringu jest analiza umiejętności i uprawnień na rynku pracy zarówno od strony popytowej jak i podażowej. Przedstawione w niej są uprawnienia, które są najczęściej posiadane przez bezrobotnych (stanowią najwyższy odsetek bezrobotnych) oraz umiejętności i uprawnienia, które są najczęściej wymagane przez pracodawców w ofertach pracy (stanowią najwyższy odsetek ofert pracy, w których są wymagane). Analiza umiejętności i uprawnień przeprowadzona została w powiązaniu z zawodami, co pozwoliło na wskazanie niedopasowań w strukturze kwalifikacyjno-zawodowej. Zestawianie popytu i podaży na umiejętności i uprawnienia w podziale na wielkie grupy zawodów, umożliwi odpowiedź na pytanie, czy cechy posiadane przez bezrobotnych w danych grupach zawodów są poszukiwane przez pracodawców w ofertach pracy. Jeśli większość umiejętności i uprawnień, które najczęściej posiadają bezrobotni pokrywa się z tymi, które występują po popytowej stronie rynku pracy, to można wysnuć wniosek o równowadze na rynku pracy w tym zakresie. Natomiast, gdy w wyniku przeprowadzonej analizy, umiejętności i uprawnienia poszukiwane przez pracodawców w ofertach pracy są zupełnie inne, niż te posiadane przez bezrobotnych w danej grupie zawodów, można powiedzieć o niedopasowaniu struktury kwalifikacyjno-zawodowej na badanym rynku pracy. Jako uzupełnienie analizy umiejętności i uprawnień w podziale na wielkie grupy zawodów, zbadane zostały cechy grupy osób bez zawodu. Grupa ta charakteryzowana jest według posiadanego wykształcenia i posiadanych umiejętności i uprawnień. Najbardziej pożądanymi przez pracodawców z terenu powiatu grodziskiego umiejętnościami są: - wykonywanie obliczeń (w grupie technicy i inny średni personel), - planowanie i organizacja pracy własnej (w przypadku pracowników biurowych), - planowanie i organizacja pracy własnej oraz sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna (w grupie robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy), - komunikacja ustna/komunikatywność (w grupie technicy i inny średni personel) - planowanie i organizacja pracy własnej, wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków oraz zarządzanie ludźmi/przywództwo ( w grupie przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy). 2
Tabela 12. Umiejętności i uprawnienia według wielkich grup zawodów w 215 roku Wielka grupa zawodów PRZEDSTAWICIELE WŁADZ PUBLICZNYCH, WYŻSI URZĘDNICY I KIEROWNICY SPECJALIŚĆI TECHNICY I INNY ŚREDNI PERSONEL PRACOWNICY BIUROWI Strona podażowa rynku pracy Umiejętności Odsetek posiadane bezrobotnych przez (%)* bezrobotnych Strona popytowa rynku pracy Umiejętności wymagane w ofertach pracy Planowanie i organizacja pracy własnej Wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków Zarządzanie ludźmi/przywództwo Przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność Komunikacja ustna/komunikatywność Planowanie i organizacja pracy własnej Komunikacja ustna/komunikatywność Odsetek ofert pracy (%)** 31,91 31,91 31,91 29,79 17,2 22,96 15,31 Wywieranie wpływu 7,65 Współpraca w zespole 7,65 Przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 7,65 Wykonywanie obliczeń 44,9 Komunikacja ustna/komunikatywność Obsługa komputera i wykorzystanie internetu 32,65 3,61 Współpraca w zespole 3,61 Zarządzanie ludźmi/przywództwo Planowanie i organizacja pracy własnej Sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna Komunikacja ustna/komunikatywność Obsługa komputera i wykorzystanie 28,57 39,47 18,42 2,63,48 21
PRACOWNICY USŁUG I SPRZEDAWCY ROBOTNICY PRZEMYSŁOWI I RZEMIEŚLNICY OPERATORZY I MONTERZY MASZYN I URZĄDZEŃ PRACOWNICY WYKONUJĄCY PRACE PROSTE internetu Przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 2,27 Wykonywanie obliczeń 2,27 Komunikacja ustna/ komunikatywność 5,88 Wywieranie wpływu 3,46 Współpraca w zespole 1,4 Planowanie i organizacja pracy własnej Sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna Obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych Planowanie i organizacja pracy własnej Przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność Współpraca w zespole 34,9 34,9 13,64 Współpraca w zespole,93 Sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna Planowanie i organizacja pracy własnej,83, *odsetek bezrobotnych wyliczany jest jako iloraz stanu bezrobotnych z danym uprawnieniem w ramach wielkiej grupy zawodów do całkowitego stanu bezrobotnych w ramach wielkiej grupy zawodów ** odsetek ofert pracy liczony jest jako iloraz napływu ofert pracy, w których dana umiejętność lub uprawnienie jest wymagane do całkowitego napływu ofert pracy w ramach danej wielkiej grupy zawodów (urząd pracy + Internet) 22
Tabela 13. Bezrobotni bez zawodu w 215 roku Wyszczególnienie Bezrobotni ogółem W tym bezrobotni bez zawodu Odsetek bezrobotnych bez zawodu (%) wg poziomu wykształcenia: gimnazjalne i poniżej 53 161 32,1% zasadnicze 431 11 2,55% zawodowe średnie ogólnokształcące 235 88 37,45% policealne i średnie zawodowe 417 2 4,8% wyższe 329 4 1,22% wg typu ukończonej szkoły: zasadnicza szkoła 181 9 4,97% zawodowa szkoła przysposabiająca do pracy technikum 72 7 9,72% liceum ogólnokształcące liceum profilowane technikum uzupełniające 158 55 34,81% 1,% liceum uzupełniające 1 1 1,% szkoła policealna 2 2 1,% wyższa 184 3 1,63% brak danych źródłowych 1298 27 15,95% Prawie 15% zarejestrowanych osób bezrobotnych z terenu powiatu grodziskiego nie posiadało zawodu. Najwięcej osób bez zawodu ma wykształcenie średnie ogólnokształcące oraz gimnazjalne i poniżej, czyli po szkołach, które nie nadają uprawnień do pracy w zawodzie. 23
4. Analiza rynku edukacyjnego W ramach analizy rynku edukacyjnego dokonuje się analizy liczby uczniów ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych oraz analizy absolwentów szkół ponadgimnazjalnych. Analiza liczby uczniów ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych pozwala określić potencjalny zasób siły roboczej wchodzącej na rynek. W przypadku zawodów nadwyżkowych, relatywnie duża liczba uczniów ostatnich klas, mogących podjąć zatrudnienie, przy niezmienionych warunkach po popytowej stronie rynku pracy, może przyczynić się do wzrostu bezrobocia w omawianym zawodzie. Wyklucza to również zasadność przeprowadzania szkoleń w obrębie uprawnień niezbędnych do wykonywania danego zawodu. Analiza ta umożliwi także określenie, czy deficyt występujący w danym zawodzie zostanie uzupełniony przez przyszłych absolwentów szkół ponadgimnazjalnych oraz czy uzasadnione jest przeprowadzenie szkoleń dla bezrobotnych w zakresie uprawnień warunkujących zatrudnienie w zadanym zawodzie. Źródło informacji do opisywanych analiz stanowią dane pochodzące z Systemu Informacji Oświatowej MEN o liczbie uczniów ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych zawodów i specjalności. Wyróżniona grupa w całości podlegała analizie. Plany edukacyjne przyszłych absolwentów zostały w niej pominięte, ponieważ absolwenci często kontynuują naukę poza miejscem stałego zamieszkania. Analiza została wykonana w oparciu o następujące dane: liczbę bezrobotnych absolwentów według ostatnio ukończonej szkoły (nazwa i typ szkoły ponadgimnazjalnej lub nazwa uczelni wyższej) oraz bezrobotnych i absolwentów wg zawodu i specjalności (w przypadku absolwentów szkół ponadgimnazjalnych i wyższych) lub kierunku kształcenia (w przypadku absolwentów szkół wyższych) z systemu Syriusz, liczbę uczniów ostatnich klas, w tym którzy zdali egzamin maturalny z Systemu Informacji Oświatowej MEN, liczbę absolwentów szkół ponadgimnazjalnych według zawodu i specjalności oraz ukończonej szkoły (nazwa i typ szkoły) z Systemu Informacji Oświatowej MEN, liczbę absolwentów szkół ponadgimnazjalnych, którzy zdali egzamin potwierdzający kwalifikacje zawodowe, według zawodu i specjalności oraz ukończonej szkoły (nazwa i typ szkoły) z Systemu Informacji Oświatowej MEN, liczbę absolwentów szkół wyższych według kierunków nauki oraz nazwy uczelni wyższej (badanie GUS), 24
liczbę studentów pierwszego i ostatniego roku studiów (badanie GUS). W niniejszej analizie za bezrobotnego absolwenta uważa się osobę, która w okresie do upływu 12 miesięcy od dnia określonego w dyplomie, świadectwie czy innym dokumencie potwierdzającym ukończenie szkoły lub zaświadczenie o ukończeniu kursu, pozostaje w rejestrze powiatowego urzędu pracy. Analiza absolwentów szkół ponadgimnazjalnych i wyższych opiera się na: 1. zestawieniu liczby bezrobotnych absolwentów zarejestrowanych w urzędzie pracy z łączną liczbą absolwentów, z uwzględnieniem posiadanego zawodu/specjalności (w agregacji do elementarnej grupy zawodów), ostatnio ukończonej szkoły (nazwa i typ szkoły) wskaźnik frakcji bezrobotnych wśród absolwentów 2. zestawieniu liczby bezrobotnych absolwentów zarejestrowanych w urzędzie pracy z łączną liczbą bezrobotnych, z uwzględnieniem posiadanego zawodu/specjalności (w agregacji do elementarnej grupy zawodów) wskaźnik frakcji absolwentów wśród bezrobotnych, 3. oszacowanie faktycznej frakcji absolwentów wchodzących na rynek pracy (dotyczy tylko absolwentów szkół ponadgimnazjalnych). Miernikiem służącym do identyfikacji elementarnych grup zawodów/kierunków nauki i szkół, w których absolwenci mają trudności ze znalezieniem pracy jest wskaźnik frakcji bezrobotnych wśród absolwentów: k BAt gdzie: WBA k t 25 BA A k t k t 1 *1 liczba bezrobotnych absolwentów według elementarnych grup zwodów/ kierunków nauki bądź typu szkoły (zasadnicza zawodowa, średnia ogólnokształcąca, średnia zawodowa i policealna, wyższa) bądź nazwy szkoły/uczelni stan na koniec grudnia/maja (np. 31.12.211 i 31.5.212), k A 1 liczba absolwentów szkół ponadgimnazjalnych/wyższych według elementarnych t grup zawodów/kierunku nauki bądź typu szkoły (zasadnicza zawodowa, średnia ogólnokształcąca, średnia zawodowa i policealna, wyższa) bądź nazwa szkoły/uczelni stan za poprzedni rok szkolny/akademicki. Powyższy wskaźnik informuje, jaki odsetek absolwentów w elementarnej grupie zawodów/kierunków nauki/szkoły k stanowią bezrobotni absolwenci w elementarnej grupie zawodów/kierunków nauki/szkoły k (w %). Miernik przyjmuje wartość od % (oznacza brak bezrobotnych wśród absolwentów według wybranej specyfikacji) do 1% (sytuacja, w której
każdy absolwent w elementarnej grupie zawodów/kierunku nauki/szkoły k jest zarejestrowany jako bezrobotny). Im niższe wskaźniki przyjmuje wartość, tym daną grupę elementarną zawodów/kierunku nauki/szkołę można uznać za bardziej dostosowaną do potrzeb lokalnego rynku pracy, gdyż jej absolwenci znajdują zatrudnienie w ciągu 6 lub 11 miesięcy od ukończenia szkoły. Można również sprawdzić, czy w miarę upływu czasu sytuacja absolwentów ulega poprawie. Efektem może być wykaz szkół z informacją na temat liczby absolwentów i odsetek bezrobotnych absolwentów po 6 i 11 miesiącach od ukończenia szkoły. Analiza ta ma na celu sprawdzenie, w jakim stopniu kompetencje i wiedza uzyskane w trakcie nauki zabezpieczają absolwentów przed koniecznością długotrwałego pozostawania w rejestrze urzędów pracy jako osoby bezrobotne. 4.1 Analiza uczniów ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych Tabela 14. Uczniowie ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych według elementarnych grup zawodów deficytowych, zrównoważonych oraz nadwyżkowych w 215 roku Zawody deficytowe Elementarna grupa zawodów Liczba uczniów Kod Nazwa ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych 1213 Kierownicy do spraw strategii i planowania 2353 Lektorzy języków obcych 2412 Doradcy finansowi i inwestycyjni 2511 Analitycy systemów komputerowych 323 Praktykujący niekonwencjonalne lub komplementarne metody terapii 4323 Pracownicy do spraw transportu 4415 Pracownicy działów kadr 7124 Monterzy izolacji 7315 Formowacze wyrobów szklanych, krajacze i szlifierze szkła 7549 Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy gdzie indziej niesklasyfikowani 8153 Operatorzy maszyn do szycia 8157 Operatorzy maszyn do prania 8172 Operatorzy maszyn i urządzeń do obróbki drewna 8331 Kierowcy autobusów i motorniczowie tramwajów 9411 Pracownicy przygotowujący posiłki typu fast food 9612 Sortowacze odpadów 26
Zawody nadwyżkowe Elementarna grupa zawodów Liczba uczniów Kod Nazwa ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych 2133 Specjaliści do spraw ochrony środowiska 2144 Inżynierowie mechanicy 2651 Artyści plastycy 3214 Technicy medyczni i dentystyczni 3341 Kierownicy biura 4414 Technicy archiwiści i pokrewni 5132 Barmani 7112 Murarze i pokrewni 7126 Hydraulicy i monterzy rurociągów 7212 Spawacze i pokrewni 7314 Ceramicy i pokrewni 7422 Monterzy i serwisanci instalacji i urządzeń teleinformatycznych 7523 Ustawiacze i operatorzy maszyn do obróbki i produkcji wyrobów z drewna 8121 Operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji i przetwórstwa metali 8182 Maszyniści kotłów parowych i pokrewni 8344 Kierowcy operatorzy wózków jezdniowych Z przeprowadzonej analizy wynika, że nie było uczniów ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych kształcących się w zawodach wykazanych jako deficytowe czy nadwyżkowe w powiecie grodziskim w 215 roku. 27
4.2. Analiza absolwentów szkół ponadgimnazjalnych Tabela 15. Liczba absolwentów oraz bezrobotnych absolwentów według typu szkoły w 215 roku Liczba absolwentów w roku szkolnym poprzedzającym rok sprawozdawczy Liczba bezrobotnych absolwentów Wskaźnik frakcji bezrobotnych absolwentów wśród absolwentów (%) Typ szkoły Ogółem Posiadający tytuł zawodowy* Stan na koniec grudnia roku poprzedniego Stan na koniec maja roku sprawozdawczego Stan na koniec grudnia roku poprzedniego Stan na koniec maja roku sprawozdawczego zasadnicza szkoła 65 26 3 4 4,62% 6,15% zawodowa szkoła przysposabiająca 3,%,% do pracy technikum 198 135 9 6 4,55% 3,3% liceum ogólnokształcące 392 24 7 6,12% 1,79% liceum profilowane liceum uzupełniające 1 szkoła policealna 27 6 1 2 3,7% 7,41% *Liczba absolwentów, którzy zdali egzamin potwierdzający kwalifikacje zawodowe 28
Typ szkoły zasadnicza szkoła zawodowa szkoła przysposabiająca do pracy Liczba absolwentów w roku szkolnym kończącym się w roku sprawozdawczym ogółem posiadający tytuł zawodowy* Liczba bezrobotnych absolwentów stan na koniec grudnia roku sprawozdawczego Wskaźnik frakcji bezrobotnych absolwentów wśród absolwentów (%) stan na koniec grudnia roku sprawozdawczego 33 33 1 3,3% 6 technikum 8 8 13 16,25% liceum ogólnokształcące 456 35 7,68% liceum profilowane liceum uzupełniające 1 szkoła policealna 2 2 3 15,% *Liczba absolwentów, którzy zdali egzamin potwierdzający kwalifikacje zawodowe Największy wskaźnik agregacji bezrobotnych wśród absolwentów w powiecie grodziskim występuje wśród absolwentów szkół zasadniczych i technikum. Co trzeci absolwent zasadniczej szkoły zawodowej był zarejestrowany w urzędzie pracy w 215 r. 29
5. Badanie kwestionariuszowe przedsiębiorstw Pełniejszy obraz kierunków oraz natężenia zmian zachodzących w strukturze kwalifikacyjno-zawodowej na lokalnym rynku pracy pozwoli nakreślić analiza zatrudnienia w oparciu o badanie kwestionariuszowe przedsiębiorstw. Badanie pośrednio pozwala na porównanie oczekiwań pracodawców z cechami osób zarejestrowanych jako bezrobotne. Do szczegółowych celów niniejszego badania zaliczono uzyskanie informacji o: dotychczasowych (ujęcie diagnostyczne) oraz planowanych (ujęcie prognostyczne) kierunkach zmian zatrudnienia oraz ich skali w przedsiębiorstwach. bieżącej strukturze zatrudnienia przedsiębiorstw, w podziale na wielkie grupy zawodów (zgodnie z Klasyfikacją Zawodów i Specjalności na potrzeby rynku pracy), planowanej strukturze zatrudnienia, z uwzględnieniem wielkich grup zawodów oraz umiejętności najbardziej pożądanych przez pracodawcę w danym zawodzie/specjalności, problemach zgłaszanych przez przedsiębiorstwa w procesie rekrutacji pracowników w ujęciu zawodów oraz umiejętności najczęściej brakujących kandydatom do pracy, roli powiatowych urzędów pracy w kwestii poszukiwania nowych pracowników przez lokalne firmy. Dodatkowo, wyniki badania stanowią podstawę do budowy prognoz o rocznym horyzoncie czasowym, co umożliwia określenie potencjału siły roboczej w ujęciu lokalnym, zarówno według wielkich grup zawodów, jak i zawodów/specjalności. Ankietyzacja przedsiębiorstw stanowi również źródło informacji odnośnie sposobów rekrutacji, udziału w tym procesie powiatowych urzędów pracy oraz umożliwia wskazanie trudności, jakie napotykają pracodawcy w procesie pozyskiwania nowych kandydatów do pracy. W Powiatowym Urzędzie Pracy w Grodzisku Mazowieckim badanie zrealizowane zostało na przełomie września i października 215 roku w postaci przeprowadzenia ustrukturyzowanych ankiet telefonicznych. Do badania wybrano losową próbę wygenerowaną z GUS. Liczba przedsiębiorstw ankietowanych wyniosła 24, spośród których na udział w badaniu zgodziło się 8 pracodawców (57 mikro, zatrudniających do 9 pracowników, 14 małych, zatrudniających od 1 do 49 osób, 8 średnich, zatrudniających od 5 do 249 osób, 1 zatrudniający powyżej 25 osób). Uzyskane od poszczególnych respondentów informacje stanowiły podstawę do obliczenia mierników diagnostycznych i prognostycznych dot. kondycji lokalnego rynku 3
pracy. Wyniki badania stanowią również podstawę wnioskowania o cechach kandydatów do pracy jakich oczekują potencjalni pracodawcy oraz barierach jakie napotykają w procesie rekrutacji nowych pracowników. W oparciu o warianty odpowiedzi znajdujące się w pytaniach do pracodawców odnoszących się do bieżącej sytuacji przedsiębiorstwa na rynku pracy wyliczane są wskaźniki zatrudnienia netto. Wskaźnik zatrudnienia netto, z punktu widzenia przedsiębiorstw, jest obliczany jako różnica frakcji odpowiedzi pozytywnych i negatywnych (po uwzględnieniu wag): gdzie: P a a N a a i 1 wpi wri Pi i 1 wpi wri Ni WZ *1, S a a S a a i 1wpi wri Si i 1 wpi wri Si P - liczba odpowiedzi pozytywnych, N - liczba odpowiedzi negatywnych, S - liczba obserwacji (łączna liczba przedsiębiorstw w próbie), i - numer obserwacji, i=1,,s, a wpi - waga próby dla i-tej obserwacji, a wri - waga rozmiaru dla i-tej obserwacji, Pi - wskazanie pozytywne dla i-tej obserwacji, N i - wskazanie negatywne dla i-tej obserwacji, Si - suma wszystkich wskazań dla i-tej obserwacji, W przypadku rezygnacji z wagi rozmiaru, do wzoru na wyliczenie wskaźnika zatrudnienia netto WZ należy w miejsce a wri wstawić wartość 1. Saldo odpowiedzi na dane pytanie diagnostyczne w okresie badawczym przyjmuje wartości od -1 do 1. Wartości ujemne oznaczają pogorszenie sytuacji w przedsiębiorstwie. Im wyższa wartość prezentowanych indeksów tym wyższy odsetek firm deklaruje niekorzystne zmiany w obszarze zatrudnienia. Natomiast wartości dodatnie wyliczanych indeksów oznaczają poprawę sytuacji firm na lokalnym rynku pracy. Im wyższa wartość wskaźnika tym wyższy odsetek przedsiębiorstw deklaruje korzystne zmiany w obrębie zatrudnienia. Wartość miernika równa oznacza, że odsetek firm deklarujących poprawę sytuacji jest równy odsetkowi firm sygnalizujących jej pogorszenie. Wartość ta możliwa jest również 31
do uzyskania w sytuacji, w której wszystkie firmy deklarują brak zmian w obszarze zatrudnienia. Wykres 6. Struktura badanych przedsiębiorstw pod względem liczby zatrudnionych pracowników Wykres 7. Struktura badanych przedsiębiorstw według rodzaju działalności 32
Wykres 8. Odsetek przedsiębiorstw deklarujących zmiany w zatrudnieniu w 215 roku. Wykres 9. Odsetek przedsiębiorstw deklarujących zmiany w zatrudnieniu w 215 roku. 13,51%. Wskaźnik zatrudnienia netto ogółem w 215 roku w powiecie grodziskim wyniósł 33
Tabela 16. Wskaźnik zatrudnienia netto według wielkich grup zawodów w 215 roku Wielkie grupy zawodów Wskaźnik zatrudnienia netto Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń 3,5 Pracownicy biurowi 7,16 Pracownicy przy pracach prostych 8,5 Pracownicy usług i sprzedawcy 7,16 Przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy 6,33 Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy 6,33 Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy 6,33 Siły zbrojne 2,51 Specjaliści 1,95 Technicy i inny średni personel 7,16 Wykres 1. Wskaźnik zatrudnienia netto według wielkich grup zawodów w 215 roku 34
Wykres 11. Struktura odpowiedzi przedsiębiorców deklarujących problemy z pozyskiwaniem nowych pracowników w 215 roku. Wykres 12. Struktura odpowiedzi przedsiębiorstw dotyczących sposobu poszukiwania nowych pracowników. 35
Wykres 13. Odsetek przedsiębiorstw przewidujących zmiany w zatrudnieniu w 216 roku. Wykres 14. Odsetek przedsiębiorstw przewidujących zmiany w zatrudnieniu w 216 roku. Prognozowany wskaźnik zatrudnienia netto ogółem w 216 roku w powiecie grodziskim wynosi 15,87%. 36
Tabela 17. Zawody w jakich najtrudniej znaleźć odpowiednich kandydatów do pracy. Elementarna grupa zawodów Inżynierowie gdzie indziej niesklasyfikowani Trudności z pozyskaniem pracowników Brakujące umiejętności i uprawnienia Odsetek wskazań odpowiedzi tak czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 7,69% komunikacja ustna / komunikatywność 7,69% obsługa komputera i wykorzystanie Internetu 7,69% obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych 7,69% planowanie i organizacja pracy własnej 7,69% przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 7,69% sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna 7,69% współpraca w zespole 7,69% wykonywanie obliczeń 7,69% wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie,% wniosków wywieranie wpływu,% zarządzanie ludźmi / przywództwo,% znajomość języków obcych,% Kelnerzy komunikacja ustna / komunikatywność 7,69% planowanie i organizacja pracy własnej 7,69% współpraca w zespole 7,69% czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w Kierowcy samochodów ciężarowych języku polskim,% obsługa komputera i wykorzystanie Internetu,% obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych,% przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność,% sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna,% wykonywanie obliczeń,% wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie 37,% wniosków wywieranie wpływu,% zarządzanie ludźmi / przywództwo,% znajomość języków obcych,% planowanie i organizacja pracy własnej 7,69% komunikacja ustna / komunikatywność 3,85% obsługa, montaż i naprawa urządzeń 3,85% technicznych przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 3,85% sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna 3,85% współpraca w zespole 3,85% wykonywanie obliczeń 3,85% czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim,% obsługa komputera i wykorzystanie Internetu,% wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków,%
Kierowcy samochodów osobowych i dostawczych wywieranie wpływu,% zarządzanie ludźmi / przywództwo,% znajomość języków obcych,% obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych 3,85% planowanie i organizacja pracy własnej 3,85% przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 3,85% sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna 3,85% współpraca w zespole 3,85% czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim,% komunikacja ustna / komunikatywność,% obsługa komputera i wykorzystanie Internetu,% wykonywanie obliczeń,% wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie,% wniosków wywieranie wpływu,% zarządzanie ludźmi / przywództwo,% znajomość języków obcych,% Kucharze komunikacja ustna / komunikatywność 7,69% planowanie i organizacja pracy własnej 7,69% współpraca w zespole 7,69% czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w Lekarze specjaliści (ze specjalizacją II stopnia lub tytułem specjalisty) języku polskim,% obsługa komputera i wykorzystanie Internetu,% obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych,% przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność,% sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna,% wykonywanie obliczeń,% wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie 38,% wniosków wywieranie wpływu,% zarządzanie ludźmi / przywództwo,% znajomość języków obcych,% czytanie ze zrozumieniem i pisaniem tekstów w języku polskim,% komunikacja ustna / komunikatywność,% obsługa komputera i wykorzystanie Internetu,% obsługa, montaż i naprawa urządzeń,% technicznych planowanie i organizacja pracy własnej,% przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność,% sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna,% współpraca w zespole,% wykonywanie obliczeń,% wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie,% wniosków wywieranie wpływu,% zarządzanie ludźmi / przywództwo,%
Nauczyciele kształcenia zawodowego Ogółem (bez względu na zawód) Piekarze, cukiernicy i pokrewni znajomość języków obcych,% komunikacja ustna / komunikatywność 7,69% czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim,% obsługa komputera i wykorzystanie Internetu,% obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych,% planowanie i organizacja pracy własnej,% przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność,% sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna,% współpraca w zespole,% wykonywanie obliczeń,% wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków,% wywieranie wpływu,% zarządzanie ludźmi / przywództwo,% znajomość języków obcych,% współpraca w zespole 3,39% sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna 3,36% przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 2,76% planowanie i organizacja pracy własnej 2,51% obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych 2,47% komunikacja ustna / komunikatywność 1,87% wykonywanie obliczeń 1,24% wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków,64% czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim,6% obsługa komputera i wykorzystanie Internetu,6% wywieranie wpływu,% zarządzanie ludźmi / przywództwo,% znajomość języków obcych,% sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna 7,69% współpraca w zespole 7,69% czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim,% komunikacja ustna / komunikatywność,% obsługa komputera i wykorzystanie Internetu,% obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych,% planowanie i organizacja pracy własnej,% przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność,% wykonywanie obliczeń,% wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków,% wywieranie wpływu,% zarządzanie ludźmi / przywództwo,% znajomość języków obcych,% 39
Robotnicy obróbki kamienia Specjaliści nauczania i wychowania gdzie indziej niesklasyfikowani Technicy elektrycy czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim,% komunikacja ustna / komunikatywność,% obsługa komputera i wykorzystanie Internetu,% obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych,% planowanie i organizacja pracy własnej,% przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność,% sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna,% współpraca w zespole,% wykonywanie obliczeń,% wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków,% wywieranie wpływu,% zarządzanie ludźmi / przywództwo,% znajomość języków obcych,% wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków 7,69% czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim,% komunikacja ustna / komunikatywność,% obsługa komputera i wykorzystanie Internetu,% obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych,% planowanie i organizacja pracy własnej,% przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność,% sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna,% współpraca w zespole,% wykonywanie obliczeń,% wywieranie wpływu,% zarządzanie ludźmi / przywództwo,% znajomość języków obcych,% czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim 7,69% komunikacja ustna / komunikatywność 7,69% obsługa komputera i wykorzystanie Internetu 7,69% obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych 7,69% planowanie i organizacja pracy własnej 7,69% przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność 7,69% sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna 7,69% współpraca w zespole 7,69% wykonywanie obliczeń 7,69% wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków,% wywieranie wpływu,% zarządzanie ludźmi / przywództwo,%,% znajomość języków obcych 4
Ustawiacze i operatorzy obrabiarek do metali i pokrewni obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych 7,69% sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna 7,69% czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim,% komunikacja ustna / komunikatywność,% obsługa komputera i wykorzystanie Internetu,% planowanie i organizacja pracy własnej,% przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność,% współpraca w zespole,% wykonywanie obliczeń,% wyszukiwanie informacji, analiza i wyciąganie wniosków,% wywieranie wpływu,% zarządzanie ludźmi / przywództwo,% znajomość języków obcych,% Wśród zawodów, w jakich przedsiębiorstwa mają problem ze znalezieniem odpowiedniego kandydata do pracy pracodawcy z terenu powiatu grodziskiego wskazywali m.in.: inżynierów, kelnerów, kierowców samochodów ciężarowych, kierowców samochodów osobowych i dostawczych, kucharzy, nauczycieli kształcenia zawodowego, piekarzy, cukierników i pokrewnych, specjalistów nauczania i wychowania gdzie indziej niesklasyfikowanych, techników elektryków oraz ustawiaczy i operatorów obrabiarek do metali i pokrewnych. Najczęściej wymieniane przez pracodawców umiejętności, których oczekują od kandydatów do pracy to: komunikatywność, obsługa komputera i wykorzystanie Internetu, planowanie i organizacja pracy własnej, współpraca w zespole i kreatywność. Tabela 18. Analiza odsetka ofert pracy zgłaszanych do urzędu pracy Odsetek ofert pracy zgłaszanych do PUP Wskaźnik struktury 1-1% 61,49 26-5% 24,24 76-1% 14,28 41
Wykres 15. Analiza odsetka ofert pracy zgłaszanych do urzędu pracy Tabela 19. Zawody, w których pracodawcy najczęściej zgłaszają oferty pracy do urzędu pracy Zawód Wskaźnik struktury Pozostali pracownicy obsługi biurowej 12,9% Przedstawiciel handlowy 1,62% Pozostali technicy wsparcia informatycznego i technicznego 7,59% Mechanik samochodów osobowych 7,41% Opiekun w domu pomocy społecznej* 7,41% Pielęgniarka 7,41% Robotnik gospodarczy 7,41% Technik prac biurowych* 7,41% Architekt wnętrz 5,31% Księgowy 5,31% Nauczyciel przedszkola 5,31% Serwisant sprzętu komputerowego 5,31% Sprzedawca* 5,31% Wykładowca na kursach (edukator, trener) 5,31% 42
Tabela 2. Analiza oceny przygotowania kandydatów do pracy w zawodach, w których pracodawcy zwiększyli zatrudnienie w badanym roku Zawód Wskaźnik struktury odpowiedzi (bardzo dobrze, raczej dobrze) Wskaźnik struktury odpowiedzi (bardzo źle, raczej źle) Dobrze vs. źle Frezer 1,%,% 1,% Kierownik działu informatyki 1,%,% 1,% Księgowy 1,%,% 1,% Lekarz ze specjalizacją I stopnia 1,%,% 1,% Monter / składacz okien 1,%,% 1,% Operator urządzeń do formowania 1,%,% 1,% wyrobów z tworzyw sztucznych Piekarz* 1,%,% 1,% Pozostali pracownicy obsługi biurowej 1,%,% 1,% Pozostali pracownicy wykonujący prace 71,63%,% 71,63% proste gdzie indziej niesklasyfikowani Przedstawiciel handlowy 1,%,% 1,% Rejestratorka medyczna 1,%,% 1,% Sprzedawca* 1,%,% 1,% Szlifierz metali 1,%,% 1,% Technik handlowiec* 1,%,% 1,% Technik prac biurowych* 1,%,% 1,% Technik urządzeń sanitarnych* 1,%,% 1,% Tokarz w metalu 1,%,% 1,% 43
6. Prognoza lokalnego rynku pracy Prognoza na szczeblu powiatu grodziskiego została przygotowana w oparciu o wybrane pytania uzyskane w ramach badania kwestionariuszowego przedsiębiorstw. Wnioskowanie na podstawie pytań o zmianie w wielkości oraz strukturze zatrudnienia na lokalnym rynku pracy, przygotowane zostało na 216 rok. Wykonane badanie dostarczyło jedynie informacji o prognozowanych kierunkach zmian obserwowanych w poszczególnych grupach zawodów, a nie o poziomie kształtowania się danego czynnika w zadanym momencie czasu. Dlatego w przypadku uzyskanych wyników, należy zwrócić uwagę nie tylko na to czy wyliczony wskaźnik przyjmuje wartość dodatnią czy ujemną (co świadczy o przewadze odpowiednio optymistycznych bądź pesymistycznych opinii respondentów), ale w szczególności na kierunek zmian. Zawodami, w których pracodawcy z terenu powiatu grodziskiego zamierzają zwiększyć zatrudnienie są między innymi: specjaliści, pracownicy usług i sprzedawcy, a także operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń. Do umiejętności i cech szczególnie istotnych dla pracodawców u potencjalnych pracowników, których planują zatrudnić należy wymienić: wyuczony zawód, doświadczenie zawodowe, dodatkowe uprawnienia, umiejętność pracy w zespole, komunikatywność, planowanie i organizacja pracy własnej, obsługa komputera. Prognozowany wskaźnik zatrudnienia netto ogółem w 216 roku wynosi 15,87%. Tabela 21. Prognozowany wskaźnik zatrudnienia netto dla wielkich grup zawodów w216 roku. Wielkie grupy zawodów Prognozowany wskaźnik zatrudnienia netto Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń 6,96% Pracownicy biurowi 3,86% Pracownicy przy pracach prostych 3,86% Pracownicy usług i sprzedawcy 9,18% Przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy,% Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy,% Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy,% Siły zbrojne,% Specjaliści 1,31% Technicy i inny średni personel 5,83% 44
Wykres 16. Prognozowany wskaźnik zatrudnienia netto dla wielkich grup zawodów w 216 roku Tabela 22. Zawody, w jakich firmy mają zamiar zatrudniać pracowników w nadchodzącym roku Zawód Wskaźnik struktury Przedstawiciel handlowy 12,84% Kucharz* 8,56% Księgowy 5,97% Lekarz ze specjalizacją I stopnia 5,97% Magazynier 5,97% Robotnik gospodarczy 5,97% Technik prac biurowych* 5,97% Sprzedawca* 5,12% Kelner* 4,28% Kierowca samochodu osobowego 4,28% Monter / składacz okien 4,28% Nauczyciel przedszkola 4,28% Pomoc kuchenna 4,28% Pośrednik w obrocie nieruchomościami 4,28% Szwaczka ręczna 4,28% Technik handlowiec* 4,28% Wykładowca na kursach (edukator, trener) 4,28% 45