Forex nie tylko dla spekulantów Możliwość osiągnięcia dużych stóp zwrotu przyciąga na rynek forex wielu inwestorów, którzy w krótkim terminie chcieliby zarobić duże pieniądze. Zdarzają się inwestorzy potrafiący w ciągu kilku miesięcy pomnożyć swój kapitał 5-10 razy, jednak są to dość rzadkie przypadki. Rynek forex daje wiele możliwości inwestycyjnych, ale stwarza też duże ryzyko poniesienia strat. Z jednej strony wiele platform internetowych oferuje bardzo duże dźwignie finansowe (1:100, 1:200 i więcej). Przy dźwigni 1:100 do otwarcia pozycji o wielkości 100 tys. euro wystarczy mieć depozyt sto razy mniejszy, w wysokości tysiąca euro. Średnia dzienna zmiana kursu euro w pierwszej połowie 2009 roku wyniosła 2 centy. W ciągu dnia możemy liczyć na zarobki sięgające nawet 100%. Z drugiej strony duże dźwignie finansowe są niebezpieczne jeśli nie potrafimy z nich korzystać. Rzadko zdajemy sobie sprawę, że po zajęciu pozycji rynek potrafi zwrócić się przeciwko nam. Najczęściej inwestorzy nie biorą pod uwagę możliwości poniesienia straty. Tymczasem seria strat zdarza się nawet najlepszym zawodowym inwestorom, którzy przez wiele lat utrzymują się z gry na rynku. Najczęstsze błędy jakie popełniamy to doprowadzenie do pojawienia się dużej straty oraz otwieranie zbyt dużych pozycji. Analiza to nie wszystko Wielu inwestorów sądzi, że wystarczy dobra znajomość analizy technicznej, że dostarczy ona narzędzia do osiągnięcia dużych zysków. Rzadko zwraca się uwagę na takie aspekty inwestowania jak opracowanie systemu zawierania transakcji, zarządzanie pieniędzmi i kontrola nad bardzo silnymi emocjami. Te elementy są równie ważne jak dobra znajomość analizy technicznej. Stworzenie systemu zawierania transakcji prowadzi do tego, że proces inwestowania staje się bardziej obiektywny. Unikamy w ten sposób podejmowania decyzji pod wpływem emocji. Zarządzanie pieniędzmi to najkrócej rzecz ujmując kontrola wielkości otwieranych pozycji w relacji do naszego kapitału, oraz minimalizacja ryzyka związanego z inwestowaniem. Wreszcie bardzo istotny jest czynnik psychologiczny. Gra na rynkach z dużą dźwignią finansową dostarcza dużo emocji, wymaga dużej dyscypliny i silnych nerwów. Zasady inwestowania Inwestujemy na rynkach po to aby zyskać. Z tego wynika, że naczelną zasadą każdego inwestora powinna być ochrona kapitału. Niestety najczęściej zapomina się o tym. To co różni doświadczonych traderów od przeciętnych inwestorów to: 1. Umiejętność szybkiego ucinania strat, podczas gdy przeciętny inwestor często doprowadza do tego, że przyjmują one ogromne rozmiary. 2. Akceptacja dużych zysków, podczas gdy przeciętnie zadawalamy się niewielkim zyskiem. 3. Kontrola ryzyka, w pojedynczej transakcji na ryzyko wystawiana jest niewielka część (2-3%) kapitału przeznaczonego na grę na rynku. Wielu inwestorów uważa to za zbytnią ostrożność i ryzykuje znacznie więcej (10-20% i więcej). 4. Cierpliwe szukanie okazji na rynku, tzn. wyszukiwanie takich transakcji dla których stosunek zysk/ryzyko jest co najmniej 3:1. analizy@globtrex.com Strona 1
Tnij straty Wielu doświadczonych traderów zwraca uwagę, że ważniejsze jest zamknięcie pozycji niż jej otwarcie. Umiejętne zamknięcie pozycji pozwala na unikanie dużych strat oraz na osiąganie dużych zysków. Jeśli tego nie potrafimy, to łatwo doprowadzimy do dużej straty i często zdarzać się będzie marnowanie okazji na rynku. Zamiast dużych zysków, będą one znacznie mniejsze. Umiejętność szybkiego ucinania strat jest ważniejsza od akceptacji dużych zysków z tego względu, że nawet jedna czy dwie duże straty potrafią doprowadzić do zakończenia gry na rynku. Efektem dwóch pierwszych czynników jest to, że doświadczony inwestor w długim terminie uzyskuje dodatnią stopę zwrotu (suma zysków jest większa od strat). W przypadku przeciętnego inwestora najczęściej w długim terminie wystąpi ujemna stopa zwrotu. Po kilku udanych transakcjach przychodzi jedna albo dwie, które potrafią zrujnować rachunek. W pojedynczej transakcji nie możemy dopuścić do straty więcej niż 2-3% kapitału. Ryzykując w pojedynczej transakcji 25% kapitału, po dwóch stratach pozostaje nam już tylko połowa kapitału. Odrobienie strat jest wtedy bardzo trudne a często już wręcz niemożliwe. Poluj na bezpieczne okazje Ostatni czynnik jest również bardzo ważny. Szacowanie stosunku zysk/ryzyko nie jest proste, bo wymaga już postawienia prognozy. Polowanie na dużą okazję na rynku np. na ruch na eurodolarze o zasięgu nie 1-2 centa, ale o zasięgu 5-10 centów wymaga ogromnej cierpliwości i dyscypliny wewnętrznej. Wiele potencjalnych transakcji o niewielkim zasięgu cenowym musimy wtedy odrzucić. Nie jest to proste dla aktywnych inwestorów. Najczęściej przeciętny inwestor poluje na niewielkie okazje na rynku, na ruchy znacznie poniżej 1 centa, które występują wiele razy w ciągu każdego dnia. W ten sposób od góry ogranicza się możliwy do osiągnięcia zysk. Z drugiej strony mamy niewielki wpływ na to aby zmniejszyć ryzyko (zlecenia obronne typu stop loss nie mogą być zbyt blisko). W ten sposób stosunek zysk/ryzyko zmniejsza się do 1:1. Taka transakcja na rynku jest zbyt ryzykowna by w nią wchodzić. Równie dobrze można zagrać w rzut monetą gdzie szansa wygranej jest podobna. Uważaj na fałszywe sygnały Gra na rynku forex jest również o tyle niebezpieczna, że stosując metody analizy technicznej nie możemy ustrzec się fałszywych sygnałów (żadna metoda na rynku nie daje 100% skuteczności). Często mając otwartą długą pozycję na jakiejś parze walutowej rynek potrafi się dosyć mocno cofnąć. Duża dźwignia finansowa (i najczęściej zbyt duża pozycja) powoduje, że nie wytrzymujemy napięcia i pozycja zostaje zamknięta ze stratą. Po czym rynek ponownie idzie w górę i po jakimś czasie okazuje się, że pozycja ta mogłaby przynieść duże zyski. Na rynku akcji (bez dźwigni) najczęściej nie byłoby problemu. Niewielką stratę zawsze można przeczekać. Na rynku walutowym jest inaczej. Duża dźwignia i otwarcie zbyt dużej pozycji powodują, że niewielki błąd przekłada się od razu na dużą stratę. Bardzo ważną kwestią jest też rozumienie tego co się dzieje na wykresach. Do analizowania rynków walutowych nie są konieczne wyszukane narzędzia analizy technicznej. Często bardzo skuteczna jest gra na analizy@globtrex.com Strona 2
ważne poziomy wsparcia i oporu oraz zniesienia Fibonacciego. Przebicie ważnego wsparcia (oporu) wywołuje często silne ruchy na rynku. Umiejętne wejście w pozycję gdy rynek jest już rozpędzony, a więc po wystąpieniu ważnego sygnału, potrafi zmniejszyć ryzyko poniesienia straty. Często jednak inwestorzy kombinują i starają się uprzedzać ważne sygnały lub też polować na punkty zwrotne na rynku. Stosowanie takiej strategii wcześniej czy później prowadzi do strat. Trend is your friend O wiele lepsza i pewniejsza jest gra z trendem. Są gracze, którzy uważają, że prognozowanie do jakiego poziomu ceny mogą dotrzeć jest zbyt ryzykowne. Skupiają się oni na wyłapywaniu silnych trendów możliwie jak najszybciej gdy się tylko zaczną kształtować. Po otwarciu pozycji starają się wykorzystać taki trend aż do pierwszych technicznych sygnałów jego zakończenia. Metoda gry z trendem jest dosyć prosta i skuteczna. PRAKTYKA Przejdźmy do przykładu z rynku. Bardzo ciekawa była sytuacja na wykresie franka do złotówki (CHF/PLN). Po kilkumiesięcznym okresie wzrostów w lutym br. nastąpiło wyraźne osłabnięcie trendu wzrostowego (patrz wykres poniżej). Od 3 dekady lutego do pierwszej połowy marca odbicia od linii trendu były dosyć słabe. Wskazywało to, że kolejna próba przebicia wsparcia w postaci linii trendu może się udać i w efekcie dojdzie do większych spadków. Na wykresie poniżej przedstawione są dwa silne sygnały sprzedaży w postaci: 1) przełamania linii trendu wzrostowego oraz 2) przełamania ważnego minimum na poziomie 3.06 PLN. 3.4 CHF/PLN 1:1 3.4 3.2 3.2 3.0 3.06 3.0 2.8 2.86 2.8 2.6 2.6 2.4 2.4 27 3 10 17 November 24 1 8 15 22 5 12 19 26 2 9 December 2009 February 16 23 2 9 March 16 23 30 6 April Rozpatrzmy dwóch inwestorów. Pierwszy otwiera pozycję krótką (gra na osłabienie franka) zaraz po przełamaniu linii trendu wzrostowego (nastąpiło to 10-go marca na poziomie 3.1760 PLN). Drugi otwiera pozycję krótką później, w dniu 12-go marca dopiero po przełamaniu ważnego wsparcia na poziomie 3.06 analizy@globtrex.com Strona 3
PLN. Nasza prognoza z pierwszej połowy marca zakładała silne spadki (patrz nasze dzienne biuletyny walutowe z 10-go i 12-go marca). Docelowy zasięg prognozowaliśmy na rejon 2.87 PLN, gdzie znajdowało się silne wsparcie. Prognoza z pierwszej połowy marca spełniła się bardzo dobrze, gdyż dno wypadło na poziomie 2.8606 PLN. W pierwszym przypadku można było zarobić 3.17-2.87 =30 groszy. W drugim 3.06-2.87 =19 groszy. W realnej rynkowej sytuacji nie należy liczyć na to, że po pierwsze prognoza się tak dobrze sprawdzi, po drugie bardzo rzadko udaje się zamknąć pozycję bardzo blisko dna. Ponadto niektórzy gracze wolą poczekać na potwierdzenie przełamania wsparcia, co opóźni otwarcie pozycji i zmniejszy zysk. Występują również poślizgi cenowe. Nasi dwaj inwestorzy w ciągu kilku dni zarobili 30 i 19 groszy. Co przy dźwigni 1:50 daje nam stopy zwrotu odpowiednio 437% i 311%. Na koniec przejdźmy do odpowiedzi, co się może wydarzyć na rynku walutowym a konkretnie na dolarze. Dobrym płynnym rynkiem jest eurodolar (EUR/USD). Od połowy czerwca, czyli już 3 tygodnie trwa walka w którą stronę podąży eurodolar. Czy dojdzie do przełamania ważnego i krytycznego wsparcia w postaci szczytu z marca (1.3735 USD) czy też dojdzie do przełamania czerwcowego szczytu (1.4337 USD) co otworzyłoby drogę do dalszych wzrostów (patrz na wykres poniżej). EUR/USD 1:1 1.4337 3 1.4200 1.4100 1 1.3735!! 1.3 1.3 2 1.2457 November 2009 February March April May June July August September Cierpliwe czekanie na sygnał może przynieść duże korzyści inwestycyjne. Gdyby zrealizował się pierwszy scenariusz (czerwona linia) to spadki mogłyby nas doprowadzić co najmniej w rejon dołków z końca 2008 roku i początku 2009 roku. Znajdują się one w rejonie 1.2328-1.2457 USD. Prognozowany zasięg spadków wyniósłby aż 13 centów. analizy@globtrex.com Strona 4
Z kolei skuteczna obrona wsparcia w rejonie 1.3735 USD (niebieska linia) mogłaby skutkować jeszcze powrotem do czerwcowego szczytu (1.4337 USD) i jego przekroczeniem. Co daje nam ruch o zasięgu 6-10 centów. Który scenariusz będzie zrealizowany? Na chwilę obecną bardziej realny jest scenariusz spadkowy. Składa się na to ocena aktualnej sytuacji na światowych rynkach akcji, gdzie po silnym kilkumiesięcznym odbiciu powinno dojść co najmniej do silnej korekty. Natomiast główne indeksy w USA mogą jeszcze ustanowić nowe minima. Sławomir Dębowski główny analityk Globtrex.com analizy@globtrex.com Strona 5