The ICHEIC Program for Holocaust Education in Europe Seminarium w Yad Vashem dla edukatorów z województwa kujawsko pomorskiego 14 26 października 2012 r. www.kpcen-torun.edu.pl

Seminarium jest częścią programu Zachować pamięć. Historia i kultura dwóch narodów i efektem podpisanej dwustronnej umowy pomiędzy Instytutem Yad Vashem i Ośrodkiem Rozwoju Edukacji w Warszawie. Celem seminarium jest poszerzenie wiedzy, oraz doskonalenie metod pracy polskich nauczycieli, wymiana doświadczeń w zakresie edukacji o Holokauście, a także współpraca dotycząca badań o Holokauście w Polsce i w Izraelu. Projekt realizuje zobowiązania wynikające z umowy między Rządem RP a Rządem Izraela o współpracy kulturalnej, naukowej i oświatowej.

Koordynator krajowy Programu ze strony Polski Pani Ewa Bobińska, edukator Ośrodka Rozwoju Edukacji w Warszawie Koordynator Programu ze strony Izraela Pan Alex Dancyg, edukator Istytutu Yad Vashem w Jerozolimie Koordynator regionalny Programu w województwie kujawskopomorskim Pani Iwona Michałek, konsultant Kujawsko Pomorskiego Centrum Edukacji nauczycieli w Toruniu

Jad Waszem (lub Jad wa Szem; hebr., ושם,יד ang. Yad Vashem), nazwa oficjalna: Yad Vashem The Holocaust Martyrs' and Heroes' Remembrance Authority ("Instytut Pamięci Męczenników i Bohaterów Holocaustu Jad Waszem") Instytut składa się z Nowego Muzeum Historycznego wraz z Salą Imion, gdzie przechowywane są dane o ofiarach Holokaustu, Izby Pamięci, dwóch galerii sztuki, synagogi, archiwum i biblioteki, Doliny Zabitych Wspólnot i Międzynarodowej Szkoły Nauczania o Holokauście. W całym Jad Waszem posadzone są drzewa upamiętniające Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata nie Żydów, którzy bezinteresownie ratowali Żydów w czasie Holokaustu, niejednokrotnie ryzykując własne życie.

W seminarium uczestniczyło 19 edukatorów z woj. kujawskopomorskiego

BRAMA WEJŚCIOWA YAD VASHEM

YAD VASHEM WIDOK NA MUZEUM PAMIĘCI

15 października 2012 r. Po uroczystym otwarciu seminarium, Alex Dancyg przypomniał podstawowe terminy i daty związane z wkładem polskich Żydów w tradycję i religię żydowską, a prof. Karol Yaron Becker znakomitą polszczyzną opowiadał o różnych tożsamościach żydowskich w międzywojennej Polsce. O istocie Judaizmu i 9 regułach wg. których toczy się życie wierzących Żydów barwnie opowiedział Rabi Yishoyah Balog. Orid Margaliot opiekunka naszej grupy i edukatorka Yad Vashem, przedstawiła z wielkim zaangażowaniem warsztat dla uczniów liceum o życiu Żydów polskich przed 1939 r.

Orid Margaliot Warsztat prezentacja materiałów edukacyjnych dla młodzieży licealnej dotyczących życia Żydów w Polsce przed Holocaustem

Ruchoma jednostka edukacyjna Żydzi w Polsce przed II Wojną Światową

Sala, w której odbywała się większość zajęć naszego seminarium (Siedzący po lewej stronie Alex Dancyg koordynator ze strony Izraela)

Tematyka zajęć i ich intensywność sprawiała, że nawet przerwy stanowiły czas ożywionych dysusji

Wieczór spędziliśmy ucząc się tańców i pieśni izraelskich

16 października 2012 r. Od rana rozpoczęliśmy zwiedzanie Instytutu. Orid Margaliot pokazała nam edukacyjną część kampusu, salę pamięci z wiecznie palącym się ogniem, nowoczesną synagogę, w której eksponowane są, uratowane z różnych części Europy, fragmenty wystroju przedwojennych synagog oraz używane przed i w czasie Holokustu przedmioty kultu religijnego. Ogromne wrażenie na wszystkich zrobiła Dolina Gmin miejsce, gdzie upamiętniono wszystkie gminy żydowskie w większości już nieistniejące. Shira Magen poprowadziła warsztat o antysemityźmie i nietolerancji, a Yeal Eagelstein, podejście do edukacji o Holokauście dostosowane do wieku

Makieta campusu Instytutu Yad Vashem

Sala pamięci najwyższe miejsce w Yad Vashem

Sala Pamięci

Część edukacyjna Instytutu

Dolina Gmin Kamienny labirynt i zapisy upamiętniające wszystkie gminy żydowskie istniejące w Europie przed Zagładą

Na kamieniach zapisano nazwy wszystkich gmin żydowskich istniejących przed Zagładą

Tego dnia mieliśmy też możliwość skorzystania z zasobów bogatego archiwum Yad Vashem szukaliśmy, przy pomocy bardzo życzliwej Polki Bogny Skoczylas Paulisz, informacji o Żydach z naszych miejscowości. Wielu z nas znalazło materiały, które z pewnością wykorzystają na swoich zajęciach. Pracownica Centrum Pedagogicznego zapoznała nas z zasobami tej części Yad Vashem to tam nauczyciele mogą dostać wszelka pomoc, gdy realizują ten trudny okres w swoich szkołch. Pod koniec tego interesującego dnia Orid zapoznała nas ze stroną internetową Yad Vashem zwłaszcza z jej polską częścią i możliwością wyszukiwania potrzebnych materiałów.

Poszukiwania w archiwum Instytutu

17 października 2012 r. Dr. Simcha Epstein w interesujący sposób przedstawił dwa zagadnienia Od antysemityzmu do ideologii nazistowskiej i Prześladowania Żydów w nazistowskich Niemczech. Yiftach Meiri opowiedział o życiu Żydów w gettach, o różnych strukturach gett i ich administracji. Tego dnia zwiedziliśmy pierwszą część Nowego Muzeum Historycznego, które z racji sposobu prezentacji, różnorodności zasobów i zagadnień, które porusza, na zawsze pozostaje w pamięci.

Trójkątna bryła Nowego Muzeum Historycznego

CIEMNOŚĆ I ŚWIATŁO ZAGŁADA I OCALENIE PRZESZŁOŚĆ I NOWE ŻYCIE

18 października 2012 r. W tym dniu poznawaliśmy życie w gettach. Warsztat o życiu codziennym w getcie warszawskim poprowadziła Yael Eagdelstein a o życiu kulturalnym w getcie wileńskim Shlomid Dunkelblum Steiner. Yiftach Meiri opowiedział o żydowskich przywódcach w gettach. Dr Daniel Uziel przedstawił ewolucję Ostatecznego Rozwiązania i szczegółowo zapoznał nas z Operacją Barbarossa, która była punktem zwrotnym w Holokauście. Pod koniec dnia zwiedziliśmy drugą część Nowego Muzeum Historycznego.

Sala Imion tu zgromadzono dokumenty dotyczące 4,5 spośród 6 mln ofiar Zagłady

Symboliczne wyjście z Muzeum skrzydła otwierające się na światło i nowe osiedla jerozolimy

Nowe Muzeum Historyczne

18 października 2012 r. Wieczorem poznawaliśmy poezję izraelską poeta Eliasz Cohen przeczytał nam po hebrajsku swoje wiersze.

19 października 2012 r. Wczesnym rankiem wyruszyliśmy na północ Izraela. Celem była twierdza Masada i Morze Martwe. Udało nam się zobaczyć dolinę najstarszego miasta świata Yeryho. Przewodnik interesująco opowiadał o historii i życiu Żydów w tych miejscach oraz ich znaczeniu dla współczesnego państwa Izrael. Po południu mieliśmy niepowtarzalną okazję poznać obrzędowość Szabatu. Orid opowiedziała o roli kobiety w kultywowaniu tego święta, uczestniczyliśmy w modlitwie w synagodze kobiety w babińcu a mężczyźni w sali głównej (niezapomniana jest radość z jakążydzi wielbią Boga słowem, śpiewem i tańcem). Orid i Alex zorganizowali nam też kolację szabatową z tradycyjną chałką i winem.

Dolina Jerycha

Masada tajemnicza twierdza na pustyni

Morze Martwe zadziwiające i niezwykłe

20 października 2012 r. Z uwagi na Szabat, podczas którego Jerozolima pustoszeje, pozamykane są sklepy i nie jeżdżą nawet tramwaje i taksówki, pojechaliśmy zobaczyć miejsca związane z Chrześcijaństwem zwiedziliśmy Nazaret, Kafarnaum, jezioro Tyberiadzkie i Starą Jerozolimę

Nazaret Bazylika Zwiastowania

Na dziedzińcu wizerunki Matki Boskiej ze wszystkich państw świata

Kana

Jezioro Tyberiadzkie

Kafarnaum miasto, w którym żył Jezus w początkach jego nauczania

Muzeum archeologiczne

Muzeum archeologiczne

21 października 2012 r. Rano pojechaliśmy na Górę Oliwną, gdzie ksiądz katolicki odprawił dla chętnych mszęśw. i opowiedział o historii tego miejsca. W salach dydaktycznych Instytutu Daniel Rosenga poprowadził warsztat jak to było możliwe? Studium sprawców i świadków, Orid Margaliot warsztaty: Album Auschwitz rodzina Lilly Jacob i Bajka dzieci z getta Łódzkiego. Yiftach Meiri omówił temat ratowania Żydów Sprawiedliwi Wśród Narodów Świata.

Widok na Jerozolimę z Góry Oliwnej

Góra Oliwna

Praca warsztatowa, wykorzystanie materiałów dydaktycznych przez polskich nauczycieli. Bajka dzieci z getta łódzkiego.

Warsztat Jak to było po ludzku możliwe studium sprawców i świadków

Drzewo pomnik wśród drzew posadzonych dla Sprawiedliwych wśród Narodów Świata

Kiedy zabrakło miejsca na kolejne drzewka, powstał Ogród Sprawiedliwych, gdzie nazwiska tych, którzy ratowali Żydów są spisywane na tablicach.

22 października 2012 r. Orid Margaliot w specjalnej sali kinowej przedstawiła możliwości wykorzystania filmu w nauczaniu o Holokauście. Pracowaliśmy również w grupach podczas warsztatu Shiry Magen pt. Zaprzeczanie Holokaustowi. Zwiedzaliśmy tez Wzgórze Herzla, gdzie pochowano wszystkie osoby, które miały swój wkład w powstanie państwa Izrael. Tego dnia zwiedziliśmy też dalszą część campusu Yad Vasehm, a przede wszystkim Salę dzieci.

Wzgórze Herzla

Pomnik symbolizujący dzieci zabite podczas Zagłady

Podczas Zagłady zginęło 1,5 mln. dzieci. Rodzice jednego z nich doprowadzili do powstania Sali dzieci.

Sala Dzieci to miejsce niezwykłe. W zupełnej ciemności pali się 5 świec. Ich płomyki odbijają się w nieskończonej liczbie luster, którymi wyłożona jest sala. Z głośników płynie dźwięk odczytywanych imion, nazwisk, wieku i pochodzenia dzieci, które zostały zgładzone. Tego miejsca nie można zapomnieć.

22 października 2012 r. Wieczorem Alex Dancyg zabrał nas do Tel Avivu miasta nowoczesnego, gdzie w odróżnieniu od Jerozolimy, życie toczy się przez całą dobę w restauracjach, knajpkach i na plaży a ludzie częściej ubierają się w dżinsy i bawełnianą bluzkę nie zapominając o makijażu.

Tel Aviv nowoczesne miasto, tętniące życiem

Tel Aviv

23 października 2012 r. Wykład Zaprzeczanie Holokaustowi wygłosiła Shira Magen, a Jacke Metzger pokazał jak można uczyć o Holokauście wykorzystując poezję. Alex Dancyg naświetlił nam różnorodne podejście do Holokaustu przez społeczeństwo Izraela. Orid Margaliot pokazała nam bogate zbiory Muzeum Sztuki w Yad Vashem i poprowadziła warsztat dotyczący pracy ze świadectwami ocalonych. Wieczorem po kolacji Alex Dancyg omówił scenę polityczną we współczesnym Izraelu.

Symboliczne rzeźby na ścianach Muzeum Sztuki

24 października 2012 r. Wizyta w szkole liceum dla dziewcząt Tehila była ekscytująca, ponieważ mogliśmy zapytać Panią dyrektor szkoły o szczegóły dotyczące organizacji edukacji w Izraelu, ale i o programy, sposoby oceniania itp.. Uczennice, które były w Polsce i odwiedziły nie tylko miejsca pamięci, ale i polskie liceum opowiadały o swoich wrażeniach i miło było usłyszeć, że Polska to kraj przyjazny a one chciałyby jeszcze raz do nas przyjechać.

Wizyta w szkole

Spotkanie w szkole pozwoliło nam nie tylko dowiedzieć się, jak przebiegają wizyty młodzieży izraelskiej w Polsce, ale też poznać system edukacji

24 października 2012 r. Szczególne wrażenie na nas wszystkich zrobiła rozmowa z małżeństwem ocalonym z Holokaustu Gienią i Nachum Manor. Życie swoje zawdzięczają Schindlerowi, a ich znakomita polszczyzna, humor i sposób narracji sprawił, że wszyscy poczuliśmy podziw i radość ze spotkania.

Spotkanie z ocalonymi Gienią i Nachum Manor

Możliwość spotkania i bezpośredniej rozmowy z ocalonymi, to wyjątkowe doświadczenie.

Drzewko Oskara i Emili Schindlerów

24 października 2012 r. Spotkanie z izraelskimi przewodniczkami po Polsce sprawiło, że poczuliśmy, jak ważne jest przygotowanie młodzieży do wizyt w miejscach pamięci. Mówiły o tym, jak oprowadzają młodzież, jakie uczucia towarzyszą młodym ludziom podczas tych wizyt. Po południu Orid pokazała nam teren Yad Vashem, a szczególnie rosnące na całym terenie drzewka Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata najwięcej jest drzewek Polaków!

Teren Instytutu wypełniony jest pamiątkami, symbolami, obiektami, które mają przypominać i uczyć Autentyczny wagon, którym transportowano Żydów do Auschwitz

Replika Pomnika Powstania w Gettcie Warszawskim

Świadkowie, ocaleni, pomnik w Ogrodzie Sprawiedliwych

Dziedziniec części edukacyjnej Instytutu

25 października 2012 r. Ostatni dzień w Izraelu to dużo wyjątkowych wrażeń. Spotkanie z Aloną Frankel, ocalonym z Holokaustu dzieckiem a obecnie znakomitą pisarką, piszącą dla dzieci i dorosłych. Piękny literacki język, urok osobisty i pogoda ducha Alony wprawiły nas w dobry nastrój mimo zbliżającego się rozstania z Izraelem. Wieczorem Orid i Alex zorganizowali kolację pożegnalną w sympatycznej restauracji. Przed wręczeniem dyplomu świadczącego o ukończeniu seminarium, każdy z uczestników musiał odpowiedzieć na jedno pytanie związane z naszym seminarium. Było świetne jedzenie, wspomnienia i żal, że to już koniec.

Spotkanie z Aloną Frankel

Życzliwość, pogoda ducha i niezwykła osobowość Alony pozostaną w naszej pamięci

Pożegnalna kolacja

26 października 2012 r. W nocy, na lotnisko odprowadził nas Alex Dancyg. Jego obecność sprawiła, że czuliśmy się bezpiecznie. On czuwał nad nami, dawał wskazówki, tłumaczył. Troska o bezpieczeństwo kraju, sprawia, że na lotnisku Ben Guriona sprawdza się wszystko i wszystkich. Większość osób z naszej wyprawy musiała przejść szczegółową kontrolę bagażu. Każdy z nas wiózł ze sobą wiele ciężkich i wielkoformatowych pomocy dydaktycznych i dlatego nasze bagaże zwracały uwagę obsługi lotniska i podróżnych.

Ostatnie chwile na lotniku w Tel Avivie

Opracowanie Iwona Michałek Anna Jurewicz

Opracowanie Iwona Michałek Anna Jurewicz