INFORMACJA LOKALNA O ZAWODZIE INŻYNIER ELEKTRONIK kod 215201 Zakres tematyczny informacji 1) Zadania zawodowe oraz profil kompetencyjny zawodu 2) Sytuacja zawodu na rynku pracy 3) Prognozy na rynku pracy barometr zawodów 4) Kształcenie i doskonalenie w zawodzie 5) Informacje dodatkowa 6) Możliwości i warunki zatrudnienia w zawodzie w krajach Unii Europejskiej, ANEKS Wojewódzki Urząd Pracy w Toruniu, Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej w Bydgoszczy, Aktualizacja: Bydgoszcz, czerwiec 2017 r.
1. ZADANIA ZAWODOWE ORAZ PROFIL KOMPETENCYJNY Inżynier elektronik (kod 215201) to jeden z 2455 zawodów ujętych w obowiązującej od 1 stycznia 2015 r. klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy (Dz. U. z 2014 r. poz. 1145 z późn, zm.). W poprzedniej wersji klasyfikacji, obowiązującej w okresie od 1 lipca 2010 r. do 31 grudnia 2014 r., zawód ten miał tę samą nazwę i kod. Opis zawodu precyzuje następujące zadania: opracowywanie koncepcji nowych rozwiązań konstrukcyjnych sprzętu elektronicznego profesjonalnego i powszechnego użytku; opracowywanie standardów i norm na osprzęt oraz standardów wartości sygnałów wejściowych i wyjściowych w urządzeniach elektronicznych, zgodnie z zaleceniami międzynarodowych organizacji metrologicznych; opracowywanie nowych rozwiązań systemów, układów i urządzeń pomiarowych dla pomiarów konwencjonalnych i automatycznych; opracowywanie i projektowanie zintegrowanych systemów automatyki, regulacji i pomiarów sterowanych komputerowo; kierowanie pracami montażowymi, pracami nad uruchomieniem i strojeniem modułów i urządzeń elektronicznych w procesie produkcji i w czasie uruchamiania w miejscu instalowania; projektowanie, konstruowanie i nadzór nad produkcją urządzeń wyspecjalizowanych, np. z dziedziny techniki elektroniki medycznej; projektowanie nowych rozwiązań sprzętu optoelektronicznego; projektowanie i montaż przetworników wielkości mechanicznych; opracowywanie i nadzorowanie technologii produkcji układów mikroprocesorowych. 1 PROFIL KOMPETENCYJNY 2 dla grupy Specjaliści nauk fizycznych, matematycznych i technicznych (grupa duża 3 21) Przykładowe zawody dla grupy Specjaliści nauk fizycznych, matematycznych i technicznych: chemik, biotechnolog, inżynier technologii chemicznej, inżynier inżynierii materiałowej, inżynier organizacji i planowania produkcji, inżynier rolnictwa, inżynier elektronik, inżynier elektryk, inżynier biocybernetyki i inżynierii biomedycznej, inżynier automatyki i robotyki, inżynier technologii żywności, optoelektronik, grafik komputerowy DTP, projektant wzornictwa przemysłowego, matematyk, logistyk, specjalista do spraw ubezpieczeń społecznych, itp. Kompetencje to cechy/dyspozycje osoby, w zakresie wiedzy, umiejętności i postaw, pozwalające realizować zadania zawodowe na wymaganym poziomie/efekty. Kompetencje są obserwowalne i mierzalne dzięki temu, że przejawiają się w zachowaniu. Podlegają procesowi uczenia się, są dynamiczne, zmienne w czasie, rozwijają się w ramach zdobywanego doświadczenia. Pozwalają określić, w jakich zadaniach, na jakim stanowisku, przyszły pracownik będzie mógł efektywnie wykorzystać swój potencjał. Tempo ich rozwoju 1 http://psz.praca.gov.pl/rynek-pracy/bazy-danych/klasyfikacja-zawodow-i-specjalnosci/wyszukiwarka-opisow-zawodow/- /klasyfikacja_zawodow/litera/a 2 NBK Narzędzie do badania kompetencji. Podręcznik dla doradców zawodowych, Warszawa 2014 r. 3 Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 7 sierpnia 2014r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania, DZ.U. z 2014r. poz.1145
zależy od zmiennych zewnętrznych (otoczenia) oraz względnie trwałych dyspozycji (osobowość, inteligencja). 4 Są uniwersalne (transferowalne), wykorzystywane w różnych zadaniach i różnych obszarach funkcjonowania. Dla grupy Specjaliści nauk fizycznych, matematycznych i technicznych określono 4 kompetencje, tj.: Kompetencja 1 Zdolności analityczne i podejmowanie decyzji: to rozumienie złożonych sytuacji relacji zachodzących pomiędzy różnymi elementami. Analizowanie informacji i danych, dostrzeganie zależności, wyciągania na ich podstawie wniosków i podejmowanie trafnych decyzji. Kompetencja 2 Sumienność w dążeniu do rezultatów: rozumiana jako wysoka efektywność realizacji zadań w ściśle określonym terminie z należytą starannością, uwzględniającą własne kompetencje i możliwości. Determinacja w działaniu i osiąganie zakładanych rezultatów przez utrzymanie odpowiedniego tempa oraz jakości pracy, nawet w obliczu trudności. Kompetencja 3 Gotowość do podnoszenia kwalifikacji: otwartość na wiedzę i na zadania umożliwiające jej zdobycie. Wykorzystywanie napotkanych problemów jako okazji do rozwoju. Chęć eksperymentowania i podejmowania nowych zadań. Staranna analiza sukcesów i porażek oraz traktowanie tych drugich jako cennej lekcji. Kompetencja 4 Obsługa komputera z wykorzystaniem Internetu: to korzystanie z dostępnych urządzeń technicznych (np. komputerów, drukarek, skanerów) i aplikacji komputerowych do usprawnienia realizacji zadań. Swobodne przeglądanie stron internetowych w celu szybkiego dotarcia do informacji przydatnych ze względu na wykonywane obowiązki. Skuteczne wyszukiwanie w sieci potrzebnych wiadomości, formułowanie poleceń wyszukiwania w taki sposób, aby zapewniały szybkie dotarcie do źródeł na odpowiednim poziomie merytorycznym, bez konieczności sprawdzania przypadkowych rezultatów wyszukiwania. Zestaw kompetencji może się różnić od podanych wyżej kompetencji, w zależności od wymagań pracodawcy w konkretnym zawodzie i na konkretnym stanowisku. Zróżnicowane będzie również natężenie każdej z kompetencji. 4 Jurek P., Analiza wybranych metod oceny kompetencji zawodowych, artykuł w książce pod red. A. Witkowski, T. Listwan, Kompetencje a sukces zarządzania organizacją, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2008
2. SYTUACJA NA RYNKU PRACY W analizowanym okresie obserwujemy przewagę liczby rejestracji osób bezrobotnych nad liczbą zgłoszonych wolnych miejsc pracy i aktywizacji zawodowej do urzędów pracy w województwie kujawsko-pomorskim. Najwięcej ofert pracy odnotowano w 2016 r. W 2016 roku do urzędów pracy zgłosiło się 5 bezrobotnych w okresie do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki w zawodzie. Rok wcześniej w województwie kujawsko-pomorskim odnotowano największa liczbę tych osób (12).
W latach 2012-2014 zawód ten sklasyfikowany został jako zawód nadwyżkowy 5, tzn. taki, na który na rynku pracy jest mniejsze zapotrzebowanie niż liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie. Od 2015 roku Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej zmieniło metodologię prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych. 6 Według nowej metodologii zamiast wskaźnika intensywności nadwyżki/deficytu zawodów dokonuje się wyboru zawodów deficytowych i nadwyżkowych na podstawie trzech wskaźników: wskaźnika dostępności ofert pracy, wskaźnika długotrwałego bezrobocia oraz wskaźnika płynności bezrobotnych. Wprowadzona zmiana spowodowała, że sytuacja znacznej części zawodów pozostaje nieokreślona nie przynależy do żadnej z grup, ponieważ żaden ze wskaźników nie osiągnął wymaganego poziomu. W 2015 i 2016 roku zawód ten nie został sklasyfikowany do zawodów deficytowych, zrównoważonych lub nadwyżkowych 7 5 Podziału na zawody deficytowe, zrównoważone i nadwyżkowe dokonuje się na podstawie wskaźnika intensywności nadwyżki (deficytu) wyrażonego jako iloraz liczby zgłoszonych wolnych miejsc pracy i miejsc aktywizacji zawodowej w badanym okresie, w danym zawodzie i liczby zarejestrowanych bezrobotnych w badanym okresie, w danym zawodzie. Zawody deficytowe to takie, dla których wskaźnik przekracza wartość 1,1; zawody zrównoważone to te, dla których wartość wskaźnika mieści się w przedziale od 0,9 do 1,1; natomiast zawody nadwyżkowe to te, w których przypadku wskaźnik wynosi poniżej 0,9. 6 Wskaźnik dostępności ofert pracy: iloraz średniomiesięcznej liczby bezrobotnych w danej grupie zawodów, w badanym okresie i średniomiesięcznej liczby wolnych miejsc pracy dostępnych w PUP i Internecie w danej grupie zawodów, w badanym okresie. Wskaźnik długotrwałego bezrobocia: iloraz liczby długotrwale bezrobotnych w danej grupie zawodów, w końcu okresu i liczby zarejestrowanych bezrobotnych w danej grupie zawodów, w końcu okresu. Wskaźnik płynności bezrobotnych: iloraz odpływu bezrobotnych w danej grupie zawodów, w badanym okresie i napływu bezrobotnych w danej grupie zawodów, w badanym okresie. 7 Źródła danych: Sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy.
3. PROGNOZY RYNKU PRACY BAROMETR ZAWODÓW Z badania Barometr zawodów prognozującego zapotrzebowanie na pracowników w 2017 r. wynika, że w grupie zawodów Specjaliści elektroniki, automatyki i robotyki na terenie województwa kujawsko-pomorskiego występuje duży deficyt poszukujących pracy. Deficyt poszukujących pracy dotyczy powiatów: grudziądzkiego, miasta Grudziądza, brodnickiego, rypińskiego, golubsko-dobrzyńskiego, toruńskiego, miasta Torunia, bydgoskiego, miasta Bydgoszczy, grudziądzkiego, miasta Grudziądza, inowrocławskiego oraz żnińskiego. W powiatach: świeckim, chełmińskim, wąbrzeskim, lipnowskim, aleksandrowskim i radziejowskim obserwujemy równowagę popytu i podaży na rynku pracy. 8 Wykres 3. Prognoza na 2017 w Polsce. Relacja między dostępną siłą roboczą a zapotrzebowaniem na pracowników SPECJALIŚCI ELEKTRONIKI, AUTOMATYKI I ROBOTYKI. 8 Źródło: www.barometrzawodów.pl
Wykres 4. Prognoza na 2017 w województwie kujawsko pomorskim. Relacja między dostępną siłą roboczą a zapotrzebowaniem na pracowników SPECJALIŚCI ELEKTRONIKI, AUTOMATYKI I ROBOTYKI. 4. KSZTAŁCENIE I DOSKONALENIE W ZAWODZIE Zawód inżynier elektronik można zdobyć na 1 uczelni wyższej w województwie kujawsko pomorskim na kierunku Elektronika i telekomunikacja (szczegóły ANEKS). Ten kierunek studiów cieszy się popularnością. W 2016 r. studia z kwalifikacjami dla tego zawodu ukończyło łącznie 52 absolwentów. Naukę kontynuowało 297 studentów.
PODSTAWA PRAWNA KSZTAŁCENIA W odniesieniu do studiów wyższych, zasady kształcenia są regulowane m.in. przez następujące przepisy: Ustawa z dnia 22 grudnia 2015 r. o zasadach uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej Dz.U. z 2016r, poz.65 http://isap.sejm.gov.pl/detailsservlet?id=wdu20160000065 Ustawa z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym Dz.U. 2005 nr 164 poz. 1365 z późn. zm (akt posiada tekst jednolity Dz.U. 2016 poz. 1842) http://isip.sejm.gov.pl/detailsservlet?id=wdu20051641365 Ustawa z dnia 18 marca 2011 r. o zmianie ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym, ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki oraz o zmianie niektórych innych ustaw Dz. U. Nr 84 poz. 455 (tekst ujednolicony) http://isap.sejm.gov.pl/detailsservlet?id=wdu20110840455 Ustawa z dnia 22 grudnia 2015 r. o Zintegrowanym Systemie Kwalifikacji Dz. U. z 2016 r.poz. 64 (tekst ujednolicony) http://isip.sejm.gov.pl/detailsservlet?id=wdu20160000064+2016%2401%2415&mi n=1 Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 26 września 2016 r. w sprawie charakterystyk drugiego stopnia Polskiej Ramy Kwalifikacji typowych dla kwalifikacji uzyskiwanych w ramach szkolnictwa wyższego po uzyskaniu kwalifikacji pełnej na poziomie 4 poziomy 6 8 D.U. z2016r, poz. Poz. 1594 http://isap.sejm.gov.pl/detailsservlet?id=wdu20160001594&min=1 9 9 Opracowanie własne na podstawie bip Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego http://www.bip.nauka.gov.pl/ustawyakty-sw/ i internetowego systemu aktów prawnych
Aktualna informacja o szkoleniach przydatnych dla zawodu technik elektronik, dostępna w Rejestrze Instytucji Szkoleniowych: http://ris.praca.gov.pl, przez wyszukiwarkę, w obszarze: Technika i handel artykułami technicznymi, w tym: mechanika, metalurgia, energetyka, elektryka, elektronika, telekomunikacja, miernictwo, naprawa i konserwacja pojazdów; kod-16. 5. INFORMACJE DODATKOWE http://elportal.pl/ea/index.html - strona poświęcona elektronice (i nie tylko) analogowej www.krzysztofg.elb.vectranet.pl - Elektronik Hobbysta http://mikrokontrolery.net - serwis poświęcony tematyce programowania mikrokontrolerów: http://www.elektroda.pl - portal elektroniczny udostępniający bogate zasoby z dziedziny elektroniki oraz forum dyskusyjne LITERATURA CZASOPISMA: Serwis Elektroniki: www.serwis-elektroniki.com.pl Międzynarodowy magazyn elektroników konstruktorów Elektronika Praktyczna : www.ep.com.pl Miesięcznik dla elektroników Elektronika dla Wszystkich : www.edw.com.pl Magazyn Młody Technik : www.mt.com.pl LITERATURA: Oferta wydawnicza Wydawnictwa BTC: http://wydawnictwo.btc.pl Oferta wydawnicza Wydawnictwa Komunikacji i Łączności: www.wkl.com.pl Oferta wydawnicza Wydawnictw Naukowo Technicznych: www.wnt.pl Elektronika z Excelem, Witold Wrotek, wydawnictwo: Helion. Układy elektroniczne analogowe i cyfrowe. Andrzej Filipkowski, wydawnictwo: Wydawnictwa Naukowo Techniczne Elektronika. John Watson, wydawnictwo: Komunikacji i Łączność Opracowała: Patrycja Nowak doradca zawodowy Akceptowała: Elżbieta Słowińska Kierownik CIiPKZ w Bydgoszczy WUP w Toruniu, Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej w Bydgoszczy 6. MOZLIOWŚCI I WARUNKI ZATRUDNIENIA W ZAWODZIE W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ Dostęp do rynków pracy krajów Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG). W państwach należących do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) swobodny przepływ pracowników jest prawem podstawowym pozwalającym obywatelom danego państwa EOG podjąć pracę w innym państwie należącym do EOG na tych samych warunkach jak obywatele wybranego państwa. Polacy, podejmujący legalną pracę w innym państwie EOG, mają takie same prawa i obowiązki jak pracownicy lokalni.
Informacja dla osób poszukujących pracy w zawodzie inżynier elektronik w krajach EOG: Osoba chcąca podjąć pracę jako inżynier elektronik w jednym z krajów EOG, powinna sprawdzić czy zawód ten nie jest w tym kraju regulowany, co wiąże się z oficjalnym uznaniem kwalifikacji i doświadczenia zawodowego. Każdy kraj EOG decyduje o uregulowaniu zawodu, dlatego też może się zdarzyć, że dany zawód jest regulowany w jednym kraju, podczas gdy w innych nie będzie regulowany. Aby sprawdzić, czy zawód inżynier elektronik jest regulowany należy skorzystać z wyszukiwarki na portalu Twoja Europa prowadzonym przez Komisję Europejską: http://ec.europa.eu/internal_market/qualifications/regprof/index.cfm?action=homepage Obecnie w czterech krajach EOG zawód inżynier elektronik jest regulowany, są to: Grecja, Islandia, Czechy i Portugalia. W przypadku braku informacji o danym zawodzie w powyższej wyszukiwarce lub w razie potrzeby uzyskania dodatkowych informacji, należy zgłosić się do jednego z punktów informacyjnych utworzonych w tym celu w każdym z krajów EOG (tzw. contact points): http://ec.europa.eu/internal_market/qualifications/contact/national_contact_points_en.htm Zapotrzebowanie na osoby z zawodem inżynier elektronik wg Europejskiego Portalu Mobilności Zawodowej http://eures.europa.eu Z danych dostępnych na portalu EURES wynika, że dla osób z tym zawodem zgłoszonych zostało 3983 ofert pracy z 23 krajów EOG. Najwięcej ofert pracy dla inżynierów elektroników znajduje się w Belgii (1820 ofert), Niemczech (1287 ofert), Wielkiej Brytanii (333oferty), Holandii (140 ofert) i Szwecji (78 ofert) - dane wg stanu na dzień 18.05.2017 r. Osoby ubiegające się o pracę w zawodzie inżynier elektronik w krajach EOG powinny mieć wykształcenie wyższe techniczne (elektronika), dysponować doświadczeniem w konstruowaniu i naprawie urządzeń elektronicznych oraz mieć wszechstronną wiedzę w zakresie elektroniki. Ponadto inżynier elektronik powinien umieć obsługiwać sprzęt diagnostyczny (oscyloskop, multimetr, generator funkcyjny) oraz posiadać dobrą znajomość obsługi komputera. Należy pamiętać, że najczęściej pracodawcy oczekują od pracownika biegłej znajomości języka angielskiego lub języka kraju, w którym zamierzają podjąć pracę. Przykładowe stawki płacy brutto w zawodzie inżynier elektronik w wybranych krajach: Wielka Brytania: 36000-45000 funtów/rok, Niemcy 3709-4836 Euro euro/m-c. Opracowała: Beata Baranowska pośrednik pracy, WUP w Toruniu, Wydział Pośrednictwa Pracy OZ WUP w Bydgoszczy
ANEKS Tabela 1. BEZROBOTNI ORAZ WOLNE MIEJSCA PRACY I AKTYWIZACJI ZAWODOWEJ W ZAWODZIE INŻYNIER ELEKTRONIK W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO POMORSKIM W LATACH 2012-2016 Wyszczególnienie Bezrobotni zarejestrowani W OKRESIE OGÓŁEM Bezrobotni według stanu NA KONIEC OKRESU Osoby do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki W OKRESIE OGÓŁEM Osoby do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki NA KONIEC OKRESU Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej OGÓŁEM Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej NA KONIEC OKRESU Ilość kandydatów /1 ofertę pracy 2016 24 16 5 0 14 1 1,7 2015 51 26 12 4 9 0 5,7 2014 28 22 4 0 7 0 4 2013 42 30 8 1 10 0 4,2 2012 42 25 6 2 13 0 3,2 Tabela 2. ABSOLWENCI i STUDENCI UCZELNI WYŻSZYCH KIERUNEK ELEKRONIKA I TELEKOMUNIKACJA W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO POMORSKIM W LATACH 2012 2016 OGÓŁEM UTP Bydgoszcz Wyszczególnienie Liczba absolwentów stan na rok: Liczba studentów stan na dzień 30 listopada 2012 2013 2014 2015 2016 2012 2013 2014 2015 2016 ogółem 182 110 85 82 52 482 349 273 297 297 studia pierwszego stopnia z tytułem inżyniera 70 42 39 41 25 292 254 195 175 178 studia pierwszego stopnia z tytułem x x x x x x x x x x licencjata studia magisterskie jednolite 57 x x x x x x x x x studia drugiego stopnia 55 68 46 41 27 114 77 74 121 109 po ostatnim roku bez egzaminu x x x x x 76 18 4 1 10 ogółem 182 110 85 82 52 482 349 273 297 297 studia pierwszego stopnia z tytułem inżyniera 70 42 39 41 25 292 254 195 175 178 studia magisterskie jednolite 57 x x x x x x x x x studia drugiego stopnia 55 68 46 41 27 114 77 74 121 109 po ostatnim roku bez egzaminu x x x x x 76 18 4 1 10