POZ jaki jest obecnie i jaki być powinien? Ewa Borek, Fundacja MY Pacjenci 20.01.17
Odwrócona piramida kosztów 2015 Wydatki publiczne Pozostałe 11,9 mld Wydatki prywatne Lecznictwo szpitalne 33,2 mld AOS 12,5 mld Leki 8 mld Leki 22,5 mld AOS 5,6 mld POZ 8,8 mld Dane na podstawie sprawozdania z działalności NFZ 2015 i Diagnozy społecznej 2015. mypacjenci@gmail.com
Źródła wiedzy o opiece w POZ Wyniki ankiety badającej poziom satysfakcji pacjenta w POZ, luty 2016, Raport z badania NFZ Sprawozdania z działalności NFZ
POZ w liczbach raport NFZ Liczba placówek POZ w Polsce 9300 miejsc udzielania świadczeń, 6200 podmiotów/umów Umowy lekarz+pielęgniarka+położna stanowią 50% umów W 2014 roku w POZ udzielono 147 mln świadczeń dla 37 mln zadeklarowanych osób Liczba świadczeń POZ/rok/obywatela 3,94/rok kobiety 4,3, mężczyźni 3,3 Liczba wykonanych badań diagnostycznych w 2014 roku - 100 mln Koszty działalności POZ w 2014 roku - 7,7 mld pln Koszt przeciętnej porady POZ w 2014 roku 52 pln Na podstawie Podstawowa opieka zdrowotna, potencjał i jego wykorzystania, raport NFZ, Warszawa luty 2016 oraz Sprawozdanie z działalności NFZ za rok 2014, Warszawa, czerwiec 2015
Kto korzysta z porad POZ?
Informacje o badaniu Metoda badania: ankieta internetowa Okres zbierania danych: sierpień-wrzesień 2014 Liczebność próby: 1612 respondentów będących opiekunami 2104 dzieci Grupy tematyczne: 1. Finansowanie opieki pediatrycznej 2. Organizacja opieki pediatrycznej w poradni POZ 3. Edukacja zdrowotna dla rodziców 4. Przestrzeganie przez rodziców zaleceń personelu medycznego 5. Książeczka Zdrowia Dziecka 6. Potrzeby i opinie rodziców
KORZYSTANIE Z PORADNI W ZWIĄZKU Z WIZYTAMI I SZCZEPIENIAMI ZE ZDROWYM DZIECKIEM/DZIEĆMI W WIEKU 0-5 LAT Wyłącznie prywatnej (pokrywasz koszty wizyt u pediatry z własnej kieszeni lub posiadasz abonament na leczenie) 6% Dziecko nie jest objęte opieką medyczną Zarówno 1% publicznej, jak i prywatnej 25% Mieszkam i leczę siebie i moje dzieci za granicą 3% Wyłącznie publicznej POZ (nie płacisz za wizyty u pediatry) 65% N=1611 90% respondentów korzysta z opieki pediatrycznej oferowanej w ramach NFZ. Z prywatnej opieki pediatrycznej korzysta 31% ankietowanych.
POWÓD NIEKORZYSTANIA Z OPIEKI W PUBLICZNEJ PORADNI POZ 45% 40% 35% 30% 25% 20% 39% N=307 (6% OGÓŁU RESPONDENTÓW NIEKORZYSTAJĄCYCH Z OPIEKI PUBLICZNEJ) 40% 15% 10% 9% 9% 5% 2% 2% 0% długie terminy poradnia nieczynna w godzinach wieczornych negatywna ocena kompetencji i postawy lekarza brak pediatry rezygnacja ze szczepień korzystamy tylko podczas szczepień
PRZECIETNE KOSZTY WIZYTY PRYWATNEJ U PEDIATRY 50% 45% 40% 35% 30% 25% 45% 20% 15% 17% 14% 14% 10% 5% 0% bezpłatna (w ramach abonamentu) 2% poniżej 50 zł 50-100 zł 100-150 zł powyżej 150 zł Średni koszt prywatnej wizyty pediatrycznej wynosi 93 zł. N=1040
OPIEKA LEKARSKA NAD DZIECKIEM/DZIEĆMI W PUBLICZNEJ PORADNI POZ Nie wiem 1% Inny specjalista Lekarz w trakcie specjalizacji z pediatrii / medycyny rodzinnej 1% 1% Lekarz pediatra 77% Lekarz rodzinny 23% N=1454 0% 25% 50% 75% 100% Jak podaje Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia, w 2013 roku liczba pracujących w zakładach POZ (łącznie w ramach umów cywilno-prawnych i na podstawie stosunku pracy) lekarzy rodzinnych wynosiła 6 895, a pediatrów 5 540. Blisko 75% pediatrów jest w wieku 50 i więcej lat.
ZNAJOMOŚĆ BEZPOŚREDNIEGO NUMERU TELEFONU KONTAKTOWEGO DO LEKARZA Nie mam takiej możliwości kontaktu z lekarzem ; 42% Tak, mam możliwość kontaktu z lekarzem POZ ; 21% N=1607 Tak, mam możliwość kontaktu zarówno z lekarzem POZ jak i prywatnym 10% Tak, mam możliwość kontaktu z lekarzem prywatnym ; 27% Możliwość kontaktu z lekarzem POZ ma 31% respondentów, z lekarzem prywatnym - 37%.
PRZYPOMNIENIA NP. TELEFONICZNE PORADNI POZ O TERMINIE ZBLIŻAJĄCEJ SIĘ WIZYTY PROFILAKTYCZNEJ, BILANSU ZDROWIA LUB SZCZEPIENIA DZIECKA Bardzo często; 4% Często; 7% Zawsze; 12% Rzadko; 16% Nie pamiętam; 4% Nigdy; 57% N=1452 73% respondentów twierdz, że POZ nie przypomina lub rzadko przypomina o wizycie. 23% POZ przypomina o wizycie.
N=1611 LEKARZ LUB PIELĘGNIARKA POZ PODCZAS WIZYTY W PRZYCHODNI Z DZIECKIEM ZDROWYM BADAJĄ: Rozwój emocjonalny Rozwój ruchowy (siadanie, chodzenie, raczkowanie) Jądra i napletek u chłopców Postawę i wygląd nóg i stóp dziecka Stawy biodrowe dziecka Obwód głowy dziecka i umieszcza je na siatkach Masę ciała i wzrost dziecka i umieszcza je na Nie wiem Nie Tak Rozwój mowy Ciśnienie krwi Słuch dziecka Wzrok dziecka 7% 13% 20% 28% 22,76% 28% 28% 33% 40% 40,30% 54% 50% 46% 52% 45% 61% 64% 67% 73% 70% 88% 85% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Najlepiej przebadane aspekty zdrowia dzieci w POZ to masa ciała i wzrost, obwód głowy, rozwój ruchowy, ocena stóp i stawów biodrowych. Zaniedbania obszary oceny zdrowia dziecka to w POZ badanie ciśnienia krwi, słuchu, wzroku oraz rozwoju emocjonalnego dzieci.
SPOSÓB UMAWIANIA SIĘ NA WIZYTĘ Z DZIECKIEM ZDROWYM W PORADNI POZ 80% 73% Możliwości Oczekiwania 70% 60% 63% 58% 50% 40% 39% 30% 20% 23% 20% 16% 10% 0% Osobiście w rejestracji przychodni Telefonicznie 1% Online mailowo lub przez odpowiedni formularz Umawiam termin na poprzedniej wizycie 2% Inne 1% N=1611
PRZEPROWADZENIE EDUKACJI ZDROWOTNEJ DLA RODZICÓW NA TEMAT ŻYWIENIA DZIECKA PRZEZ LEKARZA, PIELĘGNIARKĘ LUB POŁOŻNĄ POZ PODCZAS WIZYTY PATRONAŻOWEJ LUB KONTROLNEJ Z DZIECKIEM ZDROWYM Położna POZ 4% 7% 15% 21% 52% 2% Zawsze Pielęgniarka POZ 9% Często 23% Trudno powiedzieć 9% 57% Rzadko Nigdy 10% 28% Lekarz POZ 16% 17% 28% N=1453 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% Położna i pielęgniarka POZ odgrywa najmniejszą rolę w edukacji rodziców w tym zakresie (odpowiednio 19% i 11%).
ZADOWOLENIE Z OPIEKI LEKARSKIEJ W POZ NAD DZIECKIEM Bardzo zadowolon y 9% Bardzo niezadowolon y 4% Niezadowolon y 16% Zadowolon y 44% Trudno powiedzieć 27% N=1452 Ponad połowa rodziców tj. 53% respondentów jest zadowolona bądź bardzo zadowolona z usług opieki zapewnionej przez POZ.
PRZYCZYNY, DLA KTÓRYCH RODZIC NIE POLECA LEKARZA POZ INNYM 7% 6% 6% N=582 5% 4% 3% 2% 1% 0% 0% Nie - nie życzliwy/miły 3% Nie - brak zaufania Nie - niekompetentny/ stawia błedne diagnozy 2% Nie - nie ma czasu/ nie słucha/ nie odpowiada na pytania 1% Nie - ma zły kontakt z dzieckiem Wśród głównych przyczyn niezadowolenia z lekarza jest postrzeganie go jako niekompetentnego, niewzbudzającego zaufania bądź takiego, który nie udziela wystarczających informacji bądź nie nawiązuje kontaktu z dzieckiem.
Jaki jest obecnie? Dobra dostępność świadczeń w POZ Zadowolenie rodziców z opieki lekarskiej w POZ POZ nie zapewnia rodzicom poczucia bezpieczeństwa w sytuacji choroby dziecka POZ nie wykorzystuje narzędzi komunikacji z rodzicami Niedostosowani opieki profilaktycznej nad dziećmi w POZ do potrzeb rodziców, aktualnych wyzwań i problemów zdrowia publicznego tj. radykalizmy żywieniowe, otyłość, ruchy antyszczepionkowe Wymagająca poprawy jakość opieki nad dziećmi w POZ Nie jest w pełni wykorzystany potencjał opieki i wsparcia, jaki mógłby sprawować POZ w systemie ochrony zdrowia, a zwłaszcza możliwości średniego personelu medycznego Konieczna jest zmiana podziału zadań i odpowiedzialności między lekarzem i personelem medycznym w POZ
POZ jaki być powinien?
Cele i zadania docelowego POZ Utrzymać jak najdłużej zdrowych w zdrowiu Edukacja zdrowotna Profilaktyka Utrzymać chorych z chorobami przewlekłymi w stanie stabilnym bez zaostrzeń Koordynacja leczenia Leczenie specjalistyczne Zmniejszanie skali hospitalizacji Zaufanie, odpowiedzialność i bezpieczeństwo zdrowotne Wspieranie odchodzenia od medycyny interwencyjnej do prewencyjnej
Trzy filary obecnego POZ pozostają bez zmian Stawka kapitacyjna 144 pln/rok Lista aktywna 2750 pacjentów Lekarz rodzinny + pielęgniarka + położna
Nowy zespół w starym składzie POZ Lekarz POZ Pielęgniarka POZ Położna POZ
Nowy zespół POZ Lekarz rodzinny/pediatra/ginekolog Pielęgniarka/położna Dietetyk Psycholog Fizjoterapeuta Edukator zdrowotny Farmaceuta
Sposoby finansowania w POZ Stawka kapitacyjna System mieszany: stawka zadaniowo-kapitacyjna
Stawka kapitacyjna Stawka kapitacyjna roczna Lekarz POZ Pielęgniarka POZ
System mieszany Stawka kapitacyjn a Za poradę Finansowanie położnej POZ
FAKT ODBYCIA PORADY PATRONAŻOWEJ PRZEZ LEKARZA POZ 6% 33% 61% N=1454 Tak Nie Nie pamiętam Porada patronażowa lekarza POZ powinna się odbyć w okresie pierwszych dwu tygodni od urodzenia dziecka i może się odbyć w poradni lub w domu.
LICZBA WIZYT PIELĘGNIARKI POZ W DOMU 2 razy 4% Więcej niż 2 razy 3% Nie pamiętam 3% 1 raz 19% 0 razy 71% N=1454 Pielęgniarka powinna odbyć wizytę patronażową w domu dziecka w 3-4 miesiącu życia i ewentualnie w 9 miesiącu życia, jeśli stwierdzono problemy zdrowotne lub pielęgnacyjne.
LICZBA WIZYT PATRONAŻOWYCH POŁOŻNEJ POZ PO URODZENIU DZIECKA Więcej niż 4 razy 19% Nie pamiętam 2% 0 razy 8% 1 raz 20% 4 razy 18% N=1611 3 razy 14% 2 razy 19% Położna powinna odwiedzić dziecko i matkę w domu 4-6 razy w okresie pierwszych dwóch miesięcy po urodzeniu. Położna odwiedziła 37% respondentów zgodnie z obowiązującym schematem 4-6 wizyt w pierwszych dwu miesiącach życia. Do 8% dzieci położna nie dotarła w ogóle.
Mechanizm finansowania a jakość świadczeń w POZ 1. Mechanizm finansowania świadczeń POZ w ramach opieki profilaktycznej nad dziećmi w wieku 0-5 lat ma wpływ na stopień i jakość realizacji zadań określonych w standardach takiej opieki profilaktycznej. 2. Mechanizm stawki kapitacyjnej jako jedynej formy finansowania nie wywiera korzystnego wpływu na stopień i jakość realizacji zadań określonych w standardach opieki profilaktycznej. 3. Mieszany system finansowania opieki profilaktycznej realizowanej przez personel medyczny w POZ pozytywnie wpływa na jakościowe i ilościowe parametry oceny pracy personelu medycznego w opinii rodziców dzieci w wieku 0-5 lat.
Stawka kapitacyjna nie motywuje personelu POZ do poprawy jakości świadczonych usług. Stawka kapitacyjna Opłata za świadczenie Opłata za efekt leczenia
Co się powinno zmienić? Powinien ulec zmianie podział zadań i odpowiedzialności między lekarzem i personelem medycznym POZ w kierunku powierzenia temu personelowi większej liczby zadań związanych z opieką nad osobami zdrowymi, profilaktyką i edukacją zdrowotną. personel Lekarz powinien zając się leczeniem pacjentów, osobami zdrowymi powinien się zająć personel medyczny Powinny ulec zmianie elementy systemu motywacyjnego dla personelu POZ niski współczynnik dzieci niezaszczepionych niski współczynnik pacjentów z nieprawidłową masą ciała niski współczynnik hospitalizacji pacjentów niski współczynnik pacjentów niezgłaszających się na badania profilaktyczne dobry wynik badania satysfakcji pacjentów na temat jakości opieki w POZ
Lista aktywna a prawo wyboru lekarza POZ Czy pacjent ma nieskrępowane prawo wyboru lekarza POZ? Jaki % pacjentów leczy się u lekarza rodzinnego, którego wyboru realnie nie dokonał? Czy pacjent powinien dokonywać wyboru lekarza a to lekarz organizować pracę zespołu POZ w sposób gwarantujący realizację świadczeń?
Relacja lekarz POZ - specjalista Koordynacja leczenia przez różnych lekarzy specjalistów Umawianie wizyt u specjalistów jak? Wymiana dokumentacji pacjenta Współpraca lekarz rodzinny - specjalista Konsultacje lekarz lekarz Konsultacje pacjent lekarz lekarz Telemedycyna
Czy nowy POZ sprosta wyzwaniom? Czy POZ oparty na dotychczasowych zasadach (stawka kapitacyjna, lista aktywna, dotychczasowy skład zespołu) będzie w stanie zmienić dotychczasowe funkcjonowanie? Czy pacjenci uwierzą, że w POZ można się skutecznie leczyć? Czy przestaną się leczyć u specjalistów? Czy POZ będzie w stanie skutecznie wdrażać edukację i profilaktykę zdrowotną? Czy sprawny POZ zmniejszy zużycie zasobów w lecznictwie zamkniętym liczbę hospitalizacji? Jak będzie wyglądała współpraca POZ z lekarzami specjalistami? Jak będzie wyglądała koordynacja opieki realizowana w POZ?
Ewa Borek Prezes Fundacji ewa.borek@mypacjenci.org +48 602 236 473 Magdalena Kołodziej Kierownik Projektu magdalena.kolodziej@mypacjenci.org + 48 694 408 804 Dziękujemy za uwagę! Zapraszamy do współpracy. ul. Łabędzia 61 04-806 Warszawa www.mypacjenci.org