Poznań, 15 czerwca 2016 r. RAPORT Z WARSZTATÓW ODMIEŃ SWOJE PODWÓRKO 2016 ŚW. MARCIN Warsztaty Odmień swoje podwórko są cyklicznym wydarzeniem organizowanym przez miasto Poznań we współpracy z organizacjami pozarządowymi. Celem tego działania jest każdorazowo aktywizacja i integracja mieszańców wokół procesu poprawy jakości życia w mieście poprzez zaangażowanie wspólnie z sąsiadami w zmianę swego najbliższego otoczenia. W 2016 r. przeprowadzono siódmą edycję tego wydarzenia, a organizatorami byli Oddział Rewitalizacji Urzędu Miasta Poznania oraz Towarzystwo Wiedzy Powszechnej Oddział Regionalny w Poznaniu. Warsztaty odbyły się w dniach 13-14 maja 2016 r. w siedzibie Towarzystwa Wiedzy Powszechnej, przy ul. Św. Marcin 69. Z kolei nasadzenia będące efektem warsztatów przeprowadzono tydzień później, czyli 21 maja na terenach będących przedmiotem projektowania. Warsztaty rozpoczęto w piątek 13 maja o godz. 16:00. Program pierwszego dnia prac przedstawiał się następująco: 16:00 16:15 Rejestracja 16:15 16:35 Prezentacja wprowadzająca idea akcji Odmień swoje podwórko, zasady pracy podczas warsztatów 16:35 16:45 Prezentacja inspirowaninatura.pl 16:45 17:15 Prezentacja podwórek biorących udział w warsztatach 17:15 17:45 Pomysły projektowe 17:45 18:00 Przerwa z poczęstunkiem 18:00 19:00 Porządkowanie pomysłów pod kątem priorytetów 19:00 20:00 Koncert zespołu Siekieracy
W ramach prezentacji wprowadzających uczestnicy warsztatów wysłuchali wystąpienia inspirowaninaturą.pl. Jest to pierwszy w Polsce internetowy blog dla miłośników zieleni miejskiej, architektury krajobrazu oraz małej architektury kształtującej współczesny, miejski design. Celem prezentacji była ukazanie nowych rozwiązań w zakresie kształtowania terenów zieleni oraz zachęcenie uczestników do poszukiwania niekonwencjonalnych narzędzi poprawy stanu przestrzeni sąsiedzkiej lub publicznej. Po przedstawieniu prezentacji wprowadzających, uczestnicy warsztatów przystąpili do realizacji zadań projektowych. Pierwszego dnia koncentrowały się one głównie na pełnej diagnozie problemów i zasobów danego terenu (wraz z wstępną wizją w terenie) oraz stworzeniu pierwszych pomysłów projektowych. Finałowym akcentem pierwszego dnia warsztatów był koncert Zespołu Pieśni i Tańca Ludowego Siekieracy z Kostrzyna Wielkopolskiego. Koncertowi towarzyszyło wspólne spotkanie w przestrzeni sąsiedzkiej podwórka kamienicy Towarzystwa Wiedzy Powszechnej Oddział Regionalny Poznań przy ul. Marcin 69. Drugi dzień prac projektowych rozpoczął się od kolejnej wizji w terenie, podczas której poszczególne grupy konfrontowały swoje pomysły z możliwościami ich praktycznej realizacji w przestrzeni. Następnie każda z grup rozpoczęła etap finalizacji projektowania oraz przygotowania plansz koncepcyjnych pokazujących opracowane pomysły. Program drugiego dnia prac przedstawiał się następująco: 10:00 11:00 Sprawdzenie pomysłów w terenie 11:00 11:15 Przerwa kawowa 11:15 13:30 Dopracowanie projektów 13:30 14:00 Lunch 14:00 14:45 Przygotowanie prezentacji końcowych 14:45 15:30 Prezentacje finalne 15:30 16:00 Głosowanie, ogłoszenie wyników, plan działania i następne kroki Po sfinalizowaniu prac projektowych, każda z grup zaprezentowała swoje finalne opracowania w formie krótkiego 5-10 minutowego wystąpienia. Wszystkie zaprezentowane kon-
cepcje cechowała wysoka jakość i nowatorskość projektowanych rozwiązań. Niektóre z nich oprócz elementów poprawiających jakość podwórek w aspektach funkcjonalnych i estetycznych zawierały odniesienia symboliczne nawiązujące do numeru kamienicy, charakteru zabudowy lub funkcji podmiotu funkcjonującego na danym podwórku. Fotografia 1. Prezentacja przedstawicieli inspirowaninatura.pl; Fotografia 2. Przedstawiciele grup projektowych podczas prezentacji finałowych. Autor: Lech Podbrez (Oddział Rewitalizacji UMP). W warsztatach Odmień swoje podwórko 2016 wzięło udział 6 grup. Każda z nich opracowywała indywidualną, oryginalną koncepcję zazielenienia/odnowy przestrzeni sąsiedzkiej, społecznej lub publicznej. Poszczególne grupy pracowały w ramach następujących zagadnień: 1. Grupa nr 1 projekt poprawy stanu podwórka przy ul. Św. Marcin 61 (mieszkańcy + eksperci z dyscyplin: architektura, architektura krajobrazu, gospodarka przestrzenna, ogrodnictwo) zob. ryc. 1, 2. Grupa nr 2 projekt poprawy stanu podwórka przy ul. Św. Marcin 61 (mieszkańcy + eksperci z dyscyplin: architektura, architektura krajobrazu, gospodarka przestrzenna, ogrodnictwo) zob. ryc. 1, 3. Grupa nr 3 projekt poprawy stanu podwórka przy Zespole Szkół z Oddziałami Integracyjnymi nr 3 w Poznaniu teren przy budynku nauczania początkowego ul. Ra-
tajczaka 1 (nauczyciele + eksperci z dyscyplin: architektura, architektura krajobrazu, gospodarka przestrzenna, ogrodnictwo) zob. ryc. 1, 4. Grupa nr 4 projekt poprawy stanu podwórka przy Zespole Szkół z Oddziałami Integracyjnymi nr 3 w Poznaniu wejście do szkoły od ul. Powstańców Wielkopolskich 3 (nauczyciele + eksperci z dyscyplin: architektura, architektura krajobrazu, gospodarka przestrzenna, ogrodnictwo) zob. ryc. 1, Rycina 1. Mapy poglądowe projektowanych podwórek w kolejności od lewej podwórko przy ul. Św. Marcin 61 oraz dwa podwórka przy Zespole Szkół z Oddziałami Integracyjnymi nr 3. Źródło: Mapa miejska Poznania. 5. Grupa nr 5 projekt zazielenienia elewacji budynków przy ulicy Św. Marcin na odcinku od skrzyżowania z Al. Niepodległości do skrzyżowania z Al. Marcinkowskiego (eksperci z dyscyplin: architektura, architektura krajobrazu, gospodarka przestrzenna, ogrodnictwo), 6. Grupa nr 6 projekt zazielenienia elewacji budynków przy ulicy Św. Marcin na odcinku od skrzyżowania z Al. Niepodległości do skrzyżowania z Al. Marcinkowskiego (eksperci z dyscyplin: architektura, architektura krajobrazu, gospodarka przestrzenną, ogrodnictwo). Tradycyjnie już w ramach warsztatów Odmień swoje podwórko grupy projektowe rywalizowały między sobą o miano najlepszej koncepcji. Tym razem konkurs odbywał się w ramach dwóch konkurencji. Pierwsza dotyczyła projektów zagospodarowania podwórek, czyli przestrzeni sąsiedzkich i/lub społecznych (grupy 1-4), natomiast druga projektów ożywienia elewacji i fasad przy ul. Św. Marcin, czyli elementów estetycznych przestrzeni
publicznej (gr. 5-6). W ramach konkursu zwyciężyły koncepcje grup nr 3 i 5. Poniżej przedstawiono kluczowe elementy zaprojektowanych koncepcji. Grupa nr 1 podwórko w kamienicy przy ul. Św. Marcin 61 Grupa 1 zaprojektowała koncepcję odnowy podwórka przy ul. Św. Marcin 61. W grupie pracowali mieszkańcy kamienicy oraz eksperci. W samej koncepcji wyróżniono trzy główne strefy: (1) strefa południowa (górna część zdjęcia) z drzewami, łąką kwietną, miejscem wypoczynku i zabawy, (2) strefa środkowa (przejściowa) z figurami geometrycznymi u podstawy oraz (3) strefa północna, użytkowa z miejscem na śmietnik oraz donicami w oknach i przewieszonymi linkami.
Grupa nr 2 podwórko w kamienicy przy ul. Św. Marcin 61 Grupa 2 (podobnie jak grupa 1) zaprojektowała koncepcję odnowy podwórka przy ul. Św. Marcin 61. W pracach grupy uczestniczyli mieszkańcy kamienicy oraz eksperci. Grupa 2 zaplanowała w południowej części podwórka dość gęste i bogate nasadzenia (m.in. Berberys Thunberga, dereń biały, funkia), piaskownicę oraz kratownicę z donicami. W środkowej części zaprojektowano ławkę (a więc miejsce do zatrzymania się), donice i miejsce na gry. Z kolei w części północnej, najbliższej bramie wejściowej, zaplanowano szereg donic (na wykuszu, z pnączami), pergolę i kratownicę z donicami.
Grupa nr 3 Zespół Szkół z Oddziałami Integracyjnymi nr3 Koncepcja grupy nr 3 została wybrana przez uczestników warsztatu jako najbardziej wartościowa. Ma ona zarówno swój wymiar projektowy, jak i symboliczny. Członkowie grupy (nauczyciele z Zespołu Szkół z Oddziałami Integracyjnymi nr 3 oraz eksperci) przyjęli jako nazwę koncepcji sformułowanie 3maj zieleń, które ma łączyć w sobie kilka elementów: edukacyjny (dbanie o zieleń), tożsamościowy (nr 3 od numeru szkoły) oraz czasowy (warsztaty odbywające się w maju). W ramach koncepcji autorzy zaprojektowali elementy małej architektury (ławki, donice), szereg nasadzeń (m.in. werbena, liliowiec, winobluszcz, bakopa).
Grupa nr 4 Zespół Szkół z Oddziałami Integracyjnymi nr3 Koncepcja grupy nr 4 dotyczyła projektu zazieleniania drugiego podwórka przy Zespole Szkół z Oddziałami Integracyjnymi nr 3 (narożnik ulic Ratajczaka i Kościuszki). W pracach projektowych uczestniczyli nauczyciele oraz eksperci z branży ogrodnictwa, architektury i architektury krajobrazu. Finalna koncepcja uwzględniała głównie elementy ożywiające i porządkujące istniejącą przestrzeń (obsadzenie drewnianych donic roślinami wieloletnimi, renowacja trawnika, stworzenie kolorowych nasadzeń przy murach szkoły, oczyszczenie kamieni pod murami szkoły, renowacja ławek oraz zmiana położenia jednej z nich) zostały przy tym wykorzystane rozwiązania uwzględniające nietypowy kształt tej powierzchni. Autorzy koncepcji uwzględnili w swojej pracy także element symboliczny, tożsamościowy dla użytkowników tej przestrzeni czyli logo szkoły w formie muralu na ścianie zewnętrznej.
Grupa nr 5 projekt ożywienia elewacji frontowych przy ul. Św. Marcin Koncepcja grupy nr 5 dotyczyła projektu ożywienia elewacji frontowych kamienic przy ul. Św. Marcin na odcinku od skrzyżowania z Al. Niepodległości do skrzyżowania z Al. Marcinkowskiego. Grupa ekspertów z dziedzin ogrodnictwa, architektury, architektury krajobrazu pracowała przez dwa dni nad koncepcją, którą finalnie określono mianem Green Connection. Cała wizja nowej wersji ul. Św. Marcin została w projekcie oparta o zielone połączenia między poszczególnymi obiektami i częściami elewacji. W projekcie zaprojektowano zarówno ożywienie balkonów (z wykorzystaniem głównie pelargonii, surfinii i bakopy), łączących je pnączy (trzmielina Fortune a, bluszcz pospolity, wiciokrzew japoński) oraz donic u podstawy ulicy (szałwia lśniąca, lawenda wąskolistna, niecierpak walleriana, celozja srebrzysta). Koncepcja grupy 5 została wybrana jako najlepsza z dwóch koncepcji zaprojektowanych dla ul. Św. Marcin.
Grupa nr 6 projekt ożywienia elewacji frontowych przy ul. Św. Marcin Koncepcja grupy nr 6 dotyczyła (podobnie jak koncepcja grupy 5) projektu ożywienia elewacji frontowych kamienic przy ul. Św. Marcin na odcinku od skrzyżowania z Al. Niepodległości do skrzyżowania z Al. Marcinkowskiego. Finalny obraz koncepcji okazał się bardzo rozbudowany i ciekawy. Uwzględniał on kilka kluczowych rozwiązań, niwelujących dotychczasowe deficyty ulicy Św. Marcin. Jednym z takich rozwiązań było zaakcentowanie wejść do pasaży, innym ujednolicenie ulicy poprzez zastosowanie rozwiązań powtarzalnych, a także podkreślenie kierunków na elewacjach. W projekcie założono także uporządkowanie strefy parterowej (poziome pasy zieleni i pionowe rytmy donic), wykorzystanie istniejących haków do podkreślenia pionowej artykulacji oraz wizualna naprawa najbardziej zniszczonych elewacji.