Bruksela, 2 marca 2009 r. BŁYSKAWICZNE BADANIE EUROBAROMETRU FLASH nr 266 KOBIETY I WYBORY DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO Krótka analiza W przededniu Międzynarodowego Dnia Kobiet oraz w związku ze zbliżającymi się wyborami do Parlamentu Europejskiego, które odbędą się w czerwcu 2009 r. Parlament Europejski i Komisja Europejska podjęły decyzję o przeprowadzeniu szczegółowego badania dotyczącego kobietwyborców. Celem przedmiotowego błyskawicznego badania Eurobarometru, przeprowadzonego głównie przez telefon na próbce liczącej ponad 35.000 kobiet i 5.500 mężczyzn, było poznanie ogólnych opinii kobiet na temat polityki, godzenia życia zawodowego i prywatnego, sposobu postrzegania Unii Europejskiej, roli Parlamentu Europejskiego, a także motywacji podczas głosowania. W większości odpowiedzi można zauważyć dwie wyraźne cechy: duże różnice między państwami członkowskimi i stosunkowo dużą liczbę odpowiedzi nie wiem, podobnie jak w analizie socjodemograficznej Standard Eurobarometru prowadzonej w okresie 12 miesięcy 1. Wyniki tamtego opracowania potwierdziły, że kobiety dokonują bardziej selektywnego wyboru priorytetów politycznych, jakie ma popierać PE. Polityka czy jest to sfera należąca do mężczyzn? Znaczna większość kobiet, ale również i nieco mniej liczna większość mężczyzn uważa, że polityka jest zdominowana przez mężczyzn. Inny sposób prowadzenia polityki? Tak, kobiety w polityce mogą wnieść wartość dodaną do procesu podejmowania decyzji. To stwierdzenie poparła znaczna większość respondentów, chociaż procentowo kobiety przeważają tutaj nad mężczyznami. Dyskryminacja występuje czy nie? Znaczna większość kobiet nie czuje się dyskryminowana z powodu swojej płci, ale procent kobiet, które stwierdziły, że czują się dyskryminowane, jest bardzo zróżnicowany w poszczególnych państwach członkowskich; różnica ta wynosi nawet do 20 punktów procentowych. W przypadku zgłoszenia dyskryminacji ze względu na płeć jest ona odczuwana tak samo w pracy, jak i ogólnie w społeczeństwie. Trudności w godzeniu życia zawodowego i prywatnego? Większość kobiet we wszystkich krajach nie zgłasza takich trudności. 1 Od marca 2008 r. (EB68) do marca 2009 r. (EB70) 1
Dlaczego niektóre kobiety nie pracują? Respondentki, które obecnie nie pracują, dostały listę, z której mogły wybrać odpowiedzi i jako główny powód tego, że nie są zatrudnione, podawały obowiązki rodzinne. Drugą z najczęściej podawanych przyczyn był fakt, że właśnie szukają pracy, a trzecią powody osobiste. Między grupami wiekowymi zauważono duże różnice dotyczące tych przyczyn. Czy UE broni interesów kobiet? Gdy pytano je o to jako kobiety, większość kobiet stwierdzała, że UE nie reprezentuje dobrze ich interesów, ale zdecydowana mniejszość twierdziła coś wręcz przeciwnego. Tutaj także widać duże różnice między państwami członkowskimi, sięgające nawet 40 punktów procentowych. Czy działalność PE ma generalnie wpływ na ich życie? Znacząca liczba kobiet odpowiedziała na to pytanie twierdząco, zwłaszcza w odniesieniu do edukacji i praw kobiet. Jak PE powinien promować równość płci w życiu rodzinnym? PE powinien działać na kilka sposobów: włączając lata opieki nad dzieckiem do liczby lat uprawniających do emerytury, dbając o zapewnienie wystarczającej liczby placówek opiekujących się dziećmi, gwarantując wspólną opiekę nad dziećmi w przypadku rozwodu oraz zapewnienie minimalnej długości urlopu rodzicielskiego. W jaki sposób Parlament następnej kadencji powinien promować równość płci? Zdaniem respondentów Parlament powinien nadać priorytet kwestii równej płacy dla obu płci oraz walce z przemocą i handlem kobietami. Te dwie kwestie były najczęściej wybierane przez kobiety i mężczyzn, chociaż w przypadku mężczyzn liczba takich odpowiedzi była nieco niższa. Paradoksalnie promowanie równych możliwości zatrudnienia, które znalazło się na trzecim miejscu, jest częściej wymieniane przez mężczyzn niż przez kobiety. Jak pokonać zróżnicowanie poziomu wynagrodzeń w zależności od płci? W kolejności odpowiedzi: dzięki dostarczaniu większej liczby informacji na temat obowiązujących przepisów, dzięki uchwalaniu nowego prawodawstwa lub dzięki wzmacnianiu obowiązujących przepisów. Jak wybierają swoich kandydatów? Kiedy podejmują decyzję? Jaki powinien być procent posłów/posłanek w PE? Wybierając kandydata w wyborach do PE, kobiety przywiązują największą wagę do doświadczenia w sprawach europejskich. Głosowanie na tę samą partię jest na drugim miejscu, tutaj liczba odpowiedzi była o 8% mniejsza. Jedna czwarta kobiet stwierdziła, że decyduje na kogo będzie głosować co najmniej na dwa miesiące przed wyborami, to samo robi 32% mężczyzn. Mniej niż 15% kobiet i mężczyzn podejmuje decyzję w ostatniej chwili. 2
Znaczna większość kobiet i nieco mniej mężczyzn uważa, że liczba posłanek do PE powinna wynosić 50% lub przekraczać tę liczbę, ale różnice między państwami członkowskimi mogą się wahać nawet do 40%. Tylko niewielka liczba kobiet i mężczyzn popiera obowiązkowy parytet. Analiza wyników przedmiotowego badania, podobnie jak analiza badania socjodemograficznego przeprowadzonego przez PE, która jest publikowana jednocześnie, wskazuje na istnienie konkretnych różnic w odpowiedziach mężczyzn i kobiet. Jednak pomimo tego, że aż do czasu ostatnich wyborów udział kobiet był niższy, wybory w 2004 r. pokazały, że udział mężczyzn/kobiet jest praktycznie taki sam. I. OPINIA KOBIET O POLITYCE A. Czy polityka jest zdominowana przez mężczyzn? Respondentów zapytano, czy zgadzają się ze stwierdzeniem, że polityka jest zdominowana przez mężczyzn: 45% kobiet (zgadza się całkowicie) uważa, że polityka jest zdominowana przez mężczyzn, uważa tak jedynie 40% mężczyzn. Kolejne 32% kobiet częściowo zgadza się z tym stwierdzeniem, w przeciwieństwie do 31% mężczyzn. Tylko 9% kobiet całkowicie nie zgadza się z tym stwierdzeniem (w przeciwieństwie do 14% mężczyzn). Jeśli zsumujemy odpowiedzi zgadzam się całkowicie i zgadzam się częściowo, okaże się, że większość kobiet we wszystkich państwach członkowskich zgadza się z tym twierdzeniem. Mężczyźni rzadziej się z nim zgadzają niż kobiety. Czeszki (89%), Polki (84%) i Portugalki (83%) są najbardziej przekonane o męskiej dominacji w polityce. Najmniej są o tym przekonane mieszkanki Finlandii: 51%, Malty: 62% i Holandii: 66%. B. Czy kobiety wnoszą wartość dodaną w podejmowanie decyzji? Respondentów zapytano, czy zgadzają się ze stwierdzeniem, że kobiety wnoszą do polityki pewien punkt widzenia, który generalnie mógłby doprowadzić do innego sposobu podejmowania decyzji, i uzyskano następujące wyniki: 83% kobiet i 76% mężczyzn zgadza się, że kobiety mogą wnieść do polityki inną perspektywę (suma odpowiedzi zgadzam się całkowicie i zgadzam się częściowo ). Mimo to różnica w stopniu takiego przekonania jest ewidentna, ponieważ ze stwierdzeniem tym zgadza się całkowicie 52% kobiet i tylko 45% mężczyzn. Po drugiej stronie skali różnica płci jest także oczywista: 6% kobiet i 11% mężczyzn całkowicie się nie zgadza z wartością dodaną kobiet w podejmowaniu decyzji. Jeśli zsumujemy odpowiedzi zgadzam się całkowicie i zgadzam się częściowo : Krajami, w których najwięcej kobiet zgadza się z proponowanym stwierdzeniem są Francja (89%), Portugalia (91%) i Szwecja (83%). Najniższy poziom zgody (chociaż większość kobiet respondentek zgadza się jednak z tym stwierdzeniem) odnotowano w Polsce (70%), na Łotwie (77%) i na Litwie (79%). 3
II. KOBIETY I DYSKRYMINACJA ZE WZGLĘDU NA PŁEĆ A. Doświadczanie dyskryminacji: Tym razem zapytano wyłącznie kobiety, czy kiedykolwiek czuły się niesprawiedliwie traktowane z powodu swojej płci. Jeśli odpowiedziały twierdząco, pytano je, gdzie miało to miejsce (w pracy, w domu czy ogólnie w społeczeństwie)? Znaczna większość (67%) kobiet odpowiadała, że nigdy nie czuły się niesprawiedliwie traktowane z powodu swojej płci. Średnio 32% kobiet w Europie (EU27) stwierdza, że były dyskryminowane z powodu swojej płci. Najwyższy procent kobiet, które skarżyły się na dyskryminację ze względu na płeć, występuje w Szwecji (43%), Grecji (40%) i Finlandii (38%). Procent ten jest najniższy na Malcie i w Portugalii (22%) oraz na Węgrzech i w Holandii (23%). B. Kontekst tej dyskryminacji: Kobiety, które skarżyły się na niesprawiedliwe traktowanie z powodu swojej płci, podawały, że: Doświadczyły dyskryminacji w pracy (58%) i ogólnie w społeczeństwie (56%) w odróżnieniu od dyskryminacji ze względu na płeć w domu (13%). W przypadku kobiet, które przyznały, że doświadczyły dyskryminacji ze względu na płeć, istnieje bardzo wiele różnic w zależności od państwa członkowskiego: Na dyskryminację ze względu na płeć w pracy częściej skarżą się kobiety w Czechach (78% zgłoszonych przypadków), Wielkiej Brytanii (76%) i Irlandii (68%). Najczęstsze występowanie przypadków niesprawiedliwego traktowania ogólnie w społeczeństwie odnotowano w Rumunii (65%), Portugalii (64%) i w Wielkiej Brytanii (63%). Przypadki dyskryminacji ze względu na płeć w domu są najczęstsze w Wielkiej Brytanii i Grecji (w obu krajach 21%) oraz w Hiszpanii i Irlandii (17%). III. KOBIETY I ŻYCIE ZAWODOWE A. Godzenie życia prywatnego i zawodowego Jest to jedno z tych pytań, które zadano wyłącznie kobietom respondentkom: Siedem na 10 kobiet w UE mówi, że może odpowiednio godzić życie zawodowe i prywatne; od 57% w Grecji do 84% w Holandii. Problem utrudnień w życiu zawodowym spowodowanych wymogami życia prywatnego najczęściej zgłaszały kobiety w Grecji (32%), we Francji (26%) i na Słowacji (25%). 4
Z drugiej strony procent kobiet, które mówią, że ich życie zawodowe utrudniają wymogi życia prywatnego, jest przeciętnie bardzo niski (8%), ale najwyższy jest w Słowenii (21%), Czechach (15%) i na Cyprze (14%). B. Powody, dla których kobiety nie pracują: Pytanie o ich sytuację zadano tylko kobietom, które nie są obecnie zatrudnione (z wyłączeniem emerytek i studentek uczących się w pełnym wymiarze czasowym). Jeśli spojrzeć na unijną średnią to największy procent kobiet (32%) mówi, że pozostają w domu ze względu na obowiązki rodzinne. Drugim najczęściej cytowanym powodem (23%) jest to, że obecnie szukają pracy. 20% kobiet w UE mówi, że jest to ich osobista decyzja. Pozostawanie w domu spowodowane obowiązkami rodzinnymi podaje jako powód tego, że nie pracuje, jedynie 3% respondentek w Szwecji i aż 51% respondentek na Malcie. IV. KOBIETY I UNIA EUROPEJSKA A. Reprezentowanie interesów kobiet przez UE: Pytanie to zadano tylko kobietom. Oceniały je w 4 punktowej skali i po zsumowaniu z jednej strony odpowiedzi są bardzo dobrze reprezentowane i są dość dobrze reprezentowane, a z drugiej są niezbyt dobrze reprezentowane i wcale nie są reprezentowane, otrzymano następujące wyniki: Średnio w UE 39% kobiet uważa, że UE reprezentuje ich interesy ( są bardzo dobrze reprezentowane i są dość dobrze reprezentowane ), natomiast 46% kobiet uważa, że ich interesy nie są reprezentowane, a 16% nie wie. Najbardziej zadowolone ze sposobu, w jaki ich interesy są reprezentowane przez UE, są mieszkanki Luksemburga (66%), podobnie jest w Holandii (56%) i Danii (55%). Najmniej satysfakcji ze sposobu reprezentowania ich interesów wyrażają kobiety na Łotwie (20%), w Bułgarii (23%) i na Węgrzech (23%). Procent odpowiedzi nie wiem jest najwyższy w Szwecji (33%), Estonii (31%) i w Holandii (25%). B. Ogólny wpływ PE na ich życie: Czy kobiety sądzą, że PE generalnie ma wpływ na ich życie? Wyniki wybrane z listy propozycji pokazały, że: Kobiety uważają, że działalność Parlamentu Europejskiego ma największy wpływ na edukację (13% odpowiedziało, że ma duży wpływ, a kolejne 31% uważa, że ten wpływ jest umiarkowany, łącznie 44%). Podobne odpowiedzi uzyskano na pytanie o wpływ PE na ich prawa jako kobiet (9% odpowiedziało, że ma duży wpływ, 35% uważa, że jest on umiarkowany, łącznie 44%). 5
Kobiety sądzą, że PE ma nieco mniejszy, ale nadal pewien wpływ na ich dobrostan i życie zawodowe (41% ocenia ten wpływ jako ważny lub umiarkowany). Najmniejszy wpływ PE ma na życie rodzinne kobiet (34% odpowiedzi duży wpływ i umiarkowany wpływ ). Analiza wskazuje istnienie dużych różnic. W Austrii, Luksemburgu, Danii i Niemczech kobiety uważają, że działalność PE ma największy wpływ na wszystkie wspomniane dziedziny ich życia. W Bułgarii, na Węgrzech, w Czechach, na Łotwie i na Litwie kobiety są przeciwnego zdania. C. Priorytetowe kierunki polityki PE: życie rodzinne Zarówno mężczyzn, jak i kobiety poproszono o wybranie jednej priorytetowej dziedziny z listy strategii w zakresie równości płci. Które z zagadnień związanych z rodziną powinny stać się priorytetem dla Parlamentu Europejskiego następnej kadencji? Kobiety koncentrują się na polityce związanej z opieką nad dziećmi. Uważają, że priorytet należy nadać środkom umożliwiającym włączanie lat opieki nad dzieckiem do liczby lat uprawniających do emerytury (32%), a zaraz potem zapewnieniu wystarczającej liczby placówek opiekujących się dziećmi. Dla mężczyzn ważniejsze jest zapewnienie wystarczającej liczby placówek opiekujących się dziećmi (28%). Środki umożliwiające włączanie lat opieki nad dzieckiem do liczby lat uprawniających do emerytury umieścili na drugim miejscu (25%), a niemal takie samo znaczenie nadają wspólnej opiece nad dziećmi w przypadku rozwodu (24%). Środki umożliwiające włączanie lat opieki nad dzieckiem do liczby lat uprawniających do emerytury: najważniejsze dla kobiet w Szwecji (51%), na Węgrzech (50%) i w Austrii (49%). najmniej ważne na Cyprze (16%), w Danii (18%) oraz w Portugalii (20%) Zapewnienie wystarczającej liczby placówek opiekujących się dziećmi: Wydaje się, że jest to największy priorytet dla kobiet w Portugalii (49%), Grecji (40%) i na Cyprze (39%). Najmniejsze znaczenie nadaje się temu na Litwie (13%), w Szwecji (15%) i na Słowacji (20%). Zapewnienie wspólnej opieki nad dziećmi w przypadku rozwodu: Największe znaczenie nadaje się tej sprawie w Hiszpanii (29%), we Włoszech (27%), w Irlandii i na Litwie (26%). Najniższy procent kobiet, które uznały to za priorytet, mieszka na Węgrzech (8%), na Litwie i w Niemczech (9%). Zapewnienie minimalnej długości urlopu rodzicielskiego: 6
Największe znaczenie nadaje się tej sprawie w Czechach (20%), Bułgarii, Rumunii i Estonii (19%) Najmniejszą liczbę kobiet, które uznały to za priorytet, można znaleźć na Węgrzech (5%), we Włoszech (6%), w Niemczech i Portugalii (7%). D. Priorytetowe kierunki polityki PE: równość płci ogólnie w społeczeństwie Spośród możliwych priorytetów w dziedzinie równości płci respondenci mogli raz jeszcze wybrać pięć zagadnień, na których powinien się skoncentrować Parlament Europejski następnej kadencji. W UE dla kobiet priorytetem jest zazwyczaj równa płaca dla mężczyzn i kobiet (31%), a następnie walka z przemocą i handlem kobietami (27%) oraz równe możliwości zatrudnienia (22%). Ogólnie biorąc, mężczyźni nadają mniej więcej taki sam priorytet walce z przemocą i handlem kobietami (27%), a następnie równej płacy dla obu płci i równym możliwościom zatrudnienia (26%). Równa płaca dla mężczyzn i kobiet: Taką równość uznają za główny priorytet kobiety w Austrii (45%), Niemczech (43%), Francji i Szwecji (42%). Najmniejsze znaczenie przywiązuje się do niej we Włoszech (11%), w Rumunii (14%) i Grecji (15%). Walka z przemocą wobec kobiet i z handlem kobietami: Jest to uważane za główny priorytet w Hiszpanii (48%), Danii (43%) i Portugalii (38%). Jest to najniższy priorytet na Węgrzech (14%), Słowacji (16%), w Polsce i w Estonii (16%). Równe możliwości zatrudnienia Jest to najważniejszy priorytet dla kobiet na Węgrzech (35%), na Litwie i w Czechach (31%). Jest to najmniej ważne we Francji i w Szwecji (13%) oraz w Danii (15%). V. RÓWNA PŁACA A. Równa płaca jak to osiągnąć? Wszystkim respondentom, mężczyznom i kobietom, zadano pytanie, w jaki sposób można zapewnić równą płacę dla mężczyzn i kobiet. Obie grupy uważają, że najskuteczniejszym rozwiązaniem jest więcej informacji o istniejących prawach kobiet, chociaż kobiety wybierały tę odpowiedź częściej (41%) niż mężczyźni (37%). 7
Największy procent kobiet wybrał takie rozwiązanie w Rumunii (53%), na Łotwie (51%), w Grecji i na Malcie (50%) Najmniejszy procent kobiet wybrał je w Czechach (30%), Polsce, na Węgrzech i Słowacji (32%). Drugim najczęściej wybieranym rozwiązaniem jest nowe prawodawstwo (kobiety: 26%, mężczyźni: 27%) Za najskuteczniejsze rozwiązanie uważają to kobiety na Węgrzech (39%), w Polsce (35%), na Cyprze i na Słowacji (32%). Najrzadziej wybierano je na Malcie (11%), w Rumunii (20%) i na Litwie (21%). Na trzecim miejscu znalazło się wzmocnienie istniejących przepisów prawnych (kobiety: 23%, mężczyźni: 24%). Za najskuteczniejsze rozwiązanie uważają to kobiety w Czechach (30%), Finlandii (27%), na Litwie i na Cyprze (26%); Jest ono uważane za najmniej skuteczne w Austrii (15%), Rumunii i Słowenii (16%). B. Równa płaca na jakim poziomie należy działać? Niezależnie od rodzaju działań większość kobiet i mężczyzn (odpowiednio 55% i 58%) woli, aby były one podejmowane raczej na szczeblu UE niż na szczeblu krajowym. Jeśli przyjrzeć się tylko odpowiedziom kobiet, najwyższy poziom poparcia dla działań na szczeblu UE widać w Luksemburgu (80%), Hiszpanii (74%), Portugalii i Belgii (70%). Jednak kobiety w Wielkiej Brytanii (62%), Rumunii (61%) i na Malcie (59%) wolą, aby środki zmniejszające zróżnicowanie poziomu wynagrodzeń w zależności od płci były podejmowane na szczeblu krajowym. VI. KOBIETY I WYBORY A. Wybory ogólnie: jak wybrać kandydata? Wszystkich respondentów zapytano najpierw, w jaki sposób podejmują decyzję na kogo głosować w wyborach lokalnych, regionalnych, krajowych lub do Parlamentu Europejskiego. Największy procent respondentów obojga płci podejmuje decyzję przede wszystkim na podstawie tematów kampanii: kobiety: 37%, mężczyźni: 41%. Finlandia jest krajem, w którym różnica między mężczyznami i kobietami jest najbardziej zauważalna (33% kobiet wobec 20% mężczyzn). 8
Podejmowanie decyzji było najważniejsze dla największej liczby kobiet w Wielkiej Brytanii (67%), Irlandii (64%) i Szwecji (51%). Było to najmniej ważne dla kobiet na Cyprze (12%), w Grecji (15%) i Bułgarii (17%). Głosowanie zawsze na tę samą partię to druga z najczęściej stosowanych strategii. 29% kobiet i 28% mężczyzn mówi, że właśnie w ten sposób wybierają kandydata. To uzasadnienie najczęściej podawała największa liczba kobiet w Grecji i Hiszpanii (42%) oraz na Cyprze (41%) Najmniejszy procent kobiet wybierających tę odpowiedź jest na Łotwie (14%), w Irlandii (15%), na Słowacji i na Litwie (16%). Trzecim z najczęściej cytowanych czynników wpływających na decyzję, na kogo głosować, jest osobowość kandydata. Jest ona nieco bardziej ważna dla kobiet (25%) niż dla mężczyzn (21%). Największy procent kobiet, które podały ten czynnik jako decydujący, mieszka na Litwie (52%), w Słowenii, Bułgarii i na Słowacji (48%). Najmniejszy procent kobiet, które kierowały się takim poglądem, jest w Wielkiej Brytanii (7%), Szwecji (10%) i Holandii (12%). B. Wybory ogólnie: kiedy podjąć decyzję? W tym przypadku, ponownie pytając respondentów ogólnie o wybory, zapytano ich, kiedy zazwyczaj podejmują decyzję, na którego kandydata będą głosować. 28% kobiet i 32% mężczyzn wie, na kogo będzie głosować, na ponad 2 miesiące przed wyborami. Tę odpowiedź wybrało 48% respondentów kobiet w Grecji, 47% w Hiszpanii i 38% na Malcie Jednak tylko 8% kobiet w Finlandii, 12% w Irlandii oraz 19% kobiet w Polsce i na Łotwie. 10% kobiet (11% mężczyzn) decyduje się na 1 2 miesiące przed wyborami. Na mniej więcej jeden miesiąc przed wyborami podejmuje decyzję 18% kobiet i 16% mężczyzn. 24% kobiet i 22% mężczyzn mówi, że decyduje, na kogo będzie głosować, w ciągu ostatnich dwóch tygodni i w ostatnim tygodniu przed wyborami. 13% kobiet i 12% mężczyzn mówi, że podejmują decyzję w ostatniej chwili. 9
Respondenci w Rumunii (18%), na Malcie i w Holandii (17%) najczęściej podejmują decyzję w ostatniej chwili. Jest to najmniej prawdopodobne w Szwecji i Danii (6%), na Litwie i w Austrii (8%). C. Wybory do Parlamentu Europejskiego: jak wybrać kandydata? Respondentów zapytano o konkretne powody, dla których wybierają kandydata w wyborach do Parlamentu Europejskiego. Następnie otrzymali listę możliwych powodów, z której mogli wybrać dwie odpowiedzi według ważności. Na pierwszym miejscu znalazło się doświadczenie w sprawach europejskich. Jest to główny czynnik decydujący zarówno dla kobiet (dla 39% pierwszy wybór, dla dalszych 23% drugi wybór, razem 62%), jak i dla mężczyzn (dla 34% pierwszy wybór, dla dalszych 23% drugi wybór, razem 57%), ale jest ewidentne, że dla kobiet ma on większe znaczenie. Jest to najważniejsze na Cyprze (81%), w Irlandii, Finlandii i na Malcie (74%). Jest to najmniej decydujący, ale nadal bardzo ważny czynnik w Czechach (46%), Danii, na Litwie i w Szwecji (52%). Drugim najważniejszym aspektem jest orientacja polityczna kandydata. Jest to ważniejsze dla mężczyzn niż dla kobiet. Jest to najważniejsze kryterium dla większej liczby mężczyzn (dla 34% pierwszy wybór, dla 21% drugi wybór, razem 55%) niż kobiet (dla 29% pierwszy wybór, dla 22% drugi wybór, razem 51%). Jest to najważniejsze dla kobiet w Danii (65%), Niemczech (64%) i Portugalii (62%) Najmniejszą liczbę odpowiedzi popierających ten czynnik odnotowano na Łotwie (26%), w Bułgarii (28%) i Słowenii (29%). Widoczność/znajomość to trzecia z najczęściej podawanych odpowiedzi Wybrało ją łącznie 19% kobiet (8% kobiet uznało to kryterium za swój pierwszy wybór, 11% za drugi). 17% mężczyzn podało ten czynnik jako wpływający na ich decyzję (7% uznało to kryterium za swój pierwszy wybór, 11% za drugi wybór). Płeć kandydata pojawia się na ostatnim miejscu. Tę odpowiedź wybrało tylko 5% kobiet (suma obydwu wyborów) i 3% mężczyzn. Płeć jest ważniejsza dla respondentów w Finlandii (17%), Danii (16%), Belgii i Holandii (11%). Jest najmniej ważna na Litwie, Łotwie i we Francji (2%) oraz w Portugalii (1%). 10
D. Parytet kobiet: jaki powinien być procent posłanek w Parlamencie? 48% kobiet i 39% mężczyzn uważa, że przynajmniej połowę a nawet więcej posłów do PE powinny stanowić kobiety. Kolejne 22% kobiet i 21% mężczyzn byłoby zadowolone z 40 49% posłanek w PE. Także w tym przypadku mężczyźni (17%) częściej nie odpowiadali na to pytanie niż kobiety (11%). Procent posłanek równy lub przekraczający 50% jest: najbardziej pożądany w Szwecji (74%), Irlandii (67%) i Portugalii (62%) ale najmniej popularny w Estonii (20%), Czechach (28%), na Litwie i w Bułgarii (31%). Uwaga: Najmniej liczną reprezentację kobiet w parlamentach krajowych mają najczęściej nowe państwa członkowskie UE; w tych krajach zatem najmniej kobiet (i mężczyzn) uważa, że normą powinna być równa reprezentacja kobiet w Parlamencie Europejskim. E. Parytet kobiet: jak zapewnić większy procent kobiet w PE? Mężczyznom i kobietom podano liczbę posłanek w ich parlamentach krajowych, a następnie zapytano ich, czy i jak procent ten należałoby zwiększyć (w aneksie znajduje się tabela przedstawiająca procent posłanek w parlamentach krajowych) Po pierwsze, dzięki zachęcaniu kobiet do udziału w polityce: 53% kobiet i 42% mężczyzn. To rozwiązanie wybrała największa liczba kobiet w Irlandii (69%), na Malcie (67%), w Luksemburgu, Wielkiej Brytanii i Rumunii (65%). Jest ono jednak najmniej popularne w Estonii (31%), na Łotwie (37%) i w Bułgarii (39%). Następnie, dzięki dobrowolnemu zaangażowaniu partii politycznych: 12% w przypadku kobiet i 15% w przypadku mężczyzn. Pomimo że jest to druga z najczęściej podawanych odpowiedzi, jest znacznie mniej popularna niż pierwszy wybór. Ta odpowiedź jest uważana za najlepsze rozwiązanie w Danii (24%), we Włoszech i w Szwecji (17%). Jest jednak postrzegana jako najmniej skuteczna przez kobiety na Litwie i w Rumunii (5%), Bułgarii i Słowenii (6%). Odpowiedź nie trzeba nic robić, nie zgadzam się na zwiększenie udziału poparło jedynie 5% kobiet i 9% mężczyzn. 11
Procent kobiet, które udzieliły takiej odpowiedzi jest największy w trzech państwach bałtyckich (Litwa i Estonia: 10%, Łotwa: 11%). Najniższy jest w Portugalii (1%), Szwecji, Irlandii i na Malcie (3%). Dział Badania Opinii Publicznej Jacques Nancy tel. 02/284 24 85 Jacques.Nancy@europarl.europa.eu Nives Zun tel. 02/284 43 99 Nives.Zun@europarl.europa.eu Elise Defourny tel. 02/284 11 23 Elise.Defourny@europarl.europa.eu Aine Cadogan tel. 02/284 20 54 Nathalie Lefèvre tel. 02/284 12 26 12
ANNEXE 1 Proportion of Women in the European Parliament since 1979 and in the current National Parliament by Member State Country EP 1979 EP 1984 EP 1989 EP 1994 EP 1999 EP 2004 1984 1 1989 2 1994 3 1999 4 2004 5 2009 6 Current National Parliament 7 % % % % % % % BE 8,33 16,67 16,67 32 28 33,33 38 BG 44,44 21,7 CZ 20,83 16,5 DK 31,25 37,5 37,5 43,75 37,5 42,86 36,9 DE 14,81 19,75 30,86 35,35 37,37 33,33 32,2 EE 50 20,8 EL 8,33 4,16 16 16 29,17 16 ES 15 32,81 34,37 25,93 35,7 FR 22,22 20,99 23,46 29,89 40,23 44,87 18,5 IE 13,33 13,33 6,67 26,67 33,33 38,46 13,3 IT 13,58 9,88 12,35 12,64 11,49 20,51 21,3 CY 0 16,1 LV 22,22 22 LT 38,46 18,4 LU 16,67 50 50 50 33,33 50 23,3 HU 37,5 10,9 MT 0 8,7 NL 20 28 28 32,26 35,48 48,15 41,3 AT 38,1 27,78 28,4 PL 14,81 20,2 PT 12,5 8 20 25 40,2 RO 28,57 11,4 SI 42,86 13,3 SK 35,71 19,3 FI 43,75 42,86 41,5 SE 40,91 47,37 47,3 UK 13,58 14,81 14,81 18,39 24,14 25,64 24 Average 16,34 17,74 19,31 25,93 30,19 31,08 24,3 1) Situation on 17 July 1979, 2) Situation on 24 July 1984, 3) Situation on 25 July 1989, 4) Situation on 19 July 1994, 5) Situation in July 1999, 6) Situation on 30 January 2009, 7) Situation in January 2009
ANNEXE 2 Participation aux élections européennes Répartition Hommes/Femmes 80 75 70 65 Men Women 60 55 50 1979 1984 1989 1994 1999 2004 Source : Eurobarometer, European Election Study 1999 & EP Post Election Survey 2004 Voir BANDUCCI Susan, University of Exeter Extrait de la présentation réalisée au PE le 5 mars 2008 "Gender, Electoral Turnout and Abstention in Europe" 14