Od 1 stycznia 2004 r. wprowadzono do polskiego systemu podatkowego instytucje 1%. Podatnicy podatku dochodowego od osób fizycznych mogą w zeznaniu rocznym pomniejszyć należny podatek o kwotę przekazaną na rzecz organizacji pożytku publicznego, jednak nie więcej niż do wysokości 1% należnego podatku. Początkowo (tj. w odniesieniu do dochodów uzyskanych w latach 2003 2006) funkcjonowała na zasadzie ulgi podatkowej (podatnicy podatku dochodowego od osób fizycznych sami dokonywali wpłaty na rzecz wybranej organizacji pożytku publicznego, o którą następnie zmniejszali należny podatek). Od 2007 roku zmianie uległ sposób przekazywania środków na rzecz organizacji pożytku publicznego. Podatnik nie musi sam dokonywać wpłaty na rachunek wybranej opp. W składanym zeznaniu wskazuje organizację, którą chce wesprzeć, podając jej nazwę i numer KRS, a przekazuje naczelnik urzędu skarbowego. Rok 2010 jest kolejnym rokiem przekazywania 1% należnego podatku dochodowego od osób fizycznych na rzecz organizacji pożytku publicznego. Wniosek o przekazanie należnego jest integralną częścią zeznania podatkowego, w którym opodatkowanie następuje według: skali podatkowej (PIT-36, PIT-37); jednolitej 19% stawki podatku od dochodów z działalności gospodarczej oraz z działów specjalnych produkcji rolnej (PIT-36L); jednolitej 19% stawki podatku od dochodów z odpłatnego zbycia akcji lub innych papierów wartościowych, lub ze sprzedaży udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, lub ze zbycia pochodnych instrumentów finansowych (PIT-38); jednolitej 19% stawki podatku od dochodów uzyskanych z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych (PIT-39); zryczałtowanego podatku od przychodów ewidencjonowanych (PIT-28). Według danych Ministerstwa Finansów zmniejszenia podatku z tytułu wpłaty na rzecz organizacji pożytku publicznego (1%) za 2009 r. dokonało: 8 179 265 opodatkowanych na ogólnych zasadach tj. według progresywnej skali podatkowej (33,5 % ogółu opodatkowanych na ogólnych zasadach) oraz 235 943 opłacających podatek wg stawki 19% z pozarolniczej działalności gospodarczej lub działów specjalnych produkcji rolnej (60,2 % ogółu opłacających ten podatek), na kwotę 348 508 000,00 zł; 136 106 opodatkowanych w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych (18,6 % ogółu płacących ryczałt od przychodów ewidencjonowanych). Zmniejszenie podatku tej grupy wyniosło 6 621 000,00 zł; 69 384 opłacających podatek wg stawki 19% z odpłatnego zbycia papierów wartościowych lub pochodnych instrumentów finansowych (26,97% ogółu opłacających ten podatek), na kwotę 5 780 000,00 zł. 1
Wykres 1. uprawnionych do złożenia wniosku o przekazanie 1% należnego podatku PIT, w latach 2003 2009 ogółem osiągających dochody z odpłatnego zbycia papierów wartościowych (PIT-38) osiągającyzz dochody z pozarolniczej działalności gospodarczej (PIT-36L) opodatkowanie w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych (PIT- 28, PIT-39) opodatkowanie na zasadach ogólnych (PIT- 36, PIT-37) Źródło: opracowanie własne na podstawie informacji udostępnionych Departamentowi Pożytku Publicznego Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej przez Departament Podatków Dochodowych Ministerstwa Finansów. 2
Wykres 2. Kwoty w latach 2003 2009 ogółem osiągających dochody z odpłatnego zbycia papierów wartościowych lub pochodnych instrumentów finansowych (PIT-38) opodatkowanie w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych i 19% stawki z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych (PIT-28, PIT-39) opodatkowanie na zasadach ogólnych i osiągających dochody z pozarolniczej działalności gospodarczej (PIT-36, PIT-37) Źródło: opracowanie własne na podstawie informacji udostępnionych Departamentowi Pożytku Publicznego Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej przez Departament Podatków Dochodowych Ministerstwa Finansów. 3
W porównaniu z 2008 r. liczba -darczyńców w 2009 r. wzrosła o 17,73%. W 2009 r. łącznie 8 623 928 dokonało zmniejszenia swojego zobowiązania podatkowego z tytułu wpłaty na rzecz opp, co stanowi 33,42% ogółu uprawnionych do złożenia wniosku o przekazanie 1% należnego podatku PIT. Łączna kwota przekaza zmalała w porównaniu z danymi za 2008 r. o 5,41% (z 381 545 000,00 do 360 909 000,00 zł za 2009 r.). Po raz trzeci Ministerstwo Finansów udostępniło informacje o przekazanych środkach w podziale na izby skarbowe. Najwięcej należnego podatku odnotowano w województwie mazowieckim (82 356 000,00 zł), śląskim (45 338 000,00 zł) oraz w wielkopolskim (30 418 000,00 zł) i w małopolskim (30 333 000,00 zł). Najmniej środków zebrały izby skarbowe w województwie lubuskim (6 901 000,00 zł), w świętokrzyskim (7 084 000,00 zł) oraz w opolskim (7 257 000,00 zł). Mapa 1. Kwoty przekazane opp wg izb skarbowych za 2009 r. (w zł) Źródło: opracowanie własne na podstawie informacji udostępnionych Departamentowi Pożytku Publicznego Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej przez Departament Podatków Dochodowych Ministerstwa Finansów. W przeliczeniu na 10 tysięcy mieszkańców najwięcej należnego podatku przypadło na województwo mazowieckie (163 112,00 zł), pomorskie (102 879,00 zł) oraz śląskie (100 211,00 zł). Najmniej zaś w województwie podkarpackim (57 115,00 zł), świętokrzyskim (57 436,00 zł) oraz lubelskim (61 436,00 zł). 4
Mapa 2. Kwoty przekazane opp w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców za 2009 r. (w zł) Źródło: opracowanie własne na podstawie informacji udostępnionych Departamentowi Pożytku Publicznego Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej przez Departament Podatków Dochodowych Ministerstwa Finansów. Tabela 1. Kwoty przekazane opp wg izb skarbowych za lata 2008 2009 r. Województwo ogółem 2008 rok 2009 rok Zmiana w stosunku do roku poprzedniego na 10 tys. mieszkańców Zmiana 2008 rok 2009 rok w stosunku do roku poprzedniego w zł w zł w % w zł w zł w % dolnośląskie 30 084 000 28 243 000-6,11 104 565 98 181-6,11 kujawsko-pomorskie 15 357 000 15 124 000-1,51 74 263 73 095-1,57 lubelskie 13 389 000 13 253 000-1,01 61 934 61 436-0,80 lubuskie 7 232 000 7 093 000-1,92 71 678 70 224-2,03 łódzkie 21 528 000 21 067 000-2,14 84 461 82 881-1,87 małopolskie 32 865 000 31 558 000-3,98 99 981 95 680-4,30 mazowieckie 95 800 000 85 180 000-11,08 184 072 163 112-11,39 opolskie 7 761 000 7 564 000-2,54 75 128 73 359-2,35 podkarpackie 11 648 000 12 004 000 3,06 55 480 57 115 2,95 podlaskie 8 759 000 8 486 000-3,12 73 514 71 327-2,97 pomorskie 24 983 000 22 943 000-8,16 112 561 102 879-8,60 śląskie 47 878 000 46 505 000-2,87 103 060 100 211-2,76 świętokrzyskie 7 272 000 7 295 000 0,32 57 135 57 436 0,53 warmińsko-mazurskie 9 458 000 9 223 000-2,48 66 276 64 627-2,49 wielkopolskie 33 108 000 31 364 000-5,27 97 445 92 023-5,56 zachodniopomorskie 14 423 000 14 007 000-2,88 85 194 82 725-2,90 Źródło: opracowanie własne na podstawie informacji udostępnionych Departamentowi Pożytku Publicznego Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej przez Departament Podatków Dochodowych Ministerstwa Finansów. 5
Porównując dane z roku 2008 i 2009 w podziale na poszczególne izby skarbowe można zauważyć, niewielki spadek przekazanych środków (zarówno w liczbach bezwzględnych jak i w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców). Przyrost środków nastąpił w województwach podkarpackim i świętokrzyskim, natomiast największa spadek został zaobserwowany w województwie mazowieckim. Ogólne obniżenie kwot przekazywanych na rzecz organizacji pożytku publicznego jest wynikiem mniejszego podatku należnego za rok 2009 co jest spowodowane między innymi obniżeniem stawek skali podatkowej. Na 7 513 opp 1 wsparcie w postaci 1% należnego podatku dochodowego otrzymało 7 128 organizacji (94,87%). Największe dofinansowanie jakie otrzymała jedna z organizacji wyniosło ponad 68 231 016,11 zł, a najmniejsze 0,10 zł. Dziesięciu organizacjom, które otrzymały największe wsparcie przekazano kwotę 114 226 479,27 zł. Tabela 2. Lista dziesięciu organizacji pożytku publicznego, które otrzymały największe dofinansowanie poprzez mechanizm przekazywania opp 1% należnego podatku dochodowego za 2009 r. (stan na 15 września 2010 r.) 2 Lp. Numer KRS: Nazwa organizacji OPP: w zł 1 37904 Fundacja Dzieciom Zdążyć z Pomocą 68 231 016,11 2 174486 Fundacja Anny Dymnej Mimo Wszystko 8 930 360,71 3 186434 Fundacja Pomocy Osobom Niepełnosprawnym Słoneczko 7 247 882,42 4 14124 Fundacja TVN Nie Jesteś Sam 5 714 164,08 5 86210 Fundacja Na Ratunek Dzieciom z Chorobą Nowotworową 4 865 290,95 6 50135 Dolnośląska Fundacja Rozwoju Ochrony Zdrowia 4 180 733,44 7 56901 Stowarzyszenie Sos Wioski Dziecięce w Polsce 3 953 542,07 8 31762 Stowarzyszenie Rodziców Na Rzecz Pomocy Szkołom Przyjazna Szkoła 3 867 445,38 9 285433 Fundacja Dzieciom Pomagaj 3 691 997,33 10 30897 Fundacja Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy 3 544 046,78 Źródło: opracowanie własne na podstawie informacji udostępnionych Departamentowi Pożytku Publicznego Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej przez Departament Podatków Dochodowych Ministerstwa Finansów. 1 organizacji pozarządowych wg Krajowego Rejestru Sądowego z dnia 29 grudnia 2009 r. 2 Pełna lista organizacji pożytku publicznego, które w 2010 r. otrzymały należnego za 2009 r. znajduje się na stronie internetowej Ministerstwa Finansów www.mf.gov.pl 6
Tabela 3. Środki finansowe przekazane przez w ramach mechanizmu 1% w latach 2003 2009 Forma opodatkowania 2003 rok 2004 rok 2005 rok 2006 rok 2007 rok 2008 rok 2009 rok Opodatkowanie na zasadach ogólnych według skali progresywnej 80 194 10 305 000 676 912 41 040 000 1 148 255 61 010 000 1 593 541 103 782 000 4 794 489 Opodatkowanie wg stawki 19% z poza rolniczej działalności gospodarczej lub działów specjalnej 273 457 000 6 898 370 366 472 000 produkcji rolnej 196 532 261 032 235 943 8 179 265 1% podatku 348 508 000 Opodatkowanie w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych 126 60 000 6 629 576 000 8 255 1 322 000 10 601 1 656 000 64 038 5 572 000 112 068 6 038 000 139 336 6 621 000 Opodatkowanie wg stawki 19% z odpłatnego zbycia papierów wartościowych lub pochodnych instrumentów finansowych 79 616 17 198 000 53 483 9 035 000 69 384 5 780 000 OGÓŁEM 80 320 10 365 000 680 541 41 616 000 1 156 510 62 332 000 1 604 142 105 438 000 5 134 675 296 227 000 7 324 953 381 545 000 8 623 928 360 909 000 Źródło: opracowanie własne na podstawie informacji udostępnionych Departamentowi Pożytku Publicznego Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej przez Departament Podatków Dochodowych Ministerstwa Finansów. 7
8 NOTATKI