Michał Dwornik 1, Aleksandra Marek 2, Aleksander Kłosiewicz 2, Katarzyna Wasiak 1, Maria Kłoda 1,3, Anna Koseska 4, Bartosz Kaczyński 5 Ocena zmian napięcia mięśniowego po zabiegach trakcji manualnej u pacjentów z zespołami przeciążeniowymi i zmianami zwyrodnieniowymi szyjnego odcinka kręgosłupa. Badanie pilotażowe 1 Zakład Rehabilitacji Oddziału Fizjoterapii II Wydziału Lekarskiego, Warszawski Uniwersytet Medyczny 2 Studenckie Koło Naukowe Fizjoterapii przy Zakładzie Rehabilitacji Oddziału Fizjoterapii II Wydziału Lekarskiego, Warszawski Uniwersytet Medyczny, Opiekun Studenckiego Koła Naukowego: dr n. med. Dariusz Białoszewski 3 Oddział Neurologii, Wojewódzki Szpital Bródnowski, Klinika Neurologii Wydziału Nauki o Zdrowiu, Warszawski Uniwersytet Medyczny 4 Zakład Rehabilitacji i Fizykoterapii, Wojewódzki Szpital Bródnowski, Klinika Neurologii Wydziału Nauki o Zdrowiu, Warszawski Uniwersytet Medyczny 5 Zakład Informatyki Medycznej i Telemedycyny I Wydziału Lekarskiego, Warszawski Uniwersytet Medyczny
Zespoły przeciążeniowe i zmiany zwyrodnieniowe w odcinku szyjnym kręgosłupa Choroby kręgosłupa szyjnego dotyczą 60-80% osób powyżej 30 roku życia Swoiste procesy chorobowe stanowią < 1% wszystkich przypadków Najczęstszą przyczyną objawów bólowych w kręgosłupie szyjnym są zespoły przeciążeniowe i zmiany zwyrodnieniowe Według IASP (International Association for the Study of Pain) rozpoznanie zespołów przeciążeniowych i zmian zwyrodnieniowych powinno opierać się o badanie różnicowe: przepukliny jądra miażdżystego z konfliktem neurologicznym rzeczywistym zmian pourazowych wad wrodzonych procesów zapalnych chorób metabolicznych fibromialgii nowotworów bólów o nieznanej przyczynie
Zespoły przeciążeniowe i zmiany zwyrodnieniowe w odcinku szyjnym kręgosłupa Zespoły przeciążeniowe i zmiany zwyrodnieniowe przebiegają z różną topografią objawów bólowych Bardzo częstą reakcją na ból jest wzmożone spoczynkowe napięcie mięśni przykręgosłupowych i mięśni obręczy barkowej Utrwalone spoczynkowe napięcie mięśni może wtórnie wywoływać ból mięśniowy i wtórnie wpływać na przeciążenie statyczne kręgosłupa szyjnego Utrwalone spoczynkowe napięcie mięśni wywołuje mięśniowe błędne koło bólu i utrudnia proces terapii pierwotnej przyczyny dolegliwości bólowych
Cel pracy Analiza zmian czynnościowych spoczynkowego napięcia mięśnia czworobocznego grzbietu części zstępującej po zastosowaniu trakcji manualnej u chorych z zespołami przeciążeniowymi i zmianami zwyrodnieniowymi kręgosłupa szyjnego
Cel pracy Ocena porównawcza skuteczności trakcji manualnej w grupie pacjentów z zespołami przeciążeniowym i w grupie pacjentów ze zmianami zwyrodnieniowymi szyjnego odcinka kręgosłupa
Materiał badany Badaniami objęto 50 osób w Zakładzie Rehabilitacji i Fizykoterapii, Wojewódzkiego Szpitala Bródnowskiego Grupa pacjentów ze zmianami zwyrodnieniowymi kręgosłupa szyjnego: n=25, (17 K i 8 M), średni wiek 50,72 lat (± 12,03 SD) w przedziale wiekowym od 25 do 72 lat Grupa pacjentów z zespołami przeciążeniowymi kręgosłupa szyjnego: n=25, (15 K i 10 M), średni wiek 28,0 lat (± 4,59 SD), w przedziale wiekowym od 20 do 44 lat Wszyscy pacjenci mieli skierowanie lekarskie na fizjoterapię szyjnego odcinka kręgosłupa z odpowiednim rozpoznaniem Podział do grup badanych odbywał się w sposób losowy w oparciu o: występowanie bólu w odcinku szyjnym kręgosłupa i ocenę badań obrazowych (MR, RTG kręgosłupa szyjnego) w kierunku występowania zmian zwyrodnieniowych lub ich brak
Materiał badany - kryteria włączenia do grupy badanej ze zmianami zwyrodnieniowymi kręgosłupa szyjnego Występowanie objawów bólowych odcinka szyjnego kręgosłupa Obecność zmian zwyrodnieniowych w badaniu RTG, MR kręgosłupa szyjnego Zgoda pacjenta na udział w badaniu
Materiał badany - kryteria włączenia do grupy badanej z zespołami przeciążeniowymi kręgosłupa szyjnego Występowanie objawów bólowych odcinka szyjnego kręgosłupa Brak zmian zwyrodnieniowych w badaniu RTG, MR kręgosłupa szyjnego Zgoda pacjenta na udział w badaniu
Materiał badany - kryteria wyłączenia z badania Występowanie przepuklin krążka międzykręgowego wraz z występowaniem dodatnich objawów neurologicznych Stwierdzona niestabilność kręgosłupa szyjnego Niedrożność tętnic kręgowych i szyjnych Obecność zespołów bólowych w innych odcinkach kręgosłupa niż szyjny Wcześniejsze leczenie operacyjne w związku z chorobą dyskową lub inną w obrębie kręgosłupa Objawy ubytkowe w kończynach górnych Występowanie innych dolegliwości bólowych
Materiał badany - kryteria wyłączenia z badań Obecność innych schorzeń: schorzenia nowotworowe schorzenia kardiologiczne stany pourazowe ostre stany zapalne ostre i przewlekłe infekcje padaczka ciąża inne choroby, które mogłyby wpłynąć na stan pacjenta i interpretację wyników badań lub stanowić przeciwwskazanie do zabiegów
Metody U pacjentów z obydwu grup badanych przeprowadzono zabieg trakcji manualnej kręgosłupa szyjnego wg Kaltenborna Zabieg wykonano zgodnie z zasadą bezbolesności i ruchu przeciwnego oraz w zakresie I i II stopnia trakcji stawów międzykręgowych kręgosłupa szyjnego Zabieg i badanie przeprowadzane były przed innymi zabiegami fizjoterapii
Metody Każdy zabieg manualny trakcji kręgosłupa szyjnego poprzedzony był badaniem powierzchniowym EMG prawego m. czworobocznego grzbietu części zstępującej, zgodnie z metodyką AAN (American Academy of Neurology) i SENIAM (The European Recommendations for Surface Electromyography) Badanie powierzchniowe EMG wykonywano w czasie jednej minuty Do analizy statystycznej brano średnią wartość z minutowego pomiaru napięcia mięśniowego mierzoną w μv Badanie powierzchniowe EMG wykonywane było po 5 minutowym odpoczynku w pozycji leżącej Bezpośrednio po pierwszym pomiarze EMG wykonywano zabieg trakcji manualnej kręgosłupa szyjnego Bezpośrednio po wykonanej trakcji manualnej kręgosłupa szyjnego wykonywano kolejne badanie powierzchniowe EMG
Metody - badanie EMG Badania przeprowadzone zgodnie ze standardami SENIAM, ISEK i AAN Skóra przemywana alkoholem przed ułożeniem elektrod Oporność skóry < 10 kω Elektrody powierzchniowe: =1cm zaznaczenie pól motorycznych (1/2 długości mięśnia) Elektrody ułożone 2 cm od siebie Elektroda referencyjna: wyrostek barkowy Pomiar czynności mm w spoczynku Pomieszczenie ciche Temperatura pomieszczenia 21 C
Metody - badanie EMG NeuroTrac SIMPLEX Verity Medical Wzmacniacz CMRR : 130 dbs Filtr RMS Czułość : 0,1 μv RMS europejski atest dla sprzętu medycznego CE 0120, norma ISO 1348 oprogramowanie komputerowe rejestrujące graficzne wykresy czynności badanego mięśnia
Analiza statystyczna Normalność rozkładu określono za pomocą testu chi-kwadrat W celu analizy różnic międzygrupowych wykorzystano test U Manna-Whitney a Do porównania wyniku początkowego i końcowego wykorzystano test kolejności par Wilcoxona W obliczeniach współzależności pomiędzy parametrami użyto współczynnika korelacji Spearmana Analizy dokonano za pomocą programu Microsoft Excel 2000 oraz Statistica PL ver. 7.1. Za poziom istotności statystycznej we wszystkich wymienionych testach przyjęto wartość graniczną p=0,05
Wyniki - analiza różnic międzygrupowych Parametry podstawowe - Waga i wzrost - brak różnic międzygrupowych istotnych statystycznie - Wiek różnice międzygrupowe istotne statystycznie p<0,05 49,00 lat 27,00 lat
Wyniki - grupa badana ze zmianami zwyrodnieniowymi kręgosłupa szyjnego p<0,05 3,5 μv 3,1 μv
Wyniki - grupa badana z zespołami przeciążeniowymi kręgosłupa szyjnego p<0,05 3,2 μv 2,7 μv
Wyniki - analiza różnic międzygrupowych Wartości napięcia m. czworobocznego prawego cz. zstępującej w obydwu badanych grupach przed terapią NS 3,5 μv 3,2 μv
Wyniki - analiza różnic międzygrupowych Wartości napięcia m. czworobocznego prawego cz. zstępującej w obydwu badanych grupach po terapii NS 3,1 μv 2,7 μv
Wyniki - analiza różnic międzygrupowych Delta zmian napięcia m. czworobocznego prawego cz. zstępującej w obydwu badanych grupach po terapii NS 0,3 μv 0,3μV
Wnioski Zabiegi trakcji manualnej I i II stopnia kręgosłupa szyjnego, stosowane w oparciu o zasadę bezbolesności i ruchu przeciwnego mogą być używane w terapii w celu okresowego zmniejszenia napięcia mięśnia czworobocznego grzbietu części zstępującej Zabiegi trakcji manualnej I i II stopnia kręgosłupa szyjnego, stosowane w oparciu o zasadę bezbolesności i ruchu przeciwnego mogą być stosowane z tą samą skutecznością u pacjentów ze zmianami zwyrodnieniowymi i zespołami przeciążeniowymi kręgosłupa szyjnego Uzyskane wyniki stanowią podstawę do dalszych prospektywnych badań opartych o liczniejsze grupy oraz dłuższy czas obserwacji zmian napięcia mięśni po terapii
Dziękujemy za uwagę