INFORMACJA LOKALNA O ZAWODZIE NAUCZYCIEL JĘZYKA POLSKIEGO W SZKOLE PODSTAWOWEJ (kod 234108) Zawód nauczyciel języka polskiego w szkole podstawowej (kod 234108) to jeden z zawodów ujętych w obowiązującej od 1 stycznia 2015 r. klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy (DZ.U. z 2014 r. poz. 1145). W poprzedniej wersji klasyfikacji obowiązującej w okresie od 1 lipca 2010 r. do 31 grudnia 2014 r. zawód ten miał tę samą nazwę i kod. Do zawodu nauczyciel języka polskiego w szkole podstawowej przygotowuje kierunek studiów Filologia polska, po którym dodatkowo trzeba zdobyć uprawnienia do pracy w szkole, podejmując kształcenie w ramach studiów podyplomowych lub cyklu pedagogicznego prowadzonego np. przez niektóre uczelnie wyższe. Każda uczelnia dla poszczególnych kierunków studiów, w których prowadzi kształcenie ustala efekty kształcenia w zakresie wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych. Określa cele kształcenia i kwalifikacje absolwenta. Informacje te umieszcza na swoich stronach internetowych. Wykaz uczelni i kierunków można odnaleźć przy pomocy portalu: http://wybierzstudia.nauka.gov.pl PROFIL KOMPETENCYJNY ZAWODU NAUCZYCIEL JĘZYKA POLSKIEGO W SZKOLE PODSTAWOWEJ 1 Kompetencje zawodowe to odpowiednia wiedza, określone umiejętności oraz właściwa postawa. Poza określonym rodzajem wiedzy w danej dziedzinie i konkretnymi umiejętnościami zawodowymi trzeba również zachowywać się w sposób świadczący o zrozumieniu pełnionej roli zawodowej. Wszystkie te rzeczy pozwalają na wypełnianie obowiązków zawodowych na odpowiednim poziomie. Im kompetencje są większe, a ich poziom wyższy tym dana osoba jest większym fachowcem, a jej praca jest lepiej oceniana. Osoby które wykonują zawód nauczyciela języka polskiego w szkole podstawowej, by sprawnie wywiązywać się z zadań zawodowych, poza formalnymi wymaganiami kwalifikacyjnymi powinny jeszcze charakteryzować się co najmniej czterema kompetencjami: 1. Dbałością o rozwój i relacje: Dbałość o nawiązywanie kontaktów i utrzymywanie dobrych relacji oraz przekazywanie wiedzy i doświadczenia przez współprace w rozwiązywaniu problemów, z korzyścią dla wszystkich. Dostrzeganie współpracowników potrzebujących pomocy i zapewnienie im oczekiwanego wsparcia. 1 Profil pochodzi z podręcznika dla doradców zawodowych Narzędzie do badania kompetencji, Warszawa 2014 1
2. Komunikacją interpersonalną: Przekazywanie konkretnych informacji w sposób zrozumiały dla innych. Przystępne wyjaśnienie skomplikowanych, specjalistycznych kwestii. Przekazywanie najważniejszych zagadnień i sprawdzenie, czy rozmówca rozumie komunikat. Dostosowywanie stylu wypowiedzi do odbiorcy. 3. Otwartością na innych: Pozytywne nastawienie i traktowanie innych ludzi oraz okazywanie chęci ich zrozumienia. 4. Rozwiązywaniem konfliktów: Osiąganie porozumienia i rozstrzyganie sporów w zespole. ANALIZA REJESTROWANEJ SYTUACJI W ZAWODZIE NA RYNKU PRACY BEZROBOTNI ORAZ WOLNE MIEJSCA PRACY I MIEJSCA AKTYWIZACJI ZAWODOWEJ W ZAWODZIE NAUCZYCIEL JĘZYKA POLSKIEGO W SZKOLE PODSTAWOWEJ W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO POMORSKIM W LATACH 2012 2016 2 Wyszczególnienie Bezrobotni zarejestrowani w okresie ogółem Bezrobotni według stanu na koniec okresu Osoby do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki ogółem Osoby do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki na koniec okresu Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej ogółem Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej na koniec okresu 2016 6 8 1 1 2015 3 8 2014 19 9 1 1 5 0 2013 16 10 2 0 1 0 2012 16 10 4 0 2 0 Większa liczba nowych rejestracji bezrobotnych niż zgłoszonych wolnych miejsc pracy lub aktywizacji zawodowej spowodowała, że w analizowanych latach do 2015 roku zawód nauczyciel języka polskiego w szkole podstawowej został sklasyfikowany jako nadwyżkowy 3, 2 Informacje te opracowano na podstawie załącznika nr 3 do Sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy Bezrobotni oraz wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej według zawodów i specjalności. Zgodnie z programem badań statystycznych statystyki publicznej załącznik ten jest przekazywany przez powiatowe urzędy pracy do wojewódzkich urzędów pracy do 10. dnia roboczego lipca z danymi za I półrocze danego roku oraz do 10. dnia roboczego stycznia z danymi za II półrocze roku poprzedniego. 3 Podziału na zawody deficytowe, zrównoważone i nadwyżkowe dokonuje się na podstawie wskaźnika intensywności nadwyżki (deficytu) wyrażonego jako iloraz liczby zgłoszonych wolnych miejsc pracy i miejsc aktywizacji zawodowej w badanym okresie, w danym zawodzie i liczby zarejestrowanych bezrobotnych w badanym okresie, w danym zawodzie. Zawody deficytowe to takie, dla których wskaźnik przekracza wartość 1,1; zawody zrównoważone to te, dla których wartość wskaźnika mieści się w przedziale od 0,9 do 1,1; natomiast zawody nadwyżkowe to te, w których przypadku wskaźnik wynosi poniżej 0,9. W I półroczu 2012 r. 78,2% wszystkich zawodów, którymi legitymowali się bezrobotni lub zgłoszono w nich wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej zostały sklasyfikowane jako nadwyżkowe (w 2011 r. 77,9%). Zawody deficytowe stanowiły 16,8% zawodów (w 2011 r. 17,9%) a zrównoważone 5,0% (w 2011 r. 4,2%). 2
tzn. taki na który na rynku pracy istnieje mniejsze zapotrzebowanie niż liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie. Od 2015 roku Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej zmieniło metodologię prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych. W poprzedniej metodologii wskaźnikiem wykorzystywanym do wyboru zawodów deficytowych i nadwyżkowych był wskaźnik intensywności nadwyżki/deficytu. W nowej, zmienionej metodologii wybór zawodów deficytowych i nadwyżkowych jest dokonywany na podstawie trzech wskaźników: wskaźnika dostępności ofert pracy, wskaźnika długotrwałego bezrobocia oraz wskaźnika płynności bezrobotnych 4. Wprowadzona zmiana spowodowała, ze sytuacja znacznej części zawodów pozostaje nieokreślona nie przynależy do żadnej z grup. Zawód nauczyciel języka polskiego w szkole podstawowej w 2015 r. został zakwalifikowany do grupy zawodów nieokreślonych. MOŻLIWOŚCI ZATRUDNIENIA W badaniu przeprowadzonym w powiatach województwa kujawsko-pomorskiego pn. Barometr zawodów 5, które jest prognozą zapotrzebowania na pracowników w poszczególnych zawodach w 2017 r., zawód nauczyciel języka polskiego w szkole podstawowej został zakwalifikowany do grupy zawodów nadwyżkowych. ANALIZA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE Zawód nauczyciela regulowany jest w dwóch zupełnie odmiennych aktach prawnych. Obowiązujące w Polsce ustawodawstwo rozróżnia: nauczycieli do których stosuje się ustawę z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela Ustawa z dn. 26 stycznia 1982 r., Karta Nauczyciela (Dz. U. z 1982 r. Nr 3, poz. 19 z poźn. zmianami) nauczycieli akademickich ustawa z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym http://isip.sejm.gov.pl/detailsservlet?id=wdu20051641365 4 Wskaźnik dostępności ofert pracy: iloraz średniomiesięcznej liczby bezrobotnych w danej grupie zawodów, w badanym okresie i średniomiesięcznej liczby wolnych miejsc pracy dostępnych w PUP i Internecie w danej grupie zawodów, w badanym okresie. Wskaźnik długotrwałego bezrobocia: iloraz liczby długotrwale bezrobotnych w danej grupie zawodów, w końcu okresu i liczby zarejestrowanych bezrobotnych w danej grupie zawodów, w końcu okresu. Wskaźnik płynności bezrobotnych: iloraz odpływu bezrobotnych w danej grupie zawodów, w badanym okresie i napływu bezrobotnych w danej grupie zawodów, w badanym okresie. 5 Barometr zawodów jest prognozą zapotrzebowania na pracowników w 2017 r. Badanie zostało przeprowadzone na przełomie III i IV kwartału 2016 r. Sytuacja w niektórych zawodach może się zmienić w zależności od uwarunkowań rynkowych. 3
Opis procesu i organizacji kształcenia Uczelnie prowadzą kształcenie przygotowujące do wykonywania zawodu nauczyciela na studiach oraz studiach podyplomowych w ramach modułów kształcenia. Kształcenie na studiach pierwszego stopnia obejmuje wyłącznie przygotowanie do wykonywania zawodu nauczyciela w przedszkolach i szkołach podstawowych, a na studiach drugiego stopnia i jednolitych studiach magisterskich do pracy we wszystkich typach szkół i rodzajach placówek. Zawód nauczyciel języka polskiego w szkole podstawowej można zdobyć studiując kierunek Filologia polska. W województwie kujawsko-pomorskim kształcenie na powyższym kierunku od roku 2016/2017 prowadzą 2 uczelnie 6 : Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy W roku akademickim 2014/2015 r. kierunek Filologia polska ukończyło w sumie 180 absolwentów, a naukę w roku akademickim 2015/2016 kontynuowało 441 studentów. Lp. Nazwa szkoły Wyszczególnienie Absolwenci roku 2014/2015 1 UNIWERSYTET MIKOŁAJA KOPERNIKA W TORUNIU 2 UNIWERSYTET KAZIMIERZA WIELKIEGO W BYDGOSZCZY WOJEWÓDZTWO KUJAWSKO-POMORSKIE ogółem 137 360 studia pierwszego stopnia 86 175 Studenci roku 2015/2016 (stan na 30 XI.2015) studia drugiego stopnia 51 143 (42 po ogółem 43 81 studia pierwszego stopnia 23 24 studia drugiego stopnia 20 57 ogółem 180 441 studia pierwszego stopnia 109 199 studia drugiego stopnia 71 200 (42 po 6 Zestawienie prowadzonych kierunków: https://polon.nauka.gov.pl/opi/aa/kierunki/studia?execution=e12s1 4
W roku akademickim 2013/2014 r. kierunek Filologia polska ukończyło w sumie 216 absolwentów, a naukę w roku akademickim 2014/2015 kontynuowało 540 studentów. Lp. Nazwa szkoły Wyszczególnienie Absolwenci roku 2013/2014 1 UNIWERSYTET MIKOŁAJA KOPERNIKA W TORUNIU 2 UNIWERSYTET KAZIMIERZA WIELKIEGO W BYDGOSZCZY WOJEWÓDZTWO KUJAWSKO-POMORSKIE ogółem 151 435 studia pierwszego stopnia 81 254 Studenci roku 2014/2015 (stan na 30 XI.2014) studia drugiego stopnia 70 150 (31 po ogółem 65 105 studia pierwszego stopnia 31 44 1 0 studia drugiego stopnia 33 61 ogółem 216 540 studia pierwszego stopnia 112 295 1 0 studia drugiego stopnia 103 214 (31 po Opracowała: Lidia Dobrolubow doradca zawodowy WUP w Toruniu, Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej w Toruniu Zaakceptował: Janusz Bokser Data ostatniej aktualizacji: 06.03.2017 r. 5