Temat 3. Indywidualne podejmowanie decyzji modele procesu decyzyjnego Decyzja optymalna, decyzja zadowalająca, decyzja faworyzowana (a priori), decyzja rozpoznana. Przypadek VI Jaką firmę wybrać? Każdemu ze studentów IV roku studiów w MIT Sloan Management School jest co roku dana szansa (przymus?) podjęcia decyzji co do wyboru przyszłego pracodawcy. Związane jest to z okazją uczestnictwa w corocznym targu niewolników organizowanym przez Office of Career Services wspólnie dla studentów MIT oraz znajdującej się w pobliżu Harvard Business School, na który przybywają rekruterzy ze znakomitych, renomowanych firm, często kroć działających na rynkach globalnych. Roztaczając perspektywy awansu zawodowego i extra-przywilejów (fringe benefits) starają się skłonić do podjęcia decyzji i tym samym - pozyskać do pracy najbardziej obiecujących absolwentów tych dwóch szkół. Z pewnością można stwierdzić, że dla żadnego ze studentów tych uczelni podjęcie wiążącej decyzji w sprawie wyboru przyszłego pracodawcy nie jest sprawą prostą. W języku teorii podejmowania decyzji (vide Słownik), należy stwierdzić, że dokonanie wyboru w tej sytuacji nie jest rozwiązaniem problemu o tzw. pełnej strukturze, inaczej - problemu dobrze ustrukturalizowanego. Jedno jest pewne - skutki decyzji podjętej tu i teraz wystąpią przecież w przyszłości, której kształt rysuje się raczej mgliście. Ponadto, taką decyzję każdemu ze studentów przychodzi podjąć po raz pierwszy w życiu Który z poniższych modeli indywidualnego podejmowania decyzji może być użyteczny w wyjaśnieniu sposobu (mechanizmu) wyboru przyszłego pracodawcy w tej sytuacji? 16
Decyzja optymalna (2) Sformułuj (6) Wybierz najlepszą (7) Zrealizuj najlepszą (1) Opisz sytuację decyzyjną (3) Ustal kryterium wyboru (4) Sformułuj wszystkie (5) Oceń skutki tych alternatyw 16
Decyzja faworyzowana (a priori) (6a) Jeśli faworyzowana alternatywa jest niezgodna z przyjętym kryterium (1) Sformułuj (2) Zidentyfikuj faworyzowaną (3) Utwórz i uranguj odrzucone (4) Znajdź konkurencyjną wobec faworyzowanej (5) Ustal kryterium wyboru (6b) Jeśli faworyzowana alternatywa jest zgodna z tym kryterium (8) Zrealizuj przyjętą (7) Potwierdź wybór 17
Decyzja zadowalająca (6) Jeśli alternatywa ta cię nie zadowala, czyli nie jest wystarczająco dobra i równocześnie satysfakcjonująca (1) Sformułuj (2) Ustal poziom (3) Znajdź wystarczająco dobrą (5a) Jeśli znalazłeś wystarczająco dobrą (5b) Oceń, czy ta alternatywa Cię satysfakcjonuje (7a) Jeśli tę uznałeś za zadowalającą, czyli jest wystarczająco dobra i zarazem cię satysfakcjonuje (4a) Jeśli nie udało się znaleźć wystarczająco dobrej (7b) Zrealizuj tę (4b) Obniż albo (8b) utrzymaj bądź podwyższ ustalony poziom (8a) Oceń łatwość osiągnięcia ustalonego wcześniej poziomu 18
Przypadek VII W jaki sposób podjęto racjonalną decyzję? Pierwsza sekcja gaśnicza kierowana przez ogniomistrza Floriana przybywa na miejsce wezwania do pożaru, który wybuchł w opusto szałym górskim pensjonacie. Anonimowy rozmówca, który zadzwonił do siedziby straży, powiedział tylko: przyjeżdżajcie szybko - pali się pensjonat przy Wczasowej. Strażacy przyjechali natychmiast, ale ku swemu zaskoczeniu niczego groźnego nie mogą dostrzec. W środku opustoszałego, trzypiętrowego pensjonatu nikogo nie ma, nie ma więc kogo o cokolwiek zapytać. Czyżby kolejny fałszywy alarm? Nie tylko szeregowi strażacy, ale i ich dowódca ogniomistrz z wieloletnim doświadczeniem nie dostrzega dymu ani ognia. Przed zgłoszeniem do centrali, że to na pewno wygłup jakiegoś idioty, postanawia jednak dostać się do środka pensjonatu. Z tyłu trzypiętrowego budynku, na poziomie -1, w suterenie, znajdują się drzwi do pralni, które można otworzyć bez trudu, by dostać się do środka. Otwiera je i dostrzega płomienie ognia w kanale zrzutowym z brudną bielizną pościelową. Przewidywania narzucają mu się z całą oczywistością: za chwilę słup ognia uniesie się do góry, a ponieważ nie ma jeszcze dymu, to zapewne za chwilę pożar dopiero wybuchnie z pełną siłą. W takich sytuacjach zadaniem strażaków jest gaszenie pożaru z góry poprzez zalewanie płomieni ognia strumieniami wody i piany gaśniczej. Nie wahając się ani chwili, Florian rozkazuje dwóm strażakom przedostać się klatką schodową, która przylega do zsypu, na pierwsze piętro i kolejnym dwóm na drugie piętro z zadaniem ugaszenia pożaru. Za chwilę otrzymuje przez radiotelefon meldunek od jednego ze swych ludzi, że płomienie sięgają aż poziomu sufitu na drugim piętrze pensjonatu. Wychodzi na zewnątrz, obchodzi budynek i stojąc przed frontem pensjo natu dostrzega dym, który wydobywa się spod krawędzi. Krytego gontem spadzistego dachu. Jest dlań oczywiste, że płomienie ogarnęły już trzecie piętro, a dym wydobywa się przez szczeliny wentylacyjne pod dachem. Ten gwałtowny pożar musiał się chyba rozprzestrzenić w ciągu niespełna pięciu minut od momentu przybycia, ponieważ gdy straża cy przybyli na miejsce zdarzenia, nie dostrzegli żadnych zewnętrznych oznak pożaru. Dla Floriana jest oczywiste, że w tej sytuacji jego sekcja samodzielnie nie opanuje żywiołu. Przerywa dotychczasową akcję rozkazując czterem strażakom natychmiast opuścić płonący budynek i wzywa na pomoc drugą sekcję gaśniczą. W tym momencie kierowana przez niego akcja zostaje zastąpiona akcją ratunkową, co oznacza, że zagrożeni strażacy muszą opuścić płonący pensjonat główną klatką schodową jako jedyną drogą ewakuacyjną. Jaką ostatecznie decyzję podjął ogniomistrz Florian - optymalną, a priori czy zadowalającą? 19