Jubileusz 40 lecia Wydziału Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu

Jubileusz 40 lecia Wydziału Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu

Redakcja zeszytu strzeszczeń: Jan Głodowski, Katarzyna Kosiorek, Włodzimierz Samborski Redakcja streszczeń poszczególnych kierunków: Elektroradiologia Julian Malicki, Aleksandra Kaczmarek; Fizjoterapia Przemysław Lisiński, Przemysław Keczmer; Pielęgniarstwo Krystyna Jaracz, Anna Potocka; Położnictwo Beata Pięta, Weronika Michalska; Zdrowie Publiczne Michał Musielak, Krzysztof Prętki; Ratownictwo Medyczne Magdalena Witt, Michał Szumień; Terapia Zajęciowa Mirosława Cylkowska-Nowak, Anna Lewczuk; Projekt graficzny: Bartosz Piekarniak (hello@ourvision.eu) Finansowanie konferencji: Konferencję Naukowo-Szkoleniową i Jubileusz 40-lecia Wydziału Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego dofinansowano ze środków Budżetu Województwa Wielkopolskiego Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu 2 40th anniversary of the Faculty of Health Science Poznan Univeristy of Medical Sciences

Zeszyt streszczeń / Abstract book Jubileusz 40 lecia Wydziału Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu 3

Organizator / Organizer Współorganizatorzy / Co-organizers Sponsorzy / Sponsors Patronat medialny/ Media patrons Patron wydarzenia / Conference patron 4 40th anniversary of the Faculty of Health Science Poznan Univeristy of Medical Sciences

Patronat honorowy nad wydarzeniem objęli: Prof. dr hab. Jacek Wysocki Rektor Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu Piotr Florek Wojewoda Wielkopolski Marek Woźniak Marszałek Województwa Wielkopolskiego Jacek Jaśkowiak Prezydent Miasta Poznania Piotr Głowski Prezydent Miasta Piły Jubileusz 40 lecia Wydziału Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu 5

Spis treści / Table of content: Elektroradiologia / Electroradiolog 09 Fizjoterapia / Physiotherapy 35 Pielęgniarstwo / Nursing 9 Położnictwo / Obstetrics 50 Ratownictwo Medyczne / Emergency Medicine 5 Terapia Zajęciowa / Occupational Therapy 6 Zdrowie Publiczne / Public Health 97 Zestawienie streszczeń i autorów / Index of abstracts and authors 379 6 40th anniversary of the Faculty of Health Science Poznan Univeristy of Medical Sciences

ELEKTROKARDIOLOGIA ZDROWIE PUBLICZNE PIELĘGNIARSTWO RATOWNICTWO MEDYCZNE POŁOŻNICTWO FIZJOTERAPIA TERAPIA ZAJĘCIOWA Celem ułatwienia Państwu poruszanie się po zeszycie streszczeń, przyjęliśmy następujące oznaczenie kolorystyczne poszczególnych sesji kierunkowych. Jubileusz 40 lecia Wydziału Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu 7

8 40th anniversary of the Faculty of Health Science Poznan Univeristy of Medical Sciences

ELEKTRORADIOLOGIA / ELECTRORADIOLOGY Wystąpienie E.. Lecture E.. Piotrowski T.,2 Katedra i Zakład Elektroradiologii, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny w Poznaniu, Poznań, Polska 2 Zakład Fizyki Medycznej, Wielkopolskie Centrum Onkologii, Poznań, Polska Adres korespondencyjny: Zakład Fizyki Medycznej, Wielkopolskie Centrum Onkologii, ul. Garbary 5, 6-6 Poznań, Polska, e-mail: tomasz.piotrowski@wco.pl Tytuł: Nowe technologie w planowaniu rozkładów dawek w radioterapii W prezentacji przedstawiono wpływ rozwoju technologii informatycznych na strategie przygotowywania procedur terapeutycznych w radioterapii. Szczególnej analizie poddano cztery główne obszary rozwoju takie jak: automatyzacja przygotowania procedur radioterapeutycznych, obliczenia równoległe podczas wyznaczania rozkładów dawek, modele korzystania i dostarczania zasobów technologii informacyjnych jako usług w trakcie przygotowywania procedur radioterapii oraz zbiorcza analiza danych podczas optymalizacji rozkładów dawek. Wpływ rozwoju technologii informatycznych został przedstawiony na przykładzie najnowszych zastosowań w radioterapii: przygotowania planu leczenia i re-optymalizacji rozkładów dawek w trakcie ich dostarczania, modelowania procesów planowania w oparciu o dane retrospektywne i wreszcie koncepcji zautomatyzowanego tworzenia planów leczenia. Piotrowski T.,2 Department of Electroradiology, Poznan University of Medical Sciences, Poznan, Poland 2 Department of Medical Physics, Greater Poland Cancer Centre, Poznan, Poland Adderss: Department of Medical Physics, Greater Poland Cancer Centre, Garbary 5 st, 6-6 Poznan, Poland, e-mail: tomasz.piotrowski@wco.pl Title: New technologies in radiation therapy planning The author shows what computational advances are likely to be implemented in clinical radiation oncology, with special emphasis on the treatment planning strategies in the coming years and how the adoption of these changes might alter the practice of radiotherapy. Four main areas of likely advancement are explored: cloud computing, aggregate data analysis, parallel computation, and automation. Potential advancement was explored in the light of the some of the most recent improvements in treatment planning strategies such as: the online planning and optimization, the modelling of knowledge based planning processes and finally, automated treatment plan generation concepts. Jubileusz 40 lecia Wydziału Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu 9

Wystąpienie E..2 Lecture E..2 Bodusz,D., Miszczyk L., Szczepanik K., Miśta W..Zakład Radioterapii, Centrum Onkologii-Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie, Oddział w Gliwicach Adres korespondencyjny: Dawid Bodusz, Zakład Radioterapii,Centrum Onkologii-Instytut im. Marii Skłodowskiej- Curie, Oddział Gliwice,ul. Wybrzeże AK 5,44-00 Gliwice, email:dbodusz@io.gliwice.pl Tytuł: Ocena stabilności znaczników śródtkankowych GoldAnchor implantowanych do stercza u chorych napromienianych z powodu raka gruczołu krokowego Cel pracy Celem pracy było określenie wartości migracji znaczników śródtkankowych GoldAnchor implantowanych do gruczołu krokowego w trakcie planowania oraz realizacji leczenia chorych napromienianych z powodu raka stercza. Materiał i metody badawcze Analizę zmiany położenia znaczników wewnątrz gruczołu krokowego w trakcie procedur planowania radioterapii przeprowadzono w grupie 45 chorych na podstawie fuzji obrazów tomografii komputerowej wiązką stożkową (CBCT) wykonanej w pierwszym tygodniu leczenia i spiralnej tomografii komputerowej (CT) wykonanej dla zaplanowania leczenia promieniami. Wartość migracji znacznika w trakcie leczenia promieniami zmierzono w grupie 20 chorych na podstawie fuzji obrazów CBCT wykonywanych w odstępach tygodniowych (7 dni) przez cały cykl leczenia. Migracja markera obliczona została poprzez pomiar odległości pomiędzy punktami centralnymi znaczników, we wszystkich trzech osiach. Wyniki Wartości średnie migracji w trakcie procedur planowania leczenia wraz z odchyleniami standardowymi w kierunkach głowa-nogi (SI), lewo-prawo (LR) oraz przód-tył (AP) wyniosły odpowiednio:, mm z SD=0,9; 0,5 mm z SD=0,6 oraz, mm z SD=,2. Wartość średnia migracji określona przez wektor zmiany położenia wyniosła,9 mm z SD=,3. Wartości średnie migracji w trakcie realizacji radioterapii wraz z odchyleniami standardowymi w kierunkach głowa-nogi (SI), lewo-prawo (LR) oraz przód-tył (AP) wyniosły odpowiednio: 0, mm z SD=0,2; 0, mm z SD=0,3 oraz 0,2 mm z SD=0,4. Wartość średnia migracji określona przez wektor zmiany położenia w trakcie radioterapii wyniosła 0,3 mm z SD=0,5. Wnioski Wykonana analiza zebranego materiału wykazała, że przesunięcia znacznika GoldAnchor w trakcie planowania leczenia promieniami wydają się nie mieć znaczenia klinicznego i prawdopodobnie związane są z niedokładnością przeprowadzonej fuzji obrazów CT i CBCT. Położenie znacznika jest stabilne w trakcie całego procesu leczenia promieniami. Słowa kluczowe: marker śródtkankowy, migracja, rak gruczołu krokowego, radioterapi 0 40th anniversary of the Faculty of Health Science Poznan Univeristy of Medical Sciences

Bodusz,D., Miszczyk L., Szczepanik K., Miśta W..Radiotherapy Department, Maria Skłodowska-Curie Memorial Cancer Center and Institute of Oncology, Gliwice Branch, Poland Address: Dawid Bodusz,MSC Memorial Cancer Center and Institute Gliwice Branch Wybrzeże AK 5 street,44-00 Gliwice, Poland, e-mail: dbodusz@io.gliwice.pl Title: An evaluation of the GoldAnchor intraprostatic fiducial marker stability during the standard prostate cancer patients radiotherapy Background Implantation of fiducial markers for IGRT of prostate cancer patients increases the treatment accuracy by prostate localization using two orthogonal X-rays images. However the precision of the treatment depends on the stability of the fiducial marker. The aim of this study was to evaluate the migration of fiducial markers during the whole radiotherapy of prostate cancer patients. Material and methods An analysis of the intraprostatic fiducials migration during the treatment planning was done on a group of 45 patients on the basis on fusion of kv CBCT (performed during the first week of the treatment) and planning CT. The value of migration during the course of radiotherapy was done on a group of 20 patients treated within IGRT protocol on the basis on the fusion of kv CBCTs performed weekly. The migration was defined as a shift between central points of markers, measured in three axis. Results The average values of the GoldAnchor migration during the treatment planning were:. mm (SD=0.9 mm) in the superior-inferior (SI) direction, 0.5 mm (SD=0.6 mm) in the left-right (LR) direction and. mm (SD=.2 mm) in the anterior-posterior (AP) direction. The mean value of the vector of shifts was.9 mm (SD=.3 mm). The average values of the GoldAnchor migration during the course of radiotherapy were: 0. mm (SD=0.2 mm) in the superiorinferior (SI) direction, 0. mm (SD=0.3 mm) in the left-right (LR) direction and 0.2 mm (SD=0.4 mm) in the anteriorposterior (AP) direction. The mean value of the vector of shifts during the treatment was 0.3 mm (SD=0.5 mm). Conclusion The analysis of the collected data showed that the marker shifts during the treatment planning seem to have no clinical significance and probably are related to the inaccuracy of the fusion of kv CBCT and planning CT. Location of the marker is stable during the whole course of the radiotherapy. Key words fiducial marker, migration, prostate cancer, radiotherapy Jubileusz 40 lecia Wydziału Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu

Wystąpienie E..3 Lecture E..3 Jackowiak W., Milecki P.,2, Dura J., Czajka E., Skrobała A. 2,3, Adamczyk A. 3 Zakład Radioterapii I, Wielkopolskie Centrum Onkologii im. M. Skłodowskie Curie, Adres korespondencyjny: Zakład Radioterapii I, Wielkopolskie Centrum Onkologii im. M. Skłodowskie Curie, ul. Garbary 5, 6-866 Poznań, e-mail: weronika.jackowiak@wco.pl 2 Katedra i Zakład Elektroradiologii, Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego, Poznań, Polska 3 Zakład Fizyki Medycznej, Wielkopolskie Centrum Onkologii im. M. Skłodowskie Curie, ul. Garbary 5, Poznań, Polska Tytuł: Radioterapia raka prostaty na aparacie CyberKnife. Wstęp CyberKnife (CK) jest zrobotyzowanym systemem do radioterapii stereotaktycznej zmian wewnątrz i pozaczaszkowych o niezwykłej precyzji. Ze względu na obecny trend radioterapii hypofrakcjonowanej z powodzeniem znalazł zastosowanie w leczeniu raka prostaty. CyberKnife umożliwia podanie pojedynczych wysokich dawek w ciągu kilku dni w kilku frakcjach. Cel Celem pracy jest omówienie przebiegu procedury leczenia pacjentów z rakiem prostaty na aparacie CK. Materiał i metoda CyberKnife w Wielkopolskim Centrum Onkologii został uruchomiony w czerwcu 203 roku. Do tej pory leczeniu poddano ponad 80 pacjentów z rakiem prostaty, co daje około 900 zabiegów łącznie. Decyzje o kwalifikacji pacjenta do radioterapii CK podejmuje konsylium lekarskie. Pierwszym krokiem przygotowującym pacjenta do radioterapii CK jest implantacja złotych markerów w tkanki gruczołu krokowego. Po 7 dniach od implantacji wykonana zostaje tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny, które służą określeniu objętości tarczowej i narządów krytycznych. Po obliczeniu rozkładu dawki i zweryfikowaniu planu leczenia, pacjent rozpoczyna radioterapię w cyklu pięciofrakcyjnym (dawka frakcyjna 7.25, co drugi dzień). Procedurę rozpoczyna ułożenie pacjenta w pozycji terapeutycznej i kilowoltowa weryfikacja położenia prostaty. Dzięki ciągłemu obrazowaniu kilowoltowemu w trakcie trwania leczenia system CK umożliwia śledzenie ruchomości prostaty i automatyczną korektę kierunku wiązki promieniowania w razie wykrycia zmiany położenia markerów. Nad prawidłowym przebiegiem procedury napromieniania czuwa zespół elektroradiologów, którego zadaniem jest kontrola parametrów napromieniania, odpowiedzialnych za prawidłowy przebieg radioterapii. Pojedyncza sesja radioterapii CK jest nieinwazyjna i trwa około 40 min. Wnioski CyberKnife jest obiecującą metodą radioterapii raka prostaty. Skrócenie czasu leczenia powoduje zmniejszenie kosztów dla szpitala i pacjenta. Precyzja robota pozwala na zmniejszenie dawek promieniowania docierajacych do zdrowych narządów, umożliwiając w ten sposób zmniejszenie toksyczności terapii. Jackowiak W., Milecki P.,2, Dura J., Czajka E., Skrobała A. 2,3, Adamczyk M. 3, Galuba A.,Konkol M. Department of Radiotherapy I, The Greater Poland Cancer Centre, Garbary 5 St, Poznan, Poland, e-mail:weronika.jackowiak@wco.pl 2 Department of Electroradiology, The Poznan University of Medical Sciences, Garbary 5 St, Poznan, Poland 3 Department of Medical Physics, The Greater Poland Cancer Centre, Garbary 5 St, Poznan, Poland Title: Radiosurgery prostate cancer treatment - Cyberknife. Background CyberKnife (CK) is a robotic system for stereotactic radiation therapy of extra- and intracranial lesions with a great 2 40th anniversary of the Faculty of Health Science Poznan Univeristy of Medical Sciences

precision. Because of the current hypofractionated trend in radiation therapy it is applied successfully in the prostate cancer treatment. CyberKnife allows delivery of a single high doses for several days in a few fractions. Aim The aim of this study is to present the prostate cancer treatment process using CK. Materials and methods CyberKnife in The Greater Poland Cancer Centre was installed in June 203. To date, over then 80 patients were treatment with prostate cancer, which gives a total of 900 treatments. Decisions about patient eligibility for radiotherapy CK make a medical consultation. The first step of patient preparation for the CyberKnife treatment is fiducials placement. After 7 days, the treatment planning scans and magnetic resonance are performed. This time ensures good stabilization of the fiducials in the prostate. These two studies are used to delineated the PTV volume and organs at risk. After the dose distribution calculation and plan verification the patient starts the radiotherapy cycle (7.25Gy per each fraction in 5 times, every other day, without weekends). After patients setup, the kilovoltage verification of the prostate and anatomy is done. The imaging system allows track the prostate movements, adjust the robot position and correct the direction of the beam. The team of radiation therapists is responsible for the correct course of irradiation procedures, control the irradiation parameters and observe the patient during the treatment. A single CK session is a non-invasive and takes about 40 minutes. Conclusions Nowadays, CyberKnife is a promising method of radiation therapy for prostate cancer. Reduction the time of treatment will reduce costs for the hospital and the patient. The precision of the robot allows to reduce the dose of radiation for the healthy organ, thereby allowing a reduction in the toxicity of the therapy. Our experience confirms the efficacy and safety of CyberKnife. Jubileusz 40 lecia Wydziału Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu 3

Wystąpienie E..4 Lecture E..4 Rompa D., Naczk E.,. Uniwersyteckie Centrum Kliniczne Klinika Onkologii i Radioterapii Zakład Teleradioterapii Adres korespondencyjny: Uniwersyteckie Centrum Kliniczne Klinika Onkologii i Radioterapii Zakład Teleradioterapii,80-2 Gdańsk, ul. Dębinki 7, e-mail: edi@gumed.edu.pl Tytuł: Radioterapia stereotaktyczna w nowotworach płuc Wstęp Radioterapia stereotaktyczna w obrębie płuca ma zastosowanie głównie u pacjentów niekwalifikujących się do zabiegów chirurgicznych z powodów internistycznych. Zazwyczaj tą metodą napromieniane są małe zmiany gdzie GTV mieści się w granicach od cm3 do 82 cm3 mediana 9.3 cm3. Dawka 54-60 Gy w zależności od położenia zmiany względem narządów klatki piersiowej podawana jest w 3-8 frakcjach, w ciągu -2 w tygodni. Cel Metoda ta może być realizowana zarówno przy użyciu systemów 4D na tomografii komputerowej i aparatach terapeutycznych jak również używając 4D tylko na tomografii komputerowej. Wybór metody uzależniony jest od posiadanej konfiguracji sprzętu. Kolejnym aspektem jest dobór odpowiedniego unieruchomienia, który jest bardzo ważnym elementem w procesie przygotowania pacjenta do procedury. Materiał i metoda Komfort pacjenta w trakcie zabiegów radioterapii w bardzo dużym stopniu ma przełożenie na odtwarzalność i powtarzalność zabiegów. Rutynowo stosowane są standardowe podstawki do ułożeń w obrębie klatki piersiowej, a dodatkowo przygotowane indywidualne materace próżniowe, które pomagają choremu w utrzymaniu rąk w stałej, niezmiennej pozycji. Kolejnym elementem w procesie planowania radioterapii jest tomografia komputerowa. W naszym ośrodku wykonujemy CT 4D monitorując położenie guza w 8 fazach oddechowych. Otrzymany w ten sposób dynamiczny obraz ruchomości guza pozwala na wyznaczenie ITV. Plan leczenia wykonywany jest na serii skanów zebranych podczas swobodnego oddychania. Na tej serii skanów wrysowane zostają GTV, ITV (konturowany na podstawie obrazów 4D), PTV oraz narządy prawidłowe, które konturowane są przez technika radioterapii. Fizyk przygotowuje plan leczenia na podstawie dawek określonych zarówno na objętości tarczowe, jak i na struktury prawidłowe. Dla oceny prawidłowości topograficznego odtworzenia ułożenia na aparacie terapeutycznym oraz określenia położenia zmiany, przed każdą frakcją wykonywane jest CBCT, które oceniane jest online przez lekarza. Do monitorowania pacjenta w trakcie radioterapii używamy systemu Exac Trac. Czas wykonania procedury na przyspieszaczu liniowym waha się od 40 minut do godziny dla jednego pacjenta. Wyniki Ze względu na konfigurację sprzętu do radioterapii w naszym ośrodku, technika napromieniania stereotaktycznego wykorzystująca bramkowanie oddechowe tylko na CT, jest techniką optymalną. Prostsze i bardziej komfortowe unieruchomienie pacjenta skraca czas wykonania procedury na przyspieszaczu. Wnioski Czas realizacji procedury na aparacie terapeutycznym, zwiększa dostępność tej metody leczenia, poprawia także komfort leczenia dla pacjentów. Rompa D., Naczk E.,. Medical Univercity of Gdańsk, Oncology and Radiotherapy Department, Addresss: Medical Univercity of Gdańsk, Oncology and Radiotherapy Department, 80-2 Gdańsk, ul. Dębinki 7, e-mail: edi@gumed.edu.pl 4 40th anniversary of the Faculty of Health Science Poznan Univeristy of Medical Sciences

Title: Stereotactic radiotherapy in lung cancer Introduction The stereotactic radiotherapy in lungs area is the treatment mostly used for patients disqualified for surgery due to internal problems. The small tumors where GTV in between - 82 cm³, median 9,3 cm³ are radiated by this method. Tumors location in terms of chest organs determinates the total dose between 54-60 Gy. Aim The stereotactic radiotherapy can be implemented using both CT 4D as well as CT 4D and linear accelerator. The methods choice is determined by current equipment configuration. The choice of proper immobilization is another aspect. It is the key element in the process of preparing patient for the medical procedure. Material and method To obtain proper recurrence of the treatment the patient s comfort is extremely important. To cope with this remark, in chest area there are provided special holders which help patient to lay steady, also individual vacuum cushions are provided to help patient to hold hands static. The CT is another radiotherapy planning process element. The CT 4D is performed in our department while monitoring the tumors location as patient takes breaths in 8 breath phases. The dynamic image of tumor displacement allows us to estimate ITV. Thanks to the CT scan series GTV, ITV (contoured thanks to 4D images), PTV and critical organs can be delineated and the plan of treatment can be created. The treatment plan is prepared by physicist using given doses on targets as well as on critical organs. CBCT is done before every fraction to assess the authenticity of topographic reconstruction and the placement on linear accelerator, also to estimate the location of tumors. The Exac Trac System is used to monitor patient during radiotherapy. The linear accelerator procedure time is 40 to 60 minutes per patient. Result The stereotactic radiating technique based on gating only on CT is the optimal one in our department due to the configuration of radiotherapy equipment. The time for the accelerator procedure is shortened by proper patient positioning. Conclusion The availability of presented treatment method is increased by shorter procedures on linear accelerator. This method also improves patient s comfort during treatment. Jubileusz 40 lecia Wydziału Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu 5

Wystąpienie E..5 Lecture E..5 Sara Ferenc, Piotr Rzymski 2, Jacek Karczewski 2, Janusz Skowronek 3 Studentka V roku Elektroradiologii, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu 2 Katedra Biologii i Ochrony Środowiska, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu 3 Katedra i Zakład Eletroradiologii, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu Autor korespondencyjny: Piotr Rzymski, Katedra Biologii i Ochrony Środowiska, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, Rokietnicka 8, 60-806 Poznań, tel./fax: +48 6 854 9 78, e-mail: rzymskipiotr@ump.edu.pl Tytuł: Ocena występowania skutków ubocznych radioterapii oraz czynników mogących potencjalnie mieć wpływ na ich częstość Wstęp Radioterapia jest jedną z najskuteczniejszych i najpowszechniej wykorzystywanych metod leczenia zmian nowotworowych w Polsce i na świecie. Jak z każdą metodą leczenia onkologicznego, z związane są z nią określone skutki uboczne, których częstość występowania i nasilenie może różnić się w zależności od cech indywidualnych pacjenta i jego stylu życia jak również od samego typu stosowanej radioterapii, czasu jej trwania i części ciała, która jest jej poddawana. Określenie zmiennych, które mogą wpłynąć na częstość występowania poszczególnych objawów niepożądanych może pomóc odpowiednio przygotować pacjenta do wykonywanych zabiegów i tym samym poprawić jego jakość życia w trakcie i po radioterapii. Cel Określenie częstości występowania skutków ubocznych u pacjentów poddawanych radioterapii oraz czynników, które mogą na tą częstość mieć wpływ. Materiał i metoda Przeprowadzono bezpośrednie wywiady ze 08 pacjentami przechodzącymi zabieg radioterapii (teleradioterapii i brachyterapii) określając przy pomocy kwestionariusza częstość występowania 37 fizycznych i 0 psychospołecznych skutków ubocznych. Wyniki Wiek i BMI pacjentów oraz czas poddawania zabiegom były jednymi z ważniejszych czynników mających wpływ na częstość występowania poszczególnych objawów ubocznych radioterapii i jej wpływu na jakość życia. Ponadto objawy te występowały częściej u kobiet, w leczeniu zmian występujących w obrębie g łowowej oraz pośród pacjentów poddawanych teleradioterapii. Palenie papierosów miało wpływ na wzrost częstości występujących nudności, suchości gałki ocznej i problemów z odczuwaniem smaków. Stosowanie alkoholu i długość dziennego użytkowania telefonu komórkowego nie miała wpływu na występowanie badanych efektów ubocznych radioterapii. Wnioski Przeprowadzone badania mogą umożliwić bardziej dokładne przewidzenie możliwych skutków ubocznych radioterapii w poszczególnych grupach leczonych i zarazem lepiej przygotować do niej pacjenta. Słowa kluczowe: radioterapia, jakość życia, skutki ubocze terapii 6 40th anniversary of the Faculty of Health Science Poznan Univeristy of Medical Sciences

Sara Ferenc, Piotr Rzymski 2, Jacek Karczewski 2, Janusz Skowronek 3 MsC Student of Electroradiology, Faculty of Health Science, Poznan University of Medical Science 2 Department of Biology and Environmental Protection, Faculty of Health Science, Poznan University of Medical Science 3 Department of Electroradiology, Faculty of Health Science, Poznan University of Medical Science Corresponding author: Piotr Rzymski, Department of Biology and Environmental Protection, Poznan University of Medical Sciences, Rokietnicka 8, 60-806 Poznań, tel./fax: +48 6 854 9 78, e-mail: rzymskipiotr@ump.edu.pl Title: Evaluation of radiation therapy side-effects and factors that may potentially affect their frequency Background Radiation therapy is one of the most common forms of cancer treatment in Poland and in the world. As any other oncological therapy it is also characterized by specific side-effects which frequency and severity may depend on patient individuality and lifestyle as well as radiotherapy type, its duration time and part of the body being treated. Evaluation of variables that may affect the frequency of particular adverse effects may successfully help to prepare patients to radiotherapy and improve their quality of life during and after treatment. Aim Assessment of the frequency of radiotherapy side-effects and factors that may influence their occurrence. Material and method Total of 08 patients undergoing radiotherapy (teleradiotherapy and brachytherapy) were interviewed. The frequency of 37 physical and 0 psychosocial side effects was evaluated. Results: Age and BMI of patients as well as radiotherapy duration time were among the most important factors influencing the frequency of studied side-effects. Female, patients undergoing head radiotherapy and teleradiotherapy reported the adverse events with the greatest frequency. Cigarette smoking increased the occurrence of nausea, dry eye and flavor perception. Alcohol and mobile phone use appeared not to influence the frequency of studied side-effects of radiotherapy. Conclusions The results of the present study may help to predict potential radiotherapy side-effects in particular groups of treated patients and simultaneously, prepare patient for the treatment. Keywords: radiotherapy, quality of life, side effects of therapy Jubileusz 40 lecia Wydziału Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu 7

Wystąpienie E..6 Lecture E..6 Kowalik A., Kaczmarek A., 2. Zakład Fizyki Medycznej, Adres korespondencyjny: Wielkopolskie Centrum Onkologii, Zakład Fizyki Medycznej, ul. Garbary 5,6-866 Poznań, e-mail: anna.kowalik@wco.pl 2.Zakład Medycyny Nuklearnej, Wielkopolskie Centrum Onkologii, Poznań Tytuł: Rejestracja i klasyfikacja zdarzeń niepożądanych w radioterapii w Polsce i Europie Wprowadzenie Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 8 lutego 20 r. W sprawie warunków bezpiecznego stosowania promieniowania jonizującego dla wszystkich rodzajów ekspozycji medycznej wypadkiem w radioterapii jest napromienienie niewłaściwego pacjenta, a także błędna anatomicznie lokalizacja obszaru napromienienia oraz niewłaściwy rozkład dawki, w tym przy użyciu nieprawidłowego typu wiązki lub energii wiązki lub niewłaściwego produktu radiofarmaceutycznego, a także niewłaściwe frakcjonowanie, jeżeli prowadzą one do nieosiągnięcia założonych efektów terapeutycznych lub odległych w czasie ciężkich następstw zdrowotnych. Incydenty/wypadki w procesie radioterapii według A Reference Guide for Learning from Incidents in radiation Therapy, publikacja HTA zdefiniowano jako niepożądane lub nieoczekiwane zmiany od normalnego działania systemu, co powoduje, lub może powodować, niekorzystny wpływ na ludzi lub sprzęt. Wszystkie zdarzenia niepożądane muszą być raportowane i zgłaszane w ten sposób możemy poprawić efektywność naszego postępowania i procesu, a także uniknąć podobnych zdarzeń w przyszłości. W Europie funkcjonuje kilka systemów rejestracji i klasyfikacji zdarzeń niepożądanych, które mają na celu zbieranie informacji na temat zdarzeń niepożądanych w radioterapii. Cel Celem pracy jest analiza wybranych systemów do rejestracji i klasyfikacji zdarzeń niepożądanych w radioterapii w Europie. Metodologia Analiza wybranych systemów rejestracji i klasyfikacji zdarzeń niepożądanych na podstawie funkcjonujących w Europie systemów klasyfikacji i rejestracji zdarzeń niepożądanych: ROSIS, SAFRON, PRISMA. Na podstawie trzech wybranych systemów porównano nomenklaturę związaną ze zdarzeniami niepożądanymi oraz wykazano główne różnice w parametrach i kryteriach klasyfikacji zdarzeń niepożądanych w każdym z wybranych systemów. Wyniki W wyniku dokonanej analizy wykazano główne różnice dotyczące klasyfikacji zdarzeń niepożądanych w trzech systemach do rejestracji zdarzeń niepożądanych. Główne różnice polegają na szczegółowości definicji oraz sposobach klasyfikacji. Wszystkie trzy systemy do rejestracji i klasyfikacji zdarzeń są systemami dobrowolnymi. Jedną z głównych różnic jest proces rejestrowania zdarzenia niepożądanego w systemie. System ROSIS wymaga zarejestrowania jednostki zgłaszającej zdarzenia, natomiast system PRISMA jest systemem lokalnym funkcjonującym w Holandii jako wewnętrzny system rejestracji i klasyfikacji zdarzeń niepożądanych. System SAFRON funkcjonuje w ramach IAEA (Międzynarodowa Agencja Atomistyki). Wnioski Jednym z problemów związanych z rejestracją i klasyfikacją zdarzeń niepożądanych w Europie jest brak jednolitej nomenklatury oraz systemu klasyfikacji. Niezbędne jest podjęcie prac mających na celu ujednolicenie systemów rejestracji i klasyfikacji zdarzeń niepożądanych we wszystkich krajach europejskich. 8 40th anniversary of the Faculty of Health Science Poznan Univeristy of Medical Sciences