Data: 11.02.2016 Strona 1 z 5 Opracował Sprawdził Zatwierdził Asystent LBZiW Dorota Maksymczuk Stanowisko, imię i nazwisko: Data: 10.02.2016 Podpis Szef ZL mjr Anna Suchanowska Stanowisko, imię i nazwisko: Data: 11.02.2016 Podpis Pełnomocnik SZ kpt. Małgorzata Lewandowska Stanowisko, imię i nazwisko Data: 11.02.2016 Podpis L.p. Numer i nazwa zmienionego lub wycofanego dokumentu Numer zmienionej lub wycofanej strony Data wprowadzenia zmiany lub wycofania dokumentu Podpis osoby dokonującej zmiany lub wycofującej dokument
Data: 11.02.2016 Strona 2 z 5 SPIS TREŚCI: 1. Cel instrukcji 2. Przedmiot i zakres stosowania instrukcji 3. Odpowiedzialność 4. Definicje 5. Tryb postępowania 4.1 Pobieranie wody przeznaczonej do spożycia 4.2 Miejsca pobierania próbek 4.3 Transport próbek 4.4 Przyjmowanie próbek do badań 5. Dokumenty związane 6. Załączniki
Strona 3 z 5 1. Cel instrukcji Celem instrukcji jest przedstawienie zasad pobierania, utrwalania, transportowania i dostarczania próbek wody do badań mikrobiologicznych przez próbkobiorców klienta zewnętrznego i wewnętrznego, zgodnie z normami PN-EN ISO 19458:2007, PN-EN ISO 5667-5:2003 2.Przedmiot i zakres stosowania instrukcji Niniejsza instrukcja zawiera informacje uzupełniające, dla przeszkolonych przez upoważnionych pracowników WOMP-Gdynia, próbkobiorców klienta zewnętrznego lub wewnętrznego, dostarczających próbki wody do badań mikrobiologicznych w Laboratorium Badań Żywności i Wody. Nie zastępuje norm zasadniczych przywołanych w punkcie 1. 3. Odpowiedzialność Odpowiedzialność za stosowanie instrukcji ponosi klient zewnętrzny i wewnętrzny zlecający badania do Laboratorium Badań Żywności i Wody. 4. Definicje Cysterna zbiornik do gromadzenia i przechowywania cieczy ( wody) 5.Tryb postępowania Klient dostarcza próbkę do laboratorium zgodnie z harmonogramem badań wody WOMP- Gdynia, po wcześniejszym potwierdzeniu terminu w Recepcji WOMP-Gdynia. Pojemniki na próbki gwarantujące sterylność można pobrać w Recepcji. Butelki szklane, szczelnie zamknięte, owinięte papierem zachowują sterylność przez okres 3 miesięcy. Dopuszcza się stosowanie sterylnych jednorazowych butelek z tworzywa z datą ważności sterylizacji na butelce. Do poboru próbek wody dezynfekowanej używać tylko pojemników, które zawierają czynniki inaktywujące środki dezynfekcyjne (np. tiosiarczan sodu). 5.1 Pobieranie próbek wody przeznaczonej do spożycia Przy poborze próbek należy zwrócić szczególną uwagę na zapobieganie przypadkowemu zanieczyszczeniu próbki podczas jej pobierania i przenoszenia. Przed poborem próbki należy zdjąć wszelkie urządzenia (np. sitko, wężyk), zabrudzenia zewnętrzne ( szlam, smar..) usunąć mechanicznie następnie całkowicie otwierając i zamykając zawór wielokrotnie płukać. Wysterylizować wylewkę kranu przez jej opalenie płomieniem ( opalenie kurka płomieniem z zapalniczki jest niewystarczające), kurki z tworzywa sztucznego zdezynfekować środkami na bazie etanolu. Następnie swobodnym strumieniem spuszczać wodę przez ok 3 min. do osiągnięcia stałej temperatury wody ( do pełnej wymiany wody wewnątrz budynku) Następnie umieścić otwartą butelkę w strumieniu wody i napełnić ją w aseptycznych warunkach. Części korka mające styczność z próbką należy chronić w trakcie poboru przed zanieczyszczeniem ( najlepiej korek trzymać w ręce, jeżeli musi być odłożony, to jałową częścią ku górze). Butelkę wypełnić w ok. 80% pozostawiając wolną objętość umożliwiającą jej późniejsze przemieszanie. Niezwłocznie po poborze zamknąć butelkę. Próbkę opisać na butelce celem jednoznacznej identyfikacji.
Strona 4 z 5 5.2 Miejsca pobierania próbek W przypadku zbiorników eksploatacyjnych zaleca się pobieranie próbek z przewodów doprowadzających i odprowadzających, jak najbliżej zbiornika eksploatacyjnego. W przypadku pobierania próbki ze stacji uzdatniania wody zaleca się pobieranie próbki z przewodów doprowadzających i odprowadzających, jak najbliżej stacji uzdatniania. W celu kontroli różnych etapów uzdatniania wody próbki należy pobrać przed i po danym etapie, np. sedymentacji i filtracji. W przypadku urządzeń do dezynfekcji wody zaleca się pobieranie próbek z dopływu wody do urządzenia do dezynfekcji/utleniania, jak najbliżej tego urządzenia. Próbki odprowadzanej wody powinny być pobierane, po uwzględnieniu odpowiedniego czasu kontaktu wody ze środkiem dezynfekcyjnym/utleniaczem. Pobierając próbkę z sieci wodociągowej zaleca się jej pobieranie z różnych miejsc sieci. Jeśli to możliwe, próbki należy pobierać ze strefy turbulentnego przepływu w przewodzie. Odpowiednie do tego jest miejsce położone w przewodzie bezpośrednio za zaworem lub innym urządzeniem powodującym turbulencję przepływu. Pobieranie próbek wody z cystern lub zbiorników magazynujących wodę w środkach transportu lądowego i wodnego, zaleca się w taki sam sposób, jak ze zbiorników eksploatacyjnych. Do każdej pobranej próbki, należy dołączyć kartę pobrania wody ( klient zewnętrzny) lub protokół pobrania próbek wody (klient wewnętrzny) zawierające miedzy innymi następujące informacje: - nazwa i adres zleceniodawcy, - dokładna identyfikacja miejsca pobrania próbki, - data i godzina pobrania, - dane osoby pobierającej próbkę, - normy, zgodnie z którymi zostały pobrane próbki, - zlecone badania Każdorazowo po dostarczeniu próbek do Recepcji WOMP-Gdynia badana jest temperatura środowiska transportu próbek, a wynik jest zapisywany na karcie pobrania wody/ protokole pobrania wody. 5.3 Pobieranie wody w kierunku badań Legionelli Przy pobieraniu wody z kurków czerpalnych należy zachować takie same procedury jak przy pobieraniu wody pitnej. W przypadku baterii z mieszaczem pobieramy próbkę przy maksymalnym ustawieniu na wodę ciepłą. Próbki wody ciepłej schłodzić bezpośrednio po pobraniu, jeżeli to możliwe najlepiej pod strumieniem zimnej wody. Próbkę opisać na butelce celem jednoznacznej identyfikacji. 5.4 Pobieranie wody z basenów kąpielowych i nurkowych( dodatkowe wskazówki) Pobieranie próbek z niecek basenów kąpielowych należy realizować w odległości ok.1 m od ścian basenu. Bezpośrednio przed pobraniem próbki jałową butelkę umieścić w wysterylizowanym chwytaczu. Następnie chwytacz z otwartą butelką umocować na
Strona 5 z 5 przedłużce i zanurzyć pod powierzchnią wody, szyjką w dół skośnie, unikając wypłukania tiosiarczanu. Na głębokości 10-30 cm napełnić butelkę wodą obracając do pozycji pionowej. Po wydobyciu naczynia z wody należy odlać ok.¼ objętości próbki i natychmiast zamknąć korkiem butelkę. 5.5 Transport Podczas transportowania próbek do laboratorium powinny być zapewnione warunki zapobiegające wszelkim zmianom liczby drobnoustrojów w nich obecnych. Próbki dostarczyć w zamkniętych pojemnikach ( termotorby, pudełka styropianowe) w ciągu 8 godzin od ich napełnienia (próby w kierunku Legionella w ciągu 24 godzin). Próbki podczas transportu schłodzić- najlepiej do temperatury (5±3)ºC, (np. przez użycie pojemników z lodem). Należy uważać, aby nie zamrozić próbek. Chronić próbki przed światłem słonecznym. 5.6 Przyjmowanie próbek do badań Próbki do badań dostarczane są wraz z kartą pobrania wody w przypadku poboru przez klienta zewnętrznego lub protokołem pobrania próbek wody w przypadku poboru inspektorskiego. Osoba przyjmująca próbki do badania ocenia ich stan, zwracając uwagę na wyraźne odstępstwa. W razie wątpliwości czy próbka nadaje się do badania lub jeżeli nie jest zgodna z opisem, decyzję o dalszym postępowaniu z próbką podejmuje Kierownik laboratorium. Następnie próbkom nadaje się kolejne numery. 6. Dokumenty związane - Księga Rejestracji Wyników Laboratoryjnych - PO-08 Postępowanie z próbkami do badań - PN-EN ISO 19458,,Jakość wody; Pobieranie próbek do analiz mikrobiologicznych - PN-ISO 5667-5:2003 Jakość wody, pobieranie próbek, część 5: wytyczne dotyczące pobierania próbek wody do picia i wody używanej do produkcji żywności i napojów. - NO-46-A501:2015 Metody pobierania próbek wody do badań w warunkach polowych 7. Załączniki Brak