Małgorzata Wawrzyniak

Transkrypt

1 Małgorzata Wawrzyniak Łódź,

2 Przedmiotem normy jest zbiór metod pobierania próbek wody i ścieków ( w tym osadów) oraz naczyń, przyrządów i urządzeń stosowanych do tego celu. Zakres tematyczny normy : Arkusz 00 Woda i ścieki. Pobieranie próbek. Postanowienia ogólne i zakres normy Arkusz 02 Woda i ścieki. Pobieranie próbek. Pobieranie próbek wód powierzchniowych do analizy fizycznej i chemicznej oraz bakteriologicznej Arkusz 03 Woda i ścieki. Pobieranie próbek. Pobieranie próbek wód podziemnych do analizy fizycznej i chemicznej oraz bakteriologicznej 2

3 Pobieranie próbek jest ustaloną procedurą pobrania do badań części określonej substancji, materiału lub wyrobu, tak aby zapewnić próbkę reprezentatywną dla całości Pobieranie próbek poprzedza proces przygotowania próbek do badań i postępowania z obiektami badań 3

4 Miejsce pobierania próbek odpowiednio wyznaczony rejon, w którym pobiera się próbki, np. odpowiednio wyznaczony przekrój w naturalnym lub sztucznym zbiorniku wody powierzchniowej, kanale ściekowym Punkt pobierania próbek- punkt na wyznaczonym miejscu pobierania próbek, w którym pobierane są próbki pierwotne 4

5 Próbka pierwotna (próbka jednorazowa) próbka o określonej objętości pobrana jednorazowo w określonym punkcie pobierania próbek Próbka ogólna próbka o określonej objętości otrzymana ze zmieszania próbek pierwotnych o jednakowych objętościach, pobieranych w tym samym czasie z różnych punktów pobierania próbek Próbka laboratoryjna próbka reprezentująca właściwości wody lub ścieków z danego miejsca lub punktu pobierania próbek, przeznaczona do badań laboratoryjnych 5

6 Czynności wstępne Przed przystąpieniem do pobierania próbek należy : Uzyskać informacje dotyczące składu badanych wód lub ścieków Danych hydrometrycznych w miejscu pobierania próbek Inne informacje niezbędne do prawidłowego pobierania próbek 6

7 Kolejność pobierania próbek Wielkość próbki laboratoryjnej Pomiar temperatury Pakowanie i transport próbek Na naczyniach z pobranymi próbkami należy umieścić wyraźny napis zawierający : miejsce lub punkt pobierania próbki, dzień i godzinę pobrania próbki, rodzaj próbki, jej objętość, temperaturę oraz w przypadku utrwalenia- sposób jej utrwalenia. 7

8 8

9 Zakres stosowania metody Metodę stosuje się do pobierania próbek wód powierzchniowych (stojących i płynących) do analizy fizycznej i chemicznej oraz bakteriologicznej Częstotliwość pobierania próbek Dla wód płynących co najmniej raz w miesiącu Dla wód stojących co najmniej jeden raz z każdej z czterech pór roku 9

10 Miejsce pobierania próbek Wybór miejsca pobierania próbek wody powierzchniowej zależy od: Celu badań Cech morfologicznych i hydrologicznych badanego akwenu Rozmieszczenia dopływów i źródeł zanieczyszczenia 10

11 Pobierając próbki wody należy: w przypadku pobierania próbek z płytkich i wąskich cieków zwracać uwagę, aby nie zmącić wody osadem dennym próbki wód powierzchniowych płynących pobierać z nurtu na głębokości ok cm poniżej zwierciadła wody lub dolnej powierzchni pokrywy lodowej, w przypadku rzek o głębokości mniejszej od 50 cm punkt pobrania powinien znajdować się na około 1/3 głębokości próbki wód stojących należy pobierać w najgłębszym miejscu czaszy zbiornika z głębokości ok cm poniżej zwierciadła wody lub powierzchni pokrywy lodowej Jeśli głębokość zbiornika w danym miejscu przekracza 5m, należy pobierać próbki również z warstw głębszych, a przynajmniej z głębokości 1m nad dnem. 11

12 Powinno być przeprowadzone ze szczególną ostrożnością gwarantującą zachowanie warunków jałowości Próbki należy pobierać do wyjałowionych słoików lub butelek z doszlifowanymi korkami Bezpośrednio przed pobraniem próbki naczynie należy odwinąć z papieru, zdjąć kapturek i zakorkowane umieścić w wyjałowionym przyrządzie Po wyjęciu naczynia z przyrządu wyjąć korek, nie dotykając wewnętrznej jego części ani brzegów szyjki, odlać około ¼ objętości próbki i zamknąć naczynie. 12

13 Wodę należy pobierać bezpośrednio do butelek, w których przewożone są do laboratorium, lub za pomocą różnego typu przyrządów, z których następnie przelewa się je do odpowiednich naczyń Bezpośrednio do butelek pobiera się najczęściej próbki z głębokości do 2m Butelkę umieszcza się w uchwycie czerpaka, zanurza szyjką w dół, skośnie w kierunku prądu i na odpowiedniej głębokości obrócić szyjką w górę przeciw prądowi Po wydobyciu napełnionej butelki i odlanej pobranej próbki nieco poniżej szyjki, butelkę natychmiast zakręcić 13

14 Do pobierania próbek z większych głębokości należy stosować przyrządy umożliwiające zaczerpnięcie kilku dm 3 wody, którą następnie należy przelać do odpowiednich naczyń (gąsiorki, balony szklane, karnistry z polietylenu) Próbki do oznaczania gazów rozpuszczonych i żelaza dwuwartościowego należy pobierać do oddzielnych butelek 14

15 Należy stosować następujące zasady przy pobieraniu próbek : używać wyłącznie pojemników zalecanych do danych oznaczeń, nie dotykać wnętrza pojemników rękoma, rękawiczkami, pojemniki na próbki trzymać w czystym otoczeniu, nie wystawiać próbek na słońce, pobrane próbki w jak najszybszym czasie dostarczyć do laboratorium osoba pobierająca próbki powinna mieć czyste nie spocone ręce, powstrzymać się od palenia papierosów 15

16 16

17 17

18 Rodzaj ujęcia wody podziemnej Eksploatacja okres Rodzaj stosowanej pompy stale (w sposób ciągły) głębinowa powierzchniowa Studnie wiercone okresowo głębinowa lub powierzchniowa Studnie kopane nieeksploatowane(studnie nowo wykonane) stale( w sposób ciągły), okresowo lub nieeksploatowane głębinowa lub powierzchniowa głębinowa lub powierzchniowa Studnie drenażowe stale (w sposób ciągły) powierzchniowa Otwory obserwacyjne i badawcze głębinowa lub powierzchniowa źródła

19 Małe ujęcie wód podziemnych - grupa otworów eksploatujących wodę z tego samego poziomu wodonośnego, jeżeli głębokość poszczególnych otworów nie przekracza 50m, a łączna wielkość zasobów eksploatacyjnych jest mniejsza niż 100m 3 /h Duże ujęcie wód podziemnych ujęcie, które nie jest ujęciem małym w rozumieniu określenia podanego wyżej. 19

20 Do poboru próbek stosowane są następujące pojemniki: butelki szklane z doszlifowanym korkiem lub nakrętką z podkładką teflonową. Butelki mogą być wykonane, zależnie od rodzaju analizy, ze szkła specjalnego SS lub szkła zwykłego S butelki z tworzyw sztucznych ze szczelnym zamknięciem: polietylenowe PE, teflonowe PTFE, polipropylenowe PPP itp. Pojemniki powinny być tak dobrane, aby zapewnić: uniknięcie zanieczyszczeń próbki składnikami tworzywa, z którego pojemnik jest wykonany, możliwość mycia i oczyszczania ścian w celu usunięcia powierzchniowych zanieczyszczeń oraz uniknięcia wzajemnego oddziaływania między składnikami próbki i naczyniem. 20

21 Miejscem pobierania próbek wód podziemnych może być: - kurek na rurze odprowadzającej pompowaną wodę ze studni lub wylot rury odprowadzającej wodę znajdujący się w pobliżu studni - słup wody w studni - wypływ wody ze skały (źródła) 21

22 Pobieranie próbek wody do analizy fizycznej i chemicznej nie obejmującej oznaczania gazów i żelaza dwuwartościowego 1.Studnie wiercone eksploatowane stale a)pompa głębinowa próbki pobierać należy do naczyń z kurka umieszczonego na rurze odprowadzającej wodę, bezpośrednio przy studni. 22

23 b)pompa ssąca powierzchniowapróbki należy pobierać bezpośrednio w studni za pomocą przyrządów. Dopuszcza się pobieranie próbek wody z kurka na przewodzie tłocznym pompy. 23

24 2.Studnie wiercone eksploatowane okresowo Próbki należy pobierać w sposób zależny od czasu jaki upłynął od chwili, gdy studnia była po raz ostatni eksploatowana. W przypadku studni, która była po raz ostatni eksploatowana w okresie krótszym niż 7 dni przed pobieraniem próbek, należy przeprowadzić pompowanie, które powinno zapewnić co najmniej dwukrotną wymianę słupa wody w studni. W przypadku gdy studnia była nieeksploatowana dłużej niż 7 dni, pompowanie przed pobieraniem próbek powinno trwać przez okres umożliwiający oczyszczenie studni i warstwy wodonośnej przy studni. 3.Studnie nieeksploatowane (nowo wykonane) Pobieranie próbek należy poprzedzić próbnym pompowaniem trwającym nie krócej niż 24h dla ujęć małych i nie krócej niż 36h dla ujęć dużych. 24

25 4.Studnie kopane Studnie eksploatowane okresowo lub nieeksploatowane należy przed pobieraniem próbek przepompować, wymieniając całkowicie stagnujący słup wody w studni. W przypadku gdy studnia nie ma urządzeń pompowania wody dopuszcza się pobieranie próbek za pomocą urządzenia czerpalnego studni (wiadra) lub za pomocą naczyń. 25

26 Pobieranie próbek wody do analizy fizycznej i chemicznej obejmującej żelazo dwuwartościowe i gazy rozpuszczone w wodzie W przypadku pobierania próbek ze studni eksploatowanych pompami głębinowymi należy nalewać wodę do butelek przez wąż gumowy lub z tworzyw sztucznych. W przypadku studni eksploatowanych pompami powierzchniowymi próbki pobierać tylko za pomocą przyrządów. Butelki z próbkami wody powinny być natychmiast po napełnieniu szczelnie zamknięte dokładnie doszlifowanymi korkami skośnie ściętymi uniemożliwiającymi powstanie pęcherzyków powietrze pod korkami. 26

27 27

28 Dziękuję za uwagę :) 28