Nadzór Państwowej Inspekcji Sanitarnej w zakresie bezpieczeństwa zdrowotnego wody

Transkrypt

1 Nadzór Państwowej Inspekcji Sanitarnej w zakresie bezpieczeństwa zdrowotnego wody Działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej wspierające elementy Planów Bezpieczeństwa Wody Anna Kamińska Dyrektor Departamentu Bezpieczeństwa Zdrowotnego Wody Warszawa, 8 grudnia 2016 r. Niniejsza prezentacja jest chroniona prawem autorskim. Prawa autorskie do niniejszej prezentacji przysługują Głównemu Inspektoratowi Sanitarnemu Departamentowi Bezpieczeństwa Zdrowotnego Wody. Każde wykorzystanie niniejszej prezentacji wymaga wskazania przynajmniej źródła.

2 Regulacje prawne Ustawa z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. z 2015 r., poz z późn. zm.) Ustawa z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz. U. z 2015 r. poz. 139, z późn. zm.) Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 13 listopada 2015 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. poz. 1989) DYREKTYWA RADY 98/83/WE z dnia 3 listopada 1998 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi DYREKTYWA RADY 2013/51/EURATOM z dnia 22 października 2013 r. określająca wymogi dotyczące ochrony zdrowia ludności w odniesieniu do substancji promieniotwórczych w wodzie przeznaczonej do spożycia przez ludzi DYREKTYWA KOMISJI (UE) 2015/1787 z dnia 6 października 2015 r. zmieniająca załączniki II oraz III do dyrektywy Rady 98/83/WE w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi implementacja do dnia 27 października 2017 r.

3 Nadzór organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej Ustawa z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej - Przygotowywanie regulacji prawnych - Działania edukacyjne - Sprawowanie zapobiegawczego i bieżącego nadzoru sanitarnego Ustawa z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków - sprawowanie nadzór nad jakością wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi na zasadach określonych w przepisach o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (art. 12 ust. 1) - wydawanie ocen higienicznych dla materiałów i wyrobów używanych do uzdatniania wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (art. 12 ust. 2) - zatwierdzanie laboratoriów zewnętrznych - systemu jakości prowadzonych badań wody (art. 12 ust. 4) Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 13 listopada 2015 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi - Monitorowanie jakości wody - Dokonywanie ocen obszarowych jakości wody

4 Procent ludności zaopatrywanej w wodę z dużych wodociągów w państwach członkowskich UE ( ) ludność 68 % ludność 32% Bruksela, dnia r. COM(2016) 666 dnia SPRAWOZDANIE KOMISJI Sprawozdanie podsumowujące dotyczące jakości wody pitnej w Unii sporządzone na podstawie badania sprawozdań państw członkowskich za okres przewidzianego w art. 13 ust. 5 dyrektywy 98/83/WE

5 System zaopatrzenia w wodę od ujęcia do kranu Przedsiębiorstwa wodociągowokanalizacyjne Podmioty wykorzystujące wodę pochodzącą z indywidualnego ujęcia, jako część działalności handlowej lub w budynkach użyteczności publicznej Urządzenia wodociągowe - ujęcia wód powierzchniowych i podziemnych, studnie publiczne, urządzenia służące do magazynowania i uzdatniania wód, sieci wodociągowe, urządzenia regulujące ciśnienie wody przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne - przedsiębiorca w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, jeżeli prowadzi działalność gospodarczą w zakresie zbiorowego zaopatrzenia w wodę lub zbiorowego odprowadzania ścieków, oraz gminne jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, prowadzące tego rodzaju działalność zbiorowe zaopatrzenie w wodę - działalność polegającą na ujmowaniu, uzdatnianiu i dostarczaniu wody Właściciel lub zarządca obiektu budowlanego Budynki zamieszkania zbiorowego użyteczności publicznej 3 pkt 5 i 6 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie Zawory używane zwykle do pobierania wody Laboratoria uprawnione do wykonywania badań wody przeznaczonej do spożycia 1. Laboratoria Państwowej Inspekcji Sanitarnej 2. Laboratoria o udokumentowanym systemie jakości prowadzonych badań wody, zatwierdzonym przez Państwową Inspekcję Sanitarną Główny Inspektorat Sanitarny - Departament Bezpieczeństwa Zdrowotnego Wody 2016

6 Zadania przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych Ustawa z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków - Przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne ma obowiązek zapewnić należytą jakość dostarczanej wody (art. 5 ust. 1) - Przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne jest obowiązane do prowadzenia regularnej wewnętrznej kontroli jakości wody (art. 5 ust. 1a) Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 13 listopada 2015 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi - Wykonywanie badań jakości wody co najmniej w zakresie oraz z częstotliwością określoną w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 13 listopada 2015 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi - Ustalanie harmonogramu pobierania próbek wody do badań w uzgodnieniu z właściwym państwowym powiatowym lub państwowym granicznym inspektorem sanitarnym - Przekazywanie organom Państwowej Inspekcji Sanitarnej sprawozdań z badań jakości wody: 1) w dniu sporządzenia sprawozdania z badań - przekroczenie parametrów mikrobiologicznych 2) w terminie nie dłuższym niż 7 dni roboczych od dnia sporządzenia sprawozdania z badań przekroczenie lub brak przekroczeń pozostałych parametrów - Realizacja działań naprawczych informowanie, organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej, o realizowanych działaniach naprawczych

7 Objętość dostarczanej lub produkowanej wody w strefie zaopatrzenia [m 3 /24 h] Minimalna częstotliwość oraz zakres badań wody Monitoring kontrolny [liczba próbek/rok] 100 nie rzadziej niż 2 próbki na rok Monitoring przeglądowy [liczba próbek/rok] nie rzadziej niż 1 próbka na 2 lata > > na każde m 3 /24 h i część tej wartości stanowiącej uzupełnienie do całości > na każde m 3 /24 h i część tej wartości stanowiącej uzupełnienie do całości 3+ 1 na każde m 3 /24 h i część tej wartości stanowiącej uzupełnienie do całości > na każde m 3 /24 h i część tej wartości stanowiącej uzupełnienie do całości PARAMETRY OBJĘTE MONITORINGIEM KONTROLNYM 1. Escherichia coli (E. coli) 2. Bakterie grupy coli Woda pochodzi z wód powierzchniowych lub mieszanych 1. Clostridium perfringens (łącznie z przetrwalnikami) Woda jest dystrybuowana w butelkach lub pojemnikach 1. Pseudomonas aeruginosa 2. Ogólna liczba mikroorganizmów w temperaturze 22 C i w 36 C 1. Jon amonowy 2. Barwa 3. Przewodność elektryczna 4. Stężenie jonów wodoru (ph) 5. Zapach 6. Smak 7. Mętność Parametry badane wtedy, gdy parametr jest stosowany jako flokulant, jeżeli jest stosowany jako chemikalia do uzdatniania wody 1. Aluminium 2. Żelazo Parametr badany wtedy, gdy jest stosowane chloraminowanie 1. Azotyny

8 Schemat prowadzenia badań wody w zakresie substancji promieniotwórczych Wykonanie we wstępnym monitoringu substancji promieniotwórczych badań poziomu stężenia radonu, izotopów radu: Ra-226 i Ra-228 oraz trytu we wszystkich istniejących ujęciach wody oraz w nowotworzonych ujęciach wody stężenie trytu oraz izotopów promieniotwórczych radu: Ra-226 i Ra-228 nie przekracza granic wykrywalności Tryt -10 Bq/l rad: Ra-226 (0,04 Bq/l) i Ra-228 (0,02 Bq/l ) wykonywanie badań pomiaru stężenia ww. substancji z częstotliwością co 5 lat stężenie trytu oraz izotopów promieniotwórczych radu: Ra-226 i Ra-228 przekracza granice wykrywalności jednocześnie nie przekraczając wartości parametrycznych Tryt -100 Bq/l rad: Ra-226 (0,5 Bq/l) i Ra-228 (0,2 Bq/l ) stężenie izotopów radu: Ra-226 lub Ra-228, przekroczy wartości parametryczne pomiar stężenia izotopów promieniotwórczych: ołowiu Pb-210, polonu Po-210 oraz uranu: U-238 i U-234 stężenie trytu przekroczy wartość parametryczną 100 Bq/l pomiar stężenia sztucznych nuklidów wykonywanie badań pomiaru stężenia ww. substancji z częstotliwością co 2 lata Częstotliwość badania radonu uzależniono od poziomu stężenia aktywności radonu( 222 Rn) 10 Bq/l- drugie badanie po 10 latach > 10 Bq/l > 100 Bq/l - drugie badanie po 6 miesiącach 50 Bq/l trzecie badanie po 5 latach > 50 Bq/l trzecie badanie po 2 latach stężenia izotopów ołowiu Pb-210, polonu Po-210 oraz uranu: U-238 i U-234 lub sztucznych nuklidów przekroczą wartość parametryczną wykonywanie badań z częstotliwością analogiczną jak dla monitoringu przeglądowego w zakresie parametrów mikrobiologicznych i fizykochemicznych Częstotliwość uzależniana jest od wielkości produkcji wodociągu (od 1 do min. 14 razy w roku)

9 Część II. Działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej wspierające elementy Planów Bezpieczeństwa Wody I. Strefy ochronne ujęć wody (Rada Ministrów w dniu 18 października 2016 r. przyjęła projekt ustawy Prawo wodne) Strefę ochronną obejmującą wyłącznie teren ochrony bezpośredniej ustanawia się dla każdego ujęcia wody Strefę ochronną obejmującą teren ochrony bezpośredniej i teren ochrony pośredniej ustanawia się na podstawie analizy ryzyka obejmującej ocenę zagrożeń zdrowotnych z uwzględnieniem czynników negatywnie wpływających na jakość ujmowanej wody II. Podejście oparte na ryzyku Wdrożono w państwach tj. Francja - opcjonalne dla wszystkich dostaw, Wielka Brytania - obowiązkowo dla wszystkich dostaw, Węgry. W 16 państwach członkowskich UE prowadzone są prace mające na celu wprowadzenie podejścia opartego na ryzyku (Austria opcjonalnie dla wszystkich dostaw) Ocena ryzyka w oparciu o normę PN-EN ISO Bezpieczeństwo zaopatrzenia w wodę pitną Wytyczne zarządzania kryzysowego i ryzyka Część 2: Zarządzanie ryzykiem III. Elastyczny system monitorowania jakości wody

10 Schemat procesu zarządzania ryzykiem Norma PN-EN ISO Proces zarządzania ryzykiem, koncentruje się na wszystkich elementach łańcucha dostaw wody do spożycia - ochrona źródeł wody, pobór wody, jej transport, uzdatnianie, magazynowanie i dystrybucja Opis systemu zaopatrzenia w wodę Identyfikacja zagrożeń i zdarzeń niebezpiecznych Ocena ryzyka Plany Bezpieczeństwa Wody powinny dotyczyć wszystkich aspektów dostarczania wody i skoncentrować się na kontroli ujmowania uzdatniania i dystrybucji wody Wytyczne WHO Kontrola ryzyka Weryfikacja metody zarządzania ryzykiem

11 Elastyczny system monitorowania jakości wody Rozszerzenie wykazu parametrów / zwiększenie częstotliwości pobierania próbek wody do badań Wykaz parametrów podlegających monitorowaniu lub częstotliwość nie są wystarczające do zapewnienia, że woda spełnia wymagania określone w przepisach prawa przeprowadzenie dodatkowego monitorowania sprawdzenie, czy istniejące środki kontroli ryzyka dla zdrowia ludzkiego funkcjonują skutecznie Usunięcie parametru z wykazu (z wyłączeniem parametru E. coli)wszystkie wyniki uzyskane z próbek pobieranych w regularnych odstępach czasu przez okres co najmniej trzech lat, wynosiły mniej niż 30% wartości parametrycznej. Zmniejszenie minimalnej częstotliwość pobierania próbek wody do badań (z wyłączeniem parametru E. coli) wszystkie wyniki uzyskane z próbek pobieranych w regularnych odstępach czasu, przez okres co najmniej trzech lat, wynosiły mniej niż 60% wartości parametrycznej.

12 Dziękuję za uwagę