INFORMACJA O DZIAŁALNOŚCI

INFORMACJA O DZIAŁALNOŚCI PEŁNOMOCNIKA TERENOWEGO RZECZNIKA PRAW OBYWATELSKICH W KATOWICACH 2007-2009

SPIS TREŚCI Część I BADANIE SPRAW MERYTORYCZNYCH... 3 1. Wpływy i wysyłki w sprawach prowadzonych przez BRPO Zespół Terenowy w Katowicach... 3 2. Sprawy podjęte z urzędu od 1 stycznia 2009r. do 30 czerwca 2009r.... 3 3. Wizytacje oraz badania terenowe przeprowadzone w 2008 roku.... 7 4. Sprawy pozytywnie zakończone - przykłady... 9 5. Dane informacyjno statystyczne.... 10 I. Wpływ spraw do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich Zespołu Terenowego w Katowicach... 10 II. Sprawy rozpatrzone w I połowie 2009 r.... 11 III. Przedmiot nowych spraw podjętych w I połowie 2009r.... 12 IV. Przyjęcia interesantów i porady telefoniczne... 13 Część II INNE OBSZARY AKTYWNOŚCI ZESPOŁU TERENOWEGO... 14 1. Dzień Otwarty z Rzecznikiem Praw Obywatelskich 21 czerwca 2009r.... 14 2. Przyjęcia Interesantów w Terenie... 15 Część III PODSUMOWANIE ROKU 2008... 17 Część IV INFORMACJE O ZESPOLE... 22 1. Pełnomocnik Terenowy RPO... 22 2. Dyrektor Zespołu Terenowego... 22 3. Kompetencje Zespołu Terenowego... 24 4. Siedziba BRPO Zespołu Terenowego w Katowicach... 25 5. Pracownicy Zespołu Terenowego w Katowicach... 25 6. BIOGRAM dr Aleksandry Wentkowskiej Pełnomocnika Terenowego Rzecznika Praw Obywatelskich w Katowicach... 26 Informacja o działalności Pełnomocnika Terenowego Rzecznika Praw Obywatelskich w Katowicach 2

Część I BADANIE SPRAW MERYTORYCZNYCH 1. Wpływy i wysyłki w sprawach prowadzonych przez BRPO Zespół Terenowy w Katowicach Wpływ spraw do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich Zespołu Terenowego w Katowicach od 01.01. 2009r. od 01.01.2009r. Cały okres funkcjonowania do 30.06.2009r. do 31.03.2009r. Zespołu 17.09.2007r. 30.06.2009r. Wpływ ogółem: 791 428 3443 W tym nowe sprawy: 424 225 1887 Liczba odpowiedzi: 342 203 1248 Liczba wysyłki ogółem: 1038 590 3862 2. Sprawy podjęte z urzędu od 1 stycznia 2009r. do 30 czerwca 2009r. 1 RPO-605986-XVIII/09 sprawa podjęta 6 stycznia 2009r. Kierowca, zatrzymany przez policję za prowadzenie samochodu pod wpływem alkoholu, zmarł podczas przesłuchania w jednym z krakowskich komisariatów. 2 RPO-605984-XVIII/09 sprawa podjęta 6 stycznia 2009r. Rodzice niepełnosprawnych uczniów korzystają z przejazdów komunikacją miejską za darmo w jedną stronę (przy obecności dziecka), natomiast wracając lub odbierając dziecko muszą opłacić bilet. 3 RPO-605987-XVIII/09 sprawa podjęta 6 stycznia 2009r. Postępowanie przygotowawcze prowadzone w sprawie zachowań kibiców Wisły podczas spotkań derbowego w Krakowie, po których kibice Wisły wykrzykiwali antysemickie hasła. 4 RPO-606546-XVIII/09 sprawa podjęta 14 stycznia 2009r. Kolejny przypadek znęcania się nad zwierzętami, zakończony wyrokiem skazującym Sądu I Instancji w Końskich. Proponowany sposób działania: Po zakończeniu sprawy w II instancji, w zależności od zapadłego orzeczenia prośba do Sądu Rejonowego w Końskich o przesłanie akt sprawy w celu ich zbadania oraz podjęcia dalszych czynności. Przesłanie informacji o podjęciu sprawy do wiadomości TONZ. 5 RPO-606547-XVIII/09 sprawa podjęta 14 stycznia 2009r. Sprawa dotyczy przypadku pobicia zatrzymanego mężczyzny przez policję w Kielcach. 6 RPO-607343-XVIII/09 sprawa podjęta 21 stycznia 2009r. Sprawa cudzoziemców, którzy ubiegają się o kartę rezydenta i nie mogą legalnie pracować - nawet jeśli do tej pory mieli, co jest skutkiem wejścia Polski do strefy Schengen. Druga sprawa podnoszona w artykule dotyczy przewlekłości w prowadzeniu przez Urząd Wojewódzki postępowań Informacja o działalności Pełnomocnika Terenowego Rzecznika Praw Obywatelskich w Katowicach 3

7 RPO-607348-XVIII/09 sprawa podjęta 22 stycznia 2009r. Sprawa kota, który mieszkał w bibliotece i zażądano jego usunięcia - w sprawie wystosowano protest przeciwko usunięcia kota podpisany przez 1000 osób korzystających z niniejsze biblioteki. 8 RPO-608076-XVIII/09 sprawa podjęta 29 stycznia 2009r. Sprawa dotyczy zrównania praw ojców do pobytu z chorym dzieckiem w szpitalu na takiej samej zasadzie jak matek. 9 RPO-607429-XVIII/09 sprawa podjęta 23 stycznia 2009r. Sprawa o znęcanie się nad wychowankami Domu Dziecka im. Gen. H. Dąbrowskiego w Orzeszu. W dnia 23.01 oraz 28.01.2009r. Odbyło się badanie na miejscu sytuacji w Domu Dziecka w Orzeszu. Z niniejszych postępowań zostały sporządzone notatki służbowe. 10 RPO-608080-XVIII/09 sprawa podjęta 29 stycznia 2009r. Brak środków finansowych na dalsze funkcjonowanie Schroniska dla bezdomnych zwierząt w Olkuszu, które funkcjonuje od 10 lat. Wątpliwości co do zasad jego funkcjonowania pojawiły się kilka lat temu. W 2006r pracownicy Towarzystwa Opieki nad Zwierzętami z Krakowa zgłosili na policję doniesienie o bestialskim traktowaniu zwierząt. Kontrole z Inspektoratu Weterynarii oraz olkuskiego magistratu niczego nie wykazały. Sprawa trafiła do prokuratury, została jednak umorzona. 11 RPO-608078-XVIII/09 sprawa podjęta 29 stycznia 2009r. Bardzo trudna finansowa oraz zdrowotna sytuacja trójki starszych mieszkańców, którzy po przeniesieniu do lokalu socjalnego pozostają bez ciepłej wody oraz ogrzewania. 12 RPO-608579-XVIII/09 sprawa podjęta 9 lutego 2009r. Kwestia czynności administracyjnych związanych z planami budowy drogi dwupasmowej do Zakopanego, z czym związana jest min. kwestia wykupu i wyburzenia kilkudziesięciu nieruchomości. Tymczasem ze względu na brak koordynacji między urzędami - GDDKiA a gminami, mieszkańcy pozostają w stanie niepewności w stosunku do wiadomości na temat wykupu działek 13 RPO-608580-XVIII/09 sprawa podjęta 12 lutego 2009r. Pół tysiąca katowickich policjantów prawdopodobnie nie przeniesie się do nowej Komendy, oferowanej przez władze miasta, bo z powodu kryzysu nie ma pieniędzy na jej adaptację 14 RPO-608653-XVIII/09 sprawa podjęta 9 lutego 2009r. Ograniczenie dla osób niepełnosprawnych, które w płatnej strefie w Bytomiu nie mogą parkować swoich samochodów bezpiecznie. 15 RPO-608654-XVIII/09 sprawa podjęta 9 lutego 2009r. Brak karetek pogotowia na terytorium województwa małopolskiego, a w szczególności dla takich miejscowości jak Zakopane, Nowy Targ i inne miejscowości turystyczne, które wyjątkowo są narażone na zwiększone zapotrzebowanie (zachorowalność oraz wypadki) w okresie ferii, czy wakacji. 16 RPO-609028-XVIII/09 sprawa podjęta 12 lutego 2009r. Sprawa kwestionowania praw nabytych w sytuacji uzyskania świadectwa maturalnego i nabycia określonych praw. Niemożliwość odwołania się od decyzji dyrektora szkoły, gdyż nie ma ona postaci decyzji administracyjnej, którą można zaskarżyć Informacja o działalności Pełnomocnika Terenowego Rzecznika Praw Obywatelskich w Katowicach 4

17 RPO-609026-XVIII/09 sprawa podjęta 12 lutego 2009r. W związku z brakiem uporządkowania akt stanu cywilnego w miastach śląskich nadal wydawane są odpisy akt stanu cywilnego w których nazwiska i imiona pisane są w języku niemieckim 18 RPO-609027-XVIII/09 sprawa podjęta 12 lutego 2009r. Sprawa likwidacji trzech częstochowskich szkół ze względu na "nierentowność". 19 RPO-609294-XVIII/09 sprawa podjęta 13 lutego 2009r. Sprawa "nielegalnie" prowadzonego Domu Pomocy Społecznej, który działa w Wąworkowie. Sygnały o licznych nieprawidłowościach miały być zgłaszane do MOPS-u w Opatowie, który nie podejmował żadnych działań 20 RPO-609293-XVIII/09 sprawa podjęta 13 lutego 2009r. Sprawa informacji, podawanych przez Świętokrzyski Oddział Narodowego Funduszu Zdrowia o braku kolejek do ośrodków zdrowia co, jak sugeruje prasa, nie jest zgodne z prawdą, a dodatkowo wprowadza w błąd pacjentów. Niedopuszczalne wydaje się być poniższe stwierdzenie: " NFZ przyznaje, że nie ma wpływu na błędy na swojej stronie internetowej. 21 RPO-609334-XVIII/09 sprawa podjęta 13 lutego 2009r. Brak miejsc dla chorych w Świętokrzyskim Centrum Psychiatrii w wyniku czego pacjenci z powodu braku łóżek leżą na podłodze 22 RPO-610032-XVIII/09 sprawa podjęta 23 lutego 2009r. Podejrzenie o składanie nieprawdziwych informacji oraz oświadczeń przez dyrektorów placówek zdrowia w związku z podpisywaniem nowych kontraktów z NFZ 23 RPO-610269-XVIII/09 sprawa podjęta 25 lutego 2009r. Sprawa zatrzymanego chorego, cierpiącego na schizofrenię, wobec którego: - zastosowano i przedłużono areszt tymczasowy, a nie ośrodek leczniczy, - skarży się na złe traktowanie przez współosadzonych. 24 RPO-610490-XVIII/09 sprawa podjęta 26 lutego 2009r. Sprawa "wydostania" z akt sprawy prokuratorskiej protokołu przesłuchania jednego z najważniejszych świadków w sprawie, w którym obciąża on swoimi zeznaniami wielu innych handlarzy narkotyków. Kopia protokołu krąży, jak wynika z relacji GW, wśród potencjalnych oskarżonych oraz dotarła do GW. 25 RPO-610959-XVIII/09 sprawa podjęta 4 marca 2009r. Postępowanie przygotowawcze prowadzone przez Prokuraturę Kielce Wschód w sprawie "napadu" w parku. W toku sprawy był stosowany środek zapobiegawczy w postaci aresztu tymczasowego. Jak wynika z informacji prasowych w toku postępowania jeden z podejrzanych (osoba siedemnastoletnia) pomówił dwie osoby, co stanowiło podstawę stosowania wobec nich środka zapobiegawczego. Treść artykułu wskazuje, iż Prokuratura posiadała informacje o tym, że podejrzany pomawia dwie niewinne osoby o wiele wcześniej, niż uchylono środek zapobiegawczy. Autor tekstu wskazuje także, iż w toku postępowania rozpatrywana jest także wersja wydarzeń, zgodnie z którą funkcjonariusze Policji mieli sugerować zeznania i zastraszać siedemnastolatka. Informacja o działalności Pełnomocnika Terenowego Rzecznika Praw Obywatelskich w Katowicach 5

26 RPO-611324-XVIII/09 sprawa podjęta 10 marca 2009r. Problem likwidacji Szpitala im. Rydygiera w Katowicach i rozpoczęcia działalności przez Szpital Zakonu Bonifratrów, który miał powstać w jego miejsce. Likwidowany Szpital Miejski ma przyjmować chorych do 31 marca 2009r. Wobec braku porozumienia władz miasta z Zakonem, prawdopodobne jest, iż w tym dniu leczenie zostanie przerwane. W konsekwencji miasto Katowice straci 200 miejsc szpitalnych - w tym m.in. na położnictwie, gdzie i tak owych miejsc brakuje. W szczególności, jak wskazuje autor artykułu prasowego, stan ten może dotknąć "pacjentów z ulicy". Także personel szpitala, który miał zostać zatrudniony w nowym szpitalu może stracić pracę. 27 RPO-612132-XVIII/09 sprawa podjęta 18 marca 2009r. W Bielsku - Białej doszło do "napadu" na studenta pochodzącego z Francji. Jak wskazuje treść artykułu, zaistniałe przestępstwo miało podłoże rasistowskie. Podkreślić należy, iż w Bielsku - Białej przebywa większa grupa studentów z Francji. Odmienny aspekt stanowi poruszona w treści artykułu kwestia "naklejek" propagujących faszyzm oraz rasizm, które w dużej ilości pojawiły się w ostatnim okresie czasu w Bielski - Białej oraz działań, jakie w tej materii zamierzają podjąć organy ścigania oraz władze miasta 28 RPO-612134-XVIII/09 sprawa podjęta 18 marca 2009r. Sprawa dotyczy jakości posiłków podawanych chorym w szpitalu im. Rydgiera w Krakowie. Jak wskazuje treść informacji prasowej ciężko chorzy otrzymują zimne posiłki podawane na talerzach, na których znajdują się resztki posiłków z poprzedniego dnia. Stan ten potwierdzają wypowiadający się pracownicy szpitala. 29 RPO-612645-XVIII/09 sprawa podjęta 23 marca 2009r. Uniemożliwienie osobom niepełnosprawnym dostępu do uzyskania prawa jazdy na tych samych zasadach jak osobom pełnosprawnym, poprzez przystosowanie pojazdów w ośrodkach egzaminacyjnych praz eliminacja z praktyki tychże ośrodków wymogu posiadania własnego samochodu do przeprowadzania egzaminu końcowego. 30 RPO-613173-XVIII/09 sprawa podjęta 25 marca 2009r. Zakaz zatrudniania kobiet na stanowiskach ratowników medycznych na przykładzie sytuacji Stacji Pogotowia Ratunkowego w Częstochowie 31 RPO-613169-XVIII/09 sprawa podjęta 25 marca 2009r. Przedszkola nie przyjmują dzieci chorych na cukrzycę ze względu na to, że przedszkolanki nie mają prawa podawać im leków 32 RPO-618706-XVIII/09 sprawa podjęta 14 maja 2009r. Szpital dziecięcy w Kielcach nie ma podpisanej umowy z NFZ-em na wykonywanie operacji noworodków z ciężkimi wadami wrodzonymi. Sprawa pozostaje nierozwiązana i jest przedmiotem dyskusji pomiędzy dyrekcjami Funduszu i Szpitala 33 RPO-619166-XVIII/09 sprawa podjęta 19 maja 2009r. Opisana w prasie sprawa zabijania zwierząt poprzez celowe wkładanie igieł do porozrzucanych kości 34 RPO-619167-XVIII/09 sprawa podjęta 19 maja 2009r. Sprawa dotyczy możliwości wzięcia udziału w wyborach do Informacja o działalności Pełnomocnika Terenowego Rzecznika Praw Obywatelskich w Katowicach 6

Parlamentu Europejskiego przez osoby niepełnosprawne 35 RPO-619165-XVIII/09 sprawa podjęta 19 maja 2009r. Sprawa dotyczy wymiany oraz kładzenia nowych rur kanalizacyjnych w Częstochowie. Wbrew zaleceniom PIH, prawu polskiemu oraz wspólnotowemu rury azbestowe nie zostają wymienione, tylko na nie są kładzione nowe rury w celu uniknięcia podwyższonych kosztów operacji. 36 RPO-619168-XVIII/09 sprawa podjęta 19 maja 2009r. Sprawa dotycząca incydentu, do którego doszło na posterunku Policji w Łoniowie (powiat sandomierski). Jak podaje prasa pijany uzbrojony policjant złapał za gardło mężczyznę i groził, że powystrzela złapanego i jego żonę. 37 RPO-619837-XVIII/09 sprawa podjęta 27 maja 2009r. Sprawa osoby niepełnosprawnej, wobec której zastosowano środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania na okres, jak wynika z artykułu, 3 lat. 38 RPO-619836-XVIII/09 sprawa podjęta 27 maja 2009r. Anonimowe pismo rodziców dzieci z Kąclowej, dotyczące wymogów, jakie musi spełniać podanie o przyjęcie dziecka do Gimnazjum w Kąclowej 39 RPO-621136-XVIII/09 sprawa podjęta 5 czerwca 2009r. Problem bezterminowego strajku średniego i niższego personelu w Państwowym Szpitalu dla Nerwowo Chorych i Psychicznie Chorych w Rybniku. Okoliczne szpitale oraz Centrum Zarządzania Kryzysowego Wojewody Śląskiego zostały powiadomione o możliwości ewakuacji. W sytuacji, gdy strajkujący oraz dyrekcja szpitala nie osiągną porozumienia może zaistnieć konieczność ewakuacji 900 pacjentów szpitala. 40 RPO-621541-XVIII/09 sprawa podjęta 15 czerwca 2009r. Sprawa dotyczy problemu braku możliwości meldunkowych i otrzymania mieszkania socjalnego, jak również wynikających stąd innych negatywnych konsekwencji (brak możliwości zdawania egzaminów, ubiegania się o stypendia itp.) w mieście Katowice. 3. Wizytacje oraz badania terenowe przeprowadzone w 2008 roku. 26.01.2008r. Pełnomocnik terenowy RPO wraz z Głównym specjalistą BRPO Zespołu Terenowego z Katowic przeprowadzili wizytację Policyjnej Izby Dziecka w Katowicach, 06.02.2008r. Pełnomocnik terenowy RPO przeprowadził badania terenowego Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego w Rzeszowie w związku z zawieszeniem leczenia w przyszpitalnej przychodni onkologicznej, 08.02.2008r. Pełnomocnik terenowy RPO przeprowadził kontrolę ewakuacji oddziału noworodków Szpitala w Jędrzejowie, Informacja o działalności Pełnomocnika Terenowego Rzecznika Praw Obywatelskich w Katowicach 7

13.02.2008r. Pełnomocnik terenowy RPO przeprowadził wizytację Schroniska dla Bezdomnych Zwierząt w Częstochowie, 13.02.2008r. i 10.09.2008r. Pracownicy Biura RPO Zespołu Terenowego w Katowicach przeprowadzili wizytację schronisk dla bezdomnych zwierząt w Sosnowcu i Katowicach (10.09.2008r. ponowna wizytacja schroniska dla bezdomnych zwierząt w Katowicach z powodu uzyskania przez Zespół nowych informacji w prowadzonej sprawie (RPO-581351-XVIII/08/AP), 25.02.2008r. Pełnomocnik terenowy RPO wraz z przedstawicielami Zespołu VII Prawa karnego przeprowadził wizytację Komendy Miejskiej Policji w Bytomiu, 25.02.2008r. i 26.02.2008r. Pracownicy BRPO Zespołu Terenowego z Katowic wraz z przedstawicielami Zespołu VII Prawa karnego wykonawczego dokonali wizytacji Aresztu Śledczego w Sosnowcu oraz Aresztu Śledczego w Zabrzu, 06.08.2008r. 07.08.2008r. Wyjazd Pełnomocnika terenowego RPO wraz z Zastępcą RPO, Dyrektorem Zespołu Praw Żołnierzy i Funkcjonariuszy Służb Publicznych na wizytację w jednostkach wojskowych w Krakowie. Wizyta miała na celu wysłuchanie informacji o zadaniach II korpusu oraz najważniejszych problemach żołnierzy, w tym wysłuchanie uwag i wniosków żołnierzy uczestniczących w misjach pokojowych (w szczególności Irak i Afganistan) spotkanie z rodzinami pilotów, którzy zginęli w wypadku pod Mirosławcem oraz przyjęcia interesantów w sprawach indywidualnych. W tym celu odbyło się spotkanie z Dowódcą Korpusu Zmechanizowanego gen. dyw. Edwardem Gruszką, Dowódcą 6 Brygady Desantowo- Szturmowej, Dowódcą 16 bat. powietrzno desantowego oraz z kadrą batalionu, jak również z dowódcą 13 eskadry lotnictwa transportowego oraz kadrą jednostki, 16.08.2008r. i 19.09.2008r. Pełnomocnik terenowy RPO wraz z Głównym specjalistą BRPO ZT Katowice dokonali wizytacji miejsc w województwie śląskim dotkniętych trąbami powietrznymi 11.09.2008r. Przedstawiciele Biura RPO Zespołu Terenowego z Katowic oraz Zespołu X BRPO w Warszawie dokonali wizytacji Ośrodka dla Uchodźców w Katowicach Załężu, Informacja o działalności Pełnomocnika Terenowego Rzecznika Praw Obywatelskich w Katowicach 8

17.10.2008r. Pełnomocnik terenowy RPO wraz z Głównym specjalistą BRPO ZT Katowice dokonali wizytacji Zakładu Karnego w Herbach w aspekcie przestrzegania praw osadzonych na podstawie w związku z anonimowym zgłoszeniem, 30.10.2008r. Pracownicy BRPO Zespołu terenowego z Katowic wraz z przedstawicielami Zespołu X BRPO w Warszawie dokonali wizytacji Wojewódzkiego Szpitala Neuropsychiatrycznego w Lublińcu w związku ze sprawami prowadzonymi przez Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich 4. Sprawy pozytywnie zakończone - przykłady RPO-602910-XVIII/08/PS Sprawa podjęta na wniosek Interesanta 14 listopada 2008r. pozytywnie zakończona 6 marca 2009r. Interesant jest osobą niepełnosprawną, której kierowcy uniemożliwiali przewożenia w autobusach PKM w Gliwicach roweru przystosowanego dla potrzeb osoby niepełnosprawnej. Po interwencji Biura Rzecznika Praw Obywatelskich Zespołu Terenowego z Katowic, referent prowadzący sprawę otrzymał odpowiedź z Komunikacyjnego Związku Komunalnego Okręgu Górnośląskiego, że przeprowadzone zostaną rozmowy z kierowcami Komunikacji Miejskiej aby uwrażliwić ich na sytuację osób niepełnosprawnych. RPO- 608657 -XVIII/08/PS Sprawa podjęta na wniosek Interesanta 6 lutego 2009r., zakończona pozytywnie 30 kwietnia 2009r. Sprawa dotyczyła spłaty zadłużenia wobec Komunalnego Zakładu Gospodarki Mieszkaniowej, o którą to spłatę ubiega się od Interesanta Miasto Katowice. Wnioskodawca twierdzi, że kwotę długu wobec Miasta Katowice Komunalnego Zakładu Gospodarki Mieszkaniowej uiścił, natomiast po zbadaniu wszystkich okoliczności sprawy stwierdzono, że niniejsza zaległość nie została uiszczona. Po interwencji Biura Rzecznika Praw Obywatelskich Zespołu Terenowego z Katowic Komunalny Związek Gospodarki Mieszkaniowej wstrzymał egzekucję i poinformował, iż umożliwi ww. rozłożenie należności na dogodne raty Informacja o działalności Pełnomocnika Terenowego Rzecznika Praw Obywatelskich w Katowicach 9

RPO-599757-XVIII/08/PS Sprawa podjęta z wnioski Interesanta 30 września 2008r., zakończona 18 maja 2009r. Sprawa dotyczyła nieprawidłowości w rozpatrywaniu sprawy sądowej, polegające na wezwaniu do usunięcia braku formalnego w postaci wskazania wartości przedmiotu zaskarżenia oraz pytania, czy wnosi Interesant o uchylenie wyroku w całości lub części, mimo że w istocie chodziło o zmianę wyroku przez uchylenie powództwa w całości. RPO-608653-XVIII/09/PS Sprawa podjęta na wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich 9 lutego 2009r. po publikacji prasowej: niepełnosprawnym odebrano prawo do parkowania za darmo, zakończona pozytywnie 18 maja 2009r. RPO-591107-XVIII/08/BSZ Sprawa podjęta z urzędu na wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich 10 czerwca 2008r. w związku z doniesieniami prasowymi dotyczącymi braku lekarza okulisty w czasie dyżurów pełnionych przez oddział okulistyczny a zakończona pozytywnie 29 czerwca 2009r. Z informacji przedstawionych w artykule wynika, że w czasie ostrych dyżurów na oddziale nie ma lekarza okulisty, który mógłby niezwłocznie udzielić pomocy osobom zgłaszającym się do szpitala w nagłych przypadkach. Dyżurujący lekarze stawiają diagnozy oraz udzielają porad telefonicznie. O ewentualnym wezwaniu lekarza do szpitala decyduje dyżurująca pielęgniarka. 5. Dane informacyjno statystyczne. I. Wpływ spraw do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich Zespołu Terenowego w Katowicach W I połowie 2009 r. w Zespole Terenowym BRPO w Katowicach przyjęto 529 Interesantów oraz przeprowadzono 867 rozmów telefonicznych, udzielając wyjaśnień i porad. Wysłano 1038 pism w 477 prowadzonych sprawach. Informacja o działalności Pełnomocnika Terenowego Rzecznika Praw Obywatelskich w Katowicach 10

II. Sprawy rozpatrzone w I połowie 2009 r. W okresie sprawozdawczym rozpatrzono 420 spraw indywidualnych w tym: - podjęto do prowadzenia 152 spraw tj. 36,2 % - udzielono wyjaśnień, wskazano wnioskodawcy 246 sprawy tj. 58,6% przysługujące mu środki działania - przekazano wniosek wg właściwości 1 sprawy tj. 0,2 % - zwrócono się do wnioskodawcy o uzupełnienie wniosku 20 spraw tj. 4,8 % - nie podjęto 0 spraw tj. 0,0 % - zbadano na miejscu 1 sprawy tj. 0,2 % Spośród spraw rozpatrzonych w I połowie 2009r. najwięcej spraw było z zakresu: prawo karne 22,0 % tj. 92 sprawy prawo cywilne i gospodarka nieruchomościami 21,7 % tj. 91 spraw prawo pracy i zabezpieczenie społeczne 17,4 % tj. 73 sprawy administracja publiczna, zdrowie i ochrona praw cudzoziemców 14,1 % tj. 59 spraw prawo administracyjne i sprawy mieszkaniowe 11,7 % tj. 49 spraw W I połowie 2009 roku zakończono postępowanie w 385 sprawach. Spośród 385 spraw zakończonych: a) uzyskano rozwiązanie pozytywne ze względu na: 2,9 % tj. 11 spraw - zasadność zarzutów wnioskodawcy 1,3 % tj. 5 spraw - ze względu na uwzględnienie wystąpienia RPO 0,3 % tj. 1 sprawa - częściową zasadność zarzutów wnioskodawcy 0,0 % tj. 0 spraw - niezależnie od działań RPO 1,3 % tj. 5 spraw b) odstąpiono od dalszego prowadzenia sprawy 2,9% tj. 11 spraw ze względu na: - toczące się w sprawie postępowanie (niewyczerpany tryb) 2,1 % tj. 8 spraw - upływ czasu 0 % tj. 0 spraw - inne względy obiektywne rezygnacja RPO z dalszego 0,8 % tj. 3 sprawy prowadzenia sprawy c) nie uzyskano rozwiązania pozytywnego 30,2 % tj. 116 spraw Informacja o działalności Pełnomocnika Terenowego Rzecznika Praw Obywatelskich w Katowicach 11

ze względu na: - niepotwierdzenie się zarzutów wnioskodawcy 28,1% tj. 108 spraw - z powodu wyczerpania przez RPO możliwości działania 2,1% tj. 8 sprawy d) udzielono porady/wyjaśnienia 64,2% tj. 247 spraw Zakończenie spraw podjętych 2,9% 2,9%,2% 28,1% uzyskano rozwiązanie pozytywne odstąpiono od dalszego prowadzenia sprawy nie potwierdziły się zarzuty wnioskodawcy inne III. Przedmiot nowych spraw podjętych w I połowie 2009r. (według właściwości zespołów merytorycznych): prawo konstytucyjne i międzynarodowe 3,2 % tj. 16 spraw prawo karne 18,9 % tj. 80 spraw prawo pracy i zabezpieczenie społeczne 16,8 % tj. 75 spraw prawo cywilne i gospodarka nieruchomościami 16,9 % tj. 72 sprawy prawo administracyjne i sprawy mieszkaniowe 12,8 % tj. 55 spraw prawo gospodarcze, daniny publiczne i ochrona praw konsumenta 7,9 % tj. 36 spraw prawo karne wykonawcze 3,2 % tj. 14 sprawy prawa żołnierzy i funkcjonariuszy służb publicznych 0,2 % tj. 1 sprawa administracja publiczna, zdrowie i ochrona praw cudzoziemców 15,6 % tj. 68 spraw inne 1,4 % tj. 6 spraw Informacja o działalności Pełnomocnika Terenowego Rzecznika Praw Obywatelskich w Katowicach 12

IV. Przyjęcia interesantów i porady telefoniczne Przyjęcia interesantów BRPO ZT w Katowicach 2200 2000 1800 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 2113 17.09.2007r. - 30.06.2009r. 1305 271 258 Rok 2008 I kwartał 2009 II kwartał 2009 529 I połowa roku 2009 PRZYJĘCIA INTERESANTÓW Od 17.09.2007r. do 30.06.2009r. Rok 2008 I kwartał 2009r II kwartał 2009r. I połowa roku 2009 wartość 2113 1305 271 258 529 Porady telefoniczne BRPO ZT w Katowicach 3200 3000 2800 2600 2400 2200 2000 1800 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 3106 17.09.2007r. - 30.06.2009r. 1801 Rok 2008 459 408 867 I kwartał 2009 II kwartał 2009 I połowa roku 2009 PORADY TELEFONICZNE Od 17.09.2007r. do 30.06.2009r. Rok 2008 I kwartał 2009r. II kwartał 2009r. I połowa roku 2009 wartość 3106 1801 459 408 867 Informacja o działalności Pełnomocnika Terenowego Rzecznika Praw Obywatelskich w Katowicach 13

Część II INNE OBSZARY AKTYWNOŚCI ZESPOŁU TERENOWEGO 1. Dzień Otwarty z Rzecznikiem Praw Obywatelskich 21 czerwca 2009r. Tegoroczny Dzień Otwarty z Rzecznikiem Praw Obywatelskich promował instytucję Rzecznika Praw Obywatelskich oraz najnowsze przedsięwzięcie, jakim jest otwarcie portalu internetowego CodziennikPrawny.pl Dzień Otwarty organizowany przez BRPO Zespół Terenowy z Katowic odbył się 21 czerwca 2009r., w godzinach od 10:00 do 15:00 w Wojewódzkim Parku Kultury i Wypoczynku im. Generała Jerzego Ziętka w Chorzowie, na terenie tzw. Rosarium. Wojewódzki Park zajmuje powierzchnię ok. 520 ha i jest to jeden z największych parków w Polsce i Europie. Szacuje się, iż w letnie weekendy odwiedza go do 50 tys. osób. Do współpracy podczas Dnia Otwartego zaproszeni zostali: Komenda Wojewódzka Policji w Katowicach Komenda Wojewódzka Państwowej Straży Pożarnej w Katowicach Wojewódzki Sztab Wojskowy w Katowicach Lokalna Sieć Poradnictwa Prawnego Lex Civis Regionalny Klub Europejski Śląskie Stowarzyszenie Edukacji i Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych AKCENT Fundacja Dr Clown Fundacja SOS Dla Zwierząt Odwiedzający w tym dniu Park Wojewódzki mogli zapoznać się z portalem CodziennikPrawny.pl, który był promowany poprzez m.in.: wyświetlanie prezentacji multimedialnej oraz rozdawanie ulotek i gadżetów z nim związanych. Wśród wielu atrakcji można było również zobaczyć: tresurę psa policyjnego wykrywającego ładunki wybuchowe i narkotyki, pokazy Oddziału Policji Konnej, działania robota policyjnego służącego do rozbrajania ładunków wybuchowych, pracę Laboratorium Kryminalistycznego Śląskiej Policji, wóz strażacki oraz wiele więcej. Informacja o działalności Pełnomocnika Terenowego Rzecznika Praw Obywatelskich w Katowicach 14

Wojewódzki Park Kultury i Wypoczynku odwiedziło przypuszczalnie w tym dniu ok. 10 tys. osób (dane statystyczne), którzy wzięli udział w Dniu Otwartym z Rzecznikiem Praw Obywatelskich. 2. Przyjęcia Interesantów w Terenie W roku 2008 Pracownicy Zespołu Terenowego w Katowicach odbyli trzy wyjazdy w celu przyjmowania Interesantów w terenie, trzech pracowników uczestniczyło w wyjeździe organizowanym przez Biuro w Warszawie oraz odbył się dyżur telefoniczny Pełnomocnika terenowego RPO podczas którego interesanci mogli dzwonić i uzyskać informacje na temat spraw bezpośrednio od przedstawiciela RPO. a) 18.06.2008r. do 20.06.2008r. przedstawiciele BRPO Zespołu Terenowego w Katowicach uczestniczyli w wyjeździe terenowym organizowanym przez BRPO w Warszawie na Podlasie b) 02.10.2008r. wyjazd do Koszęcin i Herbów Pełnomocnika wraz z trzema pracownikami Zespołu w związku ze zniszczeniami jakie powstały po przejściu przez te miejscowości trąby powietrznej w sierpniu 2008r, c) 06.10.2008r. Pełnomocnik terenowy RPO odbył dyżur telefoniczny dla Interesantów, współorganizator Dziennik Zachodni w Katowicach, d) 21.10.2008r. i 22.10.2008r. wyjazd Pełnomocnika terenowego RPO wraz z pięcioma pracownikami Zespołu Terenowego w Katowicach do Kielc w celu przyjmowania Interesantów z województwa świętokrzyskiego, e) 26.11.2008r. wyjazd Pełnomocnika terenowego RPO do Piekar Śląskich w celu przyjmowania wniosków od Interesantów na spotkaniu zorganizowanym przez Prezydenta Miasta Piekary Śląskie wraz ze Stowarzyszeniem Nasze Piekary. W roku 2009 dr Aleksandra Wentkowska Pełnomocnik terenowy Rzecznika Praw Obywatelskich z Katowic przygotowała plan wyjazdów terenowych pracowników Zespołu Terenowego w celu przyjmowania wniosków od Interesantów Biura. Plan ten obejmował następujące miejscowości: Kraków, Częstochowę, Cieszyn, Racibórz, Żywiec, Bochnię, Tarnów, Nowy Targ, Nowy Sącz, Ostrowiec Świętokrzyski, Skarżysko-Kamienną. Informacja o działalności Pełnomocnika Terenowego Rzecznika Praw Obywatelskich w Katowicach 15

Do tej pory odbyły się przyjęcia interesantów: 1. 12 lutego 2009r. w Krakowie 2. 26 marca 2009r. w Częstochowie 3. 24 kwietnia 2009r. w Cieszynie 4. 20 maja 2009r. w Raciborzu 5. 29 czerwca 2009r. w Żywcu 6. 28 lipca 2009r. w Bochni 7. 31 lipca 2009r. w Tarnowie 8. 21 sierpnia 2009r. w Nowym Targu 9. 21 sierpnia 2009r. w Nowym Sączu Na bieżący rok przewidziane zostały jeszcze dwa wyjazdy terenowe do miejscowości Ostrowiec Świętokrzyski i Skarżysko-Kamienna, które odbędą się w miesiącu październiku. Informacja o działalności Pełnomocnika Terenowego Rzecznika Praw Obywatelskich w Katowicach 16

Część III PODSUMOWANIE ROKU 2008 Skargi kierowane do Zespołu Terenowego w Katowicach nieznacznie odbiegają od tych, które przyjmowane były w pozostałych zespołach terenowych. Zauważyć można znaczną liczbę skarg, które nie dotyczą zagadnień leżących w kompetencjach Rzecznika. Wielokrotnie, odpowiedzi na nadsyłane wnioski ograniczają się wyłącznie do poinformowania interesantów o kompetencjach Rzecznika oraz przysługujących im środkach prawnych, które mogą samodzielnie wykorzystać. Brak świadomości prawnej obywateli z jednej strony, skomplikowane stany faktyczne oraz zawiłe procedury z drugiej sprawiają, że wśród najczęstszych skarg znajdują się kwestie dotyczące przewlekłości, bezczynności (sprawy cywilne i administracyjne) braku pomocy prawnej, naruszenia zasad postępowania (sprawy karne). Przedmiotem najczęściej zgłaszanych skarg do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich w sprawach cywilnych są kwestie dotyczące przedłużających się postępowań sądowych, odmowy zwalniania przez sąd strony i uczestników postępowań z obowiązku ponoszenia kosztów sądowych. Często również pojawiały się skargi na czynności adwokackie, wynikające z niewiedzy wnoszących wniosek, oraz braku zrozumienia dla prowadzących je pełnomocników w związku z wyczerpaniem przez nich drogi prawnej. Nadto, coraz większa liczba skarg dotyczy problemów z egzekwowaniem orzeczeń sądów regulujących kontakty rodziców z dziećmi, zwłaszcza są to skargi ojców oraz skargi dotyczące oczekiwania na przyznanie lokalu socjalnego zarówno ze strony osób eksmitowanych jak i właścicieli lokali. W roku 2008 problemy prawno-karne, które stanowiły przedmiot analizy ZT BRPO w Katowicach w znacznej części koncentrowały się wokół problematyki nieprawidłowości w toku postępowań karnych jak brak możliwości nagrywania rozpraw, nieprecyzyjność protokołów, czy też pytania o zasady wydawania wyroku łącznego, ponownie wskazujące, że regulacja ta dla obywateli nie jest zrozumiała. Ponadto, organy procesowe (sądy, prokuratura) nie uznawały statusu pokrzywdzonego w postępowaniu karnym, osób faktycznie pokrzywdzonych wskutek popełnienia przestępstwa, natomiast w przypadkach dopuszczenia takiej osoby do procesu, słaba Informacja o działalności Pełnomocnika Terenowego Rzecznika Praw Obywatelskich w Katowicach 17

pozycja pokrzywdzonego w postępowaniu ograniczała możliwości jej działania. W wielu przypadkach skarżący wskazywali postępowania przygotowawcze, które zostały umorzone przez organy ścigania, w sytuacji gdy nie zostały wyczerpane możliwości sądowe w przedmiotowych sprawach. We wnioskach wskazywali także na iluzoryczność kontroli sądowej tych decyzji, która w ich ocenie często sprowadzała się do powtórzenia argumentacji zawartej w postanowieniach o umorzeniu postępowania, bądź odmowie jego wszczęcia. Odrębna grupa problemów podniesionych w pismach skierowanych do BRPO dotyczyła kwestii dowodów rzeczowych, oraz ich przechowywania w toku postępowania oraz po jego zakończeniu. Nadto w toku czynności podjętych przez BRPO potwierdzono przypadek usiłowania naruszenia przez funkcjonariuszy Policji przeprowadzających czynności w postaci przesłuchania świadków, przepisów dotyczących tajemnicy bankowej. W toku działalności ZT BRPO w Katowicach interesanci wnieśli także szereg innych skarg na czynności funkcjonariuszy Policji, dotyczących bądź zaniechań określonych działań, bądź podjęciu działań wbrew przepisom prawa. W szczególności podnoszone były kwestie bezzasadnego zatrzymania czy też bezzasadnego doprowadzenia do izby wytrzeźwień. Zarzuty przekroczenia uprawnień czy niewspółmiernego zastosowania środków przymusu przez funkcjonariuszy policji podejmujących czynności służbowe w trakcie zabezpieczania meczy składane były w wielu przypadkach przez kibiców, co wynika ze szczególnie agresywnych zachowań grup pseudokibiców z poszczególnych drużyn I i II ligi piłki nożnej. Osobna grupa zagadnień dotyczyła kwestii organizacyjnych, związanych z podziałem zadań na styku: Policja- Straż Miejskaorgany administracji, w szczególności w aspekcie funkcjonowania monitoringu na terenie miasta Katowice jak również finansowania tych zadań. Nadto w toku postępowań prowadzonych przez ZT BRPO stwierdzono braki w zakresie umiejętności obsługi przez funkcjonariuszy Policji urządzeń biurowych (w szczególności urządzeń typu fax oraz e-mail), co miało zasadniczy wpływ na sprawność przepływu informacji pomiędzy poszczególnymi komórkami organizacyjnymi Policji. Sprawy z zakresu problematyki prawa karnego wykonawczego polegały w przeważającej mierze na udzieleniu informacji o przysługujących interesantowi Informacja o działalności Pełnomocnika Terenowego Rzecznika Praw Obywatelskich w Katowicach 18

środkach prawnych. W związku z rozpoczęciem działań w ramach Krajowego Mechanizmu Prewencji, zebrano wnioski i skargi osadzonych z różnych zakładów karnych, aresztów śledczych i innych ośrodków izolacji. Najczęściej pojawiała problematyka przerwy w odbywaniu kary, organizacji pomocy medycznej w zakładzie karnym, czy też zasad stosowania Europejskich Reguł Sądowych w polskim porządku prawnym. Na uwagę zasługuje również istotny problem warunków odbywania kary pozbawienia wolności przez świadka koronnego, czy też kazus osadzonego, któremu narzucono limit korespondencji w zakresie wysyłania skarg i wniosków (do dwóch miesięcznie), które osadzony, nieposiadający środków finansowych może wysyłać na koszt zakładu karnego, co gwarantują przepisy wykonawcze i umowy międzynarodowe. Podjęto również temat dostarczania korespondencji osobom skazanym na adres zameldowania stałego, a rozważenia wymaga kwestia stworzenia ogólnopolskiej bazy adresowej w ten sposób, by dostarczenie np. pozwu cywilnego bądź pisma w sprawie administracyjnej na adres zameldowania osoby aresztowanej lub skazanej nie miało sankcji domniemania doręczenia takiego pisma - a w konsekwencji, aby korespondencja trafiała do zainteresowanego. W jednym z wniosków zwrócono również uwagę na rozbieżności w orzecznictwie, w zakresie których przygotowane zostało pytanie prawne do Izby Karnej Sądu Najwyższego. Dotyczyło ono dopuszczalności ukarania, w razie naruszenia powagi, spokoju lub porządku czynności sądowych albo ubliżenia sądowi, osoby pozbawionej wolności, w tym także tymczasowo aresztowanej, karą pozbawienia wolności do czternastu dni. Ze względu na bardzo szeroki zakres i specyfikę szeroko pojętych spraw administracyjnych, trudno jest jednoznacznie wskazać jakąś szczególnie wiodącą materię. Najczęściej jednak powtarzają się sprawy dotyczące przewlekłości postępowań, naruszenia praw lokatorów i prawa własności nieruchomości czasem w bardzo szerokim ujęciu od bezprawnego wywłaszczenia po immisje. Pojawiły się skargi na funkcjonowanie nadzoru budowlanego i praktyk wywłaszczeniowych w zakresie realizacji inwestycji drogowych, czy spraw związanych z doprowadzeniem mediów do działek budowlanych. Częste skargi, dotyczące przewlekłości postępowań w tzw. sprawach zabużańskich, wymagają koniecznych interwencji przed sądem administracyjnym. Pojawiły się również sprawy, poruszające kwestie generalne, jak Informacja o działalności Pełnomocnika Terenowego Rzecznika Praw Obywatelskich w Katowicach 19

np. działanie sytemu zarządzania kryzysowego podczas klęsk żywiołowych. W wyniku monitorowania przez RPO sprawności podjętych działań przez organy administracji lokalnej oraz pomocy ofiarom poszkodowanym w wyniku przejścia nawałnic zawarto uwagi odnośnie funkcjonowania tych organów oraz wskazano na konieczność utworzenia specjalnego funduszu pomocowego, mającego na celu wsparcie procesu odtwarzania zniszczonej infrastruktury mieszkalnej i gospodarczej. Inną spektakularną sprawą była kwestia braku realizacji orzeczenia Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w postaci często powtarzających się skarg polskich obywateli, którym odmawiano zwrotu niesłusznie nadpłaconej akcyzy, zakwestionowanej w pierwszej sprawie o wydanie orzeczenia wstępnego przez ETS. W opinii Rzecznika Praw Obywatelskich, przedłużenie terminu załatwienia sprawy o wiele miesięcy, do czasu uchwalenia nowej ustawy (co do której nie jest znany termin uchwalenia) w sposób rażący narusza podstawowe zasady postępowania podatkowego- sprawa podatkowa powinna być załatwiona w terminach ustawowych, a brak regulacji dostosowującej przepisy prawa do wyroku ETS nie może stanowić w tym przeszkody. Z zakresu organizacji służby zdrowia szczególnie problematyczna okazała się dostępność dokumentacji medycznej pacjenta w przypadku likwidacji gabinetu prywatnego lub śmierci lekarza. Do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich docierają również informacje dotyczące nieprawidłowości w funkcjonowaniu szpitali psychiatrycznych i domów pomocy społecznej. Przeprowadzone przez pracowników BRPO kontrole tych jednostek potwierdzają fakt łamania praw pacjentów szpitali psychiatrycznych. W szczególności nie są dopełniane procedury związane z przyjmowaniem chorych psychicznie bez ich zgody, do leczenia przymusowego. Przeprowadzone kontrole wykazały uchybienia w prowadzeniu dokumentacji medycznej wskazujące na niepełne respektowanie procedur postępowania przy przyjmowaniu, leczeniu i wypisywaniu pacjenta ze szpitala psychiatrycznego oraz niepełne przestrzeganie jego praw oraz stosowania przymusu bezpośredniego. Często naruszane jest prawo poszanowania godności osobistej, prawo do odpowiednich pomieszczeń i warunków sanitarnych, słaba jest współpraca z rodzinami, brakuje działań profilaktycznych zwłaszcza w zakresie zdrowia psychicznego. Informacja o działalności Pełnomocnika Terenowego Rzecznika Praw Obywatelskich w Katowicach 20

Przedmiotem skarg zgłaszanych do Rzecznika Praw Obywatelskich w zakresie zabezpieczenia społecznego jest m.in. postępowanie ZUS dotyczące egzekwowania zaległych składek na ubezpieczenia społeczne od osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą. Informacje o istnieniu zaległości na kontach i konieczności zweryfikowania dokumentów ubezpieczeniowych podawane są płatnikom składek z dużym opóźnieniem, np. w roku 2008r. doręczane są wezwania dotyczące uregulowania składek za lata 1999 2000. Jednocześnie ZUS wzywa te osoby do uregulowania zaległości wraz z odsetkami, pomimo iż wcześniej wydawał tym osobom zaświadczenia o nie zaleganiu ze składkami. Informacje takie mogły więc wprowadzać ubezpieczonych w błąd co do zakresu ich obowiązków wobec ZUS. (np. sprawa RPO-600384-XVIII/08/BSZ, RPO-594281-XVIII/08/BSZ). Ponownie, wiele z wniosków pozostawała poza zakresem właściwości RPO, co spowodowane było w przeważającej większości nieudolnością samych interesantów, w zakresie prowadzenia swoich spraw (w szczególności dotyczyło to osób starszych oraz interesantów z terenów wiejskich). Brak w przeszłości odpowiednich treści i narzędzi w kształtowaniu postaw społecznych i podstawowej wiedzy w zakresie praw i wolności odnajduje swoje bardzo wyraźne odzwierciedlenie w aktualnej sytuacji. Choć szeroko została zakreślona skala konstytucyjnych i pozakonstytucyjnych unormowań dotyczących wolności i praw, jak też środków ich ochrony, nie w pełni jednak pozwala ona na wykorzystanie możliwości w nich zawartych. Niestety bardzo nikłe uświadomienie prawne społeczeństwa, ale także i obsługujących je pracowników instytucji i urzędów wskazują na pilną potrzebę działań profilaktycznych jak uaktywnienia edukacji prawnej, w szczególności w sferze wolności i praw obywatelskich. Informacja o działalności Pełnomocnika Terenowego Rzecznika Praw Obywatelskich w Katowicach 21

Część IV INFORMACJE O ZESPOLE 1. Pełnomocnik Terenowy RPO Pełnomocnik, jako przedstawiciel Rzecznika na obszarze swojej właściwości terytorialnej, współpracuje i utrzymuje kontakty z władzami publicznymi, organizacjami społecznymi i innymi reprezentantami życia społecznego w zakresie adekwatnym do zadań Rzecznika i w zakresie pełnionych zadań Dyrektora Zespołu Terenowego, Pełnomocnik działa z upoważnienia Rzecznika i w jego imieniu, zgodnie z zasadami, którymi kieruje się Rzecznik przy sprawowaniu swego urzędu, Pełnomocnik przyjmuje również sprawy wnoszone przez obywateli lub ich organizacje spoza swego terytorialnego zakresu działania, Rzecznik może zlecić Pełnomocnikowi zbadanie każdej sprawy i podjęcie innych czynności, Dyrektorzy i kierownicy innych jednostek organizacyjnych Biura są zobowiązani do udzielania Pełnomocnikowi pomocy w realizacji jego zadań oraz do informowania Pełnomocnika o terminach i zakresie przeprowadzanych w terenie wizytacjach i kontrolach na miejscu, Pełnomocnik przedstawia Rzecznikowi informacje o swojej działalności i problemach występujących na terenie jego działania w okresach kwartalnych, niezależnie od informacji składanych w czasie narad Rzecznika z kierownictwem Biura 1. 2. Dyrektor Zespołu Terenowego Kieruje pracą Zespołu Terenowego, organizuje pracę Zespołu i podejmuje czynności mające na celu zapewnienie należytych warunków wykonywania przez zespół swych zadań, zapewnia prawidłowe i terminowe rozpatrywanie spraw, w tym także zasadność i poprawność pism wychodzących z Zespołu, 1 Zarządzenie nr 6/2007 RPO z 31 sierpnia 2007 w sprawie nadania regulaminu organizacyjnego BRPO, rozdział 3, artykuły od 7 do 13 Informacja o działalności Pełnomocnika Terenowego Rzecznika Praw Obywatelskich w Katowicach 22

dokonuje na podstawie pism wpływających do Zespołu, publikacji prasowych i innych źródeł informacji systematycznej oceny stanu przestrzegania praw i wolności obywateli w zakresie objętym działalnością Zespołu, informuje Rzecznika o istotnych problemach wynikających z tych ocen oraz przedstawia wnioski co do ewentualnych działań Rzecznika, zapewnia wykonywanie poleceń Rzecznika dotyczących kierunków pracy Zespołu i sposobu załatwiania spraw, informuje pracowników Zespołu o poleceniach Rzecznika, dokonywanych przezeń ocenach stanu przestrzegania praw i wolności obywateli oraz wskazaniach pod adresem Zespołu, udziela pracownikom Zespołu wyjaśnień i pomocy, zwłaszcza, gdy uzasadnia to szczególna zawiłość sprawy, rozbieżność w poglądach prawnych lub trudność w dokonaniu ustaleń faktycznych, zapewnia równomierne obciążenie pracowników Zespołu zadaniami przy uwzględnieniu w miarę możliwości ich specjalizacji, przygotowuje w terminie wyznaczonym przez Rzecznika okresowe informacje z działalności Zespołu, wykonuje inne zadania zlecone przez Rzecznika, Dyrektor Zespołu może: 1) zwracać się do Rzecznika z prośbą o wytyczne w sprawach problemowych, 2) wydawać pracownikom Zespołu polecenia dotyczące kierunków pracy i sposobu postępowania, wyznaczać terminy wykonania, a także zwracać im uwagę na uchybienia w pracy, 3) występować do Rzecznika z wnioskami awansowymi i nagrodowymi w stosunku do pracowników zespołu i z innymi wnioskami kadrowymi, 4) akceptować pisemne wnioski pracowników o indywidualny rozkład czasu pracy, w ramach systemu czasu pracy wyrażać zgodę na pracę poza normalnymi godzinami pracy, na okresową pracę poza Biurem oraz na opuszczenie Biura w czasie godzin pracy w celu załatwienia ważnych spraw osobistych za odpracowaniem, 5) wnioskować zlecenie ekspertyz lub konsultacji, Informacja o działalności Pełnomocnika Terenowego Rzecznika Praw Obywatelskich w Katowicach 23

6) ustalać zakres zadań zastępcy Dyrektora Zespołu, wydawać upoważnienia głównym specjalistom do podpisywania pism kierowanych do prezesów sądów oraz prokuratorów apelacyjnych i okręgowych 2 Pełnomocnik terenowy RPO dr Aleksandra Wentkowska 3. Kompetencje Zespołu Terenowego Do kompetencji Zespołu Terenowego należą: sprawy z zakresu właściwości zespołów problemowych, wymienionych w 6 ust. 1 pkt. 1-10 statutu, które wpływają z obszarów właściwości terytorialnej Pełnomocników terenowych, z zastrzeżeniem wyłączeń, o których mowa w 8 ust. 2, udzielanie wyjaśnień i wskazywanie przysługujących środków działania osobom zgłaszającym się do zespołu osobiście lub telefonicznie, informowanie o możliwościach wykorzystania kompetencji Rzecznika w indywidualnych sprawach, informowanie interesantów o wystąpieniach generalnych oraz o podejmowanych przez Rzecznika inicjatywach proobywatelskich, przekazywanie interesantom niezbędnej wiedzy do samodzielnego rozpatrywania własnej sprawy, m.in. w formie poradników i publikacji Biura, sprawy prowadzone przez inne jednostki organizacyjne Biura które zostały przekazane do Zespołu Terenowego 3. 2 Zarządzenie nr 6/2007 RPO z 31 sierpnia 2007 w sprawie nadania regulaminu organizacyjnego BRPO, rozdział 5, 15 do 24 3 http://www.rpo.gov.pl/index.php?md=3470&s=1 Informacja o działalności Pełnomocnika Terenowego Rzecznika Praw Obywatelskich w Katowicach 24

4. Siedziba BRPO Zespołu Terenowego w Katowicach Budynek Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich Zespół Terenowy w Katowicach mieści się w budynku Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach przy ul. Jagiellońskiej 25. Takie umiejscowienie siedziby Biura było uzasadnione dobrym dostępem dla Interesantów ze względu na sprawną komunikację miejską oraz niedużą odległość od dworca kolejowego w Katowicach. Do Biura należy 7 pokoi, w tym jeden pokój wykorzystywany jest jako miejsce spotkań z Interesantami Biura. Budynek Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego jest przystosowany również dla osób niepełnosprawnych ruchowo poprzez podjazdy dla wózków inwalidzkich, natomiast samo Biuro Zespołu Terenowego mieści się na tzw. wysokim parterze budynku więc jest swobodnie dostępne dla każdego. 5. Pracownicy Zespołu Terenowego w Katowicach W Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich Zespole Terenowym w Katowicach zatrudnionych jest obecnie 11 osób. Informacja o działalności Pełnomocnika Terenowego Rzecznika Praw Obywatelskich w Katowicach 25

Kwalifikacje pracowników Zespołu W Zespole Terenowym w Katowicach pracuje min.: - dwóch doktorów prawa - jeden radca prawny - dwóch b. prokuratorów - jeden doktorant na wydziale prawa - jeden aplikant radcowski 6. BIOGRAM dr Aleksandry Wentkowskiej Pełnomocnika Terenowego Rzecznika Praw Obywatelskich w Katowicach Dr Aleksandra Wentkowska (ur. 1975) Od 16 lipca 2007 Pełnomocnik Terenowy Rzecznika Praw Obywatelskich w Katowicach. Absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego (1998). Po ukończeniu studiów rozpoczęła aplikację sądową a także studia doktoranckie w Uniwersytecie Śląskim pod patronatem Prof. dr hab. Genowefy Garbowskiej. W 2002, z wyróżnieniem obroniła pracę doktorską pt. Rola Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości i sądów krajowych w stosowaniu prawa wspólnotowego, która charakteryzuje systemy sądowe wybranych państw członkowskich w relacji z Europejskim Trybunałem Sprawiedliwości. Od 1998 roku wykłada prawo europejskiego i prawo międzynarodowe publiczne m.in. na Uniwersytecie Śląskim, w Wyższej Szkole Humanitas w Sosnowcu (Dyrektor Instytutu Europeistyki) oraz w Instytucie Europeistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego (adiunkt). Od 2002 roku prowadziła szkolenia z prawa Unii Europejskiej dla urzędników samorządowych i ministerialnych, sędziów, radców prawnych oraz innych instytucji. Współpracuje z ośrodkami naukowymi i instytucjami krajowymi oraz międzynarodowymi była zapraszana na liczne konferencje międzynarodowe, a w ramach programu Erasmus na wykłady Informacja o działalności Pełnomocnika Terenowego Rzecznika Praw Obywatelskich w Katowicach 26

do ośrodków naukowych m.in. w Słowacji, Niemczech, Słowenii, Turcji, na Litwie, czy na Tajwanie. Stypendystka licznych instytucji międzynarodowych, m.in. Haskiej Akademii Prawa Międzynarodowego (1998), Instytutu Europejskiego we Florencji (Instituto Universitario Europeo) 1999; Ministerstwa Spraw Zagranicznych Holandii w Instytucie Assera w w Hadze (Research project of the Asser College Europe, 2000); Uniwersytetu Trento, w ramach Szkoły Letniej Prawa Konstytucyjnego, Comparing Constitutional Adjudication: A Summer School on Comparative Interpretation of European Constitutional Jurisprudence (2006). Laureatka wielu konkursów prawniczych krajowych i międzynarodowych (m.in. Central and Eastern European Moot Court Competition w Toruniu (1997) oraz Telders International Law Moot Court Competition w Hadze (2000) ). W latach 2005-2006 organizowała kierunek europeistyka na Wydziale Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu I. Franko we Lwowie w ramach HESP Academic Fellowship Program w ramach stypendium Open Society Institute Fundacji Sorosa jako Międzynarodowy Konsultant Naukowy (AFP: Non-Resident International Scholar). Jest autorem około 50-ciu publikacji z zakresu prawa wspólnotowego w książkach i czasopismach, redaktorem lokalnych zeszytów europejskich De Doctrina Europea (2003-2007) czy o zakresie międzynarodowym Humanitas Journal of European Studies (od 2007). Działa w kołach naukowych (jako założyciel) oraz innych organizacjach jak Stowarzyszenie Forum Europejskie UJ i Polski Oddział Stowarzyszenia Prawa Europejskiego (FIDE). Czas wolny poświęca psom oraz pracy w ogrodzie, pasjonuje się sportami wodnymi-żeglarstwem. W 2006 roku uzyskała stopień sternika jachtowego, uczestniczy i współorganizuje rejsy morskie. Informacja o działalności Pełnomocnika Terenowego Rzecznika Praw Obywatelskich w Katowicach 27

dr Aleksandra Wentkowska Pełnomocnik Terenowy Rzecznika Praw Obywatelskich w Katowicach Informacja o działalności Pełnomocnika Terenowego Rzecznika Praw Obywatelskich w Katowicach 28