XIX MIEDZYSZKOLNA LIGA PRZEDMIOTOWA PtOCK 2013 KOD UCZNIA PRZYRODA Klasa VI
KLASA VI 1. Rozpoznaj ptazy zyjqce w Polsce I podpisz pod rysunkiem: 3pkt a) b) c) d) 2. Jakie gady zyjq w Polsce? Rozpoznaj i wpisz nazw^ gatunkowq. 3 p ^^ a) Twarda grzbietowa powtoka zewn^trzna ciata barwy oliwkowobrgzowej, pokryta ' regularnymi rogowymi tarczami. Na kazdej wiekszej tarczy rozctiodzg siq promieniscie od jednego punktu zotte kreski. Gtowa, szyja 1 odnoza pokryte licznymi matymi zottymi plamkami. b) Osi^ga dtugosc do 14 lub 16 cm. Okoto 9,5 cm przypada na ogon. Ubarwienie grzbietu nie wykazuje dostrzegalnych roznic w zaieznosci od ptci. Jest zwykle brunatne, ciemnobrgzowe, jasnobrgzowe, szarobrgzowe, szare; plamki i kropki tworzq wst^gi. Smugi sq ciemniejsze od tta, podczas gdy plamki zarowno ciemne, jak i zottawe. Ciemna podtuzna pr^ga biegnie posrodkowo. Niekiedy nie jest ona ciqgta, ale tworzona przez drobniejsze plamy. Sprawia wrazenie delikatnej. c) Dtugosc ciata od 70 rzadko do 90 cm. Grzbiet o zabarwieniu brqzowym, zottawym, srebrzystoszarym, oliwkowozielonym, niebieskoszarym, pomarahczowym, czerwonobrgzowym lub miedzianoczerwonym. Na grzbiecle ciemniejszy od barwy podstawowej zygzak. Nie zawsze jest on widoczny. Pionowa zrenica. Ptaska gtowa 0 trojkgtnym zarysie, wyraznie oddzielona od reszty ciata. Ciato zw^za si^ w kierunku gtowy. tuski na gtowie tworz^ wzor przypominajqcy liters X, Y lub V. d) Nie nalezy do duzych jaszczurek: wedle roznych zrodet mierzy zwykle 40-50 cm, lub tez w zaieznosci od ptci samice 50 cm, samce zas tyiko 40 cm. Dwie trzecie tej wartosci zajmuje ogon. Przypomina w^za. Przyjmuje roznorodne ubarwienie, na grzbiecie spotyka si^ zwykle odcienie brqzu, na brzuchu czern u samic i zottawy deseri u samcow. Wyst^puje kilka odmian barwnych, w tym turkusowa. Osobniki mtode ubarwione sq Inaczej od dorostych. Gtowa i ogon sq bardzo stabo wyodr^bnione od tutowia. 3. Napisz, czy zdania sq prawdziwe, czy fatszywe, wpisujqc w kratki liters P (prawda) lub F (fatsz) Uktad Stoneczny nie jest cz^sciq galaktyki 3pkt
Planety nie swiecq wtasnym swiattem Wiell<a Niedzwiedzica jest gwiazdozbiorem Jowisz, Saturn, Uran, Neptun to planety gazowe KsiQzyc swieci wtasnym swiattem Ksi^zyc nie ma atmosfery 4. Uzupetnij tabel^ wpisujqc do odpowiedniej rubryki brakujgce informacje. Nazwa krqgowca Przystosowanie do srodowiska zycia 1. Owad. Ciato ciemnobrgzowe, masywne, wydtuzone, z silnie rozwini^tym pierwszym segmentem tutowia i stosunkowo krotkimi tylnymi nogami. Przednie odnoza silne, grzebiqce, topatowate - stuzq do poruszania s'lq pod ziemiq, rozgrzebywania piasku i budowy korytarzy. 2. Pierscienica. Nie posiada uktadu oddectiowego. Produkuje tiirudyn?. Ma przyssawki. delfin 3. 4. Gtowotutow okryty jednoiitym pancerzem. Obty ksztatt skorupiaka zmniejsza opor wody. Odnoza odwtokowe sq odnozami ptywnymi. Sg zrosniete z ostatnim segmentem odwtoka i tworzq rodzaj ptetwy umozliwiajgcej sprawne cofanie si^ 1 szybkie poruszanie s\q w wodzie. kaczka 5. Rzekotka drzewna 6.
Ciato sptaszczone, optywowe. Ryba. Drapieznik- gtowa wydtuzona, ze zw^zajqcymi si^ szcz^kaml i bardzo szerokim sptaszczonym pyskiem. Z^by na zuchwie skierowane do srodka i bardzo ostre. tiuski sq mocno osadzone w skorze. Na bokach poprzeczne smugi utatwiajq ukrycie s\q. Starsze osobniki majg ciemnozielony grzbiet, jasniejsze nakrapiane zottymi plamami boki i biaty brzuch. Rysunek przedstawia schemat przekroju przez oko cztowieka. ^9. 8 3pkt a) nazwij cz^sci oka oznaczone cyframi: 4-5- 7- b) podaj nazwq cz^sci oka ktora: 1) wnikajg przez niq rozne substancje chemiczne - 2 )ma zmiennq srednic^ pod wptywem silnego swiatta -, 3 jumozliwia akomodacj^ oka - Rysunek przedstawia schemat przekroju przez ucho ludzkie. 7 B i to 3pkt a) nazwij cz^sci ucha oznaczone numerami 8-10-. 11-. b) napisz jaka jest funkcja wymienionych elementow 1) trgbka Eustachiusza -.
2) mtoteczek - 3) matzowina uszna -, W podanych zdaniach skresi btedne okreslenia tak, aby kazde z nich byto prawdziwe. 2pkt a) Slimak ucha zamienia pobudzenia znajdujqcych si^ na nim rz^sek w impulsy nerwowe/mechaniczne. b) Kanaty potkoliste s^ narzgdem stuchu/ rownowagi. c) Na siatkowce oka powstaje obraz rzeczywisty/pozorny. d) Znajdujqce SIQ W plamce zottej/slepej komorki swiattoczute (pr^ciki i czopki) odbierajq bodzce. a) OkresI potozenie geograficzne punktow A, B, C o c.1., 'yj^-^i^&~^^^'': I,' '^- 1 <v._f*<>oiif««f " f ' 3\v- Potozenie geograficzne: Punkt A 4pkt 1) Fi^^ / -> PunktB L A N r Y C / ^" * (V--^ I N by J s K I Punkt C b)narysuj punkt D o wspotrz^dnych geograficznych 23 N, 20 E Podpisz zjawiska swietlne: a). b). c)
10. Uzupetnij tabel^ wpisujgc przy podstawowychi cechiacti dzwi^ku informacje dotyczqce 4pkt wymienionych cech: niski lub wysoki; cichy lub gtosny; zaiezy od cz^stotliwosci drgari; pozwala odroznic brzmienia roznych instrumentow; moze wystqpic zjawisko pogtosu; poziom wyrazony w sonach lub fonach; czas drgania ciata; zaiezy od ilosci, rodzaju i nat^zenia tonow. Cechy dzwi^ku Informacje dotyczqce cechy Wysokosc Gtosnosc Czas trwania barwa 11. Podane informacje potqcz w pary tak, aby przedstawiaty umowne granice 4pkt miqdzy oceanami lub kontynentami. Wpisz mate litery do tabeli. A) B) C) D) E) Ocean Atiantycki - Ocean Spokojny Ocean Atiantycki - Ocean Indyjski Ocean Atiantycki - Ocean Potudniowy Ocean Spokojny - Ocean Arktyczny Europa i Azja a) przebiega wzdtuz rownoleznika 60 S b) granicqjest KanatSueski. c) przebiega przez gory Ural i gory Kaukaz. d ) przebiega od Przylqdka Igielnego, na potudnie od Afryki wzdtuz potudnika 20 E; e) przebiega wzdtuz potudnika 67 14'W dzielgc na dwie cz^sci akwen Ciesniny Drake'a; F) Afryka a Azja f) przebiega mi^dzy Ciesninq Beringa nalezqcq do Pacyfiku i Morzem Czukockim nalezqcym do Oceanu Arktycznego. A B C D E F 12. Uzupetnij tancuchy pokarmowe podajqc nazw^ opisanego ptaza Ipkt roslina ~> owad roslina -> owad > pajqk roslina -> slimak ->sowa -> jez zaskroniec Wyst^puje najcz^sciej w lasach iisciastych, zespotach starodrzewi o wiigotnym podtozu, na polach, tgkach, zboczach jarow.
13. Podane nazwy organizmow wpisz do odpowiedniej rubryl<i tabeli w zaieznosci od ich sposobu odzywiania: pijawka, roza, swierzbowiec, kormoran, btotniarka stawowa, ryjowka aksamitna, mysz lesna, traszka grzebieniasta, zaskroniec, bez czarny. samozywne cudzozywne pasozyty drapiezne rosiinozerne 14. Schemat przedstawia porownanie wielkosci kontynentow. Wpisz w ramki ich nazwy. 44,4 min km^ 30,3 min km^ 24,2 min km^ 17,8 min km^, I 13,3 min km^ H 10,5 min km^ 8,5 min km^ 15. Rozpoznaj kontynenty i wpisz ich nazwy w wykropkowane miejsca. Nie zwracaj uwagi na proporcje wielkosci a jedynie ksztatt. 2pkt
16. Dokoiicz zdania - podpis pod rysunkiem. B) Oswietlenie Ziemi w dniu 17. Uzupetnij Juki w zdaniach: 3 pl^. Na kuli ziemskiej wyrozniamy trzy strefy oswietleniowe: - strefa mi^dzyzwrotnikowa - rozcigga si^ mi^dzy a Nad kazdym punktem tej strefy Stonce goruje w zenicie razy w roku (nad zwrotnikami w roku). Roznice w dtugosci trwania dnia i nocy sq
- strefa - rozcigga si^ mi^dzy zwrotnikami a i wyst^puje podwojnie (na obu potkulach). Im dalej od tym jest wysokosc gorowania Stonca i wyst^pujq roznice w dtugosci trwania dnia i nocy. -strefa okotobiegunowa - wyst^puje na obu potkulach powyzej TyIko w tej strefie wyst^puje zjawisko (tzn. Stonce nie zachodzi lub nie wschodzi przez co najmniej 24 godziny). Dtugosc trwania dnia i nocy poiarnej wydtuza si^ od na kotach podbiegunowych (w dniach przesileh) do na biegunach. 18. Przy wymienionych nast^pstwach ruchow Ziemi napisz, czy jest to nastqpstwo ruchu obrotowego wpisujqc w kratki liters A, czy obiegowego Ziemi, wpisujqc liters B 3pkt rok - podstawowa jednostka czasu zroznicowanie oswietlenia w ciqgu roku na danym obszarze zmiana kierunkow wiatrow i prqdow zmiana dtugosci dnia i nocy w ciggu roku na danym obszarze doba - podstawowa jednostka czasu strefy oswietlenia Ziemi zmiana miejsca wschodu i zachodu Stonca na horyzoncie w ciggu roku zmiana potozenia Stonca nad horyzontem w ciqgu roku pozorna w^drowka Stonca i ciat niebieskich po sklepieniu nieba powstanie por roku i zroznicowanie czasu ich trwania w ciqgu roku czas miejscowy strefowy i urz^dowy zroznicowanie energii cieplnej docierajgcej do Ziemi w ciqgu roku