Ruszyły nowe automaty N

4(74)/2014 W numerze System bardzo inteligentny Zmiany na ulicy Korfantego KĄTEM oka J uż po raz piąty z rzędu Targom Transportu Publicznego SilesiaKOMUNIKACJA, które odbędą się 15 i 16 kwietnia 2014 roku w Sosnowcu, towarzyszyć będzie Konkurs na Produkt w Komunikacji Miejskiej Przyjazny Osobom z Niepełnosprawnością. Jest on organizowany przez Komunikacyjny Związek Komunalny GOP, przy współudziale Centrum Targowo-Wystawienniczego Expo Silesia. Partnerami konkursu są stowarzyszenia, organizacje pożytku publicznego, jednostki samorządu terytorialnego, spółki prawa handlowego oraz inne podmioty prowadzące działalność gospodarczą na własny rachunek, które w ramach współpracy z zaangażowane są w propagowanie idei konkursu. W jego trakcie oceniane są produkty wszystkich firm biorących udział w targach. Ocenie poddawany jest jeden produkt, prezentowany na wystawie w następujących kategoriach: Pojazdy, Informacja, Infrastruktura przystankowa, Produkt innowacyjny. Wszystkich chętnych zapraszamy do odwiedzenia targów SilesiaKOMUNIKACJA. Nasza gazeta sprawuje patronat medialny nad tą imprezą. Z okazji zbliżających się Świąt Wielkiej Nocy życzymy wszystkim naszym Czytelnikom, aby blask Poranka Wielkanocnego opromieniał każdą chwilę naszego życia, a Zmartwychwstały Chrystus obdarzył nas swoimi łaskami! Redakcja Od marca stopniowo uruchamiane są kolejne automaty Śląskiej Karty Usług Publicznych. Do czasu wprowadzenia karty będą służyły do sprzedaży biletów papierowych. Udogodnieniem w porównaniu do starych urządzeń jest możliwość płatności kartą i banknotami. W automatach można kupić wszystkie rodzaje biletów jednorazowych, bilety krótkookresowe, bilet bagażowy oraz bilet uzupełniający. Fot. Arkadiusz Ławrywianiec Podziemna szkoła Jeden z automatów Śląskiej Karty Usług Publicznych zlokalizowany jest w pobliżu przystanku Osiedle Paderewskiego Trzy Stawy w Katowicach Ruszyły nowe automaty N a dzień 9 kwietnia działało już 11 automatów. Osiem z nich jest zlokalizowanych w Katowicach, na następujących przystankach: Katowice Sokolska (kierunek Siemianowice Śląskie), Katowice Mikołowska (kierunek Ligota), Katowice AWF (kierunek Ligota), Osiedle Paderewskiego Trzy Stawy (przystanek początkowy), Brynów Kościuszki (kierunek centrum), Ochojec Szpital, Piotrowice Osiedle (kierunek Ligota) i Katowice Panewnicka (kierunek centrum). Po jednym automacie znajduje się: w Dąbrowie Górniczej (Centrum, kierunek Reden), Chorzowie (ZUS) i Świętochłowicach (przystanek tramwajowy Świętochłowice Mijanka, kierunek Łagiewniki). W automatach można kupić wszystkie rodzaje biletów jednorazowych, bilety krótkookresowe (24-godzinny, 5-dniowy), bilet bagażowy oraz bilet uzupełniający za 10 groszy (do stosowania w przypadku zmiany cennika). Płatności są przyjmowane gotówką, zarówno bilonem, jak i banknotami, oraz kartą. Transakcje można realizować poprzez PIN Pad lub z wykorzystaniem technologii zbliżeniowej. Urządzenia działają w czterech wersjach językowych. Na pierwszym ekranie można wybrać język: polski, angielski, niemiecki albo rosyjski. Ścieżka zakupu biletu jest bardzo prosta. Automaty są wyposażone w ekrany dotykowe, a liczba aktywnych przycisków do wyboru na każdym etapie zakupu biletu jest ograniczona do minimum. Najpierw należy nacisnąć ikonę Kup bilet, następnie wybrać jedną z trzech opcji biletu: jednorazowy, okresowy albo inny. W kolejnym etapie pasażer wybiera, czy bilet będzie normalny, czy ulgowy, a potem rodzaj i liczbę biletów. Przed wyborem rodzaju płatności automat informuje, czy akceptuje karty oraz jakie nominały banknotów i monet przyjmuje. Automaty są wyposażone w opcję uproszczonego wyboru biletu przez osoby niedowidzące. Należy przytrzymać przez około 5 sekund jeden z czterech narożników, żeby dojść od razu do etapu dokonania płatności. Lewy górny narożnik odpowiada za bilet ulgowy na jedno miasto lub 15 minut (1,60 złotego) płacony kartą, lewy dolny za ten sam bilet płacony gotówką. Prawy górny narożnik to bilet normalny (3,20 złotego) płacony kartą i odpowiednio na dole płacony gotówką. Emil Markowiak

2 CZYM ŻYJĄ GMINY Fot. Dominik Gajda BYTOM, KATOWICE, CHORZÓW, RUDA ŚLĄSKA, ZABRZE w skrócie... KATOWICE Przed świętami Wielkiej Nocy, do 19 kwietnia, przy ulicy Staromiejskiej na Jarmarku Wielkanocnym można kupić pisanki, ciasta, wędliny, sery, a także świąteczne stroiki i palmy. Organizatorzy zapraszają także na stoisko sióstr zakonnych z Białorusi, u których można nabyć między innymi wyroby ceramiczne, witraże, ikony. DĄBROWA GÓRNICZA W centrum Dąbrowy Górniczej, na Placu Wolności można oglądać ekspozycję prac malarskich i wierszy laureatów VI ogólnopolskiego konkursu Siedem grzechów głównych. Najważniejszym przesłaniem jest umożliwienie wypowiedzi środkami artystycznymi każdemu, kto czuje taką potrzebę. Oryginały prac zaprezentowane są w Klubie Osiedlowym Helikon Pałacu Kultury Zagłębia, przy ulicy Wojska Polskiego 45. Obie prezentacje oglądać można do 24 kwietnia br. GLIWICE Otwórz szufladę I wojna światowa w rodzinnych pamiątkach i wspomnieniach na Górnym Śląsku to konkurs organizowany przez Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej w partnerstwie z Konsulatem Republiki Federalnej Niemiec w Opolu. Celem konkursu jest zebranie pamiątek i wspomnień rodzinnych obrazujących szeroko pojętą historię, wydarzenia i kulturę tamtych lat. Prace konkursowe można przesyłać do siedziby Domu, mieszczącej się przy ulicy Bojkowskiej 37 w Gliwicach. Termin nadsyłania zgłoszeń mija 16 maja 2014 roku. SOSNOWIEC Od 23 do 27 kwietnia 2014 roku odbędzie się XIII edycja Festiwalu Sosnowieckie Dni Muzyki Znanej i Nieznanej. Głównym założeniem programowym festiwalu jest prezentacja utworów muzycznych należących do szerokiego repertuaru największych sal koncertowych na świecie, cieszących się ogromną popularnością wśród melomanów. Jego zadaniem jest także propagowanie kompozycji mniej znanych, które zdaniem organizatorów zasługują na baczniejszą uwagę. Każda edycja Świątecznej jazdy w zabytkowym tramwaju cieszy się ogromną popularnością Wielkanoc w tramwaju Muzeum Śląskie w Katowicach już po raz dwunasty w okresie świątecznym zaprasza na przejażdżkę zabytkowym tramwajem w towarzystwie eksponatów związanych z Wielkanocą. Mobilną wystawę można zobaczyć w Bytomiu, Katowicach, Chorzowie, Rudzie Śląskiej i Zabrzu. Przygotowaną ekspozycję zwiedzimy do 21 kwietnia 2014 roku. W świątecznym tramwaju znajdziemy rzeźby o tematyce pasyjnej Chrystusa Zmartwychwstałego autorstwa Józefa Hulki z Łękawicy i Chrystusa Frasobliwego, wykonanego przez Stanisława Kwaśnego z Mesznej oraz wielobarwne, ręcznie rzeźbione ptaki twórców z ośrodka w Stryszawie. Prace pochodzą ze zbiorów galerii Regionalnego Ośrodka Kultury w Bielsku-Białej. Natomiast z pracowni artysty Józefa Szypuły z Czechowic-Dziedzic prezentowane są kapliczki ze scenami pasyjnymi. Ponadto w tramwaju znajdują się archiwalne fotografie, ilustrujące obrzędy Wielkiego Tygodnia oraz tradycyjne świąteczne pocztówki. Wystawę krążącą po Górnym Śląsku będzie można zwiedzać na wybranych przystankach lub dzięki współpracy z Komunikacyjnym 15 16 kwietnia 2014 Związkiem Komunalnym GOP odbyć niecodzienną przejażdżkę w towarzystwie muzealnych eksponatów. Rozkład jazdy dostępny jest na stronie www.muzeumslaskie.pl. Poczuć atmosferę świąt Poprzednie edycje Świątecznej jazdy od pierwszej chwili zostały ciepło przyjęte przez mieszkańców naszego regionu, którzy chętnie w rodzinnym towarzystwie podróżowali muzealnym tramwajem. Podczas ostatniej akcji wystawę zwiedziło około 4500 osób. Kolejna edycja ekspozycji prezentowanej w świątecznym tramwaju ma przekonać mieszkańców regionu do bezpośredniego, otwartego obcowania ze sztuką i kulturą, mającą korzenie w naszym codziennym życiu, tradycyjnych obrzędach i zwyczajach ludowych. Wystawa skierowana jest nie tylko do zainteresowanych historią i obyczajowością Wielkiej Nocy, lecz do wszystkich, którzy w ferworze przedświątecznego szaleństwa będą mogli zatrzymać się na chwilę, wyciszyć i poczuć atmosferę tych wiosennych świąt. W tym roku pasażerowie Świątecznej jazdy mają szansę zapoznać się także z ofertą Regionalnego Ośrodka Kultury w Katowicach, Opery Śląskiej w Bytomiu, Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu, Muzeum Archidiecezjalnego w Katowicach, Muzeum Miejskiego w Chorzowie oraz Filharmonii Śląskiej, czyli instytucji znajdujących się w miastach, przez które przejeżdża zabytkowy tramwaj. Przejazd tramwajem jest bezpłatny. Muzeum Śląskie 6RVQRZL F Wpisane do rejestru dzienników i czasopism pod poz. Pr 1979 6. Targi Transportu Publicznego = URNX QD URN FRUD] OHSVL t 2G URNX VWDOH URĈQLHP\ Z VLäö t -HVWHĈP\ MHG\Q\P PLHMVFHP Z 3ROVFH JG]LH VSRW\NDMñ VLö ZV]\VWNLH REV]DU\ WUDQVSRUWX SXEOLF]QHJR t %OLVNR EUDQĔRZ\FK ]ZLHG]DMñF\FK Z W\P EOLVNR RVÑE GHF\]\MQ\FK t 3RVLDGDP\ QDMZLöNV]H ZVSDUFLH VDPRU]ñGÑZ RUD] SUH]\GHQWÑZ PLDVW ] FDäHM 3ROVNL t tereny targowe: Expo Silesia Sp. z o.o. Centrum Targowo-Konferencyjne, ul. Braci Mieroszewskich 124, Sosnowiec www.silesiakomunikacja.pl kontakt: Tomasz Wącirz tel. +48 32 788 75 37, tel. kom. +48 510 031 683 e-mail: silesiakomunikacja@exposilesia.pl Redaktor naczelna: Katarzyna Migdoł-Rogóż Redakcja: Anna Koteras, Łukasz Kosobucki, Emil Markowiak, Paweł Wieczorek Korekta: Renata Chrzanowska Opracowanie graficzne i skład: GREATIO Grzegorz Bieniecki Druk: Comsoft Krzysztof Ewicz Nakład: 20 000 egzemplarzy Wydawca: Komunikacyjny Związek Komunalny GOP Adres redakcji: Komunikacyjny Związek Komunalny GOP 40-053 Katowice, ul. Barbary 21a tel. 32 742 84 14 szlaki@kzkgop.com.pl www.kzkgop.com.pl

3 Gliwicki system zarządzania ruchem obejmuje sygnalizację świetlną na 65 skrzyżowaniach Jedna z tablic o zmiennej treści, które przekazują aktualne dane Fot. Arkadiusz Ławrywianiec Fot. ZDM Gliwice Fot. ZDM Gliwice ROZMOWA SZLAKÓW Dawid Ochód i Ludomir Utratny z Zarządu Dróg Miejskich w Gliwicach System bardzo inteligentny Dawid Ochód: Pomysł zrodził się w 2010 roku, w momencie, kiedy mieliśmy problemy z autostradą A4. Powstawała wtedy też autostrada A1, bo A4 już funkcjonowała i kiedy były duże wypadki na tej autostradzie, cały ruch zjeżdżał nam do miasta. To korkowało Gliwice na praktycznie cały dzień. Dlatego też miasto Gliwice, za pośrednictwem Zarządu Dróg Miejskich w Gliwicach, zdecydowało się właśnie na działania z zakresu nowoczesnego sterowania ruchem drogowym i przystąpiło do realizacji zadania pod nazwą: Rozbudowa systemu detekcji na terenie miasta Gliwice wraz z modernizacją wybranych sygnalizacji świetlnych, etap I. Przystąpiliśmy również do konkursu w Centrum Unijnych Projektów Transportowych, na budowę Inteligentnych Systemów Transportowych. Udało się i dostaliśmy dofinansowanie na poziomie 85 procent. Otrzymaliśmy maksymalną liczbę punktów za złożony wniosek i znaleźliśmy się na pierwszym miejscu listy rankingowej. Naszym obowiązkiem jest utrzymać projekt przez minimum pięć lat. Oczywiście mamy zamiar kontynuować i rozbudowywać ten system. Ludomir Utratny: Za główny cel przyjęliśmy usprawnienie zarządzania ruchem na terenie miasta Gliwice. Aby go osiągnąć, zdecydowaliśmy się na modernizację wybranych skrzyżowań w zakresie jednego z podstawowych parametrów przepustowości, oraz na wdrożenie systemu automatyczno-dynamicznego sterowania ruchem. Wśród korzyści płynących z realizacji projektu trzeba wymienić zmniejszenie czasu przejazdu, co pozwala na obniżenie kosztów transportu i ochronę środowiska. D.O.: Do tego konieczne było wybudowanie i wyposażenie nowoczesnego Centrum Sterowania Ruchem. Uruchomiony we wrześniu 2013 roku inteligentny system zarządzania ruchem drogowym w Gliwicach obejmuje sygnalizację świetlną na 65 skrzyżowaniach. Dzięki temu rozwiązaniu usprawniono szybkość i bezpieczeństwo przejazdu przez miasto. Jego zaletą są między innymi niespotykane wcześniej w Polsce możliwości reagowania na aktualne warunki ruchu drogowego. O działaniach tego innowacyjnego projektu opowiadają Ludomir Utratny i Dawid Ochód z Zarządu Dróg Miejskich w Gliwicach. Fot. ZDM Gliwice Dlaczego zdecydowaliście się wprowadzić w Gliwicach nowoczesne sterowanie ruchem drogowym? wypadków). Automatyczne wykrycie takich zdarzeń nie jest na chwilę obecną możliwe nie istnieją takie algorytmy, które jednoznacznie zdefiniowałyby zdarzenia nagłe i nieprzewidywalne ze stuprocentową nieomylnością i skutecznością. Po wykryciu zdarzenia analitycy powiadamiają głównego inżyniera ruchu, a w razie konieczności wzywają służby ratunkowe. Obserwacja dróg jest możliwa dzięki kamerom zabudowanym na każdym skrzyżowaniu. Warto dodać, że wszystkie elementy systemu włączone są do jednej sieci. Co dało miastu wprowadzenie inteligentnych systemów transportowych? Nowoczesne Centrum Sterowania Ruchem jest wyposażone w ogniwa fotowoltaiczne Budynek Centrum wygląda naprawdę okazale, można powiedzieć, że wszystko tutaj jest na poziomie europejskim. Co z wyposażeniem? L.U.: Wyposażenie obejmuje sprzęt niezbędny do gromadzenia i przetwarzania danych. Zadbaliśmy również o ekologię budynek został wyposażony w ogniwa fotowoltaiczne, wykorzystujące jako pierwsze w Polsce nowoczesne technologie. Nabyta w ten sposób energia elektryczna jest wykorzystana do zasilania urządzeń w Centrum. To bardzo innowacyjny projekt. D.O.: Dokładnie tak, jest również projektem otwartym, można do niego dodawać wciąż nowe elementy. Projekt obejmuje również modernizację skrzyżowań, polegającą na: wyposażeniu ich w detektory pojazdów i pieszych, instalacji sygnałów akustycznych, wymianie wszystkich sygnalizatorów żarnikowych na LED oraz aktualizacji ich oprogramowania. Sytuację na tych skrzyżowaniach monitorują kamery wysokiej rozdzielczości. Na wybranych skrzyżowaniach zainstalowane zostały i uruchomione również punkty pomiaru ruchu, które poprzez zastosowanie odpowiedniej technologii przekazują informację do Centrum Sterowania Ruchem, gdzie dane są przetwarzane, a następnie prezentowane na stronie internetowej ZDM-u w Gliwicach. Strona internetowa to nie jedyne narzędzie pomagające w podróży. Aby poprawić system informacji, zamontowaliśmy tablice zmiennej treści, które przekazują aktualne dane na temat ruchu. Zdecydowaliśmy się również usprawnić przejazd autobusów linii A4 przez skrzyżowania. Na razie ten priorytet mają tylko autobusy linii A4, planujecie rozszerzyć to rozwiązanie na wszystkie autobusy komunikacji miejskiej w Gliwicach? L.U.: Cały czas chcemy rozwijać system. Kiedy zostaną ogłoszone następne konkursy z Unii Europejskiej, będziemy się ponownie starać o przyznanie środków na rozbudowę tego systemu. Chcemy, aby element dotyczący priorytetu dla komunikacji miejskiej, który w tej chwili obejmuje tylko część autobusów, rozbudować na wszystkie autobusy oraz pojazdy uprzywilejowane. Macie zamiar również uaktywnić osoby niepełnosprawne. D.O.: Podjęliśmy już takie kroki formalne, żebyśmy mogli zatrudniać osoby niepełnosprawne oraz opiekunów dzieci niepełnosprawnych. Nazwaliśmy ich mobilnymi analitykami ruchu. Wybór padł na takie właśnie osoby, gdyż są one wykluczone zawodowo, z powodu konieczności pozostawania w domu z dzieckiem. Posiadają one również unikalne cechy, takie jak wytrwałość, sumienność czy powtarzalność, które nabyły podczas sprawowania opieki nad dziećmi. L.U.: Zadaniem analityków ruchu jest definiowanie w systemie zdarzeń nagłych (na przykład L.U.: Obecnie nie da się w stu procentach zniwelować korków w mieście. Za dużo inwestycji drogowych prowadzonych jest w Gliwicach. Jesteśmy pewni, że gdyby nie system, te korki byłyby permanentne. Dzięki temu, że mamy kontrolę nad ruchem, jesteśmy w stanie sobie poradzić z jakąś nietypową dla miasta sytuacją drogową. Tak naprawdę efekt będzie widoczny, kiedy skończą się te wszystkie inwestycje, czyli przede wszystkim budowa Drogowej Trasy Średnicowej. Myślę, że wtedy będzie to bardzo widoczne, a ruch będzie płynny. W tej chwili sterujemy na tyle, na ile to jest możliwe. Ale jesteśmy zadowoleni z efektów. D.O.: Wdrożenie projektu niewątpliwie już poprawiło i usprawniło ruch drogowy na terenie Gliwic, a to przekłada się na poprawę warunków życia w mieście oraz uczyniło je bardziej atrakcyjnym dla obecnych i przyszłych mieszkańców oraz inwestorów. Projekt został zrealizowany wyłącznie przez polskie firmy, przy wsparciu funduszy europejskich. Jego wartość całkowita wyniosła ponad 35 milionów złotych, z czego około 24 miliony to dofinansowanie z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2007-2013. Rozmawiała Katarzyna Migdoł-Rogóż

4 RAPORT SZLAKÓW Autobus czerwony Fot. Radosław Kaźmierczak Wycieczka ogórkiem W ramach projektu zaprezentowane zostaną autobusy komunikacji miejskiej i międzymiastowej, wszystkie w bardzo dobrym stanie, sprawne, na chodzie, między innymi Jelcz ogórek, Ikarus, oraz jedyny w Polsce ogórek marki Skoda z harmonijkowymi drzwiami, który miał swój epizod w filmie Dom zły Wojciecha Smarzowskiego. Właściciel pojazdu, posiadający imponującą wiedzę na temat swojego autobusu, zaprezentuje się w oryginalnym mundurze czeskiego kierowcy. Do starych pojazdów komunikacji miejskiej wiele osób ma ogromny sentyment Ponadto będzie można zobaczyć wystawę fotografii i eksponatów związanych z historią komunikacji w regionie i województwie począwszy od lat pięćdziesiątych XX wieku, kompletne mundury z czapkami, bilety autobusowe, kasowniki, tablice z numerami linii, artykuły prasowe i publikacje Organizatorzy przewidzieli dla wszystkich wycieczkę ogórkiem o tematyce komunikacji. Jako wydarzenie towarzyszące odbędzie się pokaz filmów dokumentalnych o nieistniejących już Jelczańskich Zakładach Samochodowych. Wyświetlone zostaną filmy związane z produkcją samochodów ciężarowych i autobusów. Będzie też można nabyć ciekawe wydawnictwa o historii komunikacji m mu nikacji z początków XX wieku, dziejach kolei, o tramwajach i trolejbusach w Polsce, zabytkowych stacjach kolejowych. Jako atrakcję specjalną organizator zaplanował wieczorną wycieczkę ogórkiem, podczas której rozdane zostaną pamiątkowe karty pocztowe, przypominające bilety autobusowe z lat osiemdziesiątych XX wieku. Co do zasady wpuszczam C Targi SilesiaKOMUNIKACJA Wszystkich chętnych, ciekawych oraz pasjonatów i wielbicieli komunikacji miejskiej zapraszamy na jedyne w swoim rodzaju wydarzenie, pod nazwą Autobus Czerwony. Odbędzie się ono 15 i 16 kwietnia podczas Targów Transportu Publicznego SilesiaKOMUNIKACJA w Expo Silesia w Sosnowcu. Fot. Arkadiusz Ławrywianiec A utobus Czerwony to projekt dotyczący historii komunikacji miejskiej i międzymiastowej, przygotowany przez firmę M Event. I chociaż nie wszystkie zgromadzone przez organizatora autobusy będą czerwone, nazwa jest celowa, symboliczna, ma przypominać czasy, kiedy jeżdżące po ulicach naszych miast autobusy były właśnie czerwone. o do zasady, jadąc samochodem, wpuszczam przed siebie autobusy komunikacji miejskiej. Wychodzę z założenia, że choć nieformalnie, powinny to być w jakiś sposób pojazdy uprzywilejowane. Na zasadzie pewnej umowy społecznej takiej, jakie w wielu krajach powodują, że żyje się prościej i sensowniej. Komunikacją może przejechać więcej ludzi, więc im szybciej to się stanie, tym korki będą mniejsze. Staram się sam stosować wpuszczanie i cieszę się widząc je u innych. Coraz częściej samochody osobowe zostawiają na przykład miejsce autobusom, które skręcając w ciasnych miejscach potrzebują dwóch pasów, a czasem i przeciwnego. Kierowcy autobusów zwykle dziękują. Uśmiech, gest ręką. Jedzie się w lepszej atmosferze. Płynniej, często także przez to szybciej. Stosowanie wpuszczania okazuje się jednak nie całkiem... proste. Z jednej strony wyobrażam sobie stres kierowców, którzy stojąc w korkach, wypadają z rozkładu. Rozumiem też zirytowanych spóźnieniami pasażerów, którzy mają prawo oczekiwać możliwie szybkiej i punktualnej usługi, niezależnie od warunków. To kwestia życzliwości, jeśli chodzi o wyjazd z podporządkowanej. Albo przestrzegania twardych przepisów w przypadku przystankowych zatoczek. Ale niedawno sam dwukrotnie nie wpuściłem. W obu przypadkach powód był podobny. Jadąc wolno w sznurze aut widziałem z daleka kłęby dymu z rur wydechowych czekających na wpuszczenie starych autobusów. Jeden należał do dużego samorządowego przewoźnika, inny do prywatnego. Nawet nie chodzi o to, że jechałem z dzieckiem. Dlaczego sam płacąc znaczne pieniądze, aby moje auto spełniało aktualne normy spalin, mam wdychać niespełniające żadnych norm spaliny innych? Z uprzejmości? Chodzi zatem o to, że nieformalne umowy, ułatwiające życie innym, powinny wiązać się z przestrzeganiem innych twardych zasad. Jeśli mam kogoś wpuścić z uprzejmości przed siebie, nie powinno być tak, że stoję w chmurze sadzy z jego wydechu. Albo też jeżeli zawsze kasuję bilety, jak mam się czuć czytając kolejne doniesienia, że kontrolerzy nawet nie próbują sprawdzać pijanych kiboli? Tegoroczny zakres wystawy obejmuje prezentację rozwiązań producentów wszystkich pojazdów transportu publicznego, ich wyposażenia dodatkowego i części zamiennych. Dodatkowo zaprezentowane zostaną rozwiązania z zakresu infrastruktury pasażerskiej i transportowej zarówno tej punktowej, jak i liniowej. Wśród wydarzeń zaplanowanych na czas tegorocznej edycji targów najważniejszym będzie konferencja KZK GOP, organizowana pierwszego dnia, czyli 15 kwietnia br. Konferencja dotyczyć będzie założeń zintegrowanych inwestycji terytorialnych w subregionie centralnym województwa śląskiego, na przykładzie projektu Inteligentnych Systemów Transportowych, prowadzonego przez. Targom towarzyszyć będą również: konferencja Stowarzyszenia Południowy Klaster Kolejowy, dotycząca otwartych innowacji w transporcie kolejowym, eliminacje do Mistrzostw Świata Kierowców Zawodowych, spotkania klastrów, w tym Śląskiego Klastra Transportu Miejskiego. Dodatkowo odbędzie się debata eksploatatorów paliw alternatywnych i konwencjonalnych, konkurs o medal targowy oraz szereg innych wydarzeń o charakterze seminaryjnym, których pełen program znajduje się na stronie www.silesiakomunikacja.pl. Jak co roku, zorganizowany również zostanie Konkurs na Produkt w Komunikacji Miejskiej Przyjazny Osobom z Niepełnosprawnością. Katarzyna Migdoł-Rogóż ON Mateusz Baba k T FELIE Nasze miasta nie są przyjazne komunikacji miejskiej. Tym bardziej zatem należałoby jej sprzyjać uprzejmością i twardymi zasadami. Ulice są wąskie, tramwaje często nie mogą mieć wydzielonych torowisk, a autobusy buspasów. Nie ma właściwie centrów przesiadkowych, a nawet przyzwoitego skomunikowania z koleją. Wyjątkami pod pewnymi względami są Tychy, Katowice czy Sosnowiec. To z Sosnowca w ostatnich latach zwykle płynęły dobre informacje o komunikacji. Było to jedno z pierwszych miast, gdzie zniknęły stare ikarusy. To tam w jednym miejscu przy dworcu kolejowym można przesiąść się z pociągu na sporo linii tramwajowych i autobusowych. Tam wreszcie powstanie prawdopodobnie pierwszy od lat nowy odcinek linii tramwajowej. Ostatnio o komunikacji w Sosnowcu mówiono między innymi w kontekście obszernych remontów torowisk tramwajowych. Pojawiły się też doniesienia, że zrezygnowano tam z wprowadzenia przy tej okazji zielonej fali dla tramwajów gruntownie odnawianej linii do Katowic, aby nie zakłócać płynności ruchu samochodowego. Bez kosztownych symulacji. Kolejne wieści mówią, że analizy jednak będą. To dobrze. To sygnał, że należy poważnie podchodzić do kwestii uprzywilejowania komunikacji miejskiej.

5 RAPORT SZLAKÓW Fot. Marek Piekara KOLEJNY ETAP PRZEBUDOWY STREFY RONDO RYNEK W KATOWICACH Od 26 kwietnia 2014 roku przez około cztery miesiące autobusy nie będą jeździły między innymi ulicą Mickiewicza w Katowicach Zmiany na ulicy Korfantego Z miany dotyczyć będą autobusów linii numer: 5, 6, 7, 12, 23, 27, 30, 40, 61, 154, 168, 600, 672, 673, 800, 801, 805, 807, 808, 811, 813, 814, 815, 817, 818, 820, 830, 831, 835, 840, 860, 870, 910, 911, 930 oraz autobusowej komunikacji nocnej, to jest: 7N, 30N, 76N, 77N, 130N, 297N, 657N, 672N, 830N, 840N, 905N, 906N, 908N, 911N. Autobusy linii numer: 40, 800, 801, 805, 807, 808, 811, 813, 814, 815, 817, 818, 831, 835 po obsłudze przystanku Katowice Uniwersytecka przejadą przez rondo, skręcą w ulicę Uniwersytecką do przystanku końcowego i początkowego, zlokalizowanego przy ulicy Moniuszki. Wyjazd w kierunku powrotnym nastąpi aleją Korfantego przez rondo, bez obsługi przystanku Katowice Aleja Korfantego. Linie autobusowe numer: 5, 27, 168, 860 po obsłudze przystanku Koszutka Słoneczna pojadą aleją Korfantego, ulicą Morcinka (obsługa przystanku Katowice Morcinka), Sokolską do placu Wolności. Przystankiem końcowym i początkowym dla tych linii będzie przystanek Katowice Plac Wolności. Autobusy numer 7 i 23 po obsłudze przystanku Katowice Chorzowska pojadą ulicą Sokolską na plac Wolności. Przystankiem końcowym i początkowym dla tych linii będzie przystanek Katowice Plac Wolności. Linie numer: 6, 820, 830, 840, 870 po obsłudze przystanku Katowice Chorzowska przejadą ulicami Sokolską i Mickiewicza do przystanku końcowego i początkowego Katowice Stawowa, umożliwi to lewoskręt z ulicy Sokolskiej w ulicę Mickiewicza. Linia autobusowa numer 12 po obsłudze przystanku Katowice Szkolna pojedzie ulicami Moniuszki i Uniwersytecką, przejedzie przez rondo, ulice: Chorzowską, Sokolską, Mickiewicza, Słowackiego przez podziemny dworzec autobusowy do Ligoty. Od soboty 26 kwietnia 2014 roku rozpocznie się kolejny etap przebudowy strefy Rondo Rynek, który obejmie ulice: Skośną, Mickiewicza i Piotra Skargi w Katowicach. W tym rejonie na okres około czterech miesięcy nastąpi wyłączenie przejazdów autobusowej komunikacji miejskiej. Autobus numer 30 w kierunku do Siemianowic Śląskich pojedzie ulicą: Roździeńskiego, przez rondo, Chorzowską, Sokolską, przez plac Wolności, Sokolską, do włączenia się na swoją rozkładową trasę na przystanku Katowice Sokolska. Linia autobusowa numer 154 w kierunku Ligoty, po obsłudze przystanku Katowice Uniwersytecka pojedzie ulicą Roździeńskiego, przez rondo, Chorzowską, Sokolską, przez plac Wolności, Sądową, Mikołowską, do włączenia się na swoją rozkładową trasę na przystanku Katowice Mikołowska. Linia autobusowa numer 600 w kierunku centrum Katowic, po obsłudze przystanku Koszutka Katowicka przejedzie ulicami: Korfantego, Morcinka (obsługa przystanku Katowice Morcinka), Sokolską, Mickiewicza, Słowackiego, do włączenia się na swoją rozkładową trasę na przystanku Katowice Dworzec. Autobusy linii numer 672 i 910 po obsłudze przystanku Katowice Francuska pojadą ulicami Jagiellońską i Kochanowskiego, do przystanku Katowice Dworzec. Linia numer 930 w kierunku dworca autobusowego, po obsłudze przystanku Katowice Uniwersytecka przejedzie przez rondo i pojedzie ulicami: Chorzowską, Sokolską, Mickiewicza, Słowackiego, do przystanku Katowice Dworzec. Linie autobusowe numer 61 i 911 po obsłudze przystanku Koszutka Katowicka pojadą ulicami: Korfantego i Morcinka (obsługa przystanku Katowice Morcinka), Sokolską, Mickiewicza, Słowackiego, do przystanku Katowice Dworzec. Nowe trasy autobusowej komunikacji nocnej zostaną podane w najbliższym czasie. Szczegóły zmian oraz przydatna mapka ich przebiegu znajdują się na stronie internetowej : www. kzkgop.com.pl. Emil Markowiak

6 TAKIE BYŁY POCZĄTKI Fot. Paweł Wieczorek Ulica Stanisława Ligonia w Katowicach Portret Marii Wołkowińskiej z 1947 roku, akwarela Pomnik Ligonia, który można znaleźć na ławce przy Radiu Katowice Ligoń malarz z radia O jcem Karlika był Jan Ligoń, z zawodu maszynista kopalniany, z zamiłowania czynny działacz narodowy, który rozwijał amatorski ruch artystyczny i piśmiennictwo regionalne. Dziadkiem Juliusz, kowal, a zarazem poeta ludowy i wszechstronnie uzdolniony pisarz, uważany, obok Karola Miarki, za współtwórcę regionalnego dramatu ludowego na Górnym Śląsku. Wyrastając w takim domu musiał przesiąknąć duchem polskości i odziedziczyć zdolności artystyczne. Choć urodzony w Królewskiej Hucie (27 lipca 1879 roku), dzieciństwo spędził na kresach wschodnich, do szkoły uczęszczał początkowo w Samborze. Jego rodzice byli zmuszeni się tam przeprowadzić, gdy ojciec stracił pracę ze względu na działalność narodową. Jednak szkołę powszechną Stanisław skończył już w górnośląskim Rozbarku, a zaraz potem zaczął edukację plastyczną w Poznaniu, a później w Szkole Artystyczno-Przemysłowej w Krakowie. W 1900 roku udał się do Berlina, gdzie kontynuował studia malarskie. Wśród Karlik z Kocyndra, czyli Stanisław Ligoń był nie tylko malarzem i twórcą radiowym, lecz nade wszystko wielkim patriotą, działaczem narodowym okresu plebiscytu, powstań i Międzywojnia, pisarzem, publicystą oraz ilustratorem pisma Kocynder, politykiem także posłem na Sejm Rzeczypospolitej. Krótko, a dobitnie: człowiekiem wielkich talentów i jeszcze większych zasług dla polskiego Śląska. tamtejszej Polonii poznał wówczas wybitnych działaczy politycznych redaktora Gazety Robotniczej Franciszka Morawskiego z PPS i przyszłego prezydenta RP Stanisława Wojciechowskiego, a także artystów, między innymi Stanisława Przybyszewskiego i Stanisława Wierusz-Kowalskiego. Od 1911 roku kontynuował studia malarskie w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, pod kierunkiem Jacka Malczewskiego i Józefa Mehoffera. Praca twórcza Bezpośrednio po nauce w Berlinie, w 1902 roku wrócił do Bytomia i pracował jako ilustrator książek. W tym czasie rozpoczął też organizowanie przedstawień teatru amatorskiego i występów chóru. Imponował wszechstronnymi talentami: reżyserował, grał i projektował dekoracje. Przez dwa lata pracował jako grafik w wydawnictwie Karola Miarki syna, zdążył też przed krakowskimi studiami zostać prezesem Towarzystwa Śpiewaczego Harmonia. Na krótko jego działalność przerwała wojna. Został zmobilizowany w 1917 roku i skierowany na front francuski. Po zakończeniu walk wrócił na Śląsk i w 1921 roku pracował w Wydziale Prasowym Polskiego Komisariatu Plebiscytowego w Bytomiu. Zajmował się działalnością propagandową, wykorzystywał swoje artystyczne umiejętności do tworzenia plakatów, ulotek i pocztówek. Jednak najważniejszym działaniem podjętym w tych trudnych dla Górnego Śląska czasach była praca w polityczno-satyrycznym piśmie Kocynder, na którego łamach publikował cięte, propagandowe karykatury, opatrzone dosadnymi podpisami antypruskimi. Kocynder był pismem niezmiernie popularnym, autor okładek i główny ilustrator zyskał więc powszechne uznanie i sławę. W następnych latach, już w polskim Województwie Śląskim dużo malował (niestety nie zachowało się zbyt wiele jego obrazów), a w 1929 roku stworzył Związek Zawodowy Artystów Plastyków na Śląsku. Jednocześnie pracował jako nauczyciel rysunku w męskim Gimnazjum im. Adama Mickiewicza w Katowicach. Kierował też Związkiem Śląskich Teatrów Ludowych, organizując wojewódzką kostiumernię oraz bibliotekę teatralną. Wówczas także napisał głośne widowisko Wesele na Górnym Śląsku. Czas radia Rozgłośnia Polskiego Radia w Katowicach powstała w 1927 roku, jako jedna z pierwszych w kraju. Od początku działalności pełniła ważną funkcję misyjną, będąc polskim głosem dla Śląska, także tej jego części, która pozostała za granicą. Musiała konkurować między innymi z rozgłośnią gliwicką, posiadającą potężny nadajnik. Nic zatem dziwnego, że do pracy kierowano tu najlepszych. Wśród nich znalazł się Stanisław Ligoń, który po raz pierwszy stanął przed mikrofonem już 25 grudnia 1927 roku. Prowadził audycje regionalne i satyryczno-polityczne, w których posługiwał się spolszczoną gwarą śląską. Jego autorstwa były takie audycje, jak: Bery i bojki, Przy sobocie po robocie, Co niedziela u Karlika brzmi pieśniczka, gro kapela, Przy żeleźnioku. W 1934 roku został dyrektorem katowickiej rozgłośni Polskiego Radia. Funkcję tę pełnił do wybuchu II wojny światowej. Bery i bojki śląskie Ligonia doczekały się wydania książkowego, a w 1977 roku jego imię nadano katowickiej rozgłośni Polskiego Radia. Paweł Wieczorek Reprodukcje obrazów ze zbiorów Muzeum Historii Katowic UŚMIECHNIJ SIĘ Dwaj mężczyźni przechodzą koło sejmu. Nagle w sejmie rozlega się głos: Sto lat! Sto lat! Jeden z mężczyzn mówi: Patrz, chyba ktoś tam ma urodziny. Nie, wiek emerytalny ustalają. Dziadek dał Jasiowi 20 złotych na urodziny. Mama obserwuje Jasia, wreszcie mówi: Jasiu, podziękuj dziadziusiowi. Ale jak? Powiedz tak, jak ja mówię, gdy tatuś daje mi pieniążki. Jasiu zwraca się do dziadzia: Czemu tak mało? Wiecie co? Gdy moja żona była w ciąży, czytała książkę Jaś i Małgosia i mamy dwoje dzieci. Mówi drugi: A gdy moja żona była w ciąży, czytała Trzech muszkieterów i mamy troje dzieci. Ostatni zerwał się do drzwi. Pytają go: A gdzie ty tak pędzisz? Lecę do domu, bo moja żona czyta 101 Dalmatyńczyków. Do banku w Szwajcarii wchodzi klient z walizką i ściszonym głosem mówi do bankiera: Chciałbym wpłacić pieniądze, w tej walizce jest całe cztery miliony euro. Na to bankier uśmiechnięty: Proszę nie ściszać głosu, bieda to żaden wstyd. Słyszałeś? Szef zmarł... Tak... i cały czas się zastanawiam, kto jeszcze... Jak to kto jeszcze? No tak, w nekrologu było: wraz z nim odszedł jeden z naszych najlepszych pracowników. Trzej żonaci mężczyźni spotkali się w kościele. Jeden mówi: Siedzi zajączek i coś pisze. Podchodzi wilk: Zajączku, co piszesz? Doktorat o wyższości zajączków nad wilkami! Ja ci zaraz I za zającem w krzaki. Zakotłowało się i wychodzi potargany wilk, a za nim niedźwiedź: Trzeba się było zapytać, kto jest promotorem! Zajączku, dlaczego masz takie krótkie uszy? Bo jestem romantyczny. Nie rozumiem. Wczoraj siedziałem na łące i słuchałem śpiewu słowika. Tak się zasłuchałem, ze nie usłyszałem kosiarki... Ech, ta 7B! Nie wytrzymam z tymi baranami! Pytam ich, kto wziął Bastylię, a oni krzyczą, że to nie oni! denerwuje się nauczycielka historii. Niech się pan tak nie denerwuje uspokaja dyrektor może to rzeczywiście ktoś z innej klasy. Na lekcji języka polskiego nauczyciel pyta: Czym będzie wyraz chętnie w zdaniu: Uczniowie chętnie wracają do szkoły po wakacjach? Zgłasza się Jasio: Kłamstwem, panie profesorze! U dentysty: Ile kosztuje ekstrakcja zęba? 50 złotych. 50 złotych za kilka minut pracy?! Mogę wyrywać powoli, jeśli pan chce.

INFORMATOR 7

8 NA SZLAKACH Z Fot. Paweł Wieczorek Figura świętej Barbary w kopalni Ładowarka zasięrzutna typu ŁZK-5p Wejście do Kopalni Ćwiczebnej Muzeum Miejskiego Sztygarka Kombajn górniczy typu KWB-3 Stara maszyna górnicza Obudowa zmechanizowana Rozgałęzienie chodników i podziemna kolejka Plan chodników kopalni Podziemna szkoła T aki obiekt znajduje się w centrum miasta, w południowo-wschodniej części obszaru górniczego dawnej kopalni węgla Paryż, w sąsiedztwie ulic Górniczej i Legionów Polskich. Dziś stanowi on część ekspozycji Muzeum Miejskiego Sztygarka. Kopalnia Ćwiczebna udostępnia dwa pokłady węgła kamiennego (o numeracji górniczej 401 i 402). W wyrobiskach zaprezentowane są maszyny i urządzenia służące do urobku i transportu węgla, takie jak kombajn węglowy, przenośniki, wozy kopalniane. Rozważając rzecz geologicznie, górotwór w rejonie kopalni budują utwory czwartorzędowe i zalegające bezpośrednio pod nimi warstwy karbońskie. W rzeczywistości budowa geologiczna tych okolic jest znacznie bardziej skomplikowana, ale nie miejsce tu na fachowy wykład. Zainteresowanych odsyłamy do Muzeum Miejskiego i samej Kopalni Ćwiczebnej, gdzie można dowiedzieć się wszystkiego szczegółowo, a nawet dotknąć poszczególnych warstw górotworu. W tej ekspozycji dotykanie eksponatów jest bowiem dozwolone... W rejonie dzisiejszego miasta Dąbrowy Górniczej dość wcześnie odkryto pokłady węgla kamiennego. Działały tu liczne kopalnie: Paryż, Reden, Flora, Mars. Ich złoża zostały już w większości wyeksploatowane, tego, co zostało, nie opłaca się wydobywać. Ale nawet w wyrobiskach o niewielkiej miąższości, za to płytko położonych, można było szkolić górników w warunkach identycznych z panującymi w prawdziwej, głębokiej kopalni. jednak nie był nigdy sprzedawany. Wykorzystywano go jedynie do ogrzewania budynków szkoły (obecnie Zespołu Szkół Zawodowych im. Stanisława Staszica). W ścianach chodników nadal wyeksponowane są pokłady warstw orzeskich o numeracji 358/1 i 358/2, o miąższości 0,3 metra, czyli cienkie żyły węgla kamiennego. Natomiast z uwagi na występujące głębiej bogatsze zasoby węgla, bezpośrednio pod obiektami Kopalni Ćwiczebnej przeprowadzana była eksploatacja górnicza w pokładzie 510, zalegającym tu na głębokości 140-180 metrów. Pokład eksploatowany był systemem ścianowym na warstwy, z zastosowaniem podsadzki hydraulicznej. Eksploatacja prowadzona tu była w latach 19121954, z przerwami. Nadania górnicze w tym rejonie należały do kopalni Paryż. Eksploatacja na małą skalę Zwiedzanie W ramach nauki kandydaci na górników wydobywali niewielkie ilości węgla kamiennego, który Zamykane charakterystyczną metalową bramą wejście do kopalni prowadzi od ulicy Górniczej. Zwiedzający przechodzą przez zabezpieczony cegłą chodnik wejściowy o długości 25 metrów, szeroki i wysoki na dwa metry. Dalej warunki nie są już tak komfortowe, nie raz przyda się kask górniczy i wodoszczelna kurtka, otrzymywane przy wchodzeniu. Nie od rzeczy będzie na czas zwiedzania zaopatrzyć się też w solidne buty (niestety w związku z warunkami trasa Kopalni Ćwiczebnej jest niedostępna dla turystów niepełnosprawnych). Goście mijają dwie tamy wykonane z cegły z drzwiami metalowymi. Po przebyciu około 60 metrów dociera się do odgałęzienia w lewo, gdzie w chodniku przy upadowej I (szerokość 2,25 metra, wysokość 2,5 metra) zabudowane są dwa wentylatory lutniowe typu WLE-500, wraz z lutniociągiem rozprowadzającym świeże powietrze do innych wyrobisk. Środkiem upadowej (długość około 60 metrów) przebiegają szyny kolejki, o rozstawie 600 milimetrów. Znajduje się tu rozjazd, gdzie eksponowane są różne typy wozów używanych w kopalni (wozy na urobek, drzewiarka, wagon do przewozu pracowników). Niektóre wózki są mocno zabytkowe, jeszcze nitowane. Upadową północną prowadzi droga na poziom II kopalni. W odgałęzieniu można podziwiać agregat hydrauliczny typu HA60/200, służący do obsługi obudowy zmechanizowanej (jedna sekcja) typu Fazos 17/35/PZ, która jest umieszczona we wnęce oraz jedną sekcję obudowy Fazos 19/32/0z, która także znajduje się we wnęce. Obok stoi ładowarka zasięrzutna typu ŁZK-5p. Figura patronki W prawym odgałęzieniu chodnika (w stosunku do upadowej I), umieszczono ekspozycję różnych (5 sztuk) stojaków hydraulicznych. W dalszej części chodnika znajduje się ściana wydobywcza, która jest wykonana w wymurówce ceglanej, wzmocnionej żelbetem, o szerokości około 3,8 metra i wysokości 1,5-1,8 metra. Obudowa składa się z 3 sekcji typu OK1R oraz 3 sekcji typu KM-87. Ściana wyposażona jest w kombajn górniczy typu KWB-3 oraz przenośnik typu Śląsk. Długość ściany wynosi około 30 metrów. Ściana wychodzi na chodnik podścianowy, w którym znajduje się przenośnik zgrzebłowy Skat oraz przenośnik zgrzebłowy typu Grot. Obudowa chodnika składa się z prostek typu TH, podpartych stojakami ociosowymi SN 200C, a środkiem stojakami typu Valent. Z przenośnika typu Grot urobek, poprzez przesyp, dostarczany był na przenośnik taśmowy typu PTG-800 usytuowany w Upadowej II południowej. W komorze była usytuowana pompa odwadniająca typu P-CC wraz z zestawem służącym do jej uruchomienia. Obecnie odwodnienie odbywa się przy zastosowaniu pompy PW-2B. Jak w każdej szanującej się kopalni, także i tu ustawiono figurę świętej Barbary. Oczywiście w czasach komunistycznych została usunięta, ale na szczęście nie zniszczona. W tamtych latach można ją było oglądać w pobliżu szkoły, gdzie na łagodnym stoku nachylonym w kierunku północno-wschodnim znajduje się niewielki skwer, a niedaleko usytuowany jest kościół świętej Barbary. Paweł Wieczorek