Nowe wzorce formowania rodziny w Polsce Konferencja FAMWELL 18.06.2013 STATUS SPOŁECZNO-EKONOMICZNY KOBIET A ZACHOWANIA PROKREACYJNE ANNA MATYSIAK Instytut Statystyki i Demografii Szkoła Główna Handlowa
Tło Młode Polki chcą mieć co najmniej jedno dziecko a najchętniej dwójkę: Warunkiem sformułowania pozytywnych intencji prokreacyjnych są posiadanie pracy zawodowej i mieszkania Jak posiadanie mieszkania i pracy zawodowej wpływa na zachowania prokreacyjne?
Argumenty teoretyczne: Pozytywny wpływ na płodność lepsze warunki życia Posiadanie mieszkania większe poczucie bezpieczeństwa finansowego (forma oszczędności i akumulacji kapitału) większy komfort psychiczny i poczucie stabilności Negatywny wpływ na płodność wysoka cena zakupu, koszty kredytu, ryzyko związane z obciążeniem hipoteki niepewność co do przyszłej wartości nabytej nieruchomości
Posiadanie mieszkania Metoda: Analiza przejścia do pierwszego dziecka: model intensywności przejścia przedziałami liniowy Główne zmienne objaśniające: typ mieszkania oraz czas od momentu zamieszkania w danym rodzaju mieszkania Zmienne kontrolne: wiek kobiety, rok kalendarzowy, poziom wykształcenia, miejsce zamieszkania, poziom wykształcenia rodziców Dane: Badanie ankietowe Biografie Zawodowe, Rodzinne i Edukacyjne (EFES 2006), zrealizowane przez TNS OBOP Próba: 2084 kobiet bezdzietnych urodzonych w latach 1971-1981
Posiadanie mieszkania Wpływ posiadania mieszkania na przejście do I dziecka: Analizowane zdarzenie: poczęcie dziecka (9 miesięcy przed datą urodzenia)
Argumenty teoretyczne: Praca zawodowa Konflikt czasu: przy założeniu specjalizacji ról w gospodarstwie domowym praca zawodowa kobiet konkuruje z opieką nad dziećmi a zatem prowadzi do opóźniania decyzji o dziecku (Becker 1993) Warunki łączenia pracy zawodowej z opieką: wsparcie państwa dla pracujących rodziców oraz akceptacja społeczna pracy zawodowej kobiet łagodzą negatywny wpływ pracy zawodowej na płodność (Esping-Anderssen 2009, Esping-Anderssen i Billari 2012) Łączenie dochodów: założenie o specjalizacji ról jest nieadekwatne do organizacji gospodarstw domowych w nowoczesnych społeczeństwach; partnerzy są zainteresowani łączeniem dochodów i sytuacja, w której oboje pracują, sprzyja posiadaniu dzieci (Oppenheimer 1997, Cherlin 2000)
Praca zawodowa Europa Zachodnia Większość badań empirycznych dla krajów Europy Zachodniej wskazuje na negatywny wpływ pracy zawodowej kobiet na zachowania prokreacyjne Wpływ ten jest jednak słabszy a nawet nieistotny w krajach, gdzie warunki łączenia pracy zawodowej z opieką są lepsze (Matysiak i Vignoli 2008) Europa Wschodnia Praca zawodowa kobiet nie prowadzi do opóźniania przejścia do pierwszego dziecka pomimo słabego wsparcia państwa dla łączenia pracy zawodowej z opieką (Kreyenfeld 2004, Kantorova 2004, Robert and Bukodi 2005).
Konflikt pomiędzy pracą zawodową i opieką ICWFR 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Indeks opisujący warunki łączenia pracy zawodowej z opieką, około 2006r. GR RO PT PL LT ES IT SK AT DE CZ LV BG EE HU LU IE SI FR NL UK BE NO FI SE DK Źródło: Matysiak i Węziak-Białowolska (2013)
Praca zawodowa Metoda: Analiza przejścia do pierwszego i drugiego dziecka: model intensywności przejścia przedziałami stały Główne zmienne objaśniające: praca zawodowa, poziom wykształcenia Zmienne kontrolne: wiek kobiety, kohorta, miejsce urodzenia, stan cywilny, wykształcenie partnera, wiek pierwszego dziecka (tylko w modelu przejścia do II dziecka) Dane: Badanie ankietowe GGS-PL (2011) Próba: 3777 kobiet bezdzietnych i 2347 matek 1 dziecka urodzonych w latach 1970-1993
Praca zawodowa Wpływ pracy zawodowej kobiet na płodność: ryzyka relatywne Status na rynku pracy (ref. niezatrudniona) I dziecko II dziecko pracuje 1,01 0,95 na urlopie - 0,91
Praca zawodowa Wpływ pracy zawodowej kobiet na płodność: ryzyka relatywne Status na rynku pracy (ref. niezatrudniona) I dziecko II dziecko pracuje 1,01 0,95 na urlopie - 0,91 Wpływ pracy zawodowej na płodność wg poziomu wykształcenia I dziecko II dziecko
Podsumowanie Posiadanie własnego mieszkania jest ważne dla decyzji o wejściu w macierzyństwo Pomimo trudności w łączeniu pracy zawodowej z opieką posiadanie pracy zawodowej pełni podobną rolę wśród kobiet z wykształceniem wyższym Konieczne jest zatem prowadzenie polityki mieszkaniowej, która ułatwi dostęp do mieszkań dla młodych osób w fazie planowania i powiększania rodziny Konieczny jest także rozwój rozwiązań ułatwiających łączenie pracy zawodowej z opieką
Dziękuję za uwagę! www.sgh.waw.pl/famwell