Rozwoju Rachunkowości DmFundacja w Polsce Deloitłe & Touche O MIĘDZYNARODOWE STANDARDY RACHUNKOWOŚCI w praktyce Georgette T. Bai/ey, Ken Wild Deloitte & Touche Fundacja Rozwoju Rachunkowości w Polsce Warszawa 2000
SPIS TREŚCI PRZEDMOWA 7 ROZDZIAŁ l Wprowadzenie 19 1.1 Cel 19 1.2 Jak korzystać z niniejszej publikacji? 19 1.3 Zawartość niniejszego wydania 19 1.4 Odnośniki i skróty 20 1.5 Uwagi dotyczące Międzynarodowych Standardów Rachunkowości 20 1.6 Lista MSR, projektów standardów, interpretacji i projektów interpretacji podanych przez Stały Komitet ds. Interpretacji (na dzień l grudnia 1997 roku) 22 ROZDZIAŁ 2 Komitet Międzynarodowych Standardów Rachunkowości 2S 2.1 Historia 25 2.2 Obecny status Międzynarodowych Standardów Rachunkowości 25 2.3 Obecny plan prac KMSR 28 2.4 Struktura organizacyjna 29 2.5 Etapy opracowania Międzynarodowych Standardów Rachunkowości 32 2.6 Projekt porównawczo-korekcyjny 33 ROZDZIAŁ 3 Założenia koncepcyjne KMSR 3S 3.1 Zródła 35 3.2 Opracowanie Założeń koncepcyjnych KMSR 35 3.3 Cel 36 3.4 Status 36 3.5 Zakres 37 3.6 Użytkownicy sprawozdań finansowych 38 3.7 Zagadnienia uwzględnione w Założeniach koncepcyjnych KMSR 38 3.8 Cel sprawozdania finansowego 38 3.9 Założenia podstawowe 39 3.10 Cechy jakościowe sprawozdania finansowego 40 3.11 Składniki sprawozdania finansowego 40 3.12 Ujmowanie poszczególnych składników w sprawozdaniu finansowym 42 3.13 Wycena składników sprawozdania finansowego 43 3.14 Koncepcja kapitału i zachowania kapitału 44 3.15 Jednostka sprawozdawcza 44 ROZDZIAŁ 4 Ogólne wymagania dotyczące sprawozdania finansowego 4S 4.1 Źródła 45 4.2 45 4.3 Opracowanie wymagań 45 4.4 Zakres 46 4.5 Odpowiedzialność za sprawozdanie finansowe 46 4.6 Części składowe sprawozdania finansowego 46 4.7 Zasady ogólne 47 4.8 Struktura i treść sprawozdania finansowego 53 9
Międzynarodowe Standardy Rachunkowości w praktyce ROZDZIAŁ 5 Rachunek zysków i strat - układ i składniki 5.1 Źródła 5.2 5.3 Opracowanie wymagań 5.4 Pozycje, które należy uwzględnić w rachunku zysków i strat 5.5 Przychody i wynik na działalności operacyjnej 5.6 Koszty finansowe 5.7 Udział w zyskach i stratach jednostek stowarzyszonych i wspólnych przedsięwzięć konsolidowanych metodą praw własności 5.8 Obciążenia z tytułu podatków 5.9 5.10 Udziały mniejszościowe Zysk lub strata z działalności gospodarczej 5.11 Pozycje nadzwyczajne 5.12 Zysk lub strata netto danego okresu obrotowego 5.13 Zysk przypadający na jedną akcję 5.14 Działalność zaniechana 5.15 Zmiany wartości szacunkowych 5.16 Podstawowe błędy 5.17 Zmiany zasad rachunkowości ROZDZIAŁ 6 Rachunek zysków i strat - ujęcie przychodu 6.1 Źródła 6.2 6.3 Opracowanie wymagań 6.4 Zakres 6.5 Definicja przychodu 6.6 Wycena przychodu 6.7 Identyfikacja transakcji 6.8 Kryteria ujęcia 6.9 Sprzedaż towarów 6.10 Świadczenie usług 6.11 Przychód z odsetek 6.12 Przychód z tantiem 6.13 Przychód z dywidendy 6.14 Ujawnianie informacji 6.15 Przykłady z opublikowanych sprawozdań finansowych ROZDZIAŁ 7 Rachunek zysków i strat - zysk przypadający na jedną akcję 7.1 7.2 Źródła 7.3 7.4 Opracowanie wymagań 7.5 7.6 7.7 7.8 7.9 7.10 7.11 Zakres Wyliczenie podstawowego zysku na jedną akcję Wyliczenie rozwodnionego zysku na jedną akcję Ujawnianie informacji Przykłady z opublikowanych sprawozdań finansowych Porównanie z UK GAAP Porównanie zus GAAP Dywidendy w przeliczeniu na jedną akcję 55 55 55 55 56 57 62 65 65 65 65 70 71 72 72 77 78 83 91 91 91 91 91 92 92 96 96 97 101 102 103 104 105 105 107 107 107 107 107 108 114 122 123 126 127 127 10
Spis treści ROZDZIAŁ 8 Sprawozdanie wykazujące zmiany kapitału własnego 8.1 Źródła 8.2 8.3 Opracowanie wymagań 8.4 Ujawnianie informacji 8.5 Przykłady 8.6 Przykłady z opublikowanych sprawozdań finansowych 8.7 Porównanie z UK GAAP 8.8 Porównanie z US GAAP ROZDZIAŁ 9 Układ bilansu 9.1 Źródła 9.2 9.3 Opracowanie wymagań 9.4 Pozycje ujęte w bilansie 9.5 Pozycje ujmowane w bilansie lub w informacji dodatkowej do sprawozdania finansowego 9.6 Bilans z podziałem aktywów i pasywów na krótkoterminowe i długoterminowe 9.7 Kapitał podstawowy i kapitały rezerwowe 9.8 Przykładowe bilanse oparte na MSR i UK GAAP 9.9 Porównanie z UK GAAP 9.10 Porównanie z US GAAP ROZDZIAŁ 10 Bilans - aktywa 10.1 Źródła 10.2 10.3 Rzeczowy majątek trwały 10.4 Koszty finansowania zewnętrznego 10.5 Wartość firmy 10.6 Koszty prac badawczych i rozwojowych 10.7 Pozostałe wartości niematerialne 10.8 Inwestycje długoterminowe i krótkoterminowe 10.9 Zapasy 10.10 Należności z tytułu dostaw i usług oraz pozostałe należności 10.11 Środki pieniężne i ekwiwalenty środków pieniężnych ROZDZIAŁ 11 Bilans - kapitał własny i zobowiązania 11.1 Źródła 11-.2 11.3 Kapitał własny 11.4 Rozróżnienie między kapitałem własnym a zobowiązaniami 11.5 Zobowiązania długoterminowe 11.6 Zobowiązania oprocentowane l I.7 Ujemna wartość firmy 11.8 Zobowiązania krótkoterminowe 11.9 Zobowiązania z tytułu dostaw i usług i pozostałe zobowiązania 11.10 Krótkoterminowe kredyty bankowe i pożyczki 11.11 Rezerwy 11.12 Udziały mniejszościowe 129 129 129 129 131 133 134 134 135 137 137 137 137 137 138 139 141 142 143 144 145 145 145 146 174 184 189 197 200 217 232 236 241 241 241 242 250 255 256 264 268 269 273 275 280 II
Międzynarodowe Standardy Rachunkowości w praktyce ROZDZIAŁ 12 Sprawozdania z przepływów środków pieniężnych 12.1 Źródło 12.2 12.3 Opracowanie wymagań 12.4 Zakres 12.5 Wymagania wprowadzone przez standard 12.6 Sprawozdanie pro forma z przepływów środków pieniężnych 12.7 Ujawnianie informacji 12.8 Przykłady z opublikowanych sprawozdań finansowych 12.9 Porównanie z UK GAAP 12.10 Porównanie z US GAAP ROZDZIAŁ 13 Wymagane ujawnienia - informacja dodatkowa do sprawozdania finansowego 13.1 13.2 Źródło 13.3 Opracowanie wymagań 13.4 13.5 Struktura Prezentacja zasad rachunkowości 13.6 Ujawnianie innych informacji 13.7 Przykłady z opublikowanych sprawozdań finansowych ROZDZIAŁ 14 Wymagane ujawnienia - zdarzenia warunkowe oraz zdarzenia następujące po dniu bilansowym 14.1 14.2 Źródło 14.3 Opracowanie wymagań 14.4 Zdarzenia warunkowe - definicja 14.5 Ujęcie zdarzeń warunkowych 14.6 Szacowanie skutków zdarzeń warunkowych 14.7 Ujawnianie informacji o zdarzeniach warunkowych 14.8 Porównanie z UK GAAP 14.9 Porównanie zus GAAP 14.10 Przykłady z opublikowanych sprawozdań finansowych 14.11 Zdarzenia następujące po dniu bilansowym - definicja 14.12 Ujęcie zdarzeń następujących po dniu bilansowym 14.13 Ujawnianie zdarzeń następujących po dniu bilansowym 14.14 Porównanie z UK GAAP 14.15 Porównanie zus GAAP 14.16 Przykłady z opublikowanych sprawozdań finansowych ROZDZIAŁ 15 Wymagane ujawnienia - sprawozdawczość dotycząca segmentów działalności 15.1 15.2 Źródło 15.3 15.4 Opracowanie Zakres wymagań 15.5 Podejście zarządcze 281 281 281 281 281 282 298 300 302 307 310 313 313 313 313 313 314 316 316 319 319 319 319 320 320 323 323 323 324 324 327 327 329 329 330 330 333 333 333 334 334 335 12
Spis treści 15.6 Definicja segmentu branżowego, segmentu geograficznego i segmentu objętego obowiązkiem sprawozdawczym 335 15.7 Identyfikacja segmentów dla celów sprawozdawczości zewnętrznej 337 15.8 Zasady rachunkowości segmentu 343 15.9 Definicja przychodów, kosztów, wyniku, aktywów i pasywów segmentu 344 15.10 Ujawnianie informacji w podstawowym układzie sprawozdawczym 349 15.11 Uj awnianie informacj i w uzupełniaj ącym układzie sprawozdawczym 351 15.12 Ujawnianie innych informacji 353 15.13 Przykłady z opublikowanych sprawozdań finansowych 355 15.14 Porównanie z UK GAAP 360 15.15 Porównanie z US GAAP 361 ROZDZIAŁ 16 Wymagane ujawnienia - informacje o podmiotach powiązanych 16.1 16.2 Źródła 16.3 Opracowanie wymagań 16.4 16.5 16.6 Zakres Definicje Zagadnienia dotyczące podmiotów powiązanych 16.7 Ujawnianie informacji 16.8 Porównanie z UK GAAP 16.9 Porównanie z US GAAP 16.10 Przykłady z opublikowanych sprawozdań finansowych ROZDZIAŁ 17 Wymagane ujawnienia - instrumenty finansowe 17. I Źródła 17.2 17.3 Opracowanie wymagań 17.4 Zakres 17.5 Instrumenty finansowe oraz aktywa i zobowiązania finansowe 17.6 Prezentacja 17.7 Ujawnianie informacji - założenia ogólne 17.8 Typy ryzyka 17.9 Ujawnienia dotyczące ryzyka stopy procentowej 17.10 Ujawnianie ryzyka kredytowego 17.11 Ujawnianie warunków umowy i przyjętych zasad rachunkowości 17.12 Ogólna strategia 17.13 Wartość godziwa 17.14 Aktywa finansowe wykazywane w wartości przewyższającej wartość godziwą 17.15 Zabezpieczenia przewidywanych transakcj i 17.16 Inne ujawnienia 17.17 Przepisy przejściowe 17.18 Przykłady z opublikowanych sprawozdań finansowych 17.19 Porównanie z UK GAAP 17.20 Porównanie zus GAAP 363 363 363 363 363 365 366 367 370 372 373 375 375 375 375 376 377 380 382 383 384 388 390 394 395 397 397 398 399 399 413 413 13
Międzynarodowe Standardy Rachunkowości w praktyce ROZDZIAŁ 18 Skonsolidowane sprawozdanie finansowe - połączenia jednostek gospodarczych 18.1 Źródła 18.2 18.3 Opracowanie wymagań 18.4 Definicja połączenia jednostek gospodarczych 18.5 Rozróżnienie między przejęciem a połączeniem udziałów 18.6 Księgowanie przejęć 18.7 Księgowanie połączenia udziałów 18.8 Ujawnianie informacji 18.9 Przykłady z opublikowanych sprawozdań finansowych 415 415 415 416 417 418 424 445 447 449 ROZDZIAŁ 19 Skonsolidowane sprawozdanie finansowejednostki zależne 451 19.1 Źródła 451 19.2 Wprowadzenie 451 19.3 452 19.4 Opracowanie wymagań 452 19.5 Zakres 453 19.6 Definicje i kontrola 453 19.7 Prezentacja skonsolidowanego sprawozdania finansowego 455 19.8 Zakres skonsolidowanego sprawozdania finansowego 456 19.9 Sporządzanie skonsolidowanego sprawozdania finansowego 457 19.10 Ogólne wymagania i wskazówki 459 19.11 Ujmowanie inwestycji w jednostkach zależnych w jednostkowym sprawozdaniu finansowym jednostki dominującej 19.12 Ujawnianie informacji 19.13 Przykłady z opublikowanych sprawozdań finansowych 461 462 463 ROZDZIAŁ 20 Skonsolidowane sprawozdanie finansowe - jednostki stowarzyszone 467 20.1 20.2 Źródła 467 467 20.3 20.4 20.5 20.6 20.7 20.8 20.9 Opracowanie wymagań 468 468 470 473 476 476 20.10 20.11 20.12 20.13 Jednostki stowarzyszone i znaczący wpływ Metoda praw własności Ogólne zasady i wskazówki Metoda kosztu historycznego Utrata wartości Ujmowanie inwestycji w jednostkach stowarzyszonych w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym Ujmowanie inwestycji w jednostkach stowarzyszonych w jednostkowym sprawozdaniu finansowym inwestora Prezentacja Ujawnianie informacji Przykłady z opublikowanych sprawozdań finansowych 478 479 480 481 483 14
Spis treści ROZDZIAŁ 21 Skonsolidowane sprawozdanie finansowewspólne przedsięwzięcia 21.1 2l.2 Źródła Opracowanie wymagań 21.3 21.4 Wspólne przedsięwzięcia i wspólna kontrola 21.5 Rodzaje wspólnych przedsięwzięć 21.6 21.7 Wspólnie Wspólnie kontrolowana kontrolowane działalność aktywa 21.8 Wspólnie kontrolowane podmioty 21.9 Transakcje pomiędzy wspólnikiem przedsięwzięcia a wspólnym przedsięwzięciem 21.10 Jednostkowe sprawozdanie finansowe wspólnika przedsięwzięcia 21.11 Ujmowanie udziałów we wspólnych przedsięwzięciach 21.12 21.13 w sprawozdaniu finansowym inwestora Ujawnianie informacji Przykłady z opublikowanych sprawozdań finansowych ROZDZIAŁ 22 Waluty obce 22.1 Źródła 22.2 22.3 Opracowanie wymagań 22.4 Zakres 22.5 Definicje 22.6 Transakcje w walutach obcych 22.7 Sprawozdanie finansowe jednostki działającej za granicą 22.8 Skutki podatkowe różnic kursowych 22.9 Walutowe umowy terminowe i dwustronne transakcje zabezpieczające 22.10 Podejście księgowe do wprowadzenia euro 22.11 Ujawnianie informacji 22.12 Przepisy przejściowe 22.13 Porównanie z UK GAAP 22.14 Porównanie z US GAAP 22.15 Przykłady z opublikowanych sprawozdań finansowych ROZDZIAŁ 23 Podatki 23.1 23.2 Źródło 23.3 Opracowanie wymagań 23.4 23.5 23.6 23.7 Wejście w życie Definicje Podatek odroczony Podatek bieżący 23.8 Przykłady z opublikowanych sprawozdań finansowych 23.9 Porównanie z UK GAAP 23.10 Porównanie zus GAAP 489 489 489 489 489 491 491 493 495 499 501 502 502 504 507 507 507 508 509 509 511 516 525 526 528 528 529 529 530 531 533 533 533 533 534 534 534 566 567 572 573 15
Międzynarodowe Standardy Rachunkowości w praktyce ROZDZIAŁ 24 Leasing 24.1 Źródło 24.2 24.3 Opracowanie wymagań 24.4 Zakres 24.5 Definicje 24.6 Klasyfikacja umów leasingowych 24.7 Wykazywanie umów leasingowych w sprawozdaniu finansowym leasingobiorcy 24.8 Wykazywanie umów leasingowych w sprawozdaniu finansowym leasingodawcy 24.9 Sprzedaż i leasing zwrotny 24.10 Ujawnianie informacji 24.11 Porównanie z UK GAAP 24.12 Porównanie z US GAAP 24.13 Przykłady z opublikowanych sprawozdań finansowych ROZDZIAŁ 25 Koszty świadczeń emerytalnych 25.1 Źródło 25.2 25.3 Opracowanie wymagań 25.4 Zakres 25.5 Typy programów świadczeń emerytalnych 25.6 Programy określonych składek 25.7 Programy określonych świadczeń 25.8 Programy równoległe 25.9 Przykłady z opublikowanych sprawozdań finansowych 25.10 Porównanie z UK GAAP 25.11 Porównanie z US GAAP ROZDZIAŁ 26 Dotacje państwowe 26.1 Źródła 26.2 26.3 Opracowanie wymagań 26.4 Definicje 26.5 Ujęcie dotacji państwowych 26.6 Wycena niepieniężnych dotacji państwowych 26.7 Prezentacja 26.8 Spłata dotacji państwowych 26.9 Ujawnianie informacji 26.10 Porównanie z UK GAAP 26.11 Porównanie z US GAAP 26.12 Przykłady z opublikowanych sprawozdań finansowych ROZDZIAŁ 27 Umowy o budowę 27.1 Źródło 27.2 27.3 Opracowanie wymagań 27.4 Definicja i typy umów o budowę 575 575 575 576 577 578 581 584 585 589 591 594 595 596 599 599 599 599 600 601 601 602 605 605 607 609 611 611 611 611 612 613 614 615 617 619 619 620 622 623 623 623 623 623 16
Spis treści 27.5 27.6 27.7 27.8 27.9 27.10 27.11 27.12 Łączenie i dzielenie umów o budowę Przychód z umowy Koszty umowy Metoda procentowa realizacji Ujawnianie informacji Porównanie z UK GAAP Porównanie z US GAAP Przykłady z opublikowanych sprawozdań finansowych 624 625 626 628 636 636 636 637 ROZDZIAŁ 28 Sprawozdawczość finansowa w warunkach hiperinflacji 28.1 Źródło 28.2 28.3 Opracowanie wymagań 28.4 Zakres 28.5 Definicje 28.6 Stosowanie standardu 28.7 Sprawozdanie finansowe oparte na koszcie historycznym 28.8 Sprawozdanie finansowe oparte na koszcie bieżącym 28.9 Gospodarka, która wydobyła się z hiperinflacji 28.10 Ujawnianie informacji 28: 11 Porównanie z UK GAAP 28.12 Porównanie z US GAAP 28.13 Przykłady z opublikowanych sprawozdań finansowych ROZDZIAŁ 29 Banki i podobne instytucje finansowe - streszczenie MSR 30 29.1 Zakres 29.2 Rachunek zysków i strat 29.3 Bilans 29.4 Zasady rachunkowości 29.5 Zobowiązania warunkowe i przyszłe zobowiązania 29.6 Wymagalność aktywów i zobowiązań 29.7 Koncentracja aktywów i zobowiązań 29.8 Straty na kredytach w rachunku bieżącym i pożyczkach 29.9 Zabezpieczenia na aktywach ROZDZIAŁ 30 Programy świadczeń emerytalnych - streszczenie MSR 26 30.1 Zakres 30.2 Definicje 30.3 Programy określonych składek 30.4 Programy określonych świadczeń 30.5 Wycena aktywów programu (dotyczy wszystkich programów) 30.6 Ujawnianie informacji ZAŁĄCZNIK Zestawienie projektów standardów E54 "Świadczenia pracownicze" - streszczenie E55 "Utrata wartości aktywów" - streszczenie 639 639 639 639 639 640 641 642 651 651 652 652 653 654 657 657 657 658 659 659 660 660 660 661 663 663 663 663 664 665 665 669 669 671 /7
Międzynarodowe Standardy Rachunkowości w praktyce E57 "Śródroczna sprawozdawczość finansowa" - streszczenie E58 "Działalność w trakcie zaniechania" - streszczenie E59 "Rezerwy, zobowiązania warunkowe i aktywa warunkowe" - streszczenie E60 "Wartości niematerialne" - streszczenie E61.Połączenia jednostek gospodarczych" - streszczenie LISTA SPÓŁEK INDEKS 674 677 680 685 692 695 699 18