Informacje z zakresu profilu ryzyka i poziomu kapitału Banku Spółdzielczego w Suszu według stanu na dzień 31.12.2009 roku I Informacje ogólne 1. Bank Spółdzielczy w Suszu z siedzibą w Suszu, ul. Piastowska 11, przedstawia informacje o charakterze jakościowym i ilościowym dotyczące adekwatności kapitałowej wg stanu na dzień 31.12.2009 roku. 2. W 2009 roku BS w Suszu prowadził działalność poprzez: 1. Centrala; 14-240 Susz, ul. Piastowska 11, 2. Oddział w Suszu; 14-240 Susz, ul. Piastowska 11, 3. Punkt Kasowy; 14-240 Susz, ul. Stare Miasto 1, 4. Punkt Kasowy; 14-240 Susz, ul. Zaciszna 1, 5. Oddział w Kisielicach; 14-220 Kisielice, ul. Wojska Polskiego 9, 6. Oddział w Starym Dzierzgoniu; 82-450 Stary Dzierzgoń 55A, 7. Punkt Kasowy; 82-450 Stary Dzierzgoń, Myślice 50. 3. BS w Suszu na dzień 31.12.2009 roku nie posiadał udziałów w podmiotach zależnych nie objętych konsolidacją. II Cele i zasady polityki zarządzania poszczególnymi ryzykami 1. BS stosuje następujące metody wyliczania wymogów kapitałowych: 1) metodę standardową w zakresie ryzyka kredytowego, 1
2) metodę podstawowego wskaźnika w zakresie ryzyka operacyjnego. 2. Zarządzanie ryzykiem w Banku realizowane jest w oparciu o opracowane w formie pisemnej i zatwierdzone przez Zarząd wewnętrzne strategie i procedury, które odnoszą się do identyfikacji, pomiaru monitorowania i kontroli poszczególnych rodzajów ryzyka. Strategia zarządzania ryzykiem w Banku Spółdzielczym w Suszu określa również podstawowe zadania organów Banku w tym zakresie. Rada Nadzorcza Banku: 1) zatwierdza strategię działania Banku oraz zasady ostrożnego i stabilnego zarządzania Bankiem, obejmujące m.in.: a) specyfikę i profil działalności, b) możliwy do zaakceptowania ogólny poziom ryzyka Banku, c) założenia polityki w zakresie ryzyka braku zgodności, 2) zatwierdza procedury dotyczące procesów: a) szacowania kapitału wewnętrznego, b) planowania i zarządzania kapitałowego, 3) zatwierdza strukturę organizacyjną Banku dostosowaną do wielkości i profilu ponoszonego ryzyka, 4) zatwierdza Plan pozyskania i utrzymania środków uznawanych przez Bank za stabilne źródło finansowania, 5) sprawuje nadzór nad zgodnością polityki Banku w zakresie podejmowania ryzyka ze strategią i planem finansowym Banku, 6) zapewnia wybór członków Zarządu posiadających odpowiednie kwalifikacje do sprawowania wyznaczonych im funkcji, 7) sprawuje nadzór nad wprowadzeniem systemu zarządzania ryzykiem występującym w działalności Banku oraz ocenia adekwatność i skuteczność tego systemu, głównie 2
poprzez zapoznawanie się z raportami i sprawozdaniami dotyczącymi oceny narażenia Banku na poszczególne rodzaje ryzyka (w tym ryzyka braku zgodności) i na ich podstawie dokonuje oceny stopnia efektywności i adekwatności zarządzania ryzykiem, 8) ocenia, czy działania Zarządu w zakresie kontroli nad działalnością Banku są skuteczne i zgodne z polityką Rady Nadzorczej. Zarząd Banku: 1) odpowiada za opracowanie, wprowadzenie oraz aktualizację pisemnych strategii oraz procedur dotyczących identyfikacji, pomiaru, monitorowania i kontroli ryzyka w zakresie: a) systemu zarządzania ryzykiem, w tym ryzyka braku zgodności, b) systemu kontroli wewnętrznej, c) szacowania kapitału wewnętrznego, zarządzania i planowania kapitałowego, d) dokonywania przeglądów procesu szacowania i utrzymywania kapitału wewnętrznego, 2) odpowiada za skuteczność systemu zarządzania ryzykiem, w tym ryzyka braku zgodności, systemu kontroli wewnętrznej, procesu szacowania kapitału wewnętrznego i dokonywania przeglądów procesu szacowania i utrzymywania kapitału wewnętrznego oraz za nadzór nad efektywnością tych procesów, 3) odpowiada za właściwe ustalenie całkowitego wymaganego poziomu kapitału na pokrycie wszystkich istotnych rodzajów ryzyka i jego jakościową ocenę, 4) wprowadza zatwierdzoną przez Radę Nadzorczą strukturę organizacyjną dostosowaną do wielkości i profilu ponoszonego ryzyka, 3
5) wprowadza podział zadań realizowanych w Banku, który zapewnia niezależność funkcji pomiaru, monitorowania i kontrolowania ryzyka od działalności operacyjnej skutkującej podejmowaniem ryzyka przez Bank, 6) zatwierdza rodzaje limitów wewnętrznych oraz ich wysokość dostosowaną do akceptowanego przez Radę Nadzorczą ogólnego poziomu ryzyka Banku, 7) odpowiada za przejrzystość działań Banku, a w szczególności za: a) ujawnianie informacji na temat działalności Banku, pozwalających na ocenę skuteczności działania Rady Nadzorczej i Zarządu w zakresie zarządzania Bankiem, monitorowania bezpieczeństwa działalności Banku i na ocenę sytuacji finansowej Banku, b) zapewnienie zgodności działania Banku z obowiązującymi przepisami prawa, c) zapewnienie, że Bank prowadzi politykę służącą zarządzaniu wszystkimi istotnymi rodzajami ryzyka w działalności Banku i posiada procedury w tym zakresie, 8) uwzględnia rezultaty badań prowadzonych przez komórkę audytu wewnętrznego oraz biegłych rewidentów przy podejmowaniu decyzji w ramach zarządzania Bankiem. 3. Do podstawowych ryzyk, które podlegają szczególnemu nadzorowi, Bank zalicza: 1) ryzyko kredytowe, 2) ryzyko rezydualne, 3) ryzyko koncentracji zaangażowań, 4) ryzyko płynności, 5) ryzyko stopy procentowej, 6) ryzyko operacyjne, 7) ryzyko braku zgodności. Ryzyko kredytowe 4
Celem strategicznym Banku w zakresie ryzyka kredytowego i kontrahenta jest: 1) wdrożenie systemu zarządzania ryzykiem kredytowym zapewniającego stabilny rozwój optymalnego jakościowo portfela kredytowego, 2) zminimalizowanie zagrożeń występujących w działalności kredytowej Banku poprzez stosowanie standardów zawartych w regulacjach kredytowych, w szczególności dotyczących oceny zdolności kredytowej i wiarygodności oraz prowadzenia monitoringu portfela kredytowego, 3) dostarczanie kierownictwu Banku informacji o portfelu kredytowym umożliwiających podejmowanie ostrożnościowych i zasadnych decyzji dotyczących działalności kredytowej Banku. Ryzyko rezydualne Celem strategicznym Banku w zakresie ryzyka rezydualnego jest: 1) 2) zapewnienie skuteczności stosowanych technik redukcji ryzyka kredytowego, zapobieganie spadkowi efektywności zabezpieczenia poprzez weryfikację wartości i płynności przyjętych zabezpieczeń zarówno podczas oceny wniosku kredytowego jak i w ramach prowadzonego monitoringu, 3) bieżąca weryfikacja i aktualizacja wartości nieruchomości stanowiących zabezpieczenie kredytów, przestrzeganie limitów wskaźnika LTV i podejmowanie odpowiednich działań w przypadku wzrostu tego wskaźnika ponad określone limity. Ryzyko koncentracji zaangażowań 5
Celem strategicznym Banku w zakresie ryzyka koncentracji jest: 1) przestrzeganie limitów koncentracji wynikających z art. 71 i 79 ustawy Prawo bankowe, 2) ustalanie i przestrzeganie limitów zaangażowań Banku przyjętych w szczególności dla rodzajów zaangażowań, jednorodnych instrumentów finansowych, zaangażowań w branżach gospodarki oraz rodzajów zabezpieczeń, 3) uwzględnianie uwarunkowań związanych z terenem, na którym Bank prowadzi działalność. Ryzyko płynności Celem strategicznym Banku w zakresie ryzyka płynności jest: 1) zapewnienie finansowania aktywów i terminowego wykonania zobowiązań w toku normalnej działalności Banku lub w innych warunkach, które można przewidzieć, bez konieczności poniesienia straty, 2) zapewnienie utrzymania płynności bieżącej, krótkoterminowej, średnioterminowej oraz długoterminowej dostosowanej do rozmiarów i rodzaju działalności, w sposób zapewniający wykonanie wszystkich zobowiązań pieniężnych zgodnie z terminami ich płatności, 3) minimalizacja ryzyka utraty płynności przez Bank w przyszłości, 4) optymalne zarządzanie nadwyżkami środków finansowych. Ryzyko stopy procentowej Celem strategicznym Banku w zakresie ryzyka stopy procentowej jest: 6
1) minimalizacja ryzyka związanego z możliwością wystąpienia niekorzystnych zmian rynkowych stóp procentowych i negatywnym wpływem tych zmian na sytuację finansową Banku, 2) zidentyfikowanie podstawowych zagrożeń związanych z ryzykiem stopy procentowej, z jednoczesnym zastosowaniem odpowiednich metod zarządzania tym ryzykiem mających na celu eliminację zagrożeń nierównomiernej reakcji różnych pozycji bilansowych na zmiany stóp procentowych, a przez to na różny poziom zmian przychodów i kosztów, co w konsekwencji ma pozwolić utrzymać zdolność do wywiązywania się w sposób optymalny z bieżących i przyszłych zobowiązań bilansowych, jak i pozabilansowych, przy zapewnieniu pożądanego wyniku finansowego oraz realnej wartości posiadanych kapitałów. Ryzyko operacyjne Celem strategicznym w zakresie ryzyka operacyjnego jest 1) optymalizacja efektywności gospodarowania poprzez zapobieganie i minimalizowanie strat operacyjnych oraz wyeliminowanie przyczyn ich powstawania, racjonalizacja kosztów, jak również zwiększenie szybkości oraz adekwatności reakcji Banku na zdarzenia od niego niezależne, 2) wdrożenie efektywnej struktury zarządzania ryzykiem operacyjnym, w tym określenie ról i odpowiedzialności w zakresie zarządzania ryzykiem operacyjnym. Ryzyko braku zgodności 7
Celem strategicznym Banku w zakresie ryzyka braku zgodności jest efektywne eliminowanie przypadków nieprzestrzegania przepisów prawa, regulacji wewnętrznych i przyjętych przez Bank standardów postępowania oraz podejmowanie skutecznych działań naprawczych w sytuacji zidentyfikowania braku zgodności. Szczegółowy proces zarządzania danym ryzykiem został sprecyzowany w załączonych regulacjach do niniejszej informacji. 4. W strukturze organizacyjnej Banku funkcjonuje od 2009 roku komórka organizacyjna Zespół ds. ryzyk i analiz, która na dzień 31.12.2009 roku obejmowała swoim zakresem działania monitorowania następujących ryzyk: Ryzyko kredytowe Ryzyko rezydualne Ryzyko koncentracji zaangażowań Ryzyko płynności Ryzyko stopy procentowej Ryzyko operacyjne Ryzyko braku zgodności 5. W stosunku do ryzyk objętych szczególnym nadzorem opracowane zostały metody ich pomiaru oraz opracowany system raportowania, które zostały szczegółowo przedstawione w załącznikach do niniejszej informacji. 6. Opis zasad polityki stosowania zabezpieczeń i ograniczania ryzyka oraz strategie i procesy monitorowania skuteczności zabezpieczeń i metod ograniczania ryzyka zostały przedstawione w załącznikach do niniejszej informacji. 8
III Fundusze własne 1. Fundusze własne stanowią źródło finansowania działalności Banku i są gwarancją rozwoju. Stanowią również zabezpieczenie w przypadku poniesienia straty przez Bank. Wartość funduszy własnych jest wyznacznikiem poziomu stabilności finansowej Banku co przekłada się na stopień bezpieczeństwa prowadzonej działalności oraz zaufania Klientów Banku. Bank posiada fundusze własne odpowiadające wymogom nadzorczym oraz dostosowane do rozmiaru prowadzonej działalności tj. na poziomie zapewniającym stabilną sytuację ekonomiczną. 2. Poniższe zestawienie przedstawia poziom poszczególnych pozycji funduszy własnych Banku według stanu na dzień 31.12.2009 roku. Wyszczególnienie Kwota ( w zł.) Fundusze podstawowe 7.978.090,56 fundusze zasadnicze 7.917.537,37 fundusz udziałowy fundusz zasobowy fundusz rezerwowy pozycje dodatkowe funduszy podstawowych niepodzielony zysk z lat ubiegłych fundusz ogólnego ryzyka bankowego zysk w trakcie zatwierdzania oraz zysk netto bieżącego okresu 675.715,56 7.173.389,25 68.432,56 80.281,43 80.281,43 9
sprawozdawczego (pomniejszone o przewidywane obciążenia i dywidendy) inne pozycje bilansu Banku, określone przez KNF pozycje pomniejszające fundusze podstawowe 19.728,24 wartości niematerialne i prawne niepodzielona strata z lat ubiegłych strata na koniec okresu sprawozdawczego strata w trakcie zatwierdzania inne pomniejszenia funduszy podstawowych, określone przez KNF pozycje pomniejszające fundusze podstawowe brakująca kwota rezerw celowych inwestycje kapitałowe w podmiotach finansowych Fundusze uzupełniające fundusz z aktualizacji majątku trwałego zobowiązania podporządkowane fundusze tworzone ze środków własnych lub obcych zobowiązania z tytułu papierów wartościowych o nieokreślonym terminie 19.728,24 190.798,21 190.798,21 wymagalności oraz inne instrumenty o podobnym charakterze, inne pozycje określone przez KNB pomniejszenia funduszy uzupełniających, określone pozycje pomniejszające fundusze uzupełniające brakująca kwota rezerw celowych przez KNF inwestycje kapitałowe w podmiotach finansowych Fundusze własne 8.168.888.77 Całkowity wymóg kapitałowy 4.118.116,00 Wartość jednego udziału wynosi 520 zł. 3. Bank nie dokonywał sekurytyzacji aktywów. 10
IV Adekwatność kapitałowa 1. Poniższa tabela przedstawia kwoty stanowiące 8% ekspozycji ważonej ryzykiem dla każdej z klas ekspozycji. Lp. Wyszczególnienie Kwota 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. ( w zł.) ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec rządów i banków centralnych ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec jednostek samorządu terytorialnego i władz lokalnych; 10.462,00 ekspozycje lub ekspozycje warunkowe organów administracji i podmiotów nie prowadzących działalności gospodarczej 13.373,00 ekspozycje lub ekspozycje warunkowe instytucji - banków 178.178,00 ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec przedsiębiorców; 1.070.28 ekspozycje detaliczne lub warunkowe ekspozycje detaliczne; 327.797,00 ekspozycje lub ekspozycje warunkowe zabezpieczone na nieruchomościach 1.787.508,00 ekspozycje przeterminowane; 3.494,00 inne ekspozycje; 133.125,00 RAZEM 3.524.216,00 2. Poniższe zestawienie przedstawia poziom minimalnych wymogów kapitałowych na poszczególne rodzaje ryzyka według stanu na dzień 31.12. 2009 roku. Wyliczenia zostały dokonane zgodnie z Procedurą wyznaczania wewnętrznego wymogu kapitałowego w Banku spółdzielczym w Suszu 11
Wyszczególnienie Kwota Ryzyko kredytowe Ryzyko operacyjne Pozostałe wymogi ( w zł.) 3.524.216,00 593.90 Łączny wymóg na ryzyka Filaru I 4.118.116,00 Redukcja wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego 47.00 Ryzyko koncentracji zaangażowań Ryzyko stopy procentowej w księdze bankowej Ryzyko płynności Ryzyko wyniku finansowego Ryzyko kapitałowe Pozostałe ryzyka Łączna wartość wewnętrznych wymogów kapitałowych 4.118.116,00 Rezerwa na ryzyko ogólne Sumaryczny wewnętrzny wymóg kapitałowy 4.118.116,00 Współczynnik wypłacalności [%] 15,87 Wewnętrzny współczynnik wypłacalności [%] 15,87 V Ryzyko kredytowe 1. Dla wyliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego, ekspozycję uznaje się za przeterminowaną, jeżeli przeterminowanie przekracza 90 dni, a przeterminowana kwota przekracza w przypadku ekspozycji detalicznych 50 złotych, a w przypadku pozostałych klas ekspozycji przeterminowana kwota przekracza 3.00 złotych. 2. Dla potrzeb naliczenia odpowiedniej wysokości rezerw celowych od ekspozycji kredytowych klasyfikowanych do kategorii normalnej, pod obserwacją, poniżej standardu, wątpliwe, lub stracone, stosuje się zasady wynikające z Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 10 grudnia 2003 r. w sprawie zasad tworzenia rezerw na ryzyko 12
związane z działalnością banków ( Dz. U. Nr 218 poz. 2147 z późniejszymi zmianami) oraz zasady określone w procedurze wewnętrznej w sprawie tworzenia rezerw celowych. 3. Instrukcja w sprawie procedur tworzenia, rozwiązywania oraz kontroli rezerw celowych na ryzyko związane z działalnością Banku oraz wyceny pozostałych aktów w Banku Spółdzielczym w Suszu załącznik nr 2 do uchwały 47/2002 zgodna z Rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 10 grudnia 2003r. w sprawie zasad tworzenia rezerw na ryzyko związane z działalnością banków ( Dz. U. nr 218, poz. 2147 ze zmianami). 4. Bank w swoich analizach przyjmuje następujący podział na istotne obszary geograficzne: 1) województwo warmińsko-mazurskie a) powiat iławski 2) województwo pomorskie: a) powiat sztumski b) powiat kwidzyński c) powiat malborski 3) pozostałe województwa a) pozostałe powiaty 5. Ekspozycje kredytowe według wyceny bilansowej (po korektach rachunkowych) na dzień 31.12.2009 roku, bez uwzględnienia skutków ograniczania ryzyka kredytowego w podziale na klasy przedstawia poniższe zestawienie. Lp. Wyszczególnienie Stan na dzień 31.12.2009 r. w zł 13
1. 2. 3. 4. 5. 6. ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec jednostek samorządu terytorialnego i władz lokalnych; 653.893,00 ekspozycje lub ekspozycje warunkowe organów administracji i podmiotów nie prowadzących działalności gospodarczej 167.165,00 ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec przedsiębiorców; 13.378.498,00 ekspozycje detaliczne lub warunkowe ekspozycje detaliczne; 5.463.278,00 ekspozycje lub ekspozycje warunkowe zabezpieczone na nieruchomościach 22.343.853,00 ekspozycje przeterminowane; 33.247,00 RAZEM 42.039.934,00 6. Strukturę geograficzną ekspozycji kredytowych w rozbiciu na obszary według stanu na dzień 31.12.2009 roku przedstawia poniższa tabela. Zaangażowane kredytowe w poszczególne regiony geograficzne Lp. Istotne obszary geograficzne Kwota (w zł) 1. Powiat iławski 34.039.989,95 2. Powiat sztumski 8.131.638,18 3. Powiat kwidzyński 430.829,00 4. Pozostałe (malborski i inne) 139.52 7. Struktura zaangażowania Banku wobec poszczególnych sektorów lub według typu kontrahenta w rozbiciu na kategorie ekspozycji. 7.1 Strukturę zaangażowania Banku wobec sektora finansowego według typu kontrahenta według stanu na dzień 31.12.2009 roku przedstawia poniższa tabela. Lp. Typ kontrahenta Wartość w zł 1. Banki 11.059.045,00 11.059.045,00 14
2. Pozostałe instytucje pośrednictwa finansowego 3. Pomocnicze instytucje finansowe 4. Instytucje ubezpieczeniowe Razem zaangażowanie w sektorze finansowym 11.059.045,00 7.2 Strukturę zaangażowania Banku wobec sektora niefinansowego w podziale na typ kontrahenta oraz w podziale na branże według stanu na dzień 31.12.2009 roku przedstawia poniższa tabela. Lp. Typ kontrahenta Wartość w zł 1. Przedsiębiorstwa i spółki państwowe 2. Przedsiębiorstwa i spółki prywatne oraz spółdzielnie 3.582.019,01 1.484.214,85 15
3. Przedsiębiorcy indywidualni 4. Osoby prywatne 5. Rolnicy indywidualni 6. Instytucje niekomercyjne działające na rzecz gospodarstw domowych 2.097.777,16 3.434.304,33 3.434.304,33 11.123.251,70 10.963.656,80 19.844,00 139.750,90 23.919.292,09 23.835.658,74 0 83.633,35 24.726,00 24.726,00 Razem zaangażowanie w sektorze niefinansowym 42.083.566,13 7.3. Strukturę zaangażowania Banku wobec sektora budżetowego w rozbiciu na kategorie należności według stanu na dzień 31.12.2009 roku przedstawia poniższa tabela. Wyszczególnienie Wartość w zł 658.411,00 16
Razem zaangażowanie w sektorze budżetowym 658.411,00 7.4 Strukturę zaangażowania Banku w poszczególnych branżach w rozbiciu na kategorie należności według stanu na dzień 31.12.2009 roku przedstawia poniższa tabela Lp. Branże Wartość w zł 1. Rolnictwo 24.142.157,99 2. Górnictwo 3. Przetwórstwo przemysłowe 4. Wytwarzanie i zaopatrywanie 5. Budownictwo 24.058.524,64 83.633,35 78.704,92 78.704,92 2.234.453,23 1.168.653,23 1.065.80 2.327.189,27 1.361.212,11 965.977,16 540.959,72 540.959,72 17
6. Handel 1.106.160,88 7. Transport 8. Pośrednictwo 9. Obsługa nieruchomości 1.106.160,88 249.084,62 249.084,62 29.722,93 29.722,93 58.905,87 58.905,87 10. Administracja publiczna 11. Edukacja 658.411,00 658.411,00 2.775,00 2.775,00 12. Działalność usług komunalnych 190.20 18
13. Inne 190.20 11.123.251,70 10.963.656,80 19.844,00 139.750,90 Razem zaangażowanie w sektorze niefinansowym 42.741.977,13 8. Strukturę ekspozycji według okresów zapadalności w podziale na typ kontrahenta według stanu na dzień 31.12.2009 roku przedstawia poniższa tabela. 1-30 dni 1-3 3-6 6-12 m-cy 1-2 2-5 5-10 lat 10-20 lat powyżej Typ kontrahenta m-cy m-cy lat lat 20 lat Przedsiębiorstwa 758.608,85 130.608,00 680.225,16 253.16 579.59 907.80 272.00 Gospodarstwa domowe 4.844.014,85 1.280.648,38 1.781.750,13 4.990.775,79 6.931.864,53 9.631.929,44 5.676.564,00 3.013.373,00 325.928,00 Instytucje niekomercyjne działające na rzecz 317,00 634,00 951,00 1.902,00 3.804,00 11.412,00 5.702,00 gospodarstw domowych Budżet 132.411,00 65.00 65.00 195.00 201.00 RAZEM 5.602.940,70 1.411.890,38 2.595.337,29 5.310.837,79 7.580.258,53 10.746.141,44 6.155.27 3.013.373,00 325.928,00 9. Strukturę należności w podziale na kategorie według stanu na dzień 31.12.2009 r. przedstawiają poniższe tabele. Lp. Kategorie ekspozycji Wartości w zł 1. 39.949.713,21 Kredyty w rachunku bieżącym Pozostałe kredyty i inne 4.944.434,64 35.439.437,64 19
Kredyty przeterminowane Rezerwy celowe Korekta wartości Odsetki 2. Kredyty pod obserwacją Kredyty przeterminowane Rezerwy celowe Korekta wartości Odsetki 3. Kredyty zagrożone Kredyty przeterminowane Rezerwy celowe Korekta wartości Odsetki 17.099,44 85.515,23 568.672,22 202.928,94 19.686,30 19.602,00 242,00 297,66 139,96 2.309.132,26 2.251.001,63 70.159,78 235.512,75 15.114,69 238.598,29 RAZEM 42.278.531,77 VI Ryzyko kredytowe kontrahenta 1. Bank uznaje za akceptowany udział aktywów i zobowiązań pozabilansowych o podwyższonych wagach ryzyka (75% i więcej na poziomie do 70%) sumy aktywów według wartości bilansowej powiększonych o udzielone zobowiązania pozabilansowe. 20
Bank uznaje, że wymóg kapitałowy na ryzyko kredytowe wyliczony w Filarze I jest wystarczający, o ile nie zostaje przekroczony ww. wskaźnik i nie wyznacza wewnętrznego wymogu z tego tytułu. W przypadku przekroczenia ww. wskaźnika udziału, Bank wylicza wewnętrzny wymóg kapitałowy z tego tytułu według poniższych zasad: Bank wyodrębnia aktywa i zobowiązania pozabilansowe według wartości bilansowej, z przypisanymi wagami ryzyka (75% i więcej na poziomie do 70%), ustalana jest nadwyżka aktywów i zobowiązań pozabilansowych z przypisanymi wagami ryzyka (75% i więcej, ponad 70%) sumy aktywów według wartości bilansowej i udzielonych zobowiązań pozabilansowych (w ujęciu netto), wyliczona zostaje średnia ważona waga ryzyka dla należności o wagach ryzyka (75% i więcej) - średnia ważona jest wartością bilansową (wartością netto) ekspozycji. W celu wyznaczenia wewnętrznego wymogu kapitałowego na ryzyko kredytowe, Bank stosuje wskaźnik - w wysokości 4% - dla ekspozycji o wagach ryzyka (75% i więcej, przekraczających poziom 70% udziału) w sumie aktywów powiększonej o udzielone zobowiązania pozabilansowe - według wartości bilansowej, przy zastosowaniu średnioważonej wagi ryzyka dla należności o wagach ryzyka (75% i więcej). Jeżeli wyliczony wg powyższych zasad wewnętrzny wymóg kapitałowy jest większy niż 2% funduszy własnych, Bank uznaje, że ryzyko kredytowe jest ryzykiem nie w pełni pokrytym wymogiem kapitałowym utworzonym w ramach Filaru I i tworzy wewnętrzny wymóg kapitałowy na pokrycie tego ryzyka. 21
2. Zasady tworzenia rezerw celowych zostały omówione w części V niniejszej informacji. Jako formę przyjętych zabezpieczeń Bank może uwzględniać następujące rodzaje zabezpieczeń: weksel własny, gwarancje i poręczenia, zastaw rejestrowy na rzeczy ruchomej, przewłaszczenie rzeczy ruchomej, zastaw rejestrowy na papierach wartościowych, przewłaszczenia papierów wartościowych, hipoteka ustanowiona na nieruchomości mieszkalnej, pozostałe hipoteki, blokada lokaty, wpłata określonej kwoty w złotych lub w walucie wymienialnej na rachunek Banku zgodnie z wymogami określonymi w art. 102 ustawy Prawo Bankowe, inne zabezpieczenia. Kwotę zabezpieczenia ogranicza się do wysokości aktualnej na dzień analizy wielkości zabezpieczanej ekspozycji kredytowej. Na potrzeby procesu wyznaczania wewnętrznego wymogu kapitałowego, Bank przyjmuje wartość graniczną (limit) 600% funduszy własnych Banku, dla zaangażowania w zabezpieczenia hipoteka pozostała. Na potrzeby procesu wyznaczania wewnętrznego wymogu kapitałowego, Bank przyjmuje wartość graniczną (limit) 300% funduszy własnych Banku, dla zaangażowania w pozostałe formy zabezpieczeń. 22
Wyznaczając stopień koncentracji zabezpieczeń ustala się odrębnie dla każdego rodzaju zabezpieczenia różnicę pomiędzy kwotą zabezpieczeń ekspozycji kredytowych, a wartością graniczną. Jeżeli dla co najmniej jednej formy zabezpieczenia (z wyłączeniem kaucji) wystąpi przekroczenie wartości granicznej, Bank oblicza wewnętrzny wymóg kapitałowy na pokrycie tego ryzyka według następujących kryteriów: kwota przekroczenia wartości granicznej przemnażana jest przez wartość odpowiadającą średniej ważonej z wag ryzyka dla zaangażowań występujących w Banku, zsumowane wyniki otrzymane dla każdej formy zabezpieczenia przemnożone przez wagę 8% stanowią wewnętrzny wymóg kapitałowy na pokrycie ryzyka koncentracji zabezpieczeń, przy czym poziom powyższej wagi: obniża się do 4 % jeżeli jakość zarządzania ryzykiem kredytowym, w wyniku ostatniej inspekcji KNF została oceniona jako dobre, podwyższa się do 10% w przypadku uzyskania oceny budzące zastrzeżenia, podwyższa się do 12 % w przypadku oceny niedostateczne. Jeżeli wyliczony w powyższy sposób wewnętrzny wymóg kapitałowy przekracza 2 % funduszy własnych, Bank tworzy wewnętrzny kapitał w wyliczonej wysokości. Stosowanie zabezpieczeń, o których mowa wyżej, w ocenie Banku uznaje się, że ryzyko rezydualne nie ma charakteru istotnego i nie wyznacza się dodatkowego wymogu kapitałowego. Jeżeli Bank zastosuje inne zabezpieczenia, wyszczególnione przy ocenie ryzyka koncentracji przyjętych form zabezpieczenia, wówczas dokonuje się szczegółowej analizy tych form zabezpieczeń prawnych o ile przekraczają one 5% całości zabezpieczeń przyjętych w Banku. 23
VII Ryzyko stopy procentowej dla pozycji zakwalifikowanych do portfela bankowego 1. Pomiar ryzyka stopy procentowej oparty jest na następujących założeniach: 1) do pomiaru ryzyka stopy procentowej Bank stosuje metodę luki stopy procentowej, 2) do oceny tego ryzyka Bank wykorzystuje również inne dodatkowe metody, np. badania symulacyjne zmian w przychodach odsetkowych, zmian w kosztach odsetkowych i w konsekwencji zmian w wyniku odsetkowym, 3) badaniu i ocenie podlega wpływ zmian stóp procentowych na wynik odsetkowy Banku. Analiza luki polega na określeniu wielkości niedopasowania między wrażliwymi na zmiany stopy procentowej aktywami i pasywami w poszczególnych przedziałach czasowych uwzględniających pierwszy możliwy termin zmian (przeszacowania) stóp procentowych. Zakłada się, że zmiana stóp procentowych sama w sobie nie jest źródłem potencjalnych strat dla Banku. Narażenie na negatywne oddziaływanie na wyniki Banku związane jest z występującymi różnicami w wielkościach aktywów i pasywów przeszacowywanych w poszczególnych terminach. 2. Bank dokonuje pomiaru ryzyka stopy procentowej z miesięczną częstotliwością. Wyniki pomiaru wraz ze stosownym opisem oraz komentarzem w formie analizy przekazywane są: 1) co miesiąc Zarządowi Banku oraz Członkom Komitetu Zarządzania Ryzykami, 2) co kwartał Radzie Nadzorczej Banku. 24
3. Zmiana dochodu odsetkowego według stanu na dzień 31.12.2009 roku na skutek istniejącego niedopasowania pomiędzy aktywami i pasywami wrażliwymi oraz złożonej prognozy zmian stóp procentowych została przedstawiona poniżej: Uwzględniając ryzyko niedopasowania terminów przeszacowania aktywów i pasywów wrażliwych na zmianę stóp procentowych, potencjalna zmiana dochodu odsetkowego na skutek wzrostu stóp procentowych o 1,00 p.p. wyniesie 49,8 tys. zł. Jest to konsekwencja dodatniej luki w okresie 12 miesięcy. Przy spadku stóp procentowych o tę samą wielkość zmiana dochodu wyniesie (-) 49,8 tys. zł. Wpływ zmian wszystkich stóp referencyjnych (uwzgl. pozycje oproc. poniżej 2 pp. oraz wskaźników zmian do stóp referencyjnych) na wynik odsetkowy przyjmując skalę zmian od (-) 200 punktów bazowych do (+) 200 punktów bazowych został przedstawiony w tabeli poniżej: ZMIANA WYNIKU ODSETKOWEGO Przy zmianie stopy proc. o: tys. zł 2,0% 338,0 1,00% 169,0 0,5% 84,5 0,25 42,2-0,25-65,3-0,5% -160,0-1,0% -349,4-2,0% -728,8 Susz, dnia 10.07.2010 r. Sporządził: Zespół ds. ryzyk i analiz 25