INFORMACJE PODLEGAJĄCE UJAWNIENIU W ZAKRESIE PROFILU RYZYKA I POZIOMU KAPITAŁU W BANKU SPÓŁDZIELCZYM W KONINIE WEDŁUG STANU NA DZIEŃ

Transkrypt

1 INFORMACJE PODLEGAJĄCE UJAWNIENIU W ZAKRESIE PROFILU RYZYKA I POZIOMU KAPITAŁU W BANKU SPÓŁDZIELCZYM W KONINIE WEDŁUG STANU NA DZIEŃ ROKU 1/20

2 SPIS TREŚCI I. Wprowadzenie Podstawa sporządzenia Polityki informacyjnej Informacje ogólne o Banku... 3 II. Cele i zasady polityki zarządzania poszczególnymi ryzykami Podstawowe ryzyka w Banku Cele strategiczne w zakresie zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka w Banku Zadania organów Banku i poszczególnych komitetów/jednostek/osób w procesie zarządzania ryzykiem Zakres i rodzaj systemów raportowania oraz pomiaru ryzyka Polityka zabezpieczeń ryzyka kredytowego... 8 III. Fundusze własne... 8 IV. Adekwatność kapitałowa Metody stosowane przez Bank do oceny adekwatności kapitału wewnętrznego Kwoty stanowiące 8% ekspozycji ważonej ryzykiem oddzielnie dla każdej z klas ekspozycji Kwoty minimalnych wymogów kapitałowych łącznie oraz oddzielnie dla każdego rodzaju ryzyka Kwota minimalnego wymogu z tytułu ryzyka operacyjnego wyliczona przy użyciu metody podstawowego wskaźnika V. Ryzyko kredytowe i ryzyko rozmycia Definicja należności zagrożonych Podejście i metody przyjęte do ustalania korekt wartości i rezerw Struktura geograficzna ekspozycji w rozbiciu na obszary pod względem istotnych klas ekspozycji Struktura ekspozycji według typu kontrahenta w rozbiciu na klasy ekspozycji wobec sektorów VI. Ryzyko kredytowe kontrahenta VII.Ryzyko kredytowe do wyliczania kwoty ekspozycji ważonych ryzykiem VIII. Ekspozycje kapitałowe w portfelu bankowym IX. Ryzyko stopy procentowej dla pozycji zakwalifikowanych do portfela bankowego X. Wymogi Kapitałowe na kwoty ekspozycji sekurytyzacyjnych ważone ryzykiem /20

3 I. WPROWADZENIE Podstawa sporządzania Polityki informacyjnej Niniejszy dokument jest realizacją postanowień Uchwały Nr 385/2008 Komisji Nadzoru Finansowego z dnia 17 grudnia 2008 roku (z późn. zmianami) w sprawie szczegółowych zasad i sposobu ogłaszania przez bank informacji o charakterze jakościowym i ilościowym dotyczących adekwatności kapitałowej oraz zakresu informacji podlegających ogłaszaniu oraz zatwierdzonej przez Radę Nadzorczą Polityki informacyjnej w zakresie profilu ryzyka i poziomu kapitału Banku Spółdzielczego w Koninie Informacje ogólne o Banku Bank Spółdzielczy w Koninie z siedzibą w Koninie przy ul. 3 Maja 68, wpisany do Krajowego Rejestru Sądowego przez Sąd Rejonowy w Poznaniu pod numerem KRS Bankowi nadano numer statystyczny REGON przez GUS i numer identyfikacyjny podatnika NIP przez Urząd Skarbowy w Koninie. Bank Spółdzielczy w Koninie jest spółdzielnią w rozumieniu Ustawy Prawo spółdzielcze z dnia 16 września 1982 roku oraz Ustawy z dnia 7 grudnia 2000 roku o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się bankach zrzeszających. W 2010 roku BS w Koninie prowadził działalność poprzez: Centralę Banku, Oddziały : Konin, Kazimierz Biskupi, Wilczyn, Zatorze, Stare Miasto, Grodziec, Golina, Rychwał, Tuliszków, Turek, Cukrownia Gosławice, Filie: Kramsk, Krzymów, Przykona, Władysławów oraz punkt kasowy przy Urzędzie Skarbowym w Turku. Działalność operacyjna prowadzona była również za pośrednictwem banku internetowego. Bank Spółdzielczy w Koninie na dzień roku nie posiadał udziałów w podmiotach zależnych nieobjętych konsolidacją. II. CELE I ZASADY POLITYKI ZARZĄDZANIA POSZCZEGÓLNYMI RYZYKAMI Podstawowe ryzyka w Banku. Zarządzanie ryzykiem w Banku realizowane jest w oparciu o opracowane w formie pisemnej i zatwierdzone przez Zarząd wewnętrzne strategie i procedury, które odnoszą się do identyfikacji, pomiaru monitorowania i kontroli poszczególnych rodzajów ryzyka. Do podstawowych ryzyk, które podlegają szczególnemu nadzorowi, Bank zalicza: 1. ryzyko kredytowe i kontrahenta, 2. ryzyko rezydualne, 3. ryzyko koncentracji, 4. ryzyko płynności, 5. ryzyko stopy procentowej, 6. ryzyko operacyjne, 7. ryzyko braku zgodnosci 3/20

4 2.2. Cele strategiczne w zakresie zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka w Banku 1. Ryzyko kredytowe i kontrahenta: 1) wdrożenie systemu zarządzania ryzykiem kredytowym zapewniającego stabilny rozwój optymalnego jakościowo portfela kredytowego, 2) zminimalizowanie zagrozeń wystepujacych w działalności kredytowej Banku poprzez stosowanie standardów zawartych w regulacjach kredytowych, w szczególności dotyczy oceny zdolnosci kredytowej i wiarygodnosci oraz prowadzenia monitoringu portfela kredytowego, a) dostarczanie kierownictwu Banku informacji o portfelu kredytowym umożliwiających podejmowanie ostrożnościowych i zasadnych decyzji dotyczących działalności kredytowej Banku. 2. Celem strategicznym Banku w zakresie ryzyka rezydualnego jest: 1) zapewnienie skuteczności stosowanych technik redukcji ryzyka kredytowego, 2) zapobieganie spadkowi efektywności zabezpieczenia poprzez weryfikację wartości i płynności przyjętych zabezpieczeń zarówno podczas oceny wniosku kredytowego jak i w ramach prowadzonego monitoringu, 3) bieżąca weryfikacja i aktualizacja wartości nieruchomości stanowiących zabezpieczenie kredytów, przestrzeganie limitów wskaźnika LTV i podejmowanie odpowiednich działań w przypadku wzrostu tego wskaźnika ponad określone limity. 3. Celem strategicznym Banku w zakresie ryzyka koncentracji jest: 1) przestrzeganie limitów koncentracji wynikających z art. 71 i 79 ustawy Prawo bankowe, 2) ustalanie i przestrzeganie limitów zaangażowań Banku przyjętych w szczególności dla rodzajów zaangażowań, jednorodnych instrumentów finansowych, zaangażowań w branżach gospodarki oraz rodzajów zabezpieczeń, 3) uwzględnianie uwarunkowań związanych z terenem, na którym Bank prowadzi działalność. 4. Celem strategicznym Banku w zakresie ryzyka płynności jest: 1) zapewnienie finansowania aktywów i terminowego wykonania zobowiązań w toku normalnej działalności Banku lub w innych warunkach, które można przewidzieć, bez konieczności poniesienia straty, 2) zapewnienie utrzymania płynności bieżącej, krótkoterminowej, średnioterminowej oraz długoterminowej dostosowanej do rozmiarów i rodzaju działalności, w sposób zapewniający wykonanie wszystkich zobowiązań pieniężnych zgodnie z terminami ich płatności, 3) minimalizacja ryzyka utraty płynności przez Bank w przyszłości, 4) optymalne zarządzanie nadwyżkami środków finansowych. 5. Celem strategicznym Banku w zakresie ryzyka stopy procentowej jest: 1) minimalizacja ryzyka związanego z możliwością wystąpienia niekorzystnych zmian rynkowych stóp procentowych i negatywnym wpływem tych zmian na sytuację finansową Banku, 4/20

5 2) zidentyfikowanie podstawowych zagrożeń związanych z ryzykiem stopy procentowej, z jednoczesnym zastosowaniem odpowiednich metod zarządzania tym ryzykiem mających na celu eliminację zagrożeń nierównomiernej reakcji różnych pozycji bilansowych na zmiany stóp procentowych, a przez to na różny poziom zmian przychodów i kosztów, co w konsekwencji ma pozwolić utrzymać zdolność do wywiązywania się w sposób optymalny z bieżących i przyszłych zobowiązań bilansowych, jak i pozabilansowych, przy zapewnieniu pożądanego wyniku finansowego oraz realnej wartości posiadanych kapitałów. 6. Celem strategicznym w zakresie ryzyka operacyjnego jest: 1) optymalizacja efektywności gospodarowania poprzez zapobieganie i minimalizowanie strat operacyjnych oraz wyeliminowanie przyczyn ich powstawania, racjonalizacja kosztów, jak również zwiększenie szybkości oraz adekwatności reakcji Banku na zdarzenia od niego niezależne, 2) wdrożenie efektywnej struktury zarządzania ryzykiem operacyjnym, w tym określenie ról i odpowiedzialności w zakresie zarządzania ryzykiem operacyjnym. 7. Celem strategicznym Banku w zakresie ryzyka braku zgodności jest efektywne eliminowanie przypadków nieprzestrzegania przepisów prawa, regulacji wewnętrznych i przyjętych przez Bank standardów postępowania oraz podejmowanie skutecznych działań naprawczych w sytuacji zidentyfikowania braku zgodności Zadania organów Banku i poszczególnych komitetów/jednostek/osób w procesie zarządzania ryzykiem 1. Rada Nadzorcza Banku: 1) zatwierdza strategię działania Banku oraz zasady ostrożnego istabilnego zarządzania Bankiem, 2) zatwierdza procedury dotyczące procesów: szacowania kapitału wewnętrznego oraz planowania i zarządzania kapitałowego, 3) zatwierdza strukturę organizacyjną Banku, 4) sprawuje nadzór nad zgodnością polityki Banku w zakresie podejmowania ryzyka ze strategią i planem finansowym Banku, 5) zapewnia wybór członków Zarządu, 6) sprawuje nadzór nad wprowadzeniem systemu zarządzania ryzykiem występującym w działalności Banku oraz ocenia adekwatność i skuteczność tego systemu, 7) ocenia, czy działania Zarządu w zakresie kontroli nad działalnością Banku są skuteczne i zgodne z polityką Rady Nadzorczej. 2. Zarząd Banku: 1) odpowiada za opracowanie, wprowadzenie oraz aktualizację pisemnych strategii oraz procedur dotyczących identyfikacji, pomiaru, monitorowania i kontroli ryzyka, 2) odpowiada za skuteczność systemu zarządzania ryzykiem, 5/20

6 3) odpowiada za właściwe ustalenie całkowitego wymaganego poziomu kapitału na pokrycie wszystkich istotnych rodzajów ryzyka i jego jakościową ocenę, 4) wprowadza zatwierdzoną przez Radę Nadzorczą strukturę organizacyjną dostosowaną do wielkościi profilu ponoszonego ryzyka, 5) wprowadza podział zadań realizowanych w Banku, który zapewnia niezależność funkcji pomiaru, monitorowania i kontrolowania ryzyka od działalności operacyjnej skutkującej podejmowaniem ryzyka przez Bank, 6) zatwierdza rodzaje limitów wewnętrznych oraz ich wysokość dostosowaną do akceptowanego przez Radę Nadzorczą ogólnego poziomu ryzyka Banku, 7) odpowiada za przejrzystość działań Banku, a w szczególności za: ujawnianie informacji na temat działalności Banku, pozwalających na ocenę skuteczności działania Rady Nadzorczej i Zarządu w zakresie zarządzania Bankiem, monitorowania bezpieczeństwa działalności Banku i na ocenę sytuacji finansowej Banku, zapewnienie zgodności działania Banku z obowiązującymi przepisami prawa, zapewnienie, że Bank prowadzi politykę służącą zarządzaniu wszystkimi istotnymi rodzajami ryzyka w działalności Banku i posiada procedury w tym zakresie, 8) uwzględnia rezultaty badań prowadzonych przez komórkę audytu wewnętrznego oraz biegłych rewidentów przy podejmowaniu decyzji w ramach zarządzania Bankiem. 3. W procesie zarządzania ryzykiem, oprócz Rady Nadzorczej główną rolę pełnią: 1) Prezes Zarządu odpowiada za efektywne i ostrożne kierowanie działalnością Banku; 2) Wiceprezes Zarządu ds. aktywów nadzorujący ryzyko kredytowe; 3) Wiceprezes Zarządu ds. pasywów nadzorujący ryzyko operacyjne; 4) Wiceprezes Zarządu ds. finansowych nadzorujący ryzyko stopy procentoweji płynności; 5) Komitet Kredytowy Banku, do kompetencji którego należy wydawanie opinii poprzedzających podjęcie decyzji kredytowej przez Zarząd Banku; 6) Komitet Zarządzania Aktywami i Pasywami (ALCO) jest organem opiniodawczo-doradczym Zarządu Banku w zakresie efektywnego kształtowania struktury ilościowej i jakościowej aktywów i pasywów w celu optymalizacji dochodu, przy jednoczesnym zachowaniu pełnego bezpieczeństwa Banku; 7) Komitet Ryzyka Operacyjnego wykonuje funkcje analityczne, doradcze dla Zarządu Banku i Rady Nadzorczej oraz nadzoruje działania zmierzającego do utrzymania ryzyka operacyjnego na akceptowalnym poziomie; 8) Kierownicy komórek organizacyjnych Banku sprawują kontrolę w zakresie występujących ryzyk oraz oceniają ich poziom, zgodnie z przyjętymi regulacjami Zakres i rodzaj systemów raportowania oraz pomiaru ryzyka 1. Zarządzanie ryzykiem kredytowym w Banku obejmuje: 6/20

7 1) identyfikację czynników ryzyka kredytowego, 2) ocenę oraz ustalenie dopuszczalnych norm ryzyka kredytowego (limity), 3) monitorowanie, pomiar i raportowanie ryzyka, 4) wdrażanie technik redukcji ryzyka, 5) zarządzanie ryzykiem rezydualnym, 6) wyliczanie wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego, 7) kontrolę zarządzania ryzykiem kredytowym. 2. Zarządzanie ryzykiem płynności w Banku obejmuje: 1) obliczanie nadzorczych miar płynności krótkoterminowej i długoterminowej, 2) wyznaczanie osadu bazy depozytowej, 3) wyznaczanie stopnia odnawialności oraz zrywalności depozytów, 4) urealnione zestawienie terminów płatności, 5) wyznaczanie poziomu koncentracji zobowiązań, 6) przepływy środków pieniężnych, 7) wyznaczanie wybranych wskaźników ekonomicznych, 8) przeprowadzanie testów warunków skrajnych, 9) pogłębiona analiza płynności długoterminowej, 10) ustalanie limitów: luki niedopasowania, zapasu gotówki, zobowiązań pozabilansowych udzielonych i poziom długoterminowych kredytów, 11) bieżące utrzymanie płynności Banku. Na każdy dzień roboczy wyznacza się nadzorcze miary płynności oraz wykonuje bieżące zadania związane z utrzymaniem płynności Banku. Raz w roku przeprowadza się pogłębioną analizę płynności długoterminowej i weryfikację wszystkich obowiązujących w Banku limitów związanych z ryzykiem płynności. Pozostałe w/w elementy zarządzania ryzykiem płynności dokonuje się w okresach miesięcznych. 3. Zarządzanie ryzykiem stopy procentowej w Banku obejmuje: 1) proces identyfikacji ryzyka mającego swoje źródło w nowych lub istniejących produktach i rodzajach działalności, 2) system pomiaru ryzyka, pozwalający identyfikować jego wielkość i określać jego rodzaj, 3) system monitorowania oraz sprawozdawania na temat narażenia na ryzyko stopy procentowej oraz przestrzegania ustanowionych limitów ryzyka, 4) procedury kontroli wewnętrznej zapewniające okresową i niezależną ocenę procesu zarządzania ryzykiem 4. Zarządzania ryzykiem operacyjnym w Banku odnosi się do: 1) struktury organizacyjnej Banku oraz jej adekwatności do realizacji strategicznych celów Banku, 2) czynności wykonywanych przez pracowników Banku, 7/20

8 3) adekwatności kwalifikacji pracowników oraz ich rozwoju do potrzeb Banku, 4) zapobiegania działalności przestępczej pracowników, klientów oraz innych osób na szkodę Banku, 5) zgodności działań Banku z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa, 6) procesów realizowanych przez kanały dystrybucji produktów, 7) bezpieczeństwa fizycznego i informatycznego Banku, 8) postępowania w sytuacji zagrożenia bieżącego funkcjonowania Banku, 9) zdarzeń, których skutki dotykają Bank, natomiast ich przyczyny znajdują się poza jego bezpośrednią kontrolą, 10) usług świadczonych w ramach współpracy Banku z kontrahentami na podstawie umów o wykonywanie czynności należących do zakresu działania Banku oraz innych umów, 11) adekwatności polityki i praktyki ubezpieczeniowej Banku w relacji do ponoszonego ryzyka Polityka zabezpieczeń ryzyka kredytowego Zabezpieczeniem transakcji kredytowej są wszystkie te czynności prawne, które mają na celu ograniczenie ryzyka Banku związanego z odzyskaniem zaangażowanej w ramach danej transakcji kredytowej wraz z odsetkami, prowizjami kosztów dochodzenia należności w razie, gdyby Klient nie uregulował tych należności. Bank przyjmuje zabezpieczenia: 1. osobiste gdzie osoba odpowiedzialna z tytułu zabezpieczenia odpowiada całym swoim majątkiem, 2. rzeczowe gdzie osoba odpowiedzialna z tytułu zabezpieczenia odpowiada tylko do wysokości wartości poszczególnych składników majątku, objętych stosownymi umowami. Do osobistych form zabezpieczenia transakcji kredytowej należą: 1. poręczenie wg prawa cywilnego, 2. poręczenie wg prawa wekslowego, 3. weksel in blanco, 4. gwarancja bankowa, 5. przelew (cesja) wierzytelności na zabezpieczenie, 6. przejęcie długu, 7. pełnomocnictwo. Do rzeczowych form zabezpieczenia transakcji kredytowej należą: 1. przewłaszczenie na zabezpieczenie, 2. zastaw rejestrowy, 3. zastaw ogólny, 4. hipoteka, 5. kaucja, 8/20

9 6. blokada środków na rachunku bankowym, 7. ubezpieczenie kredytu. III. FUNDUSZE WŁASNE 1. Fundusze własne stanowią źródło finansowania działalności Banku i są gwarancją rozwoju. Stanowią również zabezpieczenie w przypadku poniesienia straty przez Bank. Wartość funduszy własnych jest wyznacznikiem poziomu stabilności finansowej Banku, co przekłada się na stopień bezpieczeństwa prowadzonej działalności oraz zaufania Klientów Banku. Bank posiada fundusze własne odpowiadające wymogom nadzorczym oraz dostosowane do rozmiaru prowadzonej działalności tj. na poziomie zapewniającym stabilną sytuację ekonomiczną. 2. Poniższe zestawienie przedstawia poziom poszczególnych pozycji funduszy własnych Banku według stanu na dzień roku. Wyszczególnienie Kwota (w zł) Fundusze podstawowe Fundusze zasadnicze: fundusz udziałowy fundusz zasobowy fundusz rezerwowy - Pozycje dodatkowe funduszy podstawowych: niepodzielony zysk z lat ubiegłych fundusz ogólnego ryzyka bankowego - - zysk w trakcie zatwierdzania oraz zysk netto bieżącego okresu - sprawozdawczego (pomniejszone o przewidywane obciążenia i dywidendy) - inne pozycje bilansu banku, określone przez KNF - Pozycje pomniejszające fundusze podstawowe: wartości niematerialne i prawne niepodzielona strata z lat ubiegłych - - strata na koniec okresu sprawozdawczego - - strata w trakcie zatwierdzania - - inne pomniejszenia funduszy podstawowych, określone przez KNF Pozycje pomniejszające fundusze podstawowe: - brakująca kwota rezerw celowych - inwestycje kapitałowe w podmiotach finansowych Fundusze uzupełniające: fundusz z aktualizacji majątku trwałego zobowiązania podporządkowane - - fundusze tworzone ze środków własnych lub obcych - - zobowiązania z tytułu papierów wartościowych o nieokreślonym terminie - wymagalności oraz inne instrumenty o podobnym charakterze - inne pozycje określone w KNF - - pomniejszenia funduszy uzupełniających, określone przez KNF - Pozycje pomniejszające fundusze uzupełniające brakująca kwota rezerw celowych - 9/20

10 - inwestycje kapitałowe w podmiotach finansowych Fundusze własne Całkowity wymóg kapitałowy Wartość jednego udziału wynosi 200 zł. Bank w 2010r. nie dokonywał sekurytyzacji aktywów. IV. ADEKWATNOŚĆ KAPITAŁOWA 4.1. Metody stosowane przez Bank do oceny adekwatności kapitału wewnętrznego. Celem procesu szacowania kapitału wewnętrznego w Banku, jest ustalenie wielkości kapitału wewnętrznego do pokrycia wszystkich zidentyfikowanych, istotnych rodzajów ryzyka występujących w działalności Banku oraz zmian otoczenia gospodarczego, z uwzględnieniem przewidywanego poziomu ryzyka. Punktem wyjścia dla ustalenia kapitału wewnętrznego Banku są rozwiązanie oparte o minimalny regulacyjny wymóg kapitałowy (8%) wynikające z zasad określonych dla Filaru I, a sprecyzowane szczegółowo w Uchwale KNF nr 380/2008 (z późn. zmianami) w sprawie wyznaczania adekwatności kapitałowej. Bank Spółdzielczy w Koninie wymogi kapitałowe wylicza w następujący sposób: 1. W zakresie ryzyka kredytowego obliczany zgodnie z zał. nr 4 do Uchwały nr 380/2008 KNF (z późn. zmianami), metodą standardową, 2. W zakresie ryzyka operacyjnego z zastosowaniem metody podstawowego wskaźnika (BIA), zgodnie z zał. nr 14 do Uchwały nr 380/2008 KNF (z późn. zmianami) z tytułu przekroczenia limitu koncentracji zaangażowań i limitu dużych zaangażowań obliczany zgodnie z zał. nr 12 do Uchwały nr 380/2008 KNF (z późn. zmianami) - z tytułu przekroczenia progu koncentracji kapitałowej obliczany godnie z zał. nr 13 do Uchwały nr 380/2008 KNF (z późn. zmianami). Wyznacznikiem poziomu adekwatności kapitałowej jest współczynnik adekwatności kapitałowej uwzględniający ryzyko kredytowe, rynkowe i operacyjne. Posiadana przez Bank Spółdzielczy w Konine baza kapitałowa umożliwia utrzymanie współczynnika wypłacalności na poziomie wyższym od wymaganego minimum ustawowego. Współczynnik wypłacalności na r. wyniósł 14,92%. 4.2 Kwoty stanowiące 8% ekspozycji ważonej ryzykiem oddzielnie dla każdej z klas ekspozycji. Lp. Wyszczególnienie Kwota (w zł) 1. Rządy i Banki Centralne 0 2. Samorządy terytorialne Organy administracji i podmioty nie prowadzące działalności Instytucje Banki Przedsiębiorstwa Detaliczne 0 7. Przeterminowane Pozostałe RAZEM: /20

11 Proces szacowania kapitału wewnętrznego stanowi integralną część systemu zarządzania Bankiem oraz podejmowania decyzji o charakterze zarządczym w Banku z uwzględnieniem strategii Banku, polityki zarządzania kapitałem oraz planów kapitałowych Kwoty minimalnych wymogów kapitałowych łącznie oraz oddzielnie dla każdego rodzaju ryzyka. Wyszczególnienie Kwota (w zł) Ryzyko kredytowe Ryzyko operacyjne Pozostałe wymogi Łączny wymóg na ryzyka Filaru I Redukcja wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego Ryzyko koncentracji zaangażowań Ryzyko stopy procentowej w księdze bankowej Ryzyko płynności Pozostałe ryzyka (ryzyko wyniku finansowego) Łączna wartość wewnętrznych wymogów kapitałowych Rezerwa na ryzyko ogólne Wewnętrzne wymogi kapitałowe po uwzględnieniu rezerwy na ryzyko ogólne Sumaryczny wewnętrzny wymóg kapitałowy Współczynnik wypłacalności [%] 14,92% Wewnętrzny współczynnik wypłacalności [%] 13,33% Wymagany łączny kapitał na zabezpieczenie ryzyk występujących wg stanu na roku w działalności BS w Koninie wyniósł zł, w tym: - na ryzyka z I Filaru NUK (kredytowe i operacyjne zł) - na pozostałe ryzyko (ryzyko wyniku finansowego) zł Kwota minimalnego wymogu z tytułu ryzyka operacyjnego wyliczona przy użyciu metody podstawowego wskaźnika (w zł) Dane bilansowe w zł Rok 2008 Rok 2009 Rok 2010 Średnia Przychody z tytułu odsetek Koszty z tytułu odsetek Przychody z tytułu prowizji Koszty z tytułu prowizji Przychody z udziałów lub akcji, pozostałych papierów wartościowych i innych instrumentów finansowych o zmiennej kwocie dochodu Wynik operacji finansowych Wynik z pozycji wymiany Pozostałe przychody operacyjne z uwzględnieniem wyłączeń Wynik brutto wg NUK Współczynnik 15,00% Kapitał adekwatny /20

12 V. RYZYKO KREDYTOWE I RYZYKO ROZMYCIA 5.1. Definicja należności zagrożonych Dla wyliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego, ekspozycję uznaje się za przeterminowaną, jeżeli przeterminowanie przekracza 90 dni, a przeterminowana kwota przekracza w przypadku ekspozycji detalicznych 500,00 złotych, a w przypadku pozostałych klas ekspozycji przeterminowana kwota przekracza 3.000,00 złotych. są to należności w grupie poniżej standardu,wątpliwej i straconej (z rozpoznaną utratą wartości). Definicja ta stosowana jest dla celów rachunkowości,zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie zasad tworzenia rezerw na ryzyko związane z działalnością banków (Dz. U. Nr 235 poz. 1589) Podejście i metody przyjęte do ustalania korekt wartości i rezerw Dla potrzeb naliczenia odpowiedniej wysokości rezerw celowych od ekspozycji kredytowych klasyfikowanych do kategorii normalnej, pod obserwacją, poniżej standardu, wątpliwe, lub stracone, stosuje się zasady wynikające z Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie zasad tworzenia rezerw na ryzyko związane z działalnością banków (Dz. U. Nr 235 poz. 1589) oraz zasady określone w procedurze wewnętrznej w sprawie tworzenia rezerw celowych. Rezerwy celowe tworzone są na ryzyko związane z działalnością Banku w odniesieniu do ekspozycji kredytowych zakwalifikowanych do: kategorii normalne - w zakresie ekspozycji kredytowych wynikających z pożyczek i kredytów detalicznych, kategorii pod obserwacją, grupy zagrożone w tym do kategorii poniżej standardu, wątpliwe lub "stracone". Wysokość tworzonych rezerw związana jest bezpośrednio z kategorią ryzyka, do której została zaklasyfikowana ekspozycja. Na pokrycie ryzyka związanego z działalnością kredytową, Bank dokonuje odpisów na rezerwy celowe, tworzone w ścisłej korelacji z rozpoznanym ryzykiem tj. na pokrycie straty związanej z określonymi należnościami lub ich grupami w oparciu o ocenę możliwości jej wystąpienia. Rezerwy celowe tworzy się w ciężar kosztów. Bank dokonuje klasyfikacji ekspozycji kredytowych do odpowiednich kategorii ryzyka, stosując dwa kryteria: kryterium terminowości (terminowość spłaty kapitału lub odsetek), kryterium ekonomiczne (badanie sytuacji ekonomiczno-finansowej kredytobiorcy,poręczyciela). 1. Ekspozycje kredytowe według wyceny bilansowej (po korektach rachunkowych), bez uwzględnienia skutków ograniczania ryzyka kredytowego oraz średnią kwotę ekspozycji w okresie w podziale na klasy. 12/20

13 Lp. Wyszczególnienie Stan na dzień r. (w zł) Średnia kwota w okresie od r. do r. 1. ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec rządów i banków centralnych ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec jednostek samorządu terytorialnego i władz lokalnych ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec organów administracji i podmiotów nieprowadzących działalności gospodarczej ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec wielostronnych banków rozwoju 5. ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec organizacji międzynarodowych 6. ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec instytucji ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec przedsiębiorców ekspozycje detaliczne lub warunkowe ekspozycje detaliczne 9. ekspozycje lub ekspozycje warunkowe zabezpieczone na nieruchomościach 10. ekspozycje przeterminowane ekspozycje należące do nadzorczych kategorii wysokiego ryzyka 12. ekspozycje z tytułu obligacji zabezpieczonych 13. pozycje sekurytyzacyjne 14. ekspozycje krótkoterminowe wobec instytucji i przedsiębiorców 15. ekspozycje z tytułu jednostek uczestnictwa w instytucjach zbiorowego inwestowania 16. inne ekspozycje RAZEM Bank przyjmuje, iż klasy ekspozycji kredytowych, które stanowią przynajmniej 40% portfela kredytowego wyznaczają istotne klasy ekspozycji. Do istotnych klas ekspozycji kredytowych zaliczana jest zatem następująca klasa: ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec instytucji Struktura geograficzna ekspozycji w rozbiciu na obszary pod względem istotnych klas ekspozycji. Bank w swoich analizach nie uwzględnia ryzyka geograficznego, ponieważ Bank zgodnie ze statutem zatwierdzonym przez Komisję Nadzoru Bankowego działa na jednorodnym obszarze, tj województwie wielkopolskim Struktura ekspozycji według typu kontrahenta w rozbiciu na klasy ekspozycji wobec sektorów. 1. Strukturę ekspozycji wobec sektora finansowego według typu kontrahenta na dzień roku przedstawia poniższa tabela. 13/20

14 Lp. Typ kontrahenta Wartość (w zł) Banki Należności normalne Pozostałe instytucje pośrednictwa finansowego Należności normalne Pomocnicze instytucje finansowe Należności normalne 3. Instytucje ubezpieczeniowe Należności normalne 4. Razem w sektorze finansowym Strukturę ekspozycji wobec sektora niefinansowego w podziale na typ kontrahenta na dzień roku przedstawia poniższa tabela. Lp. Typ kontrahenta Wartość (w zł) 1 Przedsiębiorstwa i spółki państwowe 0 Należności normalne 2 Przedsiębiorstwa i spółki prywatne oraz spółdzielnie Należności normalne Przedsiębiorcy indywidualni Należności normalne 4 Osoby prywatne Należności normalne 5 Rolnicy indywidualni Należności normalne 6 Instytucje niekomercyjne działające na rzecz gospodarstw domowych Należności normalne Razem w sektorze niefinansowym /20

15 3. Strukturę ekspozycji wobec sektora budżetowego w rozbiciu na kategorie należności na dzień roku przedstawia poniższa tabela. Wyszczególnienie Wartość w zł Należności normalne Razem w sektorze budżetowym Strukturę ekspozycji według okresów zapadalności w podziale na istotne klasy należności na dzień roku przedstawia poniższa tabela. (w tys. zł) Istotne klasy należności a vista 1-30 dni 1-3 m- cy 3-6 m- cy 6-12 m-cy 1-2 lat 2-5 lat 5-10 lat lat powyże j 20 lat Ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec instytucji Pozostałe klasy ekspozycji RAZEM Ekspozycje zagrożone w podziale na typy kontrahenta i utworzone rezerwy celowe według stanu na dzień r. (w zł) 1) należności w sytuacji poniżej standardu Typ kontrahenta Kwota ekspozycji Rezerwa celowa Przeds. i sp. pryw. oraz spółdzielnie Przedsiębiorcy indywidualni Rolnicy Osoby prywatne Razem ) Należności w sytuacji wątpliwej Typ kontrahenta Kwota ekspozycji Rezerwa celowa Rolnicy Osoby prywatne Razem ) Należności w sytuacji straconej Typ kontrahenta Kwota ekspozycji Rezerwa celowa Przeds. i sp. pryw. oraz spółdzielnie Przedsiębiorcy indywidualni Osoby prywatne Razem /20

16 6. Uzgodnienie zmian stanów korekt wartości i rezerw z tytułu ekspozycji. Rodzaje korekt wartości: Bank nie stosuje korekt wartości Rodzaje rezerw: rezerwa celowa Uzgodnienia dotyczące zmian stanu rezerw celowych przedstawiono w poniższej tabeli. Kategorie należności Stan na r. Zwiększen ia rezerw Wykorzyst anie rezerw Rozwiąza nie rezerw Stan na r. Wymagany poziom rezerw Należności normalne - sektor niefinansowy , , , , ,64 Należności pod obserwacją 7 155, , , , ,64 -sektor finansowy -sektor niefinansowy 7 155, , , , ,64 -sektor budżetowy Należności poniżej standardu , , , , ,18 -sektor finansowy -sektor niefinansowy , , , , ,18 -sektor budżetowy Należności wątpliwe , , , , ,00 -sektor finansowy -sektor niefinansowy , , , , ,00 - sektor budżetowy Należności stracone , , , , ,11 -sektor finansowy -sektor niefinansowy , , , , ,11 -sektor budżetowy VI. RYZYKO KREDYTOWE KONTRAHENTA W związku z charakterem działania Bank i brakiem portfela handlowego ryzyko kredytowe kontrahenta nie występuje. VII. RYZYKO KREDYTOWE DO WYLICZANIA KWOTY EKSPOZYCJI WAŻONYCH RYZYKIEM Lp. Wyszczególnienie Wymogi kapitałowe 1. ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec rządów i banków centralnych 2. ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec jednostek samorządu terytorialnego i władz lokalnych ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec organów administracji i podmiotów nieprowadzących działalności gospodarczej ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec wielostronnych banków rozwoju 5. ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec organizacji międzynarodowych 6. ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec instytucji ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec przedsiębiorców ekspozycje detaliczne lub warunkowe ekspozycje detaliczne 9. ekspozycje lub ekspozycje warunkowe zabezpieczone na nieruchomościach 10. ekspozycje przeterminowane ekspozycje należące do nadzorczych kategorii wysokiego ryzyka 12. ekspozycje z tytułu obligacji zabezpieczonych 13. pozycje sekurytyzacyjne 14. ekspozycje krótkoterminowe wobec instytucji i przedsiębiorców 16/20

17 15. ekspozycje z tytułu jednostek uczestnictwa w instytucjach zbiorowego inwestowania 16. inne ekspozycje RAZEM Bank nie stosuje technik ograniczania ryzyka kredytowego dla każdego stopnia wiarygodności kredytowej ustalonego dla metody standardowej oraz pozycji, które stanowią pomniejszenia funduszy własnych. VIII. EKSPOZYCJE KAPITAŁOWE W PORTFELU BANKOWYM Zasady rachunkowości przyjęte przy sporządzaniu sprawozdania finansowego na dzień 31 grudnia 2010r. są zgodne z przepisami Ustawy o rachunkowości z dnia 29 września 1994 roku (z późn. zmianami) oraz Rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 29 sierpnia 2008r. (Dz.U. nr 161 poz. 1002) w sprawie szczególnych zasad rachunkowości banków (z późn. zmianami). 1. Wycena aktywów i pasywów na dzień bilansowy dokonywana jest według zasad określonych ustawą z uwzględnieniem przepisów w zakresie tworzenia rezerw w działalności bankowej oraz następujących ustaleń: 1) aktywa finansowe dostępne do sprzedaży w momencie początkowego ujęcia wycenia się w wysokości ceny nabycia (łącznie z kosztami transakcji). W ciągu roku według wartości godziwej, a skutki zmiany wartości godziwej odnosi się odpowiednio do przychodów lub kosztów z operacji finansowych, 2) udzielone kredyty i pożyczki oraz inne należności banku, które nie są przeznaczone do obrotu wycenia się w kwocie wymaganej zapłaty, która obejmuje również odsetki od należności, pomniejszone o odpisy z tytułu rezerw celowych, utraty wartości lub nieściągalności z uwzględnieniem efektywnej stopy procentowej, 3) udziały mniejszościowe w innych jednostkach według ceny nabycia pomniejszonej o odpisy z tytułu trwałej utraty wartości, 4) wartości niematerialne i prawne w tym wartość firmy według ceny nabycia lub koszcie wytworzenia pomniejszonym o odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe oraz w szczególnych przypadkach odpisy z tytułu trwałej utraty wartości. Jeżeli nie jest możliwe ustalenie ceny nabycia to wyceny dokonuje się wg ceny sprzedaży takiego samego lub podobnego składnika lub wg wartości godziwej, 5) środki trwałe oraz środki trwałe w budowie wycenia się w cenie nabycia lub koszcie wytworzenia pomniejszonym o odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe oraz w szczególnych przypadkach odpisy z tytułu trwałej utraty wartości. Jeżeli nie jest możliwe ustalenie ceny nabycia to wyceny dokonuje się wg ceny sprzedaży takiego samego lub podobnego składnika lub wg wartości godziwej, 6) pozostałe aktywa wycenia się wg wartości nominalnej, 7) kapitały własne wycenia się wg wartości nominalnej, 17/20

18 8) pozostałe pasywa wycenia się wg wartości nominalnej, 9) pozycje pozabilansowe wycenia się wg wartości nominalnej. 2. Kapitał własny wykazany w sprawozdaniu Zestawienie zmian w kapitałach jest prezentowany zgodnie z ustawą o rachunkowości. 3. Rachunek przepływów pieniężnych sporządzany jest metodą pośrednią. 4. Stawka podatku dochodowego w 2010r. wynosiła 19% podstawy opodatkowania, zgodnie z przepisami Ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych z dnia 15 lutego 1992r. (z późn. zm.). 5. Zestawienie papierów wartościowych według stanu na dzień roku przedstawia poniższe zestawienie. Lp. Wyszczególnienie Wartość Wartość Wartość bilansowa w zł rynkowa w zł godziwa w zł 1 Akcje GBW S A Poznań Udziały Concordia Polska TUW Poznań Udziały Spółdzielnia Mieszkaniowa Zatorze Bankowe papiery wartościowe GBW S A 4 Poznań RAZEM Bank nie dokonywał przeszacowań 2010 roku, które miałyby wpływ na wielkość funduszy podstawowych lub uzupełniających. IX. RYZYKO STOPY PROCENTOWEJ DLA POZYCJI ZAKWALIFIKOWANYCH DO PORTFELA BANKOWEGO Zarządzanie ryzykiem stopy procentowej ma charakter: 1. skonsolidowany oznacza to, że obejmuje ono łącznie wszystkie komórki organizacyjne Banku oraz 2. całościowy uwzględniane są przy analizie wszystkie istotne dla Banku rodzaje ryzyka stopy procentowej w powiązaniu z innymi rodzajami ryzyka. Pomiar ryzyka stopy procentowej oparty jest na następujących założeniach: 1. do pomiaru ryzyka stopy procentowej Bank stosuje metodę luki stopy procentowej, 2. do oceny tego ryzyka Bank wykorzystuje również inne dodatkowe metody, np. badania symulacyjne zmian w przychodach odsetkowych, zmian w kosztach odsetkowych i w konsekwencji zmian w wyniku odsetkowym, 3. badaniu i ocenie podlega wpływ zmian stóp procentowych na wynik odsetkowy Banku. Analiza luki polega na określeniu wielkości niedopasowania między wrażliwymi na zmiany stopy procentowej aktywami i pasywami w poszczególnych przedziałach czasowych uwzględniających pierwszy możliwy termin zmian (przeszacowania) stóp procentowych. Zakłada się, że zmiana stóp procentowych sama w sobie nie jest źródłem potencjalnych strat dla Banku. Narażenie na negatywne oddziaływanie na wyniki Banku związane jest z występującymi różnicami 18/20

19 w wielkościach aktywów i pasywów przeszacowywanych w poszczególnych terminach. W ramach ryzyka stopy procentowej, Bank wyróżnia następujące kategorie ryzyka: 1. ryzyko bazowe, 2. ryzyko przeszacowania (niedopasowanie terminów zapadalności / wymagalności), 3. ryzyko opcji klienta, 4. ryzyko krzywej dochodowości. Najważniejsza część ryzyka stopy procentowej w Banku związana jest z ryzykiem przeszacowania oraz ryzykiem bazowym. Pomiar ryzyka przeszacowania oraz bazowego polega na porównaniu wielkości aktywów Banku przeszacowywanych w danym przedziale czasowym, z wartością pasywów w tym samym przedziale czasowym, w podziale na poszczególne stopy referencyjne. Ryzyko opcji klienta bada się na dwóch poziomach: 1. w ramach opracowywania nowych produktów lub zmian w już obowiązujących regulacjach, tak by uniknąć przyjmowania zobowiązań zbyt ryzykownych dla Banku, 2. poprzez identyfikację pozycji bilansu Banku narażonych na ryzyko opcji oraz określenie ich poziomu. Opcją występującą po stronie aktywów jest prawo spłaty zadłużenia przed terminem umownym bez stosowania sankcji ze strony Banku. Po stronie pasywnej natomiast z opcją mamy do czynienia w przypadku depozytów bez ustalonych terminów wymagalności (np. rachunki bieżące), gdzie klient ma możliwość wycofania depozytu bez stosowania sankcji ze strony Banki czy też depozytów terminowych, w przypadku których klient ma możliwość wycofania depozytu przed terminem umownym lecz z zastosowaniem sankcji ze strony Banku, gdyż traci część naliczonych odsetek. Bank dokonuje wyliczeń zmian w wyniku odsetkowym z tytułu ryzyka krzywej dochodowości, jeżeli: 1. krzywa dochodowości dla stawek rynkowych jest rosnąca, a stawek dla aktywów malejąca, 2. krzywa dochodowości dla stawek rynkowych jest malejąca, a stawek dla pasywów rosnąca. Bank do pomiaru stopnia narażenia na ryzyko stopy procentowej stosuje: 1. metodę luki stopy procentowej (jako podstawowe narzędzie), 2. metodę symulacji dochodu, 3. analizę podstawowych wskaźników ekonomicznych związanych z oceną ryzyka stopy procentowej. Bank dokonuje pomiaru ryzyka stopy procentowej z miesięczną częstotliwością. Wyniki pomiaru wraz ze stosownym opisem oraz komentarzem w formie analizy przekazywane są: 1. co miesiąc poszczególnym Członkom Zarządu Banku oraz Członkom Komitetu Zarządzania Aktywami i Pasywami, 2. co kwartał Zarządowi i Radzie Banku. 3. Bank dokonuje pomiaru zmiany wyniku odsetkowego w skali 12 miesięcy spowodowanej zmianą wszystkich stóp procentowych o dwa punkty procentowe test warunków skrajnych. Według danych na dzień roku zmiana wyniku odsetkowego przy podanych powyżej warunkach 19/20

20 wynosiła 1 837,4 tys. zł, co stanowiło 9,86% dostępnych funduszy własnych oraz 25,13% annualizowanego wyniku finansowego Banku. 4. według przeprowadzonego testu warunków skrajnych nagła zmiana stóp procentowych o 200 punktów bazowych wpłynie niekorzystnie (w przypadku spadku stóp procentowych) na wynik odsetkowy a tym samym na wynik finansowy Banku. Celem ograniczenia wpływu tych zmian Bank dążyć będzie do zwiększenia portfela aktywów z oprocentowaniem ustalanym decyzjami Zarządu, tak aby móc sterować odpowiednio okresami przeszacowań tych aktywów. X. WYMOGI KAPITAŁOWE NA KWOTY EKSPOZYCJI SEKURYTYZACYJNYCH WAŻONE RYZYKIEM Bank nie dokonywał sekurytyzacji aktywów. Zarząd Banku Spółdzielczego w Koninie 20/20