Doświadczenia z przygotowania koncepcji efektów kształcenia dla kierunku zarządzanie

Doświadczenia z przygotowania koncepcji efektów kształcenia dla kierunku zarządzanie Konferencja Dydaktyczna Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu 25 maja 2011 Ewa Konarzewska-Gubała Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu

Doświadczenia. Cel: Podzielenie się doświadczeniami natury metodycznej i merytorycznej odnośnie podejścia do budowy programów studiów opartego na kategorii efektów uczenia się w kontekście zakończonych prac nad tzw. benchmarkiem dla kierunku zarządzanie

Doświadczenia Plan: Wprowadzenie Efekty uczenia się w ERK, KRK i EOSW Definiowanie efektów uczenia się: zastosowane elementy metodyki i język opisu Definiowanie efektów uczenia się: funkcja opisu obszarowego Orientacja na studenta i na procesy uczenia się jako rezultat metody learning outcomes Projektowanie i rozwój programów studiów: wyzwania, zadania, pytania Podsumowanie

Europejskie i Krajowe Ramy Kwalifikacji: potrzeby i oczekiwania w EOSW Porównywalność kwalifikacji i efektów uczenia się w wymiarze krajowym i międzynarodowym Wszechstronna informacja dotycząca kompetencji uzyskiwanych przez absolwentów Definiowanie standardów kształcenia poprzez porównywalne kompetencje absolwentów Ułatwienie kształcenia w systemie LLL Promowanie uznawania (walidacji) kompetencji zdobytych poza formalną edukacją

Europejskie i Krajowe Ramy Kwalifikacji: potrzeby i oczekiwania w EOSW ERK i KRK narzędziem: międzynarodowej uznawalności kwalifikacji dostosowania kwalifikacji do potrzeb rynku pracy doskonalenia jakości edukacji quality oriented dynamic tool with vision

PRK dla szkolnictwa wyższego: podstawowe zadania Zapis wszystkich kwalifikacji możliwych do uzyskania w Polsce na poziomie edukacji wyższej i przyporządkowanie ich do poziomów w ERK Zdefiniowanie stopni kształcenia poprzez wskazanie na progresję efektów kształcenia z podziałem na: wiedzę, umiejętności i postawy Zdefiniowanie profili kształcenia za pomocą efektów uczenia się Ustalenie zakresu decyzji dotyczących tworzenia programów studiów na szczeblu centralnym i uczelnianym

PRK dla szkolnictwa wyższego: podstawowe zmiany Znika centralna lista nazw kierunków studiów oraz ramowe treści kształcenia (pozostają inne reguły kształcenia ) W jej miejsce: Opis poziomów studiów w terminach deskryptorów generycznych i innych reguł kształcenia określany centralnie Opis obszarów kształcenia w terminach deskryptorów obszarowych i właściwych im reguł kształcenia określany centralnie www.krk.org.pl

Budowa programów kształcenia definicje Cel programu kształcenia/modułu/przedmiotu Szeroki, ogólny opis intencji kształcenia; wskazuje na to co nauczyciel zamierza osiągnąć w programie kształcenia/modułu/przedmiotu. Cele są zwykle formułowane z punktu widzenia nauczycieli

Budowa programów kształcenia definicje Efekty uczenia się Efekty kształcenia: stwierdzenia określające, co student powinien wiedzieć, rozumieć i/lub potrafić zrobić po zakończeniu okresu kształcenia [Ramowa struktura kwalifikacji Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego, 2005] Efekty kształcenia to sformułowania opisujące, co student powinien wiedzieć, rozumieć i/lub umieć zademonstrować po zakończeniu procesu kształcenia [projekt TUNING, 2006]

Budowa programów kształcenia definicje Efekty uczenia się Efekty uczenia się oznaczają określenie tego, co uczący się wie, rozumie i potrafi wykonać po ukończeniu procesu uczenia się, które dokonywane jest w kategoriach wiedzy, umiejętności i kompetencji [Europejskie ramy kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie (ERK), 2008] Efekty uczenia się oznaczają stwierdzenie tego, co uczący się wie, co rozumie i potrafi wykonać po ukończeniu procesu uczenia się, ujęte w kategoriach wiedzy, umiejętności i kompetencji [ZALECENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 18 czerwca 2009 r. w sprawie ustanowienia europejskiego systemu transferu osiągnięć w kształceniu i szkoleniu zawodowym (ECVET)]

Budowa programów kształcenia definicje WIEDZA efekt przyswajania informacji poprzez uczenie się. Wiedza jest zbiorem faktów, zasad, teorii i praktyk powiązanych z dziedziną pracy lub nauki. W kontekście europejskich ram kwalifikacji wiedzę opisuje się jako teoretyczną lub faktograficzną.

Budowa programów kształcenia definicje UMIEJĘTNOŚCI zdolność do stosowania wiedzy i korzystania z knowhow w celu wykonywania zadań i rozwiązywania problemów. W kontekście europejskich ram kwalifikacji umiejętności określa się jako kognitywne (obejmujące myślenie logiczne, intuicyjne i kreatywne) oraz praktyczne (obejmujące sprawność i korzystanie z metod, materiałów, narzędzi i instrumentów)

Budowa programów kształcenia definicje KOMPETENCJE udowodniona zdolność stosowania wiedzy, umiejętności i zdolności osobistych, społecznych lub metodologicznych okazywana w pracy lub nauce oraz w karierze zawodowej i osobistej. W europejskich ramach kwalifikacji, kompetencje określane są w kategoriach odpowiedzialności i autonomii

Podstawy metodyczne i język opisu efektów uczenia się Taksonomia Blooma Wiedza zrozumienie zastosowanie analiza synteza ocena Wg D. Kennedy, Designing Curricula based on Learning Outcomes, 2009 oraz D. Kennedy, A. Hyland, N. Ryan. Writing and Using Learning Outcomes. A Practical Guide. University College Cork, Ireland 2007, http://www.bologna.msmt.cz/files/learningoutcomes.pdf oraz Efekty kształcenia jako podstawa budowy programów studiów. Pomocne informacje, http://www.bjk.uw.edu.pl/files/pdf/efekty_ksztalcenia_pomoc.pdf

Język opisu efektów uczenia się: WIEDZA zbierać, definiować, opisywać, powtarzać, badać, znajdować, identyfikować, nazywać, wymieniać, zapamiętywać, porządkować, prezentować, cytować, rozpoznawać, relacjonować, reprodukować, wskazywać, określać, opowiadać Dobór i tłumaczenie czasowników na podstawie: M. Domańskiej. Badanie zatrudnialności absolwentów szkół wyższych, kompetencje przydatne na rynku pracy. [Dok. elektr.]. Tryb dostępu: http://www.erasmus.org.pl/s/p/artykuly/29/292/md_zatrud nialnosc_120509.pdf [odczyt: 8.02.2010]. potrafi zdefiniować pojęcia z zakresu zarządzania zasobami ludzkimi umie wymienić kryteria oceny programów komputerowych do zarządzania projektami rozpoznaje typy sytuacji decyzyjnych potrafi przedstawić procedurę analizy i oceny ryzyka

Język opisu efektów uczenia się: ROZUMIENIE kojarzyć, zmieniać, wyjaśniać, klasyfikować, konstruować, przedstawiać, przeciwstawiać, bronić, opisywać, różnicować, dyskutować, rozróżniać, szacować, wyjaśniać, generalizować, ilustrować, przepowiadać, przewidywać, zdawać relację, rozwiązywać, tłumaczyć rozróżnia współczesne koncepcje zarządzania przedsiębiorstwem wyjaśnia dylematy związane z subiektywnością oraz trudnością bezpośredniego pomiaru satysfakcji klienta identyfikuje uczestników projektów inwestycyjnych dyskutuje pojęcie decyzji, rozwiązania optymalnego, kompromisowego

Język opisu efektów uczenia się: ZASTOSOWANIE stosuje, ocenia, oblicza, zmienia, wybiera, oblicza, konstruuje, demonstruje, rozwija, bada, ilustruje, manipuluje, modyfikuje, organizuje, przygotowuje, produkuje, tworzy, wskazuje, przygotowuje harmonogram, schemat, szkicuje, używa organizuje proces zbierania i analizy danych bada przyczyny zachowań rynkowych konsumentów tworzy harmonogram projektu metodą łańcucha krytycznego oblicza wskaźniki efektywności finansowej projektu

Język opisu efektów uczenia się: ANALIZA analizować, oceniać, rozumieć strukturę organizacyjną, myślową, kategoryzować, porządkować, klasyfikować, poddawać krytycznemu osądowi, ilustrować, kwestionować, badać, eksperymentować, testować, dzielić kategoryzuje czynniki wpływające na własną satysfakcję zawodową porównuje i poddaje krytycznemu osądowi organizację systemu kształcenia, plany i programy studiów ocenia obowiązujący stan prawny (oraz jego zmiany) w odniesieniu do konkretnych zagadnień/dziedzin życia

Język opisu efektów uczenia się: SYNTEZA organizować, zestawiać, kategoryzować, łączyć, kompilować, opracowywać, tworzyć, projektować, zarządzać, modyfikować, przygotowywać, proponować, reorganizować, integrować, planować, dokonywać podsumowania projektuje rozwiązania usprawniające system komunikacji naukowej adekwatne do potrzeb naukowców planuje i opracowuje projekt badań łączy podstawowe mechanizmy rynkowe z rozwojem i charakterem zasobów, procesów i systemów informacyjnych

Język opisu efektów uczenia się: OCENA ocenić, oszacować, wybrać, wyciągnąć wnioski, krytykować, decydować, wyjaśniać, interpretować, uzasadniać, mierzyć, przewidywać, nadawać miary, rangować, rekomendować, podsumowywać, walidować interpretuje zjawiska i procesy informacyjne w kategoriach ekonomicznych uzasadnia wybór strategii rozwoju gminy ocenia i dokonuje wyboru narzędzi wyszukiwania i zasobów informacyjnych dostępnych w Internecie

Język opisu efektów uczenia się: DOMENA EMOCJONALNA doceniać, akceptować, asystować, podejmować wyzwanie, demonstrować, dyskutować, łączyć, organizować, osądzać, wspierać, syntezować, kwestionować, odnosić akceptuje konieczność krytycznego podejścia do zasobów informacyjnych docenia znaczenie samodzielnego, permanentnego poszerzania wiedzy i umiejętności z zakresu dziedziny studiów i dziedzin pokrewnych szanuje zasady zróżnicowania i indywidualizacji programów kształcenia

Przy formułowaniu efektów w uczenia się należy: rozpoczynać opis każdego efektu uczenia się od czasownika w stronie czynnej np. wymienia kryteria, analizuje, przedstawia, wyjaśnia używać tylko jednego czasownika przy formułowaniu jednego efektu uczenia się np. identyfikuje uczestników procesów komunikacyjnych unikać czasowników w o znaczeniu zbyt ogólnym, niejednoznacznych np. wiedzieć, rozumieć, uczyć się, zaznajamiać się z, być świadomym - efekty uczenia się muszą być możliwe do zmierzenia i zaobserwowania oraz oceny unikać zdań skomplikowanych; jeżeli to konieczne, lepiej użyć więcej niż jednego zdania, by jednoznacznie zdefiniować efekt kształcenia upewnić się, że efekty uczenia się dla przedmiotu/modułu odnoszą się do efektów uczenia się zdefiniowanych dla programu kształcenia

Przy formułowaniu efektów w uczenia się należy: wziąć pod uwagę czas, podczas którego mają być osiągnięte; efekty uczenia się nie mogą być sformułowane zbyt ambitnie; trzeba sprawdzić, czy w zakładanym czasie i przy dostępnych środkach osiągnięcie efektów uczenia się jest możliwe określić, w jaki sposób b będą one oceniane, np. w jaki sposób stwierdzimy, czy student osiągnął zakładane efekty uczenia się; jeśli efekty uczenia się są zdefiniowane zbyt ogólnie, niejednoznacznie, trudno będzie je skutecznie ocenić; jeżeli natomiast zakładane efekty uczenia się zdefiniowane są zbyt szczegółowo, ich lista może być za długa poprosić o opinię innych nauczycieli/wykładowców oraz, jeśli to możliwe absolwentów wykorzystać górne warstwy piramidy w taksonomii Blooma, efekty uczenia się sformułowane na podstawie dolnych warstw piramidy w taksonomii Blooma nie powinny stanowić większości EK dla danego programu kształcenia/modułu/przedmiotu

Cel programu kształcenia/modułu przedmiotu a efekty uczenia się University College Cork Masters in Music & Cultural History Cel (sformułowanie intencji uczącego): zapoznanie studentów z historią, teorią oraz praktyką muzykologii Efekty uczenia się (opis osiągnięć studentów w po ukończeniu programu kształcenia) wskazuje podstawowe trendy i kierunki rozwoju współczesnej muzykologii uprawia krytykę muzyczną (dzieł oraz wykonań) w szerokim zakresie identyfikuje kluczowe cechy tekstów muzycznych i zrozumiale wyraża swoje spostrzeżenia wskazuje i komentuje związki między muzykologią i dziedzinami pokrewnymi prowadzi badania na poziomie MA

Cel programu kształcenia/modułu przedmiotu a efekty uczenia się Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Zarządzanie, II stopień Kurs: Badania Operacyjne Cel (sformułowanie intencji uczącego): zapoznanie studentów z wybranymi klasami modeli matematycznych sytuacji decyzyjnych oraz podstawami modelowania i analizy rzeczywistych problemów decyzyjnych Efekty uczenia się (opis osiągnięć studentów w po ukończeniu programu kształcenia) wyjaśnia istotę podejścia Badań Operacyjnych identyfikuje rzeczywiste problemy decyzyjne w swoim otoczeniu formułuje modele matematyczne wybranych problemów decyzyjnych wskazuje korespondencję między elementami rzeczywistej sytuacji decyzyjnej a strukturą jej modelu tworzy modele komputerowe analizowanych problemów Interpretuje wyniki z wydruku komputerowego stosuje poprawnie terminologię analizy i optymalizacji decyzji rekomenduje odpowiedzialnie korzystanie z metod Badań Operacyjnych, jest świadomy ich ograniczeń

Orientacja na studenta: efekty metody learning outcomes Funkcja komunikacyjna LO język edukacji w środowisku wielu różnorodnych systemów kształcenia ale również język komunikowania się nauczyciela ze studentem Funkcja stymulacyjna LO stymuluje zmianę w postrzeganiu procesów edukacyjnych: nacisk zostaje położony nie na to co jest nauczane, lecz na to czego student się nauczył

Orientacja na studenta: efekty metody learning outcomes Ukierunkowanie na studenta: systemu oceniania osiągnięć studenta w procesie uczenia się procesu nauczania: doboru form zajęć i metod dydaktycznych obliczonych na osiąganie zamierzonych efektów procesu projektowania curriculum

Orientacja na studenta: efekty metody learning outcomes Perspektywa nauczyciela: cele efekty kształcenia nauczanie ocenianie Perspektywa studenta: ocenianie uczenie się efekty

Projektowanie curriculum: wyzwania i zadania Wkomponowanie jakości w ofertę (rola misji uczelni, opinii studentów, absolwentów, pracodawców) Spójność z bardziej ogólnymi efektami uczenia się ustanowionymi dla obszarów kształcenia Podział programu nauczania na części ale zintegrowane wokół rezultatu końcowego wyrażonego w kategoriach wiedzy, umiejętności i innych kompetencji (personalnych i społecznych)

Projektowanie curriculum: wyzwania i zadania Walidacja efektów uczenia się Uznaje się, że walidacja efektów kształcenia możliwa jest dla szczegółowego opisu efektów kształcenia, przygotowywanego na poziomie programów opracowywanych w uczelni. Oznacza to, że program studiów, przygotowany w uczelni, musi zawierać także opis narzędzi i procedur jego weryfikacji, i ten opis, a także jego wdrożenie w życie, powinno podlegać ocenie zewnętrznego audytora.

Projektowanie curriculum: wyzwania i zadania Zdefiniowane efekty uczenia się dla obszaru nauk społecznych stanowią podstawę definiowania przez jednostkę prowadzącą studia efektów uczenia się dla konkretnego programu (programów) studiów. Efekty dla obszaru mogą być przedtem zaadaptowane na poziomie: uczelni, tak aby wszystkie programy studiów prowadzone na uczelni zapewniały osiągnięcie przez absolwentów pewnych szczególnych efektów uczenia się, podobszaru nauk społecznych np. ekonomii czy zarządzania w ramach inicjatyw wydziałowych.

Zamiast PODSUMOWANIA PYTANIA: Kto ma formułować efekty kształcenia? Jak uwzględniać wymagania (potrzeby i oczekiwania) pozostałych interesariuszy? Czy jest pełna jasność i zgoda co do osiągalności i weryfikowalności zdefiniowanego profilu efektów w ramach zaprojektowanego programu studiów? Czy zastosowaliśmy odpowiednie narzędzia aby to sprawdzić?

Zamiast PODSUMOWANIA PYTANIA: Jakich kompetencji oczekuję od moich studentów i na jakim poziomie? Czy stosowane przeze mnie metody pomagają moim studentom w ich osiąganiu? Czy jestem w stanie ocenić stopień ich osiągnięcia? Jak moi studenci dowiadują się czy osiągnęli zakładane efekty kształcenia, a jeśli nie, to dlaczego tak się stało?