Prgram Zintegrwanej Infrmatyzacji Państwa Warszawa, Marzec 2013 Ministerstw Administracji i Cyfryzacji
SPIS TREŚCI Wstęp... 4 1. Nwe pdejście d infrmatyzacji państwa infrmatyzacja zintegrwana... 5 2. Wyzwania rzwjwe i cywilizacyjne... 8 3. Strategiczny kntekst eurpejski i krajwy... 13 3.1. Strategie eurpejskie... 13 3.2 Strategie krajwe... 15 4. Diagnza... 16 5. Cele, bszary działania, wskaźniki Prgramu... 21 5.1. Cele... 21 5.2. Obszary działania... 21 5.3. Kluczwe działania zintegrwanej infrmatyzacji... 23 5.4. Krzyści z realizacji prgramu... 24 5.5. Wskaźniki... 25 6. C zrbimy - kierunki interwencji... 27 6.1. Świadczenie e-usług publicznych... 27 6.1.1. Rekmendacje d katalgu pdstawwych e-usług... 27 6.1.2. Systematyzwanie i katalg e-usług... 38 6.1.3. Kryteria wybru e-usług... 40 6.1.4. Mnitrwanie e-usług... 40 6.2. Otwarty rząd i wspieranie rzwju spłeczeństwa bywatelskieg... 42 6.2.2. Dstępnść infrmacji publicznej i twartych zasbów... 43 6.2.3. Wsparcie nwczesnej edukacji... 44 2
6.3. Wyznaczanie standardów i twrzenie warunków dla efektywnej i bezpiecznej e-administracji. 47 6.3.1. Interperacyjnść... 47 6.3.2. Bezpieczeństw teleinfrmatyczne... 49 6.3.3 Ochrna cyberprzestrzeni... 50 6.3.4. Identyfikacja elektrniczna i usługi zaufania... 52 6.3.5. Technlgia... 53 6.4. Infrmatyzacja urzędów... 55 6.4.1 Kmpetencje w administracji publicznej... 56 7. Rla i funkcje epuap... 58 7.1 Integratr e-usług... 60 7.2. Brker infrmacyjny... 60 7.3. Prfil Zaufany epuap... 62 7.4. Pism gólne... 62 7.5. Repzytrium Prcesów Administracji Publicznej... 63 7.6. Mdel prceswy dstępu d rejestrów publicznych... 63 7.7. Repzytrium dbrych praktyk administracji... 64 8. Mdel współpracy w ramach prgramu infrmatyzacji... 66 9. Zmiany prawne w bszarze infrmatyzacji... 68 10. Finanswanie... 69 11. Pdsumwanie... 72 12. Harmngram... 72 Załącznik 1. Tabela 1 Etap przygtwania Prgramu Zintegrwanej Infrmatyzacji Państwa... 73 Załącznik 2 Tabela 2 Etap wdrażania Prgramu Zintegrwanej Infrmatyzacji Państwa... 75 Załącznik 3. Przegląd wybranych dstępnych usług e-administracji... 77 Załącznik 4. Przykładwe przedsięwzięcia przewidujące pnadresrtwy mdel współpracy... 84 3
Wstęp Prgram Zintegrwanej Infrmatyzacji Państwa (PZIP) t strategiczny dkument pisujący działania rządu zmierzające d dstarczenia spłeczeństwu wyskiej jakści elektrnicznych usług publicznych. Celem Prgramu jest stwrzenie spójneg, lgiczneg i sprawneg systemu infrmacyjneg państwa, dstarczająceg e-usługi na pzimie krajwym i eurpejskim, w spsób efektywny jakściw i ksztw. Prgram zapewni współpracę istniejących raz nwych systemów teleinfrmatycznych administracji publicznej, eliminując jedncześnie pwielające się funkcjnalnści. Administracja jest dla bywatela i jemu ma służyć dlateg w Prgramie szczególnie kncentrujemy się na usługach e-administracji, skierwanych d bywateli, w tym przedsiębirców, raz wymaganiach związanych z rzwjem nwczesneg cyfrweg spłeczeństwa w perspektywie d rku 2020. D infrmatyzacji pdchdzimy w spsób zintegrwany. Bazując na diagnzie stanu infrmatyzacji na dziś, pkazujemy cele d siągnięcia i spsby ich realizacji, a także prpzycję działań pzwalających mnitrwać efektywnść siągania rezultatów. Pdstawą d infrmatyzacji usług jest również, nadążające za zmianami spłecznymi raz technlgicznymi, dpwiednie tczenie prawne - dlateg prpnujemy zmiany legislacyjne niezbędne d realizacji zadań publicznych drgą elektrniczną. Prgram pdlegać będzie kreswej aktualizacji, stswnie d technlgicznych, rganizacyjnych i spłecznych zmian, zachdzących w tczeniu administracji. Kiedy uznamy, że siągnęliśmy sukces? Wypełnienie celów PZIP mierzne będzie dsetkiem bywateli i przedsiębirców krzystających z e-usług administracji publicznej. Chcemy, by knsekwentny wzrst teg wskaźnika w 2020 r. uplaswał Plskę w pierwszej siódemce krajów Unii Eurpejskiej. Dtychczaswy prces infrmatyzacji charakteryzwał się rzwiązaniami wyspwymi, które dpwiadały zaptrzebwanim pszczególnych sektrów administracji publicznej, jednak nie zapewniały dstatecznej interperacyjnści systemów, c mgł mieć negatywny wpływ na realizację e-usług. W związku z pwyższym niezbędne stał się wprwadzenie nweg instrumentu planwania i krdynacji infrmatyzacji działalnści pdmitów publicznych, którym jest, ustanawiany w drdze uchwały Rady Ministrów, Prgram Zintegrwanej Infrmatyzacji Państwa. PZIP, bk Nardweg Planu Szerkpasmweg, jest dkumentem wyknawczym dla strategii rzwju, czyli strategii Sprawne Państw 2020 (SP2020). Odnsi się też pśredni d pzstałych strategii pnadsektrwych i nawiązuje d wytycznych tam najważniejszych prirytetów, celów i planów rzwjwych raz innwacyjnych działań. Dkument dgrywa też isttną rlę w planwaniu wydatków współfinanswanych przez Unię Eurpejską w perspektywie finanswej na lata 2014-2020. Pgram jest ściśle pwiązany z przygtwanym przez Ministerstw Administracji i Cyfryzacji (MAC) strategicznym dkumentem Plicy Paper, dtyczącym cyfrweg rzwju Plski d 2020 r. Pwstał w ścisłej współpracy z pzstałymi resrtami i instytucjami publicznymi, które aktywnie będą uczestniczyć w realizacji działań przewidzianych w Prgramie i wynikających z nieg przedsięwzięć związanych z infrmatyzacją państwa. 4
1. Nwe pdejście d infrmatyzacji państwa infrmatyzacja zintegrwana Infrmatyzacja państwa ma wspierać budwanie mdelu państwa ptimum 2.0 pprzez krewanie i rzwój usług administracji publicznej rządwej i samrządwej raz mnitrwanie i pprawę ich jakści uwzględniając nwe mżliwści, jakie pjawiają się w związku z dynamicznym rzwjem technlgii cyfrwych raz rzbudwą cyfrwych zasbów i treści. Celem prgramu infrmatyzacji jest zapewnienie bywatelm i przedsiębircm, ale również samej administracji, dstępu d narzędzi użytecznych, bezpiecznych, prstych w stswaniu, pwszechnie dstępnych i neutralnych technlgicznie. Z punktu widzenia bywatela najważniejsza jest wygda załatwiania spraw urzędwych (w tym związanych z prwadzeniem działalnści gspdarczej), spraw związanych z chrną zdrwia, pszukiwaniem pracy, regulwaniem należnści, zdbywaniem wiedzy i wykształcenia. Obsługa klientów urzędów, w tym w szczególnści usługi elektrniczne, pwinny zapewnić szczędnść czasu, uwlnić bywateli d kniecznści wizyty w bsługującej jednstce, z wyłączeniem przypadków, kiedy sbiste stawienie się jest niezbędne. Przy wykrzystaniu usług elektrnicznych pwinn być mżliwe załatwianie spraw niezależnie d miejsca pbytu i rdzaju stswanej technlgii służącej d krzystania z sieci (sprzętu, prgramwania). Infrmatyzacja zintegrwana piera się na czterech następujących filarach 1 : Lgiczny i skuteczny bieg infrmacji, dzięki któremu administracja pmaga bywatelwi w realizacji jeg bwiązków na rzecz państwa raz wspiera g w realizacji jeg aspiracji. Infrmatyzacja pdprządkwana jest biegwi infrmacji. Kncentracja na prcesach w administracji publicznej i usługach jakie na zapewnia, nie zaś prjektach infrmatycznych. Właścicielem każdeg prcesu jest rgan władzy publicznej, działający pprzez urzędnika urzędu, który realnie dpwiada za kntakty na linii państwbywatel. Przejrzystść i efektywnść w wydatkwaniu śrdków publicznych. Wszystkie wybrane i realizwane rzwiązania muszą gwarantwać najlepszą mżliwą relację wyników d zaangażwanych nakładów. Neutralnść technlgiczna, która gwarantuje, że dstęp d usług i dstaw dla administracji nie jest graniczany i wynika jedynie z ptrzeb funkcjnalnych. Dbór rzwiązania zapewnia mżliwść zmiany dstawcy rzwiązań infrmatycznych, jeśli współpraca z becnym nie gwarantuje spełnienia czekiwań strny publicznej. 1 Na pdstawie raprtu Państw 2.0. Nwy start dla e-administracji. 5
Celem nadrzędnym administracji publicznej być pwinn takie budwanie nwych i mdernizacja istniejących systemów teleinfrmatycznych, aby były ne ze sbą spójnie i lgicznie pwiązane raz zrientwane na ptrzeby użytkwnika. Dtyczy t wszystkich systemów infrmatycznych niezależnie d ich usytuwania w strukturze rganizacyjnej państwa, w szczególnści czy system eksplatwany jest przez jednstki samrządu terytrialneg czy przez administrację centralną. Jest t warunek knieczny d teg, aby prawidłw funkcjnwał system infrmacyjny państwa. Zintegrwana Infrmatyzacja plegać będzie na kmplekswym, zarządczym pdejściu d budwy systemu infrmacyjneg państwa przez administrację, c w efekcie ma dprwadzić d zbudwania ładu teleinfrmatyczneg w państwie, przy udziale wszystkich zaintereswanych strn. Nie należy zintegrwanej infrmatyzacji kjarzyć z dążeniem d budwy super-systemu, który miałby bsługiwać wszystkie funkcje administracji państwwej. E-usługi, które pwstaną w wyniku realizacji prjektów infrmatycznych muszą się charakteryzwać wyską dstępnścią i ciągłścią działania, być pwszechne i zapewniać czekiwaną przez użytkwników jakść bsługi. Usługi większej złżnści zstaną wytwrzne dzięki zapewnieniu współdziałania (interperacyjnści) różnych systemów. Spełnienie wymagań w zakresie interperacyjnści będzie jednym z kluczwych kryteriów warunkujących decyzję budwie systemu teleinfrmatyczneg. Dzięki temu w ramach systemu infrmacyjneg państwa będzie ułatwine krzystanie ze spójnych danych, zgrmadznych w różnych rejestrach i systemach ewidencyjnych, przy realizacji różnych usług. 6
Równcześnie z budwą śrdwiska infrmatyczneg dstarczająceg usługi, budwane będą kmpetencje zarówn p strnie administracji jak i jej klientów, c zapewni wyski stpień krzystania z ferwanych e-usług. Budwanie systemu infrmacyjneg państwa bsługująceg wszystkie kluczwe prcesy i dstarczająceg usługi publiczne wymaga ustanwienia dpwiednich struktur rganizacyjnych na wszystkich pzimach pcząwszy d samdzielnych instytucji pprzez resrt d pzimu państwa. Zbudwanie, dstarczenie i utrzymanie pdstawweg zestawu usług elektrnicznych zapewniających bsługę bywateli (w tym przedsiębirców) raz samej administracji wymagać będzie sprawneg współdziałania różnych resrtów. W przypadku prcesów administracyjnych angażujących różne sektry, czy jednstki, twrzne będą pnadsektrwe zespły prjektwe. Budwa systemu infrmacyjneg państwa dbywać się będzie w ścisłej współpracy wszystkich jednstek administracji: zarówn administracji centralnej jak i jednstek samrządu terytrialneg (JST). Zakłada się, że frmalną pdstawą d współpracy pmiędzy MAC i JST w ramach niniejszeg Prgramu byłyby zapisy tzw. Linii Współpracy, która jest przumieniem pmiędzy MAC a JST prządkującym współpracę pmiędzy wspmnianymi pdmitami w kwestii budwy twarteg państwa i nwczesnej e-administracji. 7
2. Wyzwania rzwjwe i cywilizacyjne KLUCZOWE CYFROWE KOŁA ZAMACHOWE Dynamiczny rzwój kraju i gspdarki, stymulwany pprawą jakści zarządzania administracją w Plsce, zależy d kilku kluczwych czynników związanych z cyfryzacją kraju i infrmatyzacją administracji, w bszarze: rejestrów publicznych (w tym szczególnie referencyjnych) ich uprządkwania, stwrzenia warunków dla ich współpracy i wymiany danych (zgdnie z wymgami interperacyjnści) raz udstępnienia zawartych tam infrmacji prcedur ich uprszczenia, zinfrmatyzwania, zrientwania na użytkwnika i krzyść, którą trzyma w wyniku realizacji usługi publicznej infrastruktury zapewnienia ptymalnych nśników infrmacji/danych (w tym szczególnie: sieci, systemów zarządczych, technlgii przetwarzania danych) infrmacji zarządczej - krewanej na pdstawie wiarygdnych przekrjwych danych, stanwiących bazę d pdejmwania decyzji w zakresie plityk publicznych i narzędzie d samadaptacji systemów PAŃSTWO OPTIMUM 2.0 W warunkach radykalnych zmian gspdarczych, kulturwych i technlgicznych, ptrzebne są klarwna filzfia i nwe ramy funkcjnwania państwa. Państw ptimum pwinn dbać pwszechny dstęp d teg, c definiujemy jak sprzyjające rzwjwi dbra publiczneg. Dtyczy t takich usług publicznych jak: edukacja, praw d zabezpieczenia na starść, pmc na rynku pracy, dstępnść nawet jeśli jest t finanswane pprzez system składek pwszechneg systemu chrny zdrwia. W mdelu państwa ptimum, nie wystarczy działać dla bywateli, ale należy znaleźć spsby na działanie razem z nimi. Ważna jest tu również harmnijna współpraca ze wspólntami lkalnymi i reginalnymi. Mżna t zrbić, realizując trzy kluczwe zadania: pprawić jakść usług administracji publicznej - rządwej i samrządwej, dzięki skupieniu uwagi na użytkwniku/bywatelu raz wykrzystaniu narzędzi jakie daje efektywna infrmatyzacja realizacji zadań Państwa; uzyskać efekt cyfrwej synergii prjektów mdernizujących administrację, uwzględniających cyfrwy charakter spłecznych, technlgicznych, rganizacyjnych zmian wielu aspektów funkcjnwania współczesneg świata, które wiążą się z wielkimi zmianami instytucjnalnymi i spłecznymi; przyjąć krótkterminwą, średni- i długkreswą perspektywę przy planwaniu bsługi prcesów w administracji publicznej, których statecznym beneficjentem ma być zadwlny bywatel. OBYWATEL PARTNEREM ADMINISTRACJI OTWARTY RZĄD 8
Dzięki technlgim cyfrwym zadania państwa mgą być realizwane w spsób bardziej efektywny, spersnalizwany i partycypacyjny. Plskie spłeczeństw przechdzi intensywną przemianę spwdwaną rzwjem cywilizacyjnym raz stałym wzrstem rli internetu i technlgii cyfrwych w stsunkach spłecznych. Państw i administracja muszą w tym kntekście dtrzymać krku bywatelm i wykrzystać szanse związane z cyfryzacją d lepszej realizacji zadań. Cyfrwa rzeczywistść pzwala na redefinicję relacji na linii rząd bywatel samrząd rganizacje pzarządwe, w kierunku większeg partnerstwa, a w knsekwencji transfrmacji mdelu funkcjnwania państwa w kierunku twarteg rządu, który będzie w stanie w większym stpniu włączać bywateli w pdejmwanie decyzji raz wykrzystywać ich wiedzę i umiejętnści. OTWIERANIE ZASOBÓW PUBLICZNYCH I INFORMACJA PUBLICZNA Nwe technlgie ułatwiają dstęp d infrmacji, rewlucjnizując jedncześnie dtychczaswe analgwe zasady jej funkcjnwania. Wraz z rzwjem internetu pwli zanikają nie tylk bariery infrmacyjne, ale i gegraficzne czy językwe. Obecnie wystarczy kmputer z dstępem d sieci, aby mieć dstęp d praktycznie niegraniczneg zasbu wiedzy. Nie stanwi też prblemu język w jakim zstały wytwrzne, pnieważ większść treści mże być tłumaczna autmatycznie. Stajemy w dbie gspdarki partej na wiedzy, przed ptrzebą kreślenia nweg prządku sprzyjająceg innwacyjnści dzięki mżliwści twrzenia i krzystania z zasbów wiedzy. W szczególnści dtyczyć t będzie mżliwści krzystania z zasbów finanswanych ze śrdków publicznych dużej wartści edukacyjnej lub gspdarczej, z zapewnieniem skutecznej chrny własnści intelektualnej. Przełży się t na krewanie nwych mdeli bizneswych, pbudzanie gspdarki wraz z rzwjem nwych e-usług, lepsze szanse edukacyjne i kreatywnść bywateli. Dstęp d danych grmadznych przez administrację stanwi zasób, którym trzeba bardziej efektywnie gspdarwać. Stanwią ne ptencjalne źródł pprawy sprawnści zarządzania państwem. Pdejmwanie decyzji na pdstawie umiejętnie grmadznych raz przetwarzanych aktualnych, przekrjwych, dzwierciedlających rzeczywisty stan wiarygdnych danych, t pdstawa sprawneg zarządzania państwem raz twrzenia plityk partych na dwdach. Wymaga t nie tylk uprządkwania rejestrów publicznych, ale także stwrzenia ptymalnych warunków i zapewnienia stswania standardów dla dzielenia się infrmacją zarządczą. Wszystkie dane przetwarzane są z zachwaniem rygrów bezpieczeństwa raz pszanwaniem prywatnści i tajemnicy statystycznej. OPTYMALNE WYKORZYSTANIE NOWOCZESNYCH TECHNOLOGII Infrmatyzacja i upraszanie usług publicznych daje grmny ptencjał wzrstu efektywnści i przyjaznści państwa dla bywatela. Kluczwym wyzwaniem jest nadążanie za rzwjem 9
technlgicznym tam, gdzie zastswanie systemów twrznych i eksplatwanych przez administrację publiczną przynisłby knkretne krzyści użytkwe i ksztwe. Administracja pwinna nadążać za zmianami i czekiwaniami spłecznymi ferując pdbną d ferwanej kmercyjnie jakści i dstępnści usług publicznych tam gdzie krzyści są zidentyfikwane, a rachunek eknmiczny uzasadnia pniesienie nakładów i pdjęcie wysiłków związanych z realizacją. Dtyczy t ptymalneg wykrzystania nwczesnych technlgii w rzwijaniu ptencjału, jaki daje infrmatyzacja i cyfryzacja zarówn w funkcjnwaniu przedsiębirstw, cdziennym życiu bywateli i w działaniu administracji wewnątrz i na zewnątrz. W świecie partym nwe, błyskawicznie zmieniające się technlgie, t właśnie umiejętnść szybkieg dstswywania się d zmian, reagwania na nwe ptrzeby i zagrżenia, decyduje sprawnści państwa. Sprawnść państwa z klei w dużym stpniu wpływa na knkurencyjnść jeg gspdarki i pprawę jakści życia bywateli. 2 TECHNOLOGICZNE UWARUNKOWANIA JEDNOLITEGO RYNKU Wyzwania rzwjwe stjące przed naszym krajem zależą bardz silnie d trendów spłecznych i technlgicznych występujących w Eurpie i na świecie. Jedna z przewag knkurencyjnych mżliwych d siągnięcia przez kraje eurpejskie tkwi w integracji czyli stwrzeniu jednliteg rynku cyfrweg, któreg Plska pwinna być pełnprawnym i aktywnym człnkiem. Niezwykle isttnym zadaniem będzie kreślenie mdelu uwierzytelniania w systemach teleinfrmatycznych, c w knsekwencji dprwadzi d zrównania pdpisu elektrniczneg z dręcznym wszędzie tam, gdzie będzie t zasadne i mżliwe. Klejnym wyzwaniem, związanym z dynamicznym rzwjem technlgii, jest ptymalne wykrzystanie ptencjału chmury bliczeniwej, której zastswanie mże przynieść użytkwnikm, zarówn z bszaru biznesu jak i administracji, szereg krzyści takich jak np. wygdny mbilny dstęp d zasbów infrastruktury teleinfrmatycznej, infrmacji, a także aplikacji, przyczynić się d ptymalizacji zarządzania i ptencjalnie bniżyć kszty twrzenia i utrzymania systemów teleinfrmatycznych. Pdejmwane przez Plskę decyzje w tym zakresie, będą uwzględniały kniecznść spełniania kryteriów bezpieczeństwa raz chrny danych wrażliwych, przy zachwaniu kierunku przyjmwanych rzwiązań unijnych, wypracwywanych w ramach zespłu zarządzająceg Kmisji Eurpejskiej ds. eurpejskieg partnerstwa chmury bliczeniwej (Steering Bard f the Eurpean Clud Partnership), w którym Plska ma swjeg przedstawiciela. MOBILNOŚĆ TU I TERAZ W najbliższej przyszłści technlgie stanwiące pdstawwą infrastrukturę spłeczeństwa cyfrweg będą craz bardziej pwszechne. Oferwane usługi knsumenckie będą dstępne zawsze i wszędzie, także pprzez urządzenia mbilne, umżliwiając przy tym swbdne wykrzystywanie treści dstępnych i ferwanie własnych. Przewiduje się, że z czasem d sieci 2 pr. np., Wrld Ecnmic Frum 2012. 10
zstaną włączne także liczne inteligentne urządzenia i przedmity, twrząc tak zwany internet rzeczy. Pzwli t na zdalną ich kntrlę, lkalizwanie i mnitrwanie, c przyczyni się d pprawy jakści życia w różnych dziedzinach. Przykładwe zastswania dtyczą służby zdrwia, ułatwienia życia senirów, energetyki, transprtu, chrny śrdwiska i pnwneg wykrzystania prduktów i surwców. Z sieci, która w ciągu statnich lat rzwija się szczególnie dynamicznie, krzysta becnie k. 2,5 mld ludzi, c stanwi 35% mieszkańców Ziemi. Zgdnie z prgnzami Delitte w 2020 r. liczba użytkwników sieci w Plsce wzrśnie d k. 11 mln d k. 18-27 mln (zależnie d przyjęteg scenariusza). 3 Bardz ważnym segmentem internautów są sby, które łączą się z siecią za pmcą urządzeń przenśnych. Według prgnz w 2013 r. na świecie ich liczba będzie większa niż tych krzystających z kmputerów stacjnarnych. 4 Plski rynek pdąża zgdnie z tym trendem. W czasach gdy 90% ppulacji glbu mieszka w zasięgu telefnii kmórkwej 5 infrmatyzacja stała się prcesem, który ma craz większy wpływ na życie każdeg człwieka. Zarówn w Plsce jak i w skali glbalnej będzie następwał wyraźny wzrst sprzedaży urządzeń mbilnych tabletów i smartfnów które sprzyjają krzystaniu z treści cyfrwych. Pd względem liczby użytkwników telefnów kmórkwych Plska becnie plasuje się na średnim pzimie UE. Na kniec 2011 r. plscy knsumenci psiadali 50,1 mln aktywnych kart SIM, c znacza penetrację usługą na pzimie 131,6%. 6 Według najnwszych danych 7, w ciągu najbliższych trzech lat w krajach grupy G-20 wartść gspdarki internetwej pdwi się. Już teraz stanwi na 4,1% PKB tej grupy państw. W samej UE jest t niec mniej, tzn. 3,8% PKB. Raprt Plska Internetwa 8 przewiduje, że gspdarka internetwa w Plsce będzie rsła w tempie 14% rcznie, czyli kilkukrtnie szybciej niż PKB i w 2015 r. siągnie wartść pnad 4% PKB. Na taki stan rzeczy będzie miał wpływ craz większe wykrzystanie internetu w życiu cdziennym, wsparte szerk pjętą edukacją w zakresie dsknalenia kmpetencji infrmatycznych i cyfrwych we wszystkich grupach wiekwych całeg spłeczeństwa niezależnie d wyknywanej pracy i miejsca zatrudnienia. 3 Wpływ przyspieszneg rzwju szerkpasmweg dstępu d Internetu na plską gspdarkę, Delitte 2012. 4 Mrgan Stanley cyt. za: Pricing Of Public Sectr Infrmatin Study: Apps market snapsht, Eurpean Cmmissin Infrmatin Sciety and Media Directrate-General, Octber 2011. 5 The Wrld in 2011: ITC Facts and Figures, Internatinal Telecmmunicatins Unins (ITU), Geneva 2011. 6 Rynek usług telekmunikacyjnych w 2011 rku, UKE 2012. 7 The Cnnected Wrld. The Internet Ecnmy in the G-20: The $4.2 Trillin Grwth Opprtunity, Bstn Cnsulting Grup 2012. 8 Plska internetwa, Bstn Cnsulting Grup 2012. 11
12
3. Strategiczny kntekst eurpejski i krajwy 3.1. Strategie eurpejskie Kmisja Eurpejska (KE) w publikwanej 6 października 2011 r. prpzycji nwych ram finanswych na lata 2014-2020 zmierza d teg, aby dniesieniem dla dfinanswania wszystkich prjektów zarówn p strnie krajwej, jak i wspólntwej, była strategia Eurpa 2020 raz jej 7 inicjatyw przewdnich (m.in. Eurpejska Agenda Cyfrwa, Unia Innwacji). Wymienine dkumenty jednznacznie wskazują bszary działań, które wpisują się w pięć celów UE wynikających ze strategii Eurpa 2020 (w bszarze zatrudnienia, badań i innwacji, przeciwdziałania zmianm klimatu i energii, edukacji raz walki z ubóstwem), które mają nadać kierunek całemu prceswi zmian i pwinny zstać przełżne na cele krajwe. Śrdki UE mają pmóc pdmitm w krajach człnkwskich, siągnąć cele wspólntwe zapisane w strategii Eurpa 2020 i inicjatywach przewdnich. Kmisja już cenia realizację prjektów infrmatycznych w krajach UE pd kątem spełniania nwych wskaźników, czeg wyrazem jest np. badanie Digital Agenda Screbard. Nwe pdejście brazuje pniższy rysunek: Perspektywa 2014-2020 Ogólnym celem Eurpejskiej Agendy Cyfrwej jest uzyskanie trwałych krzyści eknmicznych i spłecznych z jednliteg rynku cyfrweg w parciu szybki i bardz szybki Internet i interperacyjne aplikacje. Dzięki technlgim infrmacyjn kmunikacyjnym (ICT) spłeczeństw Unii Eurpejskiej pwinn uzyskiwać krzyści związane z twartą i przejrzystą e-administracją, ferującą szerki wachlarz usług dla bywateli i przedsiębirców. Eurpejska Agenda Cyfrwa jednznacznie wskazuje, że w nwym kresie będą szczególnie wspierane innwacyjne usługi egvernment wymiarze transgranicznym. Transgraniczne rzwiązania e-gvernment mają być jednym z kluczwych elementów Elektrniczneg Wspólneg Rynku, który jest jednym z filarów strategii Eurpa 2020. 13
Wsparciu i uzupełnieniu realizacji Eurpejskiej Agendy Cyfrwej w zakresie wykrzystywania technlgii infrmacyjn-kmunikacyjnych w administracji i usługach publicznych służy niewątpliwie egvernment Actin Plan na lata 2011-2015. Zawiera n listę działań wynikających z Deklaracji Ministerialnej z Malmö 9. Na pdstawie egvernment Actin Plan realizwane są wielkskalwe eurpejskie prjekty piltażwe, również przy udziale plskich instytucji, które mają na celu stwrzenie innwacyjnych, transgranicznych usług partych na technlgiach i rzwiązaniach teleinfrmatycznych, które przyczynią się d zaspkjenia ptrzeb bywateli, rządów i przedsiębirstw, w tym PEPOL 10, SPOCS 11, STORK 12, epsos 13, e-codex 14. WSKAŹNIKI ROZWOJU E-GOVERNMENT POZIOM WYKORZYSTANIA I TRANSGRANICZNOŚĆ W bszarze rzwju usług e-gvernment Kmisja Eurpejska zakłada siągnięcie następujących wskaźników: wzrst w kresie d 2015 r. pzimu wykrzystania usług administracji elektrnicznej przez bywateli UE d 50% raz d 80% przez przedsiębirstwa zapewnienie dstępnści w internecie szeregu kluczwych usług publicznych, umżliwiających przedsiębircm zakładanie i prwadzenie działalnści gspdarczej z dwlneg miejsca w UE, niezależnie d ich pierwtnej lkalizacji, a bywatelm łatwiejsze pdejmwanie nauki i pracy raz zamieszkanie i przechdzenie na emeryturę w dwlnym miejscu w UE. Kmisja wskazuje, że większść internetwych usług publicznych jest becnie ściśle dpaswana d uwarunkwań krajwych i nie funkcjnuje pnad granicami. Kraje UE kncentrwały się dtychczas na ptrzebach krajwych i w niewielkim stpniu uwzględniały wymiar jednliteg rynku e-administracji. Jest t zjawisk niekrzystne z punktu widzenia mbilnści przedsiębirstw 9 Deklaracja Ministerialna z Malmö zstała przyjęta pdczas Knferencji Ministerialnej w listpadzie 2009 r. 10 PEPOL - Pan Eurpean Public Prcurement Online celem prjektu jest stwrzenie ułatwień w dstępie d zamówień publicznych (eprcurement) dla eurpejskich pdmitów gspdarczych 11 SPOCS - Simple Prcedures Online fr Crss-brder Services celem prjektu jest wprwadzenie prstych prcedur nline d usług transgranicznych 12 STORK - Secure identity across brders linked celem prjektu jest wdrżenie w całej UE (lub w kilku krajach UE) interperacyjneg, transgraniczneg systemu uznawania tżsamści elektrnicznej pzwalająceg przedsiębircm, bywatelm i pracwnikm administracji na krzystanie z krajwej tżsamści elektrnicznej w każdym państwie człnkwskim 13 epsos - Eurpean Patients Smart Open Services calem prjektu jest stwrzenie praktycznych ram i infrastruktury teleinfrmatycznej w dziedzinie ezdrwia, które umżliwią zapewnienie dstępu d infrmacji dtyczących zdrwia pacjenta pmiędzy systemami chrny zdrwia różnych krajów UE) 14 ecodex calem prjektu jest pprawa transgraniczneg dstępu bywateli i przedsiębirstw d wymiaru sprawiedliwści w innych krajach w Eurpie raz usunięcie praktycznych i technicznych barier w zakresie transgranicznej e-sprawiedliwści w Eurpie 14
i bywateli, a w efekcie staje się barierą dla gspdarki. Wiele inicjatyw i instrumentów prawnych UE w zakresie jednliteg rynku (takich jak dyrektywa usługwa lub plan działania na rzecz elektrnicznych zamówień publicznych) piera się wprst na mżliwści współpracy przedsiębirstw i załatwiania frmalnści z administracjami publicznymi drgą elektrniczną raz pnad granicami państw. Szczegółw ptwierdzają t zapisy Główneg Działania 16 Eurpejskiej Agendy Cyfrwej zgdnie z którym kraje UE mają wspierać innwacyjne, transgraniczne rzwiązania e-gvernment, a w szczególnści: zapewnić pełną interperacyjnść usług e-administracji, przezwyciężając bariery rganizacyjne, techniczne lub semantyczne i wspierając wprwadzanie najnwszej wersji prtkłu internetweg IPv6 (Internet Prtcl versin 6); zagwarantwać, aby pjedyncze punkty kntaktwe funkcjnwały jak pełnprawne centra e-administracji, zapewniające usługi wychdzące pnad wymgi i bszary bjęte dyrektywą usługach; uzgdnić wspólną listę kluczwych transgranicznych usług publicznych, które dpwiadają ściśle kreślnym ptrzebm, umżliwiając przedsiębircm zakładanie i prwadzenie działalnści gspdarczej w całej Eurpie, niezależnie d ich pierwtnej lkalizacji, i umżliwiając bywatelm naukę, pracę, zamieszkanie i przechdzenie na emeryturę w dwlnym miejscu w Unii Eurpejskiej. Te kluczwe usługi pwinny być dstępne w Internecie w 2015 r. Analizując bszary wsparcia dla prjektów IT w Plsce należy mieć na uwadze, że zapisy Eurpejskiej Agendy Cyfrwej (jej cele, działania i wskaźniki) będą stanwić dniesienie dla prjektów krajwych, warunkując ich dfinanswanie ze śrdków wspólntwych. Prgram Zintegrwanej Infrmatyzacji Państwa zapewni wypełnienie warunku 2.1. Rzwój cyfrwy w ramach celu 2 plityki spójnści tj. Zwiększenie dstępnści, wykrzystania i jakści technlgii infrmacyjn-kmunikacyjnych w części dtyczącej zwiększania pdaży usług e-administracji, z uwzględnieniem aspektu transgraniczneg. 3.2 Strategie krajwe Wychdząc naprzeciw celm wyznacznym na pzimie eurpejskim, Plska zdefiniwała długterminwe plany rzwju tej dziedziny w plskiej administracji. W Długkreswej Strategii Rzwju Kraju. Plska 2030. Trzecia fala nwczesnści, wyzwaniem dla Plski jest stwrzenie sprawneg państwa, natmiast celem strategicznym - umiejętne i intensywne spżytkwanie technlgii infrmacyjn-kmunikacyjnych na rzecz rzwju kraju. Jeg realizację w perspektywie 2020 r. uszczegółwin w Strategii Rzwju Kraju 2020 (SRK2020), jak wzmcnienie gspdarczych spłecznych i instytucjnalnych ptencjałów zapewniających szybszy i zrównważny rzwój kraju raz pprawę życia ludnści. Prirytety dtyczące realizacji celu główneg, w dziedzinie pprawy sprawnści państwa raz rzwju spłeczeństwa cyfrweg, kreśln w kilku bszarach strategicznych. Jednym z nich jest sprawne i efektywne państw, gdzie celem jest przejście d administrwania d zarządzania rzwjem, pprzez m.in. wprwadzenie jednlitych zasad e-gvernment 15
w administracji (e-administracja). Klejnym celem jest wzmcnienie warunków sprzyjających realizacji indywidualnych ptrzeb bywatela, dzięki upwszechnieniu wykrzystania technlgii cyfrwych. W ramach klejneg bszaru strategiczneg SRK2020, spójnść spłeczna i terytrialna, celem jest zapewnienie dstępu i kreślnych standardów usług publicznych, w tym pdnszenie jakści i dstępnści usług publicznych (e-zdrwie, e-edukacja, e-kultura, itp.). Realizacji celów wyznacznych dla całeg państwa w skali makr w strategiach krajwych, mają służyć rzwiązania zaprpnwane przez pszczególne sektry w swich strategiach rzwjwych. Przewiduje się istnienie dziewięciu strategii sektrwych, a każda z nich w swej treści w pewnym stpniu dnsić się będzie d zagadnień pprawy funkcjnwania raz infrmatyzacji państwa. EFEKYWNE ZARZĄDZANIE ROZWOJEM USŁUG PUBLICZNYCH REALIZUJĄCYCH POTRZEBY OBYWATELI Dkumentem nadrzędnym dla Prgramu Zintegrwanej Infrmatyzacji Państwa jest strategia Sprawne Państw 2020, której celem głównym jest państw twarte na ptrzeby bywatela i efektywnie realizujące zadania publiczne. W SP2020 dużą wagę przykłada się d pprawy zarządzania i zapewnienia ptymalneg pzimu wykrzystania technlgii infrmacyjnkmunikacyjnych w prwadzeniu i krdynacji zadań publicznych państwa raz ułatwień dla bywateli, szczególnie w takich bszarach jak: zarządzanie finansami i rzwjem kraju, zarządzanie instytucjami publicznymi, pdnszenie efektywnści systemu chrny zdrwia, ułatwienia dla prwadzenia działalnści gspdarczej, zarządzanie kryzyswe i chrna ludnści, efektywniejszy wymiar sprawiedliwści raz zarządzanie i krdynacja prwadzenia spraw międzynardwych, w tym dstępu d usług świadcznych przez knsulaty. Liczba i jakść usług publicznych świadcznych drgą elektrniczną, jest wyznacznikiem twartści, sprawnści i efektywnści funkcjnwania państwa. Niedłącznym elementem tych działań jest stymulwanie stałeg wzrstu cyfrwych kmpetencji mieszkańców raz bsługującej ich administracji publicznej, na wszystkich jej szczeblach. 4. Diagnza ZAAWANSOWANIE E-ADMINISTRACJI WYBRANE DOSTĘPNE E-USŁUGI Infrmatyzacja szeregu prcesów administracji już się rzpczęła, dstarczając znaczną liczbę usług elektrnicznych w różnych sektrach działalnści państwa. Stpień ich złżnści jest bardz zróżnicwany, dpwiedni d bsługiwanych prcesów. Kilka pnadsektrwych prjektów infrmatycznych dstarczył rzwiązania, z których krzysta wielu użytkwników w skali kraju. Spśród już dstępnych w czasie rzeczywistym, należy wymienić usługi przykładwych bszarach: 16
ptwierdzanie tżsamści bywateli w elektrnicznych kntaktach z administracją - m.in. bezpłatny prfil zaufany epuap 15, spełniający funkcje pdbne d ferwanych kmercyjnych pdpisów elektrnicznych; wymiar sprawiedliwści i sądwnictw m.in. dstęp d Krajweg Rejestru Sądweg na terenie całeg kraju, dstęp d infrmacji z Mnitra Sądweg i Gspdarczeg, przekazywanie infrmacji z Krajweg Rejestru Karneg (KRK) d Krajweg Rejestru Sądweg (KRS), wgląd d Ksiąg Wieczystych dzięki zastąpieniu rejestrów papierwych elektrnicznymi zapisami w systemie teleinfrmatycznym bywatele trzymali wgląd d ksiąg wieczystych bez kniecznści wizyty w sądzie; prwadzenie działalnści gspdarczej m.in. rejestracja i dknywanie zmian dt. działalnści gspdarczej sób fizycznych pprzez prtal CEIDG w ciągu 15-30 min., bsługa wnisków składanych d krajweg rejestru urzędweg REGON, w tym nadanie numeru REGON; prwadzenie działalnści rlniczej m.in. składanie przez rlników wnisków dpłaty, rzliczanie należnści pdatkwych względem państwa m.in. rzliczenie pdatku d sób fizycznych raz d sób prawnych pprzez e-deklaracje bsługa celna m.in. umżliwienie przedsiębircm dknania i rzliczania drgą elektrniczną większści peracji związanych z brtem twarwym z zagranicą, w tranzycie i brcie twarami akcyzwymi dstęp d danych przestrzennych w ramach budwy infrastruktury infrmacji przestrzennej uruchmin rządwy prtal geprtal.gv.pl zapewniająceg dstęp dla administracji (w tym służb ratwniczych), przedsiębirców i bywateli d danych przestrzennych za pmcą e-usług i urządzeń mbilnych Obszerniejsze wyszczególnienie zstał zawarte w strategii Sprawne Państw 2020 raz Raprcie Państw 2.0. Nwy start dla e-administracji. FRAGMENTARYCZNOŚĆ ROZWIĄZAŃ Tylk nieliczne usługi elektrniczne dstarczane dzięki współpracy różnych resrtów są bsługiwane w spsób satysfakcjnujący. Istniejące dziś śrdwisk systemów teleinfrmatycznych administracji państwwej w większści był budwane w wyniku działań prwadznych przez pszczególne resrty w separacji, tylk w niewielkim stpniu krdynwane centralnie. Zdiagnzwana silswść i fragmentarycznść rzwiązań, raz częst nieefektywne zarządzanie prjektami, przełżyły się na częsty brak synergii pmiędzy działaniami pdejmwanymi w różnych sektrach czy resrtach. Stąd częsty brak kmpleksweg pdejścia d bsługi prcesów hryzntalnych, wcujący brakiem spójnści lub interperacyjnści stwrznych dtychczas systemów, baz danych czy rejestrów publicznych. 15 epuap Elektrniczna Platfrma Usług Administracji Publicznej 17
POTRZEBA ZBUDOWANIA SPÓJNEGO SYSTEMU INFORMACYJNEGO PAŃSTWA Zbudwanie i dstarczenie pdstawweg zestawu usług elektrnicznych zapewniających bsługę bywateli (w tym przedsiębirców) raz samej administracji wymaga sprawneg współdziałania różnych resrtów. Knieczne są działania, które pzwlą zbudwać spójny, ptymalny i zapewniający pełną gamę usług system infrmacyjny państwa najpóźniej d rku 2020. Osiągnięcie teg celu wymaga aktywneg uczestnictwa wszystkich resrtów. Gama dstępnych usług będzie systematycznie rzszerzana w klejnych latach, żeby siągnąć w rku 2020 wymagane przez Kmisję Eurpejską nasycenie, mierzne wskaźnikami ilściwymi. NISKI POZIOM WYKORZYSTANIA TECHNOLOGII INFORMACYJNO-KOMUNIKACYJNYCH Wykrzystanie technlgii infrmacyjn-kmunikacyjnych w administracji publicznej stanwi nadal wyzwanie, pmim że pzim rzwju e-administracji publicznej w Plsce sukcesywnie wzrasta. Badany przez Kmisję Eurpejską pzim zaawanswania e-usług publicznych w Plsce był w 2010 r. pniżej średnieg pzimu dla UE i wynsił 90% dla e-usług kierwanych d przedsiębirców (średnia dla UE27 t 94%), a dla e-usług dedykwanych bywatelm 85% (średnia dla UE27 t 87%) 16. Stsunkw wąska ferta e-usług administracji w Plsce skutkuje niewielkim stpniem ich wykrzystania przez spłeczeństw (28% bywateli krzystał z usług e-administracji w 2011 r.) Badania prwadzne przez Unię Eurpejską w ramach Digital Agenda Screbard wskazują na rsnący dystans pmiędzy upwszechnieniem internetu szerkpasmweg, a krzystaniem z usług elektrnicznej administracji w Plsce. Wyjaśnienie tej rzbieżnści przynsi niezależne badanie Diagnza Spłeczna 2011 17, wskazujące niski stpień infrmatyzacji urzędów (ze szczególnym pdkreśleniem małych jednstek) jak główny pwód umiarkwaneg zaintereswania bywateli i przedsiębirstw e-usługami administracji publicznej. Badania wskazują zwłaszcza na niekmpletnść zakresu usług elektrnicznej administracji, czeg wyrazem jest kniecznść dstarczania d urzędu papierwych dkumentów, które najczęściej zawierają dane już znajdujące się w innych systemach ewidencyjnych i rejestrwych. Pzim infrmatyzacji urzędów zbadan w 2012 r. 18 Jeden na trzy udstępnia usługi elektrniczne inne niż parte tzw. wzór pisma gólneg. Zdecydwana większść takich urzędów infrmuje raz zachęca bywateli i przedsiębirców d krzystania z usług administracji publicznej przez Internet. Najczęściej usługi elektrniczne są udstępniane na platfrmie epuap (72% urzędów udstępniających e-usługi). W 2012 r. 35% strn internetwych urzędów występuje także w innej niż plska wersji językwej, 17% jest przystswanych d bsługi przez telefny kmórkwe 16 Digitizing Public Services In Eurpe: Putting ambitin int actin, 9th Benchmark Measurement, Kmisja Eurpejska, grudzień 2010r. 17 www.diagnza.cm 18 Badanie Wpływ cyfryzacji na działanie urzędów administracji publicznej w Plsce 2012 rku, wyknane przez PBS Sp... na zlecenie MAC; we wrześniu 2012 r. wzięł w nim udział pnad 1500 urzędów wszystkich szczebli w Plsce. 18
i urządzenia mbilne, a tylk 10% spełnia rekmendacje Web Cntent Accessibility Guidelines - WCAG 2.0., czyli jest dstępnych dla sób z różnymi rdzajami niepełnsprawnści. Strny internetwe urzędów ferują najczęściej wyszukiwarkę infrmacji, katalg usług/spraw z wyjaśnieniem jak i gdzie mżna je załatwić, ale w niedstatecznym stpniu pzwalają śledzić, etap na jakim jest załatwiana sprawa, czy daje mżliwść zamówienia zindywidualizwanej (dstswanej d prfilu użytkwnika) infrmacji działaniach i usługach urzędu. Wzrst zaawanswania usług elektrnicznej administracji w Plsce wymaga działań nakierwanych zarówn na zwiększenie na nie ppytu jak i ich pdaży 19 ZARZADZANIE FUNKCJAMI INFORMATYCZNYMI I TELEKOMUNIKACYJNYMI Obecnie pnad płwa urzędów administracji państwwej i rządwej psiada strategię w zakresie rzwju teleinfrmatyczneg. W przypadku urzędów administracji samrządwej ten wskaźnik jest znacznie niższy i wynsi 8%. Dla 73% urzędów administracji samrządwej największą barierą na drdze d cyfryzacji jest mały budżet na zadania związane z cyfryzacją działań i usług, z klei dla 72% urzędów administracji rządwej największym prblemem jest niewystarczająca liczba sób d bsługi infrmatycznej w stsunku d ptrzeb. D budwania państwa bardziej przyjazneg bywatelm nie wystarczy technlgia ptrzebni są też urzędnicy wystarczających kmpetencjach infrmatycznych, umiejętnie z tej technlgii krzystający. Pdnszenie kmpetencji cyfrwych będzie jednym z kluczwych działań wspierających rzwój i jakść kadr w administracji. OBIEG DOKUMENTACJI W URZĘDACH Przybywa urzędów krzystających z elektrniczneg systemu zarządzania dkumentacją w 2012 r. stanwiły ne 46% wszystkich urzędów (rk wcześniej 41%). Prawie płwa urzędów administracji samrządwej stsuje wyłącznie papierwy bieg dkumentacji, a pzstałe urzędy bieg mieszany, bejmujący zarówn dkumentację papierwą, jak i elektrniczną. W administracji szczebla rządweg jedna czwarta urzędów wykrzystuje bieg papierwy a elektrniczny prawie trzy czwarte. Tylk 7% tych urzędów stsuje wyłącznie elektrniczny bieg dkumentów. Rśnie również dsetek urzędów psiadających elektrniczną skrzynkę pdawczą (ESP). W rku 2012 wyniósł n 96% (rk wcześniej 88%), z czeg 87% umiejscwił ją na platfrmie epuap. Wykrzystanie elektrnicznych skrzynek pdawczych jest znacznie pniżej czekiwań, przy czym stpień ich wykrzystania jest większy w administracji samrządwej niż rządwej. UWIERZYTELNIANIE 19 j.w. 19
Prblemem nadal pzstaje niewystarczająca pwszechnść jednlitych narzędzi uwierzytelniania użytkwników w systemach administracji publicznej, zarówn p strnie administracji, jak też p strnie dbirców usług publicznych. Nie istnieje pwszechny system identyfikacji elektrnicznej. Zstanie wprwadzny wraz z nwym dwdem sbistym. Prfil zaufany epuap pełni tę rlę jedynie w pewnym zakresie, chć zaintereswanie jeg wykrzystaniem sukcesywnie znacznie wzrasta. Według stanu na kniec stycznia 2013 r. aktywnych był k. 260 tys. kwalifikwanych certyfikatów i 101 tys. prfili zaufanych. 20
5. Cele, bszary działania, wskaźniki Prgramu 5.1. Cele Prgram Zintegrwanej Infrmatyzacji Państwa ma na celu zapewnienie bywatelm, w tym przedsiębircm, efektywnych e-usług publicznych. Wyskiej jakści usługi mają być dstarczane przez nwczesne rzwiązania infrmatyczne wspierające lgiczny i spójny system infrmacyjny państwa, zbudwany i utrzymywany przy współpracy wszystkich resrtów. CELEM STRATEGICZNYM PROGRAMU jest zwiększenie liczby wyskiej jakści publicznych e-usług w Plsce, mierzny dsetkiem krzystających z nich bywateli i przedsiębirców, sytuującym Plskę w 2020 rku w pierwszej siódemce krajów Unii Eurpejskiej. CELEM OPERACYJNYM REALIZACJI PROGRAMU jest zapewnienie interperacyjnści istniejących raz nwych systemów teleinfrmatycznych administracji publicznej, przy równczesnym eliminwaniu pwielającej się funkcjnalnści, c dprwadzi d stwrzenia spójneg, lgiczneg i sprawneg systemu infrmacyjneg państwa, dstarczająceg na pzimie wewnątrzkrajwym i eurpejskim usługi kluczwe dla bywateli i przedsiębirców, w spsób efektywny ksztw i jakściw. 5.2. Obszary działania Zakłada się, że działania PZIP będą prwadzne w czterech bszarach: integracji usług, integracji danych, zintegrwaneg dstępu d danych publicznych raz zintegrwanej infrmacji zarządczej, zilustrwanych schematycznie na pniższym rysunku: 21