CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA JAKOŚĆ I KONKURENCYJNOŚĆ USŁUG TURYSTYCZNYCH W MIEJSCOWOŚCIACH UZDROWISKOWYCH PROFIL KLIENTA W MIEJSCOWOŚCI UZDROWISKOWEJ RABKA ZDRÓJ Opracowanie zostało dofinansowane przez Departament Turystyki Ministerstwa Gospodarki Kraków 2005r.
Opracowano przez: Instytut Turystyki w Krakowie Sp. z o.o. Stowarzyszenie Gmin Uzdrowiskowych RP Zespół autorski: Dr Tadeusz Burzyński kierownik projektu Dr Diana Dryglas Mgr Jan Golba Mgr Andrzej Bartosik Współpraca: Dr Michał Slawik Mgr Katarzyna Gmyrek-Gołąb Mgr Katarzyna Rymarczyk Wojciech Burzyński Łukasz Mróz 2
Niniejszy raport jest kontynuacją opracowania naukowo badawczego pt. Czynniki wpływające na jakość i konkurencyjność usług turystycznych w miejscowościach uzdrowiskowych. Powstał on zgodnie z decyzją Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia Członków Stowarzyszenia Gmin Uzdrowiskowych RP z dn. 02. października 2004r. w Nałęczowie. Badania składają się z dwóch części Część I zawiera statystykę państwową (GUS) za lata 1998 2004 z podziałem na gminy. Opracowanie statystyczne obejmuje wielkość ruchu turystycznego oraz bazę noclegową w gminach uzdrowiskowych w Polsce. Część II obejmuje badania rynku opinia turystów i kuracjuszy, które koncentrują się na profilu klienta. Badania zostały przeprowadzone latem 2005r. we współpracy z podmiotami uzdrowiskowymi, a ich koordynacją zajmowali się pracownicy poszczególnych Urzędów Gmin. Inicjatywa Władz Stowarzyszenia Gmin Uzdrowiskowych RP dotyczy badań rynku usług turystycznych w Uzdrowiskach. Raport ten stanowi przykład wdrażania innowacyjnych metod zarządzania miejscowościami uzdrowiskowymi. Dane statystyczne będą przydatne dla inwestorów zewnętrznych i wewnętrznych, komercyjnych i publicznych. Badania rynku stanowią ważny element wniosku przy staraniu się o dotacje ze środków Unii Europejskich. Realizatorem badań jest Instytut Turystyki w Krakowie Sp. z o.o., który problematyką uzdrowisk zajmuje się od 2001r., a badaniami rynku turystycznego w Polsce od 1994r. Wszelkie Państwa uwagi, opinie i postulaty prosimy kierować na adres: sgurp@krynica.pl lub sekretariat@itk.krakow.pl 3
SPIS TREŚCI 1. Wielkość i struktura ruchu turystycznego..5 2. Baza noclegowa 26 3. Profil turystów i kuracjuszy...40 4. Załączniki.59 4
1. Wielkość ruchu turystycznego w gminach uzdrowiskowych w Polsce 1.1. Profil kuracjuszy i turystów korzystających z turystycznej i leczniczej bazy noclegowej Wielkość ruchu turystycznego ma swoje bezpośrednie odzwierciedlenie w liczbie korzystających z obiektów noclegowych, w stopniu ich wykorzystania i liczbie udzielonych noclegów. W załączniku 1 zawarte zostały dane dotyczące liczby korzystających z turystycznej bazy noclegowej (turyści krajowi i zagraniczni) w miastach i gminach uzdrowiskowych w latach 1998 2004. W całym omawianym okresie można wyróżnić charakterystyczne etapy: rok 1999 charakteryzował się największą liczbą turystów korzystających z turystycznej bazy noclegowej (1 590 658 osób), natomiast w latach 2000 2002 nastąpił spadek liczby korzystających z turystycznej bazy noclegowej (1 451 054 osób w 2002r.), a w roku następnym odnotowano wzrost o ponad 59 tys. osób (8,4%) w stosunku do 2002r. Natomiast w roku 2004r. liczba turystów korzystających z turystycznej bazy noclegowej w omawianych miastach i gminach uzdrowiskowych zmniejszyła się o ponad 30 tys. osób w stosunku do 2003r. Uwzględniając liczbę turystów korzystających z turystycznej bazy noclegowej w 2004r. w miastach i gminach uzdrowiskowych (por. załącznik 1) na pierwszym miejscu należy wymienić Kołobrzeg 192 137 osób (co stanowiło 13% ogółu turystów korzystających z turystycznej bazy noclegowej), w dalszej kolejności Krynicę Zdrój 145 622 osób (co stanowiło 9,8%) i Ustroń 138 236 osób (co stanowiło 9,3%), najmniej korzystających było w Sękowej (68 osób), Jedlinie Zdroju (307 osób) i Goczałkowicach Zdroju (365 osób). Analizując dane przedstawione zawarte w załączniku 1 i 2 stwierdza się, że w latach 1998-2002 był widoczny stopniowy spadek liczby turystów krajowych odwiedzających gminy i miasta uzdrowiskowe i wzrost tej liczby wśród turystów zagranicznych. W turystycznej bazie noclegowej gmin uzdrowiskowych w 2004r. przebywało 254 698 turystów zagranicznych (por. załącznik 2), co stanowiło 17,2 % ogólnej liczby turystów korzystających z turystycznej bazy noclegowej. Na przestrzeni lat 1998 2004 liczba ta wzrosła o ponad 108 tys. osób (74,2%), w stosunku do 1998r. i wyniosła w 2004r. 254 698 osób. Największą liczbę turystów zagranicznych korzystających z turystycznej bazy noclegowej w 2004r. odnotowano w nadmorskich miastach uzdrowiskowych takich jak: Kołobrzeg 78 436 osób (co stanowiło 30,8% ogółu turystów zagranicznych korzystających z turystycznej bazy noclegowej), Świnoujście 34 982 osób (co stanowiło 13,7%) i Sopot 34 121 osób (co stanowiło 13,4%). 5
W województwie małopolskim, na terenie którego znajdują się następujące miasta i gminy uzdrowiskowe: Krynica Zdrój, Muszyna, Piwniczna Zdrój, Rabka Zdrój, Kraków-Swoszowice Szczawnica, Sękowa i Uście Gorlickie w omawianym okresie odnotowano wzrost liczby turystów korzystających z turystycznej bazy noclegowej (por. załącznik 1 i 2). W 2004r. w województwie małopolskim odnotowano 305 015 osób korzystających z turystycznej bazy noclegowej w wyżej wymienionych miastach i gminach uzdrowiskowych (wzrost o 7,5% w porównaniu z rokiem 1998. W przypadku turystów zagranicznych korzystających z turystycznej bazy noclegowej w miastach i gminach uzdrowiskowych województwa małopolskiego odnotowano w 2004 r. wzrost ich liczby o 63,8% w porównaniu z rokiem 1998. Analizując dane na wykresie 1 wnioskuje się, że w Rabce Zdroju w latach 1998 2004 utrzymywała się tendencja spadkowa liczby turystów krajowych korzystających z turystycznej bazy noclegowej. W roku 2004 odnotowano 30 301 turystów krajowych, co stanowiło spadek 3% w porównaniu z rokiem 1998. W przypadku turystów zagranicznych korzystających z turystycznej bazy noclegowej w Rabce Zdroju w omawianym okresie odnotowano również tendencję spadkową. W 2004r. liczba turystów zagranicznych wynosiła siał 640 osób (spadek o 15,8% w porównaniu z rokiem 1998). 6
Wykres 1. Turyści krajowi i zagraniczni korzystający z turystycznej bazy noclegowej w Rabce Zdroju w latach 1998-2004 2004 2003 340 441 30 301 31 290 2002 2001 2000 210 252 209 18 481 19 025 21 556 1999 319 27 826 1998 404 31 248 0 5000 10000 15000 20000 25000 30000 35000 Turyści zagraniczni korzystający z obiektów noclegowych Turyści krajowi korzystający z obiektów noclegowych Analizując dane przedstawione w załączniku 3 i 4, które dotyczą liczby turystów krajowych i zagranicznych korzystających z bazy noclegowej w zakładach uzdrowiskowych w latach 1998 2004r. stwierdza się, że w przypadku turystów zagranicznych, liczba korzystających na przestrzeni omawianych lat ma stałą tendencje rosnącą i wyniosła w 2004r. 64 298 osób (wzrost o 30,6% w porównaniu z rokiem 2003). W przypadku liczby turystów krajowych korzystających z bazy noclegowej w zakładach uzdrowiskowych odnotowano spadek w latach 2001-2002, a następnie wzrost o ponad 23 tys. osób w 2003r. Na podstawie danych zawartych na wykresie 2 wnioskuje się, że w roku 2004 odnotowano kolejny spadek (o 4,1% w porównaniu do 2003r.) liczby turystów krajowych korzystających z bazy noclegowej w zakładach uzdrowiskowych. 7
Największą liczbę turystów korzystających z bazy noclegowej w zakładach uzdrowiskowych w 2004r. (por. załącznik 3) odnotowano w Kołobrzegu 107 477 osób (co stanowiło 30,5% ogółu turystów korzystający z bazy noclegowej w zakładach uzdrowiskowych) i Krynicy Zdroju 34 277 osób (co stanowiło 9,7%), a najmniejszą w Iwoniczu Zdroju 1 020 osób (co stanowiło 0,29%) i Świeradowie Zdroju 1 240 osób (co stanowiło 0,35%). Biorąc pod uwagę turystów zagranicznych korzystających z bazy noclegowej w zakładach uzdrowiskowych w 2004r. (por. załącznik 4) największą popularnością cieszyły się nadmorskie miasta uzdrowiskowe takie jak: Kołobrzeg 42 535 osób (co stanowiło 66,1% ogółu turystów zagranicznych korzystający z bazy noclegowej w zakładach uzdrowiskowych w 2004r.) i Świnoujście 9 719 osób (co stanowiło 15,1%). W województwie małopolskim w latach 1998 2004 odnotowano wzrost liczby turystów korzystających z bazy noclegowej w zakładach uzdrowiskowych. Wzrost ten w 2004r. wyniósł 13,3% w porównaniu z rokiem 1998. Biorąc pod uwagę liczbę turystów zagranicznych korzystających z bazy noclegowej w zakładach uzdrowiskowych w 2004r. odnotowano wzrost o 28 370 osób w porównaniu z rokiem 1998.. Analizując dane na wykresie 2 wnioskuje się, że w Rabce Zdroju największa liczbę turystów krajowych korzystających z noclegów w zakładach uzdrowiskowych odnotowano w 2004r. 12 433 osób (wzrost o 75% w porównaniu z rokiem 2003). W przypadku turystów zagranicznych korzystających z bazy noclegowej w zakładach uzdrowiskowych odnotowano w 2003r. jedną osobę, a w 2004r. 87 osób. 8
Wykres 2. Turyści krajowi i zagraniczni korzystający z noclegów w zakładach uzdrowiskowych w Rabce Zdroju w latach 1998-2004 14000 12 433 12000 10000 8000 7 103 6000 4000 3 859 4 429 2 899 4 231 4 002 2000 0 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 1 87 korzystający krajowi z bazy noclegowej w zakładach uzdrowiskowych korzystający zagraniczni z bazy noclegowej w zakładach uzdrowiskowych Największą liczbę turystów korzystających z bazy noclegowej w zakładach uzdrowiskowych w 2004r. (por. załącznik 3) odnotowano w Kołobrzegu 107 477 osób (co stanowiło 30,5% ogółu turystów korzystający z bazy noclegowej w zakładach uzdrowiskowych) i Krynicy Zdroju 34 277 osób (co stanowiło 9,7%), a najmniejszą w Iwoniczu Zdroju 1 020 osób (co stanowiło 0,29%) i Świeradowie Zdroju 1 240 osób (co stanowiło 0,35%). Biorąc pod uwagę turystów zagranicznych korzystających z bazy noclegowej w zakładach uzdrowiskowych w 2004r. (por. załącznik 4) największą popularnością cieszyły się nadmorskie miasta uzdrowiskowe takie jak: Kołobrzeg 42 535 osób (co stanowiło 66,1% ogółu turystów zagranicznych korzystający z bazy noclegowej w zakładach uzdrowiskowych w 2004r.) i Świnoujście 9 719 osób (co stanowiło 15,1%). W załączniku 5 zostały przedstawione dane dotyczące liczby turystów korzystających z turystycznej bazy noclegowej w miastach i gminach uzdrowiskowych w 2004r. według rodzajów obiektów. W układzie rodzajowym największą liczbę turystów korzystających w 2004r. odnotowano w zakładach uzdrowiskowych 352 541 osób, co stanowiło 23,84% ogólnej liczby korzystających z turystycznej bazy noclegowej w omawianych miastach i gminach uzdrowiskowych w 2004r., w dalszej kolejności w hotelach 328 986 osób (co stanowiło 22,25%) i ośrodkach wczasowych 306 189 osób (co stanowi 20,71%), a najmniej korzystających 9
odnotowano w motelach 1 172 osób (0,08%) i ośrodkach do wypoczynku sobotnio niedzielnego i świątecznego 1 402 osób (0,09% ogółu). W omawianych miastach i gminach uzdrowiskowych województwa małopolskiego w 2004r. największa liczbę turystów korzystających z turystycznej bazy noclegowej według rodzajów obiektów (por. załącznik 5) odnotowano w zakładach uzdrowiskowych 95 417 osób (co stanowiło 31,3% ogólnej liczby turystów korzystających z turystycznej bazy noclegowej w małopolskich miastach i gminach uzdrowiskowych), ośrodkach wczasowych 66 404 osób, (co stanowiło 21,8%) i ośrodkach szkoleniowo wypoczynkowych 45 384 osób (co stanowiło 14,9%), a najmniej było w ośrodkach do wypoczynku sobotnio niedzielnego i świątecznego 470 osób i na polach biwakowych 569 osób. Na podstawie danych zawartych na wykresie 3, wnioskuje się że w Rabce Zdroju w 2004r. według rodzajów obiektów turystycznej bazy noclegowej najwięcej korzystających turystów odnotowano w zakładach uzdrowiskowych 13 520 osób (40,86%) i ośrodkach wczasowych 5 810 osób (18,96%), a najmniej było w ośrodkach do wypoczynku sobotnio niedzielnego i świątecznego 125 osób (0,41%) i w hotelach 199 osób (1,64%). 10
Wykres 3. Turyści korzystajacy z turystycznej bazy noclegowej w Rabce Zdrój według rodzajów obiektów w 2004r. (w%) Zakłady uzdrowiskowe 40,86% Ośrodki wczasowe 18,96% Ośrodki szkoleniowo-wypoczynkowe 11,76% Pozostałe niesklasyfikowane 10,54% Pensjonaty 8,08% Ośrodki kolonijne 2,69% Domy pracy twórczej 2,50% Schronisko 2,49% Inne obiekty hotelowe 1,06% Hotele 0,65% Ośrodki do wypoczynku sobotnio-niedzielnego i świątecznego 0,41% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% W przypadku turystów zagranicznych korzystających z turystycznej bazy noclegowej w miastach i gminach uzdrowiskowych w 2004r. (por. załącznik 6) najwięcej turystów skorzystało z hoteli 106 479 osób, co stanowiło 41,81% ogółu turystów zagranicznych korzystających z bazy noclegowej (por. wykres 7), zakładów uzdrowiskowych 64 298 osób (co stanowiło 25,24%) i ośrodków wczasowych 26 767 osób (co stanowiło 10, 51%). Natomiast najmniejszą liczbę turystów zagranicznych, którzy skorzystali z turystycznej bazy noclegowej odnotowano w 11
motelach 49 osób (co stanowiło 0,02%), schroniskach 53 osoby (co stanowiło 0,02%) i domach pracy twórczej 92 osoby (co stanowiło 0,04%). Jak wynika z powyższej analizy w omawianych miastach i gminach uzdrowiskowych w 2004r. największą popularnością cieszyły się te same obiekty turystycznej bazy noclegowej wśród turystów krajowych, jak i zagranicznych. Związane jest to m.in. z motywem przyjazdu do uzdrowiska, czasem pobytu w uzdrowisku, liczbą miejsc w poszczególnych obiektach turystycznej bazy noclegowej oraz ceną za usługi noclegowe i towarzyszące. W małopolskich miastach i gminach uzdrowiskowych w 2004r. najwięcej turystów zagranicznych korzystających z turystycznej bazy noclegowej (por. załącznik 6) skorzystało z noclegów w hotelach 1 567 osób (co stanowiło 28,3% ogółu turystów zagranicznych korzystających z bazy noclegowej w omawianych miastach i gminach uzdrowiskowych województwa małopolskiego) i ośrodkach szkoleniowo wypoczynkowych 1 261 osób (co stanowiło 22,8%). Natomiast najmniejszą liczbę turystów zagranicznych, którzy skorzystali z turystycznej bazy noclegowej w wyżej wymienionych małopolskich miastach i gminach uzdrowiskowych w 2004 r. odnotowano w szkolnych schroniskach młodzieżowych i zespołach ogólnodostępnych domków turystycznych bo zaledwie po 2 osoby. Analizując dane zawarte na wykresie 4 stwierdza się, że w Rabce Zdroju w 2004r. najwięcej korzystających turystów zagranicznych według rodzajów obiektów turystycznej bazy noclegowej odnotowano w ośrodkach szkoleniowo wypoczynkowych 89 osób (26,18%) i w zakładach uzdrowiskowych 87 osób (25,59%), a najmniej w ośrodkach wczasowych 13 osób (3,82%) i w innych obiektach hotelowych 14 osób (4,12%). 12
Wykres 4. Turyści zagraniczni korzystający z turystycznej bazy noclegowej w Rabce Zdroju według rodzajów obiektów 2004r. (w%) Ośrodki szkoleniowowypoczynkowe 26,18% Zakłady uzdrowiskowe 25,59% Hotele 20,29% Pozostałe niesklasyfikowane 14,41% Pensjonaty 5,59% Inne obiekty hotelowe 4,12% Ośrodki wczasowe 3,82% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% Inaczej kształtowała się wielkość ruchu turystycznego w placówkach lecznictwa uzdrowiskowego. Analizując dane zawarte w załączniku 7, które dotyczą liczby kuracjuszy stacjonarnych i ambulatoryjnych w miastach i gminach uzdrowiskowych na przestrzeni lat 1998 2002, stwierdza się, że liczba kuracjuszy ambulatoryjnych na przestrzeni omawianego okresu ma tendencję spadkową (w 2002r. spadek o 60% w porównaniu do roku 1998). W przypadku liczby kuracjuszy stacjonarnych po spadku w 1999r. o 12,2% w porównaniu z rokiem 1998, 13
odnotowano wyraźny wzrost w kolejnych latach (w 2002 wzrost o 18,5% w porównaniu do roku 1999). Przepisy niepozwalające na udostępnienie danych od roku 2003 uniemożliwiają pokazanie dalszej tendencji. Największą liczbę kuracjuszy stacjonarnych w 2002r. (por. załącznik 7) odnotowano w Kołobrzegu 83 420 osób (co stanowiło 19,7% ogólnej liczby kuracjuszy stacjonarnych w placówkach lecznictwa uzdrowiskowego) i Ciechocinku 53 798 osób (co stanowiło 12,7 %), a najmniejszą w Krasnobrodzie 100 osób (co stanowiło 0,02%) i Goczałkowicach Zdroju 869 osób (co stanowiło 0,2%). W miastach i gminach uzdrowiskowych znajdujących się na terenie województwa małopolskiego na przestrzeni omawianego okresu odnotowano w 2002 r. spadek liczby kuracjuszy stacjonarnych o 7,7% w porównaniu z rokiem 1998 i ambulatoryjnych, których liczba spadła o 58,8% w porównaniu z rokiem 1998 (por. załącznik 7). Analizując dane zawarte na wykresie 5 stwierdza się, że w Rabce Zdroju w latach 1998 2002 odnotowano wzrost liczby kuracjuszy stacjonarnych o 5 599 osób (wzrost o 50,2% w porównaniu z rokiem 1998) i spadek liczby kuracjuszy ambulatoryjnych o 2 218 osób (spadek o 40,8% w porównaniu z rokiem 1998). Wykres 5. Liczba kuracjuszy stacjonarnych i ambulatoryjnych w placówkach lecznictwa uzdrowiskowego w Rabce Zdroju w latach 1998-2002 1998 rok 1999 rok 2000 rok 2001 rok 2002 rok kuracjusze ambulatoryjni kuracjusze stacjonarni kuracjusze ambulatoryjni kuracjusze stacjonarni kuracjusze ambulatoryjni kuracjusze stacjonarni kuracjusze ambulatoryjni kuracjusze stacjonarni kuracjusze ambulatoryjni kuracjusze stacjonarni 3 210 1575 3500 2230 5428 9885 11161 16 760 16511 17181 0 5000 10000 15000 20000 14
Dane zawarte w załączniku 8 dotyczą liczby kuracjuszy stacjonarnych oraz ambulatoryjnych według rodzajów placówek lecznictwa uzdrowiskowego w 2002 roku. Na podstawie danych (por. załącznik 8) stwierdza się, że w 2002r. największą liczbę kuracjuszy odnotowano w sanatoriach uzdrowiskowych (324 758 kuracjuszy stacjonarnych, 7 744 kuracjuszy ambulatoryjnych) i szpitalach uzdrowiskowych (128 220 stacjonarnych i 283 ambulatoryjnych). W pozostałych placówkach lecznictwa uzdrowiskowego liczba kuracjuszy przedstawiała się następująco: przychodnie 30 540 ambulatoryjnych, zakłady przyrodolecznicze 27 601 ambulatoryjnych, sanatoria rehabilitacyjne 19 622 stacjonarnych. Według danych GUS-u za rok 2002 największą liczbę kuracjuszy według rodzajów placówek (por. załącznik 8) odnotowano w następujących miastach i gminach uzdrowiskowych: a) sanatoria uzdrowiskowe: Kołobrzeg 75 516 kuracjuszy stacjonarnych i Ciechocinek 38 380 stacjonarnych i 512 ambulatoryjnych; b) szpitale uzdrowiskowe: Ciechocinek 15 418 kuracjuszy stacjonarnych i 211 ambulatoryjnych, Rabka Zdrój 13 082 stacjonarnych i 72 ambulatoryjnych c) zakłady przyrodolecznicze: Kołobrzeg 10 564 kuracjuszy ambulatoryjnych, Uście Gorlickie 3 833 ambulatoryjnych; d) sanatoria rehabilitacyjne: Kołobrzeg 9 685 kuracjuszy stacjonarnych, Iwonicz Zdrój 2 366 stacjonarnych Na podstawie danych zawartych w załączniku 8 stwierdza się, że w omawianych miastach i gminach uzdrowiskowych województwa małopolskiego w 2002 r największą liczbę kuracjuszy stacjonarnych odnotowano w sanatoriach uzdrowiskowych (43 559 osób), a kuracjuszy ambulatoryjnych w zakładach przyrodo leczniczych (11 129 osób). Według danych GUS-u zawartych na wykresie 6 wnioskuje się, że w 2002r. w Rabce Zdroju największą liczbę kuracjuszy odnotowano w szpitalach uzdrowiskowych (13 082 kuracjuszy stacjonarnych i 72 kuracjuszy ambulatoryjnych), a najmniejszą w zakładach przyrodoleczniczych i przychodniach (po 1 569 kuracjuszy ambulatoryjnych). 15
Wykres 6. Liczba kuracjuszy stacjonarnych i ambulatoryjnych w Rabce Zdroju według rodzajów placówek lecznictwa uzdrowikowego w 2002r. 14 000 12 000 13 082 10 000 8 000 6 000 4 000 2 000 0 72 3 678 1 569 1 569 stacjonarni Szpitale uzdrowiskowe ambulatoryjni stacjonarni Sanatoria uzdrowiskowe ambulatoryjni Zakłady przyr. ambulatoryjni Przychodnie Gminy i miasta uzdrowiskowe odwiedzili turyści z Europy i innych części świata. Na podstawie danych zawartych w załączniku 9 można wnioskować, że do miast i gmin uzdrowiskowych najczęściej przyjeżdżali Niemcy (179 014 osób), a następnie w znacznie mniejszej liczbie: Szwedzi (9 352 osób), Duńczycy (6 170 osób) i Holendrzy (4 586 osób). Wśród miast i gmin uzdrowiskowych najchętniej odwiedzanych przez turystów zagranicznych w 2004r (por. załącznik 9) znalazły się: Kołobrzeg (77 191 osób), Świnoujście (33 744 osób), Jelenia Góra (26 732 osób) i Sopot (21 433 osób). Łącznie te cztery miasta uzdrowiskowe odwiedziło w 2004r. 75% ogólnej liczby turystów zagranicznych z siedmiu wybranych krajów. Na podstawie powyższych danych można wnosić, że turyści niemieccy stanowili najliczniejszą, a tym samym najważniejszą grupę wśród turystów zagranicznych korzystających z turystycznej bazy noclegowej w omawianych miastach i gminach uzdrowiskowych w 2004r. Na podstawie danych GUS-u (por. załącznik 9) stwierdza się, że w 2004r. w omawianych miastach i gminach uzdrowiskowych województwa małopolskiego najliczniejszą grupę turystów korzystających z turystycznej bazy noclegowej (według siedmiu wybranych krajów) stanowili Niemcy 921 osób (co stanowiło 44,3% ogólnej liczby turystów z siedmiu wybranych krajów) i ze Stanów Zjednoczonych 451 osób (co stanowiło 21,7%) 16
Analizując dane zawarte na wykresie 7 stwierdza się, że w Rabce Zdroju w 2004r. najwięcej turystów zagranicznych według wybranych krajów, którzy korzystali z turystycznej bazy noclegowej pochodziło z Niemiec 66 osób oraz ze Stanów Zjednoczonych 15 osób, a najmniej turystów pochodziło z Holandii (3 osoby). Wykres 7. Turyści zagraniczni korzystający z turystycznej bazy noclegowej w Rabce Zdroju według wybranych krajów w 2004r. 70 60 66 50 40 30 20 10 0 5 3 4 12 15 Niemcy Dania Holandia Francja Wielka Brytania USA 1.2. Stopień wykorzystania miejsc noclegowych w turystycznej i leczniczej bazie noclegowej Zgodnie z danymi zawartymi w załączniku 10 największy stopień wykorzystania miejsc noclegowych turystycznej bazy noclegowej w omawianym okresie odnotowano w 1998r. (46,85%). W latach 1999 2001 był widoczny spadek stopnia wykorzystania miejsc noclegowych, który w 2001 obniżył się do poziomu 39,68% (spadek o 7,17% w porównaniu do roku 1999). W okresie 2002 2003 odnotowano niewielki wzrost stopnia wykorzystania miejsc noclegowych do poziomu 41,65% w 2003r. Natomiast w roku 2004 odnotowano kolejny spadek stopnia wykorzystania miejsc noclegowych o 0,87% w porównaniu do roku 2003. Największym obłożeniem turystycznej bazy noclegowej w 2004r. (por. załącznik 10) charakteryzowały się następujące gminy uzdrowiskowe: Kraków Swoszowice 84,9%, Brześć Kujawski 76,5% i Rymanów 74%, a najniższe obłożenie zaobserwowano w Sękowej (1,5%) i Goczałkowicach Zdroju (6,8%). 17
W małopolskich miastach i gminach uzdrowiskowych na przestrzeni lat 1998 2004 stwierdza się stałą tendencję spadkową stopnia wykorzystania miejsc turystycznej bazy noclegowej (por. załącznik 10). W 2004r. stopień wykorzystania miejsc noclegowych wynosił 40,6% i był niższy o 16,4% w porównaniu do 1998r. Na podstawie danych zawartych na wykresie 8 wnioskuje się, że w Rabce Zdroju na przestrzeni omawianego okresu odnotowano spadek stopnia wykorzystania miejsc turystycznej bazy noclegowej. W 2004r. stopień wykorzystania miejsc wynosił 42,90% (spadek o 14,75% w stosunku do roku 1998). Na przestrzeni lat 1998 2004 najniższy stopień wykorzystania miejsc noclegowych odnotowano w 2000 roku (42,76%). Wykres 8. Stopień wykorzystania miejsc noclegowych w Rabce Zdroju w latach 1998 2004 (w %) 70% 60% 57,65% 64,34% 50% 50,78% 55,30% 40% 30% 20% 10% 42,76% 43,20% 42,90% 0% 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 Analizując dane zawarte w załączniku 11 w omawianym okresie odnotowano dwa znaczące spadki stopnia wykorzystania miejsc noclegowych w zakładach uzdrowiskowych. W 2000r. spadek ten wyniósł 3,17% w porównaniu do roku 1999, a w 2003r. wyniósł aż 10,72% w porównaniu do roku 2002. Natomiast rok 2004 charakteryzował się wzrostem stopnia wykorzystania miejsc noclegowych w zakładach uzdrowiskowych o ponad 4% w porównaniu do 2003r. 18
Na uwagę zasługuje fakt, że w 2004r odnotowano ponad 90% stopień wykorzystania miejsc noclegowych w zakładach uzdrowiskowych w następujących miejscowościach (por. załącznik 11): Romanowie 97,3%, Ustce 94,2%, Iwoniczu Zdroju 92,8% i Kudowie Zdroju 90,5%. Natomiast najmniejszy stopień wykorzystania miejsc noclegowych zanotowano w Sopocie 18,7% i Połczynie Zdroju 42,1%. W zakładach uzdrowiskowych województwa małopolskiego na podstawie danych GUS-u w latach 1998 2004 obserwuje się tendencję spadkową stopnia wykorzystania miejsc noclegowych. W 2004r. stopień ten wynosił 68,1% i był niższy o 8,1% w porównaniu z rokiem 1998. Najwyższy stopień wykorzystania miejsc noclegowych w zakładach uzdrowiskowych województwa małopolskiego odnotowano w 1999 i wynosił on 80,5% (por załącznik 11). Z analizy dane GUS-u zawartych na wykresie 9 wnioskuje się, że w Rabce Zdroju w 2004r. stopień wykorzystania miejsc noclegowych w zakładach uzdrowiskowych wynosił 63,80% i był wyższy o 4,5% w porównaniu z 2003 rokiem. Najniższy stopień wykorzystania miejsc noclegowych w omawianym rodzaju bazy noclegowej odnotowano w 2003r. (59,30%). Wykres 9. Stopień wykorzystania miejsc noclegowych w zakładach uzdrowiskowych w Rabce Zdroju w latach 1998-2004 90% 80% 80,09% 85,96% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 63,99% 67,70% 66,84% 59,30% 63,80% 0% 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 Zgodnie z danymi zawartymi w załączniku 12 w strukturze rodzajowej obejmującej 18 rodzajów obiektów noclegowych (17 rodzajów od 2000r.) w miastach i gminach uzdrowiskowych najwyższym stopniem wykorzystania miejsc noclegowych w 2004r. cechowały się zakłady 19
uzdrowiskowe ponad 70% i ośrodki kolonijne 50,94%. Natomiast najmniejszy stopień wykorzystania miejsc noclegowych w roku 2004 odnotowano w motelach (8,4%) i na polach biwakowych (12,96%). Na uwagę zasługuje fakt, że 100% stopień wykorzystania miejsc noclegowych (por. załącznik 12) odnotowano w ośrodkach wczasowych w Rymanowie i ośrodkach kolonijnych w Gołdapi. W omawianych miastach i gminach uzdrowiskowych województwa małopolskiego w 2004r. najwyższy stopień wykorzystania miejsc noclegowych, według rodzajów obiektów turystycznej bazy noclegowej (por. załącznik 12) odnotowano w zakładach uzdrowiskowych 68,1% i pensjonatach 47,22%. Natomiast najmniejszym stopniem wykorzystania miejsc noclegowych charakteryzowały się pola biwakowe 1,9% i domy wycieczkowe 11,3%. W Rabce Zdroju (por. wykres 10) w 2004r. najwyższym stopniem wykorzystania miejsc noclegowych charakteryzowały się zakłady uzdrowiskowe (63,80%) i ośrodki szkoleniowo wyszynkowych (59,80%), a najniższym hotele (2,50%) i schroniska (9,60%). 20
Wykres 10. Stopień wykorzystania miejsc noclegowych w Rabce Zdroju według rodzajów obiektów w 2004r. (w %) Zakłady uzdrowiskowe 63,80% Ośrodki szkoleniowo-wypoczynkowe 59,80% Domy pracy twórczej 42,60% Pensjonaty 38,60% Ośrodki kolonijne 38,50% Inne obiekty hotelowe 30,40% Pozostałe niesklasyfikowane 27,30% Ośrodki wczasowe 24,50% Ośrodki do wypoczynku sobotnio-niedzielnego i świątecznego 12,30% Schronisko 9,60% Hotele 2,50% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% Analizując dane zawarte w załączniku 13 można wnosić, że w omawianych placówkach lecznictwa uzdrowiskowego w 2002r. odnotowano spadek wykorzystanie łóżek o 10,3% w porównaniu do roku 1998. Wśród omawianych miast i gmin uzdrowiskowych najwyższy stopień wykorzystania łóżek w placówkach lecznictwa uzdrowiskowego w 2002r (por załącznik 13) odnotowano w 21
Goczałkowicach Zdroju 94,48%, Sopocie 90,5% i Nałęczowie 87,73%, a najmniejszy w Świeradowie Zdroju 36,32% i Szczawnicy 44,03%. Stopień wykorzystania łóżek w placówkach lecznictwa uzdrowiskowego w województwie małopolskim w 2002r. wyniósł 61,7% i w porównaniu do roku 1998 był niższy o 14%. Analizując dane zawarte na wykresie 11 wnioskuje się, że w Rabce Zdroju na przestrzeni omawianego okresu najwyższy stopień wykorzystania łóżek w placówkach lecznictwa uzdrowiskowego odnotowano w 2000 i wynosił on 64,91%. Natomiast w 2002r. stopień ten wyniósł 73,11% i był niższy o 6,32% w stosunku do roku 2001. Wykres 11.Stopień wykorzystania łóżek w placówkach lecznictwa uzdrowiskowego w Rabce Zdroju w latach 1998-2002 2002 73,11% 2001 79,43% 2000 64,91% 1999 76,89% 1998 91,79% 60,00% 65,00% 70,00% 75,00% 80,00% 85,00% 90,00% 95,00% 1.3. Liczba udzielonych noclegów w turystycznej i leczniczej bazie noclegowej W omawianych miastach i gminach uzdrowiskowych na przestrzeni lat 1998-2004 liczba udzielonych noclegów stopniowo malała (por. załącznik 14). W 2004r. odnotowano 9 213 842 udzielonych noclegów, w porównaniu z rokiem 1998 spadek wyniósł aż 24,45%. Uwzględniając liczbę udzielonych noclegów w 2004r. (por. załącznik 14) na pierwszym miejscu należy wymienić Kołobrzeg 1 766 834 noclegów (co stanowiło 19,2% ogólnej liczby udzielonych noclegów w 2004r.), w dalszej kolejności Świnoujście 961 030 (co stanowiło 22
10,4%) i Krynicę Zdrój 928 808 (co stanowiło 10,1%). Natomiast najmniejsza liczbę udzielonych noclegów w 2004r. odnotowano w Sękowej 68 i Goczałkowicach Zdroju 426. W omawianych miastach i gminach uzdrowiskowych województwa małopolskiego na przestrzeni lat 1998 2004 odnotowano spadek liczby udzielonych noclegów (por. załącznik 14). W 2004r. udzielono 2 173 939 noclegów i w porównaniu z 1998r. stwierdza się spadek o 21,8% oraz wzrost o 0,4% w stosunku do roku 2002. W 2004r. udzielono 1 111 824 noclegów i w porównaniu z 1998r. stwierdza się spadek o 55,3%, oraz spadek o 21,2% w stosunku do roku 2003. Na podstawie danych zawartych na wykresie 12 stwierdza się, że w 2004r. w Rabce Zdroju udzielono 270 874 noclegów (wzrost o 13,4% w stosunku do 2003r.). Najwyższą liczbę udzielonych noclegów w latach 1998 2004 odnotowano w 1998r. i wyniosła ona 342 380 noclegów (więcej o 20,9% niż w 2004r.). Wykres 12. Liczba udzielonych noclegów w Rabce Zdroju w latach 1998 2004 350000 330000 310000 290000 270000 250000 230000 210000 190000 170000 150000 342 380 328 600 192 469 166 704171 757 238 784 270 874 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 W siedmioleciu 1998-2004 obserwuje się niekorzystną tendencję, której symptomem jest spadek wartości obrazujących liczbę udzielonych noclegów w zakładach uzdrowiskowych. Na podstawie danych zawartych w załączniku 15 stwierdza się, że w 2004r. odnotowana spadek liczby udzielonych noclegów w zakładach uzdrowiskowych o 24,8% w stosunku do roku 1998. W roku 2004 największą liczbę udzielonych noclegów w zakładach uzdrowiskowych (por. załącznik 15) odnotowano w: Kołobrzegu 1 238 600 noclegów, co stanowiło 27,8% ogólnej liczby udzielonych noclegów w omawianych zakładach uzdrowiskowych w 2004r., Inowrocławiu 431 233 (co stanowiło 9,7%) i Krynicy Zdroju 409 319 (co stanowiło 9,2%), a 23
najmniejszą w Świeradowie Zdroju 14 057 (co stanowiło 0,32%) i Połczynie Zdroju 18 082 (co stanowiło 0,41%). Na podstawie danych zawartych w załączniku 15 w województwie małopolskim w latach 1998 2004r. obserwuje się tendencję spadkową liczby udzielonych noclegów w zakładach uzdrowiskowych (por. załącznik 15). W 2004r. w zakładach uzdrowiskowych udzielono 1 179 293 noclegów spadek o 9,4% w porównaniu do 1998r. Analizując dane zawarte na wykresie 13 wnioskuje się, że w Rabce w 2004r. udzielono w zakładach uzdrowiskowych 156 206 noclegów (wzrost o 72% w porównaniu z rokiem 2003). Natomiast najmniejsza liczbę udzielonych noclegów na przestrzeni lat 1998 2004 odnotowano w 200r. (45 630 noclegów). 160000 140000 120000 100000 80000 60000 40000 20000 0 Wykres 13. Liczba udzielonych noclegów w zakładach uzdrowiskowych w Rabce Zdroju w latach 1998-2004 119555 104875 1998 1999 45630 2000 61533 60380 2001 2002 90796 2003 156206 2004 W strukturze rodzajowej w 2004r. (por. załącznik 16) najwięcej noclegów udzielono w zakładach uzdrowiskowych 4 446 963 noclegów, co stanowiło 48,l6% ogólnej liczby udzielonych noclegów w turystycznej bazie noclegowej, ośrodkach wczasowych 1 810 564 noclegów (co stanowiło 19,65%) i hotelach 906 881 noclegów (co stanowiło 9,84%). Natomiast najmniejszą liczę udzielonych noclegów w 2004r. odnotowano w motelach 49 (co stanowiło 0,02%) i ośrodkach do wypoczynku sobotnio-niedzielnego i świątecznego 7 445 (co stanowiło 0,08%). Z przedstawionych danych wnioskuje się, że w 2004r. uwzględniając liczbę udzielonych noclegów dominującą rolę odegrały zakłady uzdrowiskowe, co wiąże się z liczbą miejsc 24
noclegowych jaką oferują te zakłady, jak również z atrakcyjną ofertą usług dodatkowych i ceną za usługi noclegowe. W województwie małopolskim w omawianych miastach i gminach uzdrowiskowych na podstawie danych zawartych w załączniku 17 wnioskuje się, że w 2004r. najwięcej noclegów według rodzajów obiektów turystycznej bazy noclegowej udzielono w zakładach uzdrowiskowych 1 179 293 noclegów (co stanowiło 54,2% ogólnej liczby udzielonych noclegów według rodzajów obiektów turystycznej bazy noclegowej w 2004r.), ośrodkach wczasowych 362 788 noclegów (co stanowiło 16,7%) i pensjonatach 198 982 noclegów (co stanowiło 9,2%). Natomiast najmniej udzielono noclegów na polach biwakowych 248 noclegów i w motelach 1 277 noclegów. Na podstawie danych zawartych na wykresie 14 stwierdza się, że w Rabce Zdroju w 2004r. według rodzajów obiektów turystycznej bazy noclegowej najwięcej noclegów udzielono w zakładach uzdrowiskowych 156 206 noclegów (57,67%) i ośrodkach wczasowych 37 345 noclegów (13,79%), a najmniej odnotowano w hotelach 246 noclegów (0,09%) i w ośrodkach do wypoczynku sobotnio niedzielnego i świątecznego 940 noclegów (0,35%). 25
Wykres 14. Udzielone noclegi według rodzajów turystycznych obiektów noclegowych w Rabce Zdroju w 2004r. (w%) Zakłady uzdrowiskowe 57,67% Ośrodki wczasowe 13,79% Pozostałe niesklasyfikowane 7,97% Pensjonaty 7,53% Ośrodki szkoleniowo-wypoczynkowe 6,37% Ośrodki kolonijne 2,79% Domy pracy twórczej 1,92% Inne obiekty hotelowe 1,04% Schronisko Ośrodki do wypoczynku sobotnioniedzielnego i świątecznego Hotele 0,49% 0,35% 0,09% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 2. Baza noclegowa w miastach i gminach uzdrowiskowych w Polsce 2.1. Liczba obiektów turystycznej i leczniczej bazy noclegowej Analiza zmian zachodzących w bazie noclegowej miast i gmin uzdrowiskowych powinna się opierać na porównywalnych danych, dzięki czemu możliwa jest ocena badanych zjawisk. Tymczasem poczynając od 2000r. statystyka w zakresie turystyki nie obejmuje pokoi gościnnych. Dlatego też chcąc prześledzić zmiany rodzajowe i uzyskać porównywalne informacje dla analizowanego okresu (od 1998 do 2004r.), trzeba dokonać transformacji danych z 1998r. i 1999r. W tym celu w omawianych wskaźnikach i danych liczbowych nie 26
uwzględniono pokoi gościnnych. Trudności przy analizie zmian w bazie noclegowej powstają w związku z tym, że dane o miastach i gminach uzdrowiskowych w 1999r. odnoszą się do okresu: październik 1998 do wrzesień 1999, analogicznie zaś dane z 2000, 2001 i 2002 obejmują okres od stycznia do grudnia. Z tego względu dopuszczalne są drobne nieścisłości w analizie badanych wielkości. W wyniku przeliczeń otrzymano wielkości ilustrujące stan turystycznej bazy noclegowej w gminach uzdrowiskowych na przestrzeni lat 1998-2004 (por. załącznik 17). Na podstawie danych zawartych w załączniku 17 stwierdza się, że w latach 1999-2004 wielkości zawartych w załączniku danych liczbowych uległy spadkowi w stosunku do 1998r. Liczba turystycznych obiektów noclegowych zmalała o 649 obiektów (44,5%) w stosunku do 1998r. Należy podkreślić, że największy spadek miał miejsce w 2000r., kiedy liczba obiektów turystycznej bazy noclegowej zmniejszyła się o 35,5% w porównaniu z 1999r. W miastach i gminach z uzdrowiskami statutowymi w 2004r. funkcjonowało 811 turystycznych obiektów noclegowych, w których znajdowało się 77 110 miejsc noclegowych. Wśród tych obiektów było 666 obiektów całorocznych (co stanowiło 82,1% całości), które posiadały 60 189 całorocznych miejsc noclegowych. Pozostałe to obiekty sezonowe działające głównie w sezonie letnim (lipiec, sierpień). Wśród omawianych miast i gmin uzdrowiskowych w 2004r. największą liczbę obiektów turystycznej bazy noclegowej (por. załącznik 17) odnotowano w kolejności w Krynicy Zdroju (95 obiektów) i Świnoujściu (83), a najmniejszą, bo zaledwie po jednym obiekcie odnotowano w: Goczałkowicach Zdroju, Jedlinie Zdroju, Krakowie-Swoszowicach, Sękowej i Supraślu. Pięć innych uzdrowisk, do których zalicza się Ustka, Kołobrzeg, Rabka Zdrój, Ustroń, Jelenia Góra, Muszyna i Szczawnica, liczy ich powyżej 30. W województwie małopolskim w omawianych miastach i gminach uzdrowiskowych na przestrzeni lat 1998 2004 obserwuje się tendencje spadkową w liczbie obiektów turystycznej bazy noclegowej. W 2004r. (por. załącznik 17) odnotowano 244 obiektów turystycznej bazy noclegowej (spadek w porównaniu do roku 1998 wyniósł 52,5%, a w porównaniu do 2003r. odnotowano wzrost o 1 obiekt). Analizując dane zawarte na wykresie 15 wnioskuje się, że na przestrzeni lata 1998 2004 w Rabce Zdroju utrzymuje się tendencja spadkowa w liczbie obiektów turystycznej bazy noclegowej. W 2004r. w Rabce Zdroju odnotowano 42 obiektów tego rodzaju, a w stosunku do roku 1998 ich liczba zmniejszyła się o 43 obiekty. 27
Wykres 15. Liczba obiektów turystycznej bazy noclegowej w Rabce Zdroju w latach 1998-2004 90 80 85 82 70 60 50 40 30 20 10 0 32 30 27 39 42 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 Dane zawarte w załączniku 18 dotyczą liczby zakładów uzdrowiskowych w omawianych miastach i gminach uzdrowiskowych w latach 1998 2004 (z pominięciem roku 2000 i 2001 ze względu na brak danych). W całym omawianym okresie można wyróżnić charakterystyczne etapy, co ilustruje wykres 16. Od roku 1999 do 2003r. utrzymywała się tendencja spadkowa. W roku 2003 odnotowano 114 zakładów uzdrowiskowych w omawianych miastach i gminach uzdrowiskowych, a w roku 2004 nastąpił ich wzrost o 5 obiektów. Na uwagę zasługuje fakt, że zakłady uzdrowiskowe dysponują w większości prezentowanych miast i gmin uzdrowiskowych znaczącą liczbą miejsc noclegowych, w porównaniu z innymi obiektami bazy noclegowej znajdującymi się na ich terenie. W 2004 roku największą liczbę zakładów uzdrowiskowych (por. załącznik 18) odnotowano w: Kołobrzegu (23), Świnoujściu (14) i Krynicy Zdroju (12). Na podstawie danych zawartych w załączniku 18, stwierdza się że w omawianych miastach i gminach uzdrowiskowych województwa małopolskiego liczba zakładów uzdrowiskowych kształtowała się następująco: w 2002r. 33 obiekty tego rodzaju, w 2003r. 37 obiektów i w 2005r. 39 obiektów. W Rabce Zdroju na podstawie danych zawartych na wykresie 16 stwierdza się, że od roku 2002 utrzymuje się tendencja wzrostowa w liczbie zakładów uzdrowiskowych. W 2004r. było 7 zakładów uzdrowiskowych (o 2 więcej niż w 2003r.). 28
Wykres 16. Liczba zakładów uzdrowiskowych w Rabce Zdroju w latach 1998-2004 7 6 7 5 4 3 3 4 5 2 1 2 0 1998 1999 2002 2003 2004 Na podstawie danych zawartych w załączniku 19 w 2004r. w strukturze rodzajowej obejmującej 18 rodzajów turystycznych obiektów noclegowych najliczniej reprezentowane były ośrodki wczasowe 230, co stanowiło 28,3% ogólnej liczby obiektów turystycznej bazy noclegowej w omawianych miastach i gminach uzdrowiskowych w 2004r. Ponadto dużą liczebnością wyróżniały się jeszcze zakłady uzdrowiskowe (119), co stanowiło 14,6% i pozostałe obiekty niesklasyfikowane (101). Natomiast najmniej było moteli zaledwie 2 obiekty (co stanowiło 0,25%) i schronisk młodzieżowych 4 obiekty (co stanowiło 0,49%). W omawianych miastach i gminach uzdrowiskowych w 2004r. zakłady uzdrowiskowe stanowiły 14,6% wszystkich obiektów turystycznej bazy noclegowej łącznie dysponując ponad 19, 5 tys. miejsc noclegowych, co stanowiło 25,4% ogółu miejsc noclegowych (por. załącznik 23). W omawianych miastach i gminach uzdrowiskowych województwa małopolskiego na podstawie danych GUS-u stwierdza się, że w turystycznej bazie noclegowej w 2004r (por załącznik 19) najwięcej było ośrodków wczasowych (79 obiektów), zakładów uzdrowiskowych i pozostałych obiektów niesklasyfikowanych (po 39 obiektów), a najmniej było moteli (1 obiekt) oraz domów wycieczkowych i ośrodków wypoczynku sobotnio niedzielnego i świątecznego (po 2 obiekty). Analizując dane przedstawione na wykresie 17 i w załączniku 19 wnioskuje się, że w Rabce Zdroju w turystycznej bazie noclegowej w 2004r. było najwięcej pozostałych niesklasyfikowanych obiektów i ośrodków wczasowych (po 11 obiektów), a najmniej bo 29
zaledwie po 1 obiekcie było: domów pracy twórczej, hoteli i ośrodków do wypoczynku sobotnio niedzielnego świątecznego. Ich procentowy udział w ogólnej liczbie obiektów turystycznej bazie noclegowej ilustruje wykres 17. Wykres 17. Liczba obiektów turystycznej bazy noclegowej w Rabce Zdroju według rodzajów obiektów w 2004r. (w%) Pozostałe niesklasyfikowane 26,19% Ośrodki wczasowe 26,19% Zakłady uzdrowiskowe 16,67% Pensjonat 9,52% Schronisko 4,76% Ośrodki szkoleniowo-wypoczynkowe 4,76% Ośrodki kolonijne 4,76% Ośrodki do wypoczynku sobotnio-niedzielnego i świątecznego 2,38% Domy pracy twórczej 2,38% Hotele 2,38% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% Na przestrzeni lat 1998 2002 tendencję spadkową można również zaobserwować w przypadku liczby placówek lecznictwa uzdrowiskowego w omawianych miastach i gminach uzdrowiskowych (por. załącznik 20). Liczba placówek lecznictwa uzdrowiskowego zmniejszyła 30
się w 2002r. o 16 obiektów w stosunku do 1998 r. W 2002 r. funkcjonowało łącznie 258 placówek lecznictwa uzdrowiskowego, liczących ogółem 33 374 łóżek. W 2002r. najwięcej placówek lecznictwa uzdrowiskowego było w Kołobrzegu (28), co stanowiło 10,8% udziału w ogólnej liczbie obiektów i Ciechocinku (21), co stanowiło 8,1%, a najmniej, bo zaledwie po jednym w Augustowie, Piwnicznej i Sopocie. W województwie małopolskim w omawianych miastach gminach uzdrowiskowych w latach 1998 2002 stwierdza się tendencję spadkową liczby placówek lecznictwa uzdrowiskowego. W 2004r. odnotowano 60 placówek tego rodzaju i w porównaniu do roku 1998 liczba ta zmniejszyła się o 9 obiektów (co stanowiło spadek o 13%). Na podstawie danych zawartych na wykresie 18 wnioskuje się, że w Rabce Zdroju w latach 1998 1999 i w 2001r. odnotowano 16 placówek lecznictwa uzdrowiskowego, a w 2000r. i 2002r. było 17 placówek tego typu. Wykres 18. Liczba placówek lecznictwa uzdrowiskowego w Rabce Zdroju w latach 1998-2002 1998 1999 16 16 2000 17 2001 16 2002 17 15,4 15,6 15,8 16 16,2 16,4 16,6 16,8 17 2.2. Liczba miejsc noclegowych w turystycznej i leczniczej bazie noclegowej W analizowanym okresie 7 lat spadkowi uległa również liczba miejsc noclegowych o 13 424 (14,8%) w stosunku do 1998r., nie przekraczając poziomu z 1998r. (por. załącznik 21 ). Największą ogólnie bazę noclegową miały Kołobrzeg (9 025 tys. miejsc w 51 obiektach), Krynica Zdrój (6 320 miejsc w 95 obiektach), Świnoujście (8 870 miejsc w 83 obiektach) i Ustka (7 069 miejsc w 55 obiektach). Potencjałem recepcyjnym zdecydowanie wyróżniał się 31
Kołobrzeg, dysponując 9 025 miejsc noclegowych, co stanowiło 11,7% miejsc noclegowych w omawianej turystycznej bazy noclegowej w 2004r. Ponadto liczbę 1 tys. miejsc noclegowych przekraczało 17 gmin, a wśród nich: Ustroń, Sopot, Muszyna, Jelenia Góra, Augustów, Szczawnica, Rabka Zdrój, Solina, Ciechocinek, Inowrocław, Krasnobród, Polanica Zdrój, Świeradów Zdrój, Piwniczna Zdrój, Uście Gorlickie, Duszniki Zdrój i Kudowa Zdrój. Większość omawianej bazy turystycznej (93,5%) skupia się na południu i w północnej części Polski. Nadmorskie miasta i gminy uzdrowiskowe w 2004r. (por. załącznik 21) posiadały 28 924 miejsc noclegowych, co stanowiło 37,5% ich łącznej liczby. W górskich i podgórskich miastach i gminach uzdrowiskowych turystyczna baza noclegowa dysponowała ponad 39 tys. miejsc (co stanowiło 51%), a uzdrowiska nizinne posiadały zaledwie 8 826 miejsc noclegowych (co stanowiło 11,5%). Na podstawie danych zawartych w załączniku 21 stwierdza się, że w małopolskich miastach i gminach uzdrowiskowych liczba miejsc noclegowych w turystycznej bazie noclegowej w latach 1998 2004 ma tendencję spadkową. W 2004r. odnotowano 17 166 miejsc noclegowych w turystycznej bazie noclegowej (spadek w porównaniu z rokiem 1998 aż o 18,1%). Analizując wykres 19 stwierdza się, że w Rabce Zdroju od 1998r. liczba miejsc noclegowych w turystycznej bazie uległa zmniejszeniu. W 2004r. liczba ta zmniejszyła się o 531 miejsc noclegowych w porównaniu z 1998r. i wyniosła 2 155 miejsc (spadek o 19,8%). 32
3000 2500 Wykres 19. Liczba miejsc noclegowych w turystycznej bazie noclegowej w Rabce Zdroju w latach 1998-2004 2686 2649 2000 1500 1000 1726 1544 1476 1860 2155 500 0 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 Dane zawarte załączniku 22 dotyczą liczby miejsc noclegowych w zakładach uzdrowiskowych w latach 1998 2004 (z pominięciem roku 2000 i 2001 ze względu na brak danych). Na przestrzeni lat 1998 2003 liczba miejsc noclegowych w zakładach uzdrowiskowych ulegała spadkowi. W roku 2004 odnotowano niewielki wzrost liczby miejsc noclegowych w zakładach uzdrowiskowych o 1,03% w stosunku do roku 2003. W 2004 roku największą liczbę miejsc noclegowych w zakładach uzdrowiskowych odnotowano w Kołobrzegu 4 834 miejsc (co stanowiło 24,7% udziału w ogólnej liczbie miejsc noclegowych w omawianych zakładach uzdrowiskowych w 2004r.) i Ustroniu 1 819 (co stanowiło 9,3%), a najmniejszą w Krakowie-Swoszowicach 100 miejsc noclegowych (co stanowiło 0,5%) i Solinie 122 (co stanowiło 0,6%). W województwie małopolskim na podstawie danych zawartych w załączniku 22 stwierdza się, że w zakładach uzdrowiskowych w 2004r. liczba miejsc noclegowych wynosiła 5 230 miejsc (wzrost o 7,8% w porównaniu z 2003r.). Najmniejsza liczbę miejsc noclegowych w zakładach uzdrowiskowych na przestrzeni omawianego okresu odnotowano w roku 2002 (4 529 miejsc). Na podstawie danych zwartych na wykresie 20 wnioskuje się, że w Rabce Zdroju liczba miejsc noclegowych w zakładach uzdrowiskowych w 2004r. wyniosła 704 miejsc (wzrost o 293 miejsca w porównaniu z rokiem 2003). Na przestrzeni lat 1998 2004 najmniejszą liczbę miejsc noclegowych w zakładach uzdrowiskowych odnotowano w roku 2002 (246 miejsc). 33
Wykres 20. Liczba miejsc noclegowych w zkładach uzdrowiskowych w Rabce Zdroju w latach 1998-2004 800 700 600 704 500 400 300 200 363 397 246 411 100 0 1998 1999 2002 2003 2004 W strukturze rodzajowej w 2004 r. pod względem liczby miejsc noclegowych górowały ośrodki wczasowe (20 813), co stanowiło 26,9% ogółu omawianej bazy (por. załącznik 23). Przeważają one wyraźnie nad pozostałymi rodzajami obiektów, spośród których potencjałem wyróżniają się kolejno: zakłady uzdrowiskowe (25,4%), hotele (9,8%) i ośrodki szkoleniowo-wypoczynkowe (8,15%). Oceniając strukturę rodzajową bazy noclegowej trzeba podkreślić bardzo duży potencjał bazy wypoczynkowej, na którą składają się ośrodki wczasowe, kolonijne i szkoleniowo-wypoczynkowe, mającej łącznie 30 080 miejsc noclegowych (co stanowiło 39% ogółu) w 318 obiektach, oraz małe zasoby hoteli i obiektów podobnych (motele, pensjonaty), których udział powinien być znacznie większy niż 13,4 % ogółu miejsc, zwłaszcza hoteli i pensjonatów. Natomiast najmniejszą liczę miejsc noclegowych w 2004r. odnotowano w motelach 79 (co stanowiło 0,1%) i ośrodkach do wypoczynku sobotnio-niedzielnego i świątecznego 83 (co stanowiło 0,11%). W omawianych miastach i gminach uzdrowiskowych w 2004r. pod względem liczby miejsc noclegów dominującą rolę odgrywały ośrodki wczasowe i zakłady uzdrowiskowe, które łącznie posiadały 52,4% udziału w ogólnej liczbie miejsc noclegowych turystycznej bazy noclegowej w 2004r. 34
Na podstawie danych zawartych w załączniku 23 stwierdza się, że w małopolskich miastach i gminach uzdrowiskowych w 2004r. największą liczbą miejsc noclegowych (według rodzajów obiektów) w turystycznej bazie noclegowej dysponowały zakłady uzdrowiskowe 5 230 miejsc (co stanowiło 30,5% ogólnej liczby miejsc w turystycznej bazie noclegowej w 2004r.) i ośrodki wczasowe 4 934 miejsc (co stanowiło 27,8%). Natomiast najmniejsza liczbę zanotowano w motelach 25 miejsc (co stanowiło 0,14%) i ośrodkach wypoczynku sobotnio niedzielnego i świątecznego 39 miejsc (co stanowiło 0,23%). Analizując dane zawarte na wykresie 21 wnioskuje się, że w 2004r. w Rabce Zdroju największą liczbą miejsc noclegowych dysponowały zakłady uzdrowiskowe 704 miejsc (23,54%) i ośrodki wczasowe 581 miejsc (30,79%), a najmniej miejsc noclegowych odnotowano w ośrodkach do wypoczynku sobotnio niedzielnego i świątecznego 21 miejsc (0,97%) i w hotelach 28 miejsc (1,30%). Wykres 21. Struktura miejsc noclegowych w turystycznej bazie noclegowej w Rabce Zdroju według rodzajów obiektów w 2004r. (w%) Zakłady uzdrowiskowe 32,67% Ośrodki wczasowe 26,96% Pozostałe niesklasyfikowane 18,05% Pensjonat 8,03% Ośrodki kolonijne 4,64% Ośrodki szkoleniowo-wypoczynkowe 3,71% Schronisko 1,95% Domy pracy twórczej 1,72% Hotele 1,30% Ośrodki do wypoczynku sobotnio-niedzielnego i świątecznego 0,97% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 36
Dane zawarte w załączniku 24 dotyczą średniej liczby łóżek w placówkach lecznictwa uzdrowiskowego w omawianych miastach i gminach uzdrowiskowych na przestrzeni lat 1998 2002. Na ich podstawie można wnioskować, że liczba łóżek w placówkach lecznictwa uzdrowiskowego w roku 1999 zmniejszyła się o 2,52% w stosunku do roku 1998. Podobna sytuacja miała miejsce w roku 2001, gdzie po wcześniejszym wzroście liczby łóżek nastąpił spadek o 326 łóżek. Największą liczbę łóżek w placówkach lecznictwa uzdrowiskowego w 2002r. (por. załącznik 24) odnotowano w Kołobrzegu 5 565 łóżek (co stanowiło 16,7% ogółu łóżek w placówkach lecznictwa uzdrowiskowego w 2002r.) i Ciechocinku 3 360 (co stanowiło 10,1%), a najmniejszą w Krasnobrodzie 100 łóżek (co stanowiło 0,29%) i Goczałkowicach Zdroju 128 (co stanowiło 0,38%). W miastach i gminach uzdrowiskowych województwa małopolskiego na przestrzeni lat 1998-2002 stwierdza się spadek średniej liczby łóżek w palcówkach lecznictwa uzdrowiskowego. W 2002r. liczba ta wynosiła 5 822 łóżek i była niższa o 11,3% w porównaniu z rokiem 1998. Analizując dane zawarte na wykresie 22 wnioskuje się, że w 2002r. liczba łóżek w placówkach lecznictwa uzdrowiskowego w Rabce Zdroju wyniosła 1 603 miejsc (w porównaniu z rokiem 1998 odnotowano spadek o 9,8%, a w porównaniu z rokiem 2001 odnotowano wzrost o 10 łóżek). W omawianym okresie największa liczbę łóżek odnotowano w roku 1998 (1 792 łóżek). 37
2500 Wykres 22. Średnia liczba łóżek w placówkach lecznictwa uzdrowiskowego w Rabce Zdroju w latach 1998-2002 2000 1500 1777 1879 2069 1593 1603 1000 500 0 1998 1999 2000 2001 2002 Ze względu na dużą dowolność w kategoryzacji i nazewnictwie istniejących obiektów oraz fakt, że wiele obiektów dotychczas skategoryzowanych nie spełnia obecnie obowiązujących wymogów i standardów krajów europejskich, zachodzi pilna potrzeba przeprowadzenia od nowa kategoryzacji wszystkich obiektów noclegowych i gastronomicznych. Ustawa o usługach turystycznych 1, precyzuje zasady działania i wymogi jakie powinny spełniać obiekty noclegowe. Na podstawie art. 37, ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych kategoryzacji podlegają tylko niektóre rodzaje obiektów noclegowych, a mianowicie hotele, motele, pensjonaty (1-5 gwiazdek), kempingi (1-4 gwiazdek) oraz domy wycieczkowe i schroniska młodzieżowe (kategorie I-III). Według ustawy, zaszeregowanie obiektów hotelowych do poszczególnych kategorii powinien dokonywać wojewoda, a pozwolenie na prowadzenie pól biwakowych wydają wójtowie, burmistrzowie lub prezydenci miast, do nich też ma należeć prowadzenie ewidencji. Pozwoli to na wdrożenie jednolitych standardów w ocenie polskich obiektów noclegowych (zbliżonych do standardów obowiązujących w Unii Europejskiej). 1 Dz. U. 1997 r. Nr 133, poz. 884 38