LTE W polsce - White Paper. LTE w Polsce - White Paper

LTE w Polsce - White Paper 1

Publikacja została przygotowana przez Zespół Ekspertów Krajowej Izby Gospodarki Cyfrowej DigiCom. Krajowa Izba Gospodarki Cyfrowej 02-691 Warszawa ul. Kolady 3 mariusz.jednoralski@ekig.pl www.ekig.pl 2

Spis treści SPIS TREŚCI 3 1. CO TO JEST LTE I CZYM RÓŻNI SIĘ OD POPRZEDNICH STANDARDÓW 4 2. CELE I WSKAŹNIKI EUROPEJSKIEJ AGENDY CYFROWEJ 6 3. JAK WYGLĄDA DZISIAJ ROZWÓJ LTE NA ŚWIECIE, W SZCZEGÓLNOŚCI W EUROPIE 11 4. JAK DZISIAJ WYGLĄDA ŚWIADCZENIE USŁUG W OPARCIU O LTE W POLSCE, KTO JE REALIZUJE, JAKA JEST SKALA 13 5. AUKCJA LTE W POLSCE A DOCHODY BUDŻETU PAŃSTWA 14 6. CZEGO POWINNIŚMY SIĘ SPODZIEWAĆ PO AUKCJI I PO ZAINWESTOWANIU PIENIĘDZY PRZEZ OPERATORÓW W BUDOWĘ SIECI LTE 16 7. JAKIE SĄ NOWE MOŻLIWOŚCI DLA BIZNESU I ROZWOJU BUDOWY SPOŁECZEŃSTWA INFORMACYJNEGO BAZUJĄC NA TECHNOLOGII LTE 18 8. CZY JEST ALTERNATYWA DLA TECHNOLOGII LTE? 21 3

1. Co to jest LTE i czym różni się od poprzednich standardów Nowoczesne technologie rozwijają się niezwykle szybko. Wszechobecne w dzisiejszych czasach multimedia i przekazywane za ich pośrednictwem przeróżnego typu informacje odgrywają w naszym życiu ogromną rolę. Dostęp i szybkość przekazywania informacji staje się kluczowym czynnikiem życia w społeczeństwie informacyjnym, które jest przez nas tworzone. Bezpośrednia komunikacja i informacja jest jednym z najbardziej wymaganych elementów naszego życia. W obecnych czasach rozwój technologii komórkowych (usług głosowych) został już w dużej mierze nasycony i nie wymaga dużych zmian technologicznych zapewniając prawie pełne pokrycie na terenie całej Europy. Zgodnie z przewidywaniami rynek połączeń głosowych w Europie do 2020 rozrośnie się o ok. 22%, podczas gdy rynek mobilnego dostępu do danych zwiększy się o prawie 800%. Przyczyniła się do tego rewolucja mobilna jaka została zapoczątkowana kilka lat temu wraz z wprowadzeniem smartfonów, a następnie (w 2010) wprowadzeniem pierwszego na świecie tabletu. Przewiduje się że w roku 2014 zostanie sprzedanych na świecie około 2,4 1 miliarda urządzeń mobilnych. Rysunek 1 Rysunek 1 http://www.display-central.com/free-news/display-daily/changing-world-mobile-electronic-devices/ 1 Gartner (June 2014) 4

Wszystkie te urządzenie są stworzone do wykorzystywania globalnej sieci informacyjnej Internetu, a to wymaga ciągłego dostępu do sieci. Dotychczasowe rozwiązania w postaci stałych łączy kablowych i wewnętrznych sieci bezprzewodowych Wi-Fi mogą być i będą w przyszłości tylko uzupełnieniem ogólnodostępnych sieci bezprzewodowych. W pełni mobilny dostęp do Internetu, możliwy jest tylko przy wykorzystaniu rozwiązań telefonii komórkowych posiadających największy zasięg. Dotychczasowy rozwój technologii sieci komórkowych w pierwszej kolejności nastawiony był na podstawowe potrzeby usług głosowych. Wprowadzona w Polsce i na świecie technologia sieci komórkowych drugiej generacji 2G nastawiona była na realizację usług głosowych z rozwinięciem o przesyłanie danych w standardach GPRS i EDGE (nazywana 2,5G), które oferowały maksymalną prędkość na poziomie 37 kb/s, co nie zapewniało nawet komfortowego korzystania z poczty elektronicznej. W kolejnych latach została opracowana i wdrożona technologia komórkowa trzeciej generacji 3G. Zmiana technologiczna zapewniała zwiększenie prędkości transmisji danych z jednoczesnym zwiększeniem ilości obsługiwanych użytkowników. Wprowadzona pierwotnie technologia 3G korzystając ze standardu UMTS zapewniała w pierwotnej wersji maksymalny transfer na poziomie 384 kb/s, by w kolejnych latach zostać rozwinięta do standardu HSDPA zapewniając teoretyczny transfer na poziomie 14 Mb/s. Trzeba jednak zaznaczyć, że są to wartości czysto teoretyczne, które nie uwzględniają obciążenia łączy związanych z nagłówkami pakietów i zakładają idealne warunki dla transmisji radiowej. W rzeczywistych warunkach uzyskiwane szybkości są zdecydowanie niższe, przede wszystkim ze względu na odległość pomiędzy nadajnikiem a odbiornikiem i ze względu na innych użytkowników współdzielących dostępną przepływność w ramach tej samej komórki sieci. Niestety pierwotne założenia technologii komórkowej 3G stały się jej poważnymi ograniczeniami: szybko zwiększająca się liczba użytkowników korzystających z komórkowych sieci transmisji danych, brak możliwości osiągania wysokich prędkości przesyłu, zwiększające się opóźnienia w transmisji danych użytkownikom - spowodował konieczność poszukiwania doskonalszych technologii. Rozwiązaniem stała się opracowywana technologia LTE. Technologia LTE (z ang. Long Term Evolution ) znana również jako technologia 4G, jest następcą obecnie wykorzystywanych standardów sieci cyfrowych telefonii komórkowej, czyli 3G. Niesie ze sobą wiele usprawnień, z których najważniejsze to: 5

większa prędkość pobierania i wysyłania danych, mniejsze opóźnienia, mniejsze koszty, uproszczona infrastruktura, lepsza efektywność łączy i wykorzystywanych zakresów częstotliwości. Technologia LTE działa w ramach dotychczasowo wykorzystywanych częstotliwości w sieciach komórkowych, w Europie może być wprowadzona w częstotliwości z zakresu 800, 900, 1800, 2600, 3400, 3600 MHz (Ameryka Północna wykorzystuje częstotliwości 700/800, 1700/1900, 2100 MHz). Technologia LTE umożliwia wprowadzenie efektywniejszego wykorzystania posiadanych częstotliwości przez umożliwienie osiągania mniejszego czasu dostępu do danych, znacznie większych prędkości przesyłania danych i obsługi większej ilości użytkowników jednocześnie. W Polsce operatorzy sieci komórkowych wprowadzili już LTE w ramach posiadanych częstotliwości 1800 MHz na obszarach mocno zurbanizowanych, o dużym nasyceniu użytkowników. Aktualnie wykorzystywany standard LTE umożliwia tworzenie sieci z przesyłem maksymalnym do 150 Mb/s. Organizacja opracowująca standard opracowała już standard w wersji LTE Advanced z możliwością uzyskiwania przesyłu danych na poziomie 1 GB/s, co znacznie wykracza poza obecne standardy połączeń kablowych dla użytkowników końcowych dostępnych w Europie. 2. Cele i wskaźniki EUROPEJSKIEJ agendy cyfrowej W roku 2010 została przyjęta przez Radę Europy Europejska Agenda Cyfrowa jako integralna część strategii "Europa 2020". Europejska Agenda Cyfrowa powstała z myślą o stymulowaniu wzrostu gospodarczego poprzez lepsze wykorzystanie potencjału technologii informacyjnych i komunikacyjnych (ICT), tak aby skorzystały na tym wszystkie grupy społeczne. Głównymi, przesłankami do stworzenia Europejskiej Agendy Cyfrowej były: rozbicie rynków cyfrowych, brak interoperacyjności, wzrost cyberprzestępczości i ryzyko nieufności wobec sieci, brak inwestowania w rozwój sieci, niedostateczne wysiłki w kwestii badań i innowacji, brak umiejętności wykorzystywania technologii cyfrowych, niewykorzystane możliwości podjęcia wyzwań społecznych. 6

Celem Europejskiej Agendy Cyfrowej jest wyznaczenie kierunków rozwoju i wskazanie działań w obszarze społeczeństwa informacyjnego, pozwalających na maksymalne wykorzystanie potencjału nowoczesnych technologii informacyjnych i komunikacyjnych, w szczególności Internetu. Według Komisji Europejskiej zrealizowanie tych zapisów przyczyni się do zwiększenia innowacyjności przedsiębiorstw, wzrostu gospodarczego oraz poprawy życia codziennego obywateli. Jest to istotne, ponieważ w sektorze teleinformatycznym powstaje obecnie 5% PKB państw Unii Europejskiej, a jego produkty branży ICT przyczyniają się do wzrostu efektywności wszystkich branż i sektorów na terenie całej Unii Europejskiej. Realizacja założeń siedmiu obszarów strategicznych zidentyfikowanych w Europejskiej Agendzie Cyfrowej ma za zadanie rozwijać gospodarkę europejską, wyrównywać poziom usług na wszystkich rynkach jak i również przeciwdziałać wykluczeniu cyfrowemu w całym społeczeństwie europejskim. Jednym z celów siedmiu obszarów strategicznych jest powszechny dostęp do szerokopasmowego Internetu. W Europejskiej Agendzie Cyfrowej przyjęte zostały cele strategiczne które obejmują : 1) Zapewnienie powszechnego dostępu do Internetu o prędkości co najmniej 30 Mb/s do końca 2020 roku. 2) Doprowadzenie do wykorzystania usług dostępu o prędkości co najmniej 100 Mb/s przez 50% gospodarstw domowych do końca 2020 roku. Choć wszystkie siedem filarów obecnej strategii wzrostu gospodarczego UE odwołuje się pośrednio do potrzeby szerokiego wykorzystania technologii informacyjno-komunikacyjnych (ICT), to właśnie Europejska Agenda Cyfrowa precyzuje aspiracje krajów Unii związane z rozwojem Internetu i wykorzystaniem możliwości, jakie on daje. Ogólny cel dokumentu określono jako "uzyskanie trwałych korzyści ekonomicznych i społecznych z jednolitego rynku cyfrowego w oparciu o szybki i bardzo szybki Internet i interoperacyjne aplikacje". Dokument wskazuje także na niedostateczne inwestycje w rozwój sieci, niewystarczające nakłady na badania i innowacje, zbyt małe umiejętności wykorzystywania technologii cyfrowych oraz niewykorzystanie możliwości w zakresie rozwiązywania problemów społecznych. Zgodnie z danymi w Polsce w 2009 roku 76% ludności było z zasięgu podstawowego dostępu do Internetu, a tylko 4% posiadało dostęp do szybkich sieci 7

szerokopasmowych. Na koniec 2012 r. pokrycie dostępem do Internetu o przepustowości co najmniej 30 Mb/s wynosiło 49% 2 gospodarstw domowych i było niższe od średniej unijnej wynoszącej 62%. Jednocześnie w obszarach zurbanizowanych odsetek gospodarstw domowych posiadających dowolne łącze internetowe wynosił 75%, a dla terenów wiejskich wynosił on jedynie 65%. Dane te pokazują że Polacy rzadziej niż inni obywatele UE kupują usługi dostępu szerokopasmowego. Na każde 100 osób z możliwością dostępu w Polsce przypada 19 aktywnych linii, podczas gdy przeciętnie w UE wskaźnik ten osiąga wartość 29. Rysunek 2 Gospodarstwa domowe z obszarów wiejskich z dostępem do internetu. Tak niskie wskaźniki dostępu do Internetu i brak potrzeby/chęci dostępu do sieci przez polskie społeczeństwo ma odbicie w danych o zacofaniu cyfrowym wśród naszego społeczeństwa. Dane za 2012 rok mówią o 32% społeczeństwa, która nigdy nie korzystała z Internetu, co praktycznie w obecnych czasach mówi o wykluczeniu cyfrowym. 2 http://ec.europa.eu/digital-agenda/en/scoreboard/poland 8

Rysunek 3 Procentowy wskaźnik osób nigdy nie korzystających z internetu. Europejska Agenda Cyfrowa mówi o zwiększaniu wykorzystania potencjału społeczno-technologicznego krajów członkowskich celem stworzenia nowoczesnego społeczeństwa cyfrowego o jednakowym stopniu rozwoju. Dlatego oprócz wspomnianego strategicznego obszaru dostępu do Internetu wyróżniono także sześć pozostałych obszarów strategicznych w których podejmie działania. Wszystkie obszary strategiczne to: 1) Jednolity rynek cyfrowy, w tym: Dostęp do treści cyfrowych, Transakcje internetowe i transgraniczne, Zaufanie do środowiska cyfrowego, Jednolity rynek usług telekomunikacyjnych, 2) Interoperacyjność i normy, 3) Zaufanie i bezpieczeństwo, 4) Szybki i bardzo szybki dostęp do Internetu, 5) Badania i innowacje, 6) Umiejętności wykorzystywania technologii cyfrowych i włączenie społeczne, 9

7) Korzyści z technologii teleinformatycznych dla obywateli UE, w tym: Technologie informacyjne i komunikacyjne na rzecz środowiska naturalnego, Technologie informacyjne i komunikacyjne w ochronie zdrowia (e-zdrowie), Różnorodność kulturowa i treści, Administracja elektroniczna (e-administracja), Inteligentne systemy transportowe. Każdy ze strategicznych celów nałożonych przez Europejską Agendę Cyfrową jest szczegółowo opisany wraz z celami wskaźnikowymi i składowymi wykonania danego celu strategicznego. Cele nałożone na Polskę przez Europejską Agendę Cyfrową znalazły odzwierciedlenie w Narodowym Planie Szerokopasmowym 3 przyjętym w dniu 8 stycznia 2014 r. przez Radę Ministrów. Plan ten zakłada, że inwestycje operatorów telekomunikacyjnych będą stanowiły kluczowy element w realizacji przez Polskę celów EAC dotyczących dostępu do Internetu. Operatorzy telekomunikacyjni będą też głównymi beneficjentami środków europejskich przeznaczonych na rozwój sieci szerokopasmowych w ramach Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa. Jako jedno z głównych celów realizacji w ramach wprowadzonych strategii i projektów przyjęto wykorzystanie technologii LTE, celem objęcia całego obszaru Polski wymaganym w Europejskiej Agencie Cyfrowej pełnym pokryciem szerokopasmowym dostępem do Internetu z minimalnym przepływem danych na poziomie 30 Mb/s. Wymaganie takie jest możliwe do zrealizowania przy wykorzystaniu technologii LTE w ramach sieci komórkowej pracującej w częstotliwości 800 MHz, gwarantujących największy obszar pokrycia w terenach mało zurbanizowanych o mniejszej ilości użytkowników końcowych, przy jednoczesnym racjonalnym zaangażowaniu finansowym w inwestycję. 3 https://mac.gov.pl/files/narodowy_plan_szerokopasmowy_-_08.01.2014_przyjety_przez_rm.pdf 10

3. Jak wygląda dzisiaj rozwój LTE na świecie, w szczególności w Europie LTE jako standard przesyłania danych został oficjalnie wydany w grudniu 2008 roku. Pierwsze sieci komórkowe w standardzie LTE zostały uruchomione w Szwecji i Norwegii, a następnie w Finlandii. Jednak według danych na czerwiec 2014 roku. jako najbardziej nasyconym rynkiem połączeń transmisji danych w standardzie LTE pozostaje Ameryka Północna z 45% udziałem w rynku światowym. Pomimo pierwszych światowych wdrożeń sieci LTE w Europie na rynkach skandynawskich liczba połączeń LTE w ilości ok. 40 milionów stanowi jedynie ok. 14,5% rynku światowego. Europa stanowi natomiast najbardziej dynamiczny rynek na świecie, ponieważ w marcu 2013 roku udział połączeń w światowym rynku wynosił jedynie 4%. 4 Aktualnie w Europie działa ponad 240 sieci komórkowych, w 38 krajach, które docierają do ponad 50% gospodarstw domowych w Europie. Na rynku europejskim 4 http://www.4gamericas.org/index.cfm?fuseaction=page&pageid=2055 11

widoczne jest nierównomierne wdrażanie technologii LTE przez różne kraje, ale widać szybki trend dotarcia. Na koniec 2011 r. sieci LTE docierały średnio w Europie do 10% gospodarstw domowych, a na koniec 2013 r. średnia europejska wynosiła już 50% gospodarstw domowych. 5 Europejska Agenda Cyfrowa narzuca na wszystkie kraje członkowskie pełne pokrycie dostępem do Internetu szerokopasmowego, co w efekcie spowoduje praktycznie pełne pokrycie terenów europejskich dostępem do sieci LTE. Wszystkie działające sieci komórkowe w technologii LTE w Europie działają jak wcześniej zostało wspomniane w wykorzystywanych już pasmach częstotliwości z zakresu 800, 900, 1800, 2600, 3500, 3600 MHz. Zdecydowanie najpopularniejszym pasmem wykorzystywanym przez sieci komórkowe w Europie jest częstotliwość z zakresu 1800 MHz na którą przypada ok. 50% sieci komórkowych, częstotliwość ta zapewnia najbardziej uniwersalne połączenie parametrów zasięg-pojemność użytkowników. Na częstotliwości z zakresu 800/900 i 2600 przypada po ok. 24 % rynku europejskiego (sieci z zakresu 3500/3600 są wykorzystywane jedynie przez 4 operatorów komórkowych i stanowią marginalne znaczenie w rynku europejskim). W roku 2012 Parlament Europejski poinformował, że przegłosowana została zgoda 5 http://digital-agenda-data.eu/charts/ 12

na otwarcie pasma 800 MHz na potrzeby sieci komórkowych. Pasmo, które do tej pory zarezerwowane było dla radia lub telewizji analogowej, do 1 stycznia 2013 r. na terenie krajów członkowskich zostało przekazane w ręce operatorów sieci komórkowych. Była to jedna z ważniejszych pozytywnych decyzji dotyczących rozwoju Internetu szerokopasmowego w technologii LTE na terenie Europy, w szczególności wyznaczone zostały jednolite zasoby w ramach Unii Europejskiej które umożliwiały stworzenie sieci LTE na terenach mało zurbanizowanych i o małym stopniu wykorzystania. 4. jak dzisiaj wygląda świadczenie usług w oparciu o LTE w Polsce, kto JE realizuje, jaka jest skala W Polsce operatorzy sieci komórkowych jako jedni z liderów na rynku europejskim zaczęli wprowadzać technologię LTE już w 2010 roku. Pierwszą polską firmą oferującą testowo LTE był Cyfrowy Polsat, który funkcjonował w oparciu o infrastrukturę testową zbudowaną przez operatora działającego pod marką Plus. Komercyjna sprzedaż usług LTE rozpoczęła się w marcu 2011 roku przez sieć komórkową Plus i Cyfrowy Polsat. Jako druga sieć komórkowa rozwijająca infrastrukturę LTE okazał się operator sieci Play firma P4. Obaj operatorzy dosyć szybko tworzyli sieć LTE w głównych miastach Polski, szczycąc się tym że Polska jest pierwszym krajem europejskim która wdrożyła sieć w paśmie 1800 MHz z prędkością do 150 Mb/s. W roku 2013 rozstrzygnięty został przetarg ogłoszony przez Urząd Komunikacji Elektronicznej (UKE) na częstotliwości 1800MHz, który rozstrzygnął się na korzyść firmy P4 która zakupiła 3 bloki częstotliwości po 5 MHz oraz T-mobile, który zakupił 2 bloki częstotliwości. To umożliwiło zwycięzcom dalsze rozwijanie sieci LTE na terenie kraju. Jednocześnie firma Orange wraz T-mobile w ramach wspólnej inicjatywy stworzyła wirtualnego operatora o nazwie NetWorks!. W posiadaniu spółki Networks! w zakresie częstotliwości 1800 MHz dla LTE jest jedynie 10 MHz pasmo, co zapewnia prędkość maksymalnie do poziomu 70 Mb/s, sieć Play posiada pasmo 15 MHz, ale prawdopodobnie nie wykorzystuje go w pełni. Aktualnie najszerszym pasmem w częstotliwości 1800Mhz dysponuje Plus w połączeniu z Cyfrowym Polsatem, ich pasmo o szerokości 20 MHz może zapewnić pełną przepustowość na poziomie 150 Mb/s. Poza głównymi sieciami komórkowymi oferującymi już dostęp komercyjny dla użytkowników końcowych istnieją jeszcze inni 13

operatorzy posiadających częstotliwości i częściową infrastrukturę dla działania technologii LTE. Spółka Aero2 ma w swoich zasobach 50 MHz w paśmie 2600 MHz. Firma zgłosiła ponad 100 stacji bazowych, ale jej główny właściciel grupa NFI Midas nie uruchomiła komercyjnego dostępu do usług LTE. W posiadaniu pasma jest również firma Sferia która w ramach ugody z Ministerstwem Cyfryzacji otrzymała 5 MHz w paśmie 800 MHz, niestety na uruchomienie usług trzeba będzie jeszcze poczekać ze względu na opóźnienia proceduralne. Według informacji z maja 2014 roku - sieć komórkowa w technologii LTE rozrasta się w Polsce systematycznie, ale już ze zmniejszoną dynamiką. Firma Plus oferuje zasięg dla ok. 67% mieszkańców Polski, sieci komórkowe T-mobile wraz z Orange posiadają zasięg na poziomie 37%, natomiast sieć P4 posiada w zasięgu ok. 30% ludności. Znane są tylko docelowe deklaracje dwóch sieci komórkowych co do planowanego pokrycia, jednak nie mogą one być porównywane bezpośrednio, ponieważ Plus mówi o planowanym pokryciu siecią LTE 66% powierzchni kraju, a P4 swoje plany biznesowe określa na poziomie 70% populacji kraju w zasięgu sieci LTE, zaś pozostałe obszary, na których LTE nie będzie dostępne, mają być objęte siecią HSPA+. Deklaracje obu operatorów komórkowych nie można traktować jako wiążących w obliczu długiej perspektywy z powodu toczącej się aukcji częstotliwości 800 MHz i 2600 MHz, które w przypadku zmaterializowania mogą zmienić strategię i zobowiązania co do pokrycia zasięgiem terytorialnym i dotarcia do odbiorców sieci. 5. aukcja LTE w Polsce a dochody budżetu Państwa Dalszy rozwój sieci LTE w uzależniony jest w dużym stopniu od posiadanych przez dostawców zasobów, a precyzyjniej mówiąc częstotliwości. Zakres dostępnych częstotliwości wykorzystywany przy dostarczaniu transmisji danych w technologii LTE jest ograniczony, dlatego nad udostępnieniem operatorom wybranych częstotliwości czuwa Urząd Komunikacji Elektronicznej. W ramach dostępnych częstotliwości UKE rozdysponowuje pakiety częstotliwości operatorom na zasadach rynkowych. W roku 2013 w postępowaniu przetargowym UKE rozdysponowano częstotliwości w paśmie 1800 MHz, w wyniku którego firma P4 zarezerwowała 3 bloki częstotliwości, a firma T-Mobile zarezerwowała 2 bloki częstotliwości z możliwością wykorzystywania zarezerwowanych częstotliwości na okres do 31 grudnia 2027 roku. Jednocześnie dokonując rezerwacji częstotliwości obie firmy zobowiązały się do 14

inwestycji w sieć telekomunikacyjną poprzez budowę lub modernizację po 3200 stacji bazowych każda, w ciągu 24 miesięcy od dnia wydania decyzji rezerwacyjnych. Z tego przynajmniej 50% stacji bazowych powstanie na obszarach gmin wiejskich, miejsko-wiejskich lub miast poniżej 100 tys. mieszkańców. Takie działanie jest celowe ze strony Urząd Komunikacji Elektronicznej wymuszając na podmiotach uczestniczących w postępowaniu efektywne wykorzystanie zarezerwowanych częstotliwości i udostępnianie usług dostępu do sieci LTE możliwie największej liczbie użytkowników końcowych. Należy zaznaczyć że nałożone na operatorów zobowiązania zostały praktycznie wykonane po upływie roku, według stanu na dzień 27 października 2014 roku firmy uzyskały odpowiednio: P4 uzyskała 4093 pozwoleń radiowych na częstotliwość 1800 MHz przydzielone w ramach przedmiotowego przetargu, T-Mobile uzyskała 3065 pozwoleń radiowych na częstotliwość 1800 MHz przydzielone w ramach przedmiotowego przetargu. W ramach opisanego przetargu oprócz wskaźników modernizacji sieci i pokrycia obszarowego usługami w ramach zarezerwowanych częstotliwości operatorzy zobowiązali się do wpłaty na rzecz Skarbu Państwa jednorazowych opłat w kwotach odpowiednio: P4-498 000 000 złotych, a T-Mobile - 453 529 000 złotych. Kwoty opłat za rezerwację częstotliwości stanowią znaczący wpływ do budżetu Polski i pokazują realną wartość pozyskiwanych przez operatorów częstotliwości, a przez to potencjał rynku transmisji danych w standardzie LTE. Polska tak jak inne państwa członkowskie UE przyjęły na siebie zobowiązanie uwolnienia pasma 800 MHz. Pasmo 800 MHz było w Polsce do lipca 2013 roku wykorzystywane przez nadawców analogowej telewizji naziemnej, przejście na telewizję cyfrową i wyłączenie nadajników telewizji analogowej otworzyło drogę do wykorzystania go jako częstotliwości dedykowanych transmisji danych. 10 października 2014 r. Urząd Komunikacji Elektronicznej ogłosił postępowanie na rezerwację częstotliwości w paśmie 800 MHz oraz 2600 MHz. W ramach postępowania dostępne jest 5 bloków częstotliwości, każdy po 10 MHz, z pasma 800 MHz oraz 14 bloków częstotliwości, każdy po 10 MHz, z pasma 2600 MHz. Każdy z oferentów biorących udział w postępowaniu będzie mógł uzyskać maksymalnie dwie rezerwacje częstotliwości z pasma 800 MHz (łączna szerokość pasma 20 MHz) i maksymalnie cztery rezerwacje częstotliwości z pasma 2600 MHz (łączna 15

szerokość pasma 40 MHz). W odróżnieniu od poprzedniego postępowania przeprowadzonego w formie przetargu, aktualne postępowanie odbędzie się w formie aukcji. Aukcja będzie prowadzona w formie aukcji - równoczesna, rosnąca i wielorundowa (SMRA - Simultaneous Multiple Round Ascending), oznacza to, iż wszystkie bloki częstotliwości są dostępne jednocześnie, cena bloku częstotliwości będzie rosła po każdej rundzie, jednocześnie przewiduje się wiele rund aukcji. Aukcja ta odbędzie się za pośrednictwem Elektronicznego Systemu Aukcyjnego (ESA), celem uniknięcia pomyłek i niejasności UKE zaplanowało uczestnikom aukcji szkolenie z systemu ESA i przeprowadzenie aukcji próbnej. Urząd Komunikacji Elektronicznej na podstawie przeprowadzonych wcześniej konsultacji ustalił ceny wywoławcze za pojedyncze bloki częstotliwości, i tak za jeden blok w częstotliwości 800 MHz cena wywoławcza wynosi 250 mln zł, a za jeden blok w częstotliwości 2600 MHz cena wywoławcza wynosi 25 mln zł. Jak można wyliczyć wywoławcza cena wszystkich pakietów to ponad 1,5 mld złotych, a biorąc pod uwagę kwoty osiągane w poprzednim postępowaniu za bloki o widmie 5 MHz można ostrożnie przyjąć że dochody z tytułu aukcji dla budżetu państwa mogą wynieść ponad 2,5 mld zł. Tak jak w poprzednim postępowaniu bloki częstotliwości wystawione na aukcji przeznaczone są do świadczenia usług telekomunikacyjnych na obszarze całej Polski, a zwycięzcy aukcji będą uprawnieni do wykorzystywania częstotliwości przez okres 15 lat od dnia doręczenia decyzji Prezesa UKE w sprawie rezerwacji tych częstotliwości. 6. Czego powinniśmy się spodziewać po aukcji i po zainwestowaniu pieniędzy przez Operatorów w budowę sieci LTE Urząd Komunikacji Elektronicznej mając świadomość nałożonych przez Europejską Agendę Cyfrową zobowiązań jakie Polska przyjęła, działa na rzecz wypełnienia do roku 2020 wyróżnionych wskaźników. Konieczność zapewnienia dostępu do transmisji danych o szybkości minimum 30 Mb/s na całym terytorium Polski i zapewnienie transmisji danych przekraczającej 100 Mb/s dla 50 % Polaków wymusza określenie parametrów wymaganych na podmiotach biorących udział w aukcji częstotliwości 800 MHz i 2600 MHz. Jak w przypadku poprzedniego postępowania (i większości poprzednich) UKE nakłada na zwycięzcę aukcji 16

zobowiązania połaciowo inwestycyjne. W szczególności UKE zobowiązuje zwycięzców do pokrycia zasięgiem sieci prawie 90% gmin w Polsce, w szczególności objęciem tych, w których zasięg sieci na chwilę ustalania wykazu gmin był niższy aniżeli 80% terytorium gminy. Przytaczając szczegółowe zobowiązania aukcyjne nałożone na operatorów którzy dokonają rezerwacji pasmo 800 MHz, wskazano pokrycie zasięgiem sieci nie później niż w ciągu: 24 miesięcy od daty doręczenia rezerwacji - od 83% do 89% ze wskazanych oddzielnie dla każdego bloku częstotliwości gmin, o liczbie mieszkańców poniżej 30 tys. (kilka gmin pow. 30 tys.), na obszarze których obecne zasięgi sieci komórkowych oferujących usługi transmisji obejmują poniżej 80% powierzchni gminy. Łącznie takich gmin jest 1242 (dla każdego bloku średnio 248 gmin). 36 miesięcy od daty doręczenia rezerwacji 90% ze wskazanych 1053 gmin o liczbie mieszkańców do 30 tys.. 48 miesięcy od daty doręczenia rezerwacji 90% ze wskazanych 91 gmin o liczbie mieszkańców od 30 tys. do 50 tys. Zobowiązania aukcyjne są więc bardzo rygorystycznie nakierowane na pokrycie kraju siecią szybkiego Internetu, w szczególności na tych obszarach, gdzie dziś szybki Internet jest trudno dostępny. To dobra wiadomość także dla mieszkańców terenów słabo zurbanizowanych, gdzie ponad 3,7 mln gospodarstw domowych w Polsce jest zagrożonych wykluczeniem cyfrowym i znajduje się poza zasięgiem sieci szerokopasmowego Internetu. Prowadzona przez UKE aukcja pozwoli na szybką zmianę tego stanu rzeczy i na dostarczenie do wszystkich gospodarstw domowych na terytorium kraju usług spełniających wymogi Europejskiej Agendy Cyfrowej. Tym samym Polska zapewni realizację agendy w terminach i na zasadach, jakie na siebie przyjęła. Należy jednocześnie zaznaczyć że ze zobowiązań pokryciowymi w aukcji wykluczone są wysoko zurbanizowane aglomeracje miejskie, gdzie oferowanie dostępu do szybkiej transmisji danych realizowane jest na innych częstotliwościach niż częstotliwość 800 MHz. Realizowana koncepcja budowy niezależnych sieci transmisji danych w technologii LTE, pomimo konieczności pokrycia oddzielną infrastrukturą znacznego obszaru kraju, co generuje wyższe koszty inwestycji, ma uzasadnienie w postaci zwiększenia konkurencyjności działań pomiędzy operatorami. Działanie takie będzie miało 17

wymierne korzyści dla użytkowników końcowych, którzy zgodnie z rynkowymi zasadami będą mogli dokonywać wyboru pomiędzy najlepszymi dla siebie sieciami lub ofertami. Zdublowanie infrastruktury sieciowej przez różnych operatorów zwiększy jednocześnie stabilność i bezpieczeństwo zapewnienia łączy internetowych na terenie całego kraju. Należy przy tym zrobić wszystko, aby inwestycje w budowę sieci szybkiego Internetu LTE w Polsce, mogły być realizowane również dzięki wykorzystaniu środków europejskich przyznanych nam w ramach Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa, w szczególności na obszarach oddalonych, słabo zaludnionych lub wiejskich gdzie mechanizmy rynkowe nie funkcjonują prawidłowo. 7. Jakie są nowe możliwości dla biznesu i rozwoju budowy społeczeństwa informacyjnego bazując na technologii LTE Ponieważ coraz więcej codziennych zadań wykonywanych jest przez Internet, począwszy od ubiegania się o pracę, a skończywszy na płaceniu podatków lub rezerwacji biletów, Internet stał się integralną częścią codziennego życia wielu Europejczyków. Ponad połowa z nich (250 mln) codziennie korzysta z Internetu, lecz 150 mln, czyli około 30 % populacji, nigdy nie korzystało z sieci uzasadniając ten fakt brakiem potrzeby lub wysokimi kosztami. Grupa ta w dużej mierze składa się z osób w wieku powyżej 65 roku życia, osób o niskich dochodach, bezrobotnych i gorzej wykształconych. Związek korzystania z komputerów i Internetu z sytuacją życiową użytkowników i osób niekorzystających jest bardzo wyraźny. Potwierdza to, że cyfrowy podział może prowadzić do pogłębienia podziałów społecznych, a posiadanie kompetencji cyfrowych stało się warunkiem pełnego uczestnictwa w życiu społecznym i zawodowym. Konsekwencją nierównego dostępu do ICT mogą być różnice w uczestnictwie w ważnych aspektach życia społecznego. Europejska Agenda Cyfrowa powstała, aby przeciwdziałać takim efektom i zapobiegać wykluczeniu cyfrowemu Europejczyków. Umiejętności cyfrowe są obecnie najczęściej wymienianym zjawiskiem, jakie pojawia się w debacie nad problemami cyfryzacji w Europie. Kluczowymi motywacjami dla intensywnych działań w tym obszarze jest fakt, iż ocenia się, że, ponad 60% dzieci rozpoczynających dziś edukację będzie pracowało w zawodach jeszcze nie istniejących. Do 2015 roku 90% miejsc pracy będzie wymagało podstawowych umiejętności cyfrowych. Stworzenie nowoczesnego społeczeństwa informacyjnego przynosi wiele korzyści bezpośrednich takich jak: 18

aktywowanie osób niepracujących, wzrost płac, zwiększenia wydajności i efektywności pracy, wzrost aktywności społecznej, jak i zmniejszenie kosztów funkcjonowania przedsiębiorstw i administracji publicznej. Polska jako jeden z największych krajów w Unii Europejskiej staje się podstawowym miejscem tworzenia centrów usług biznesowych, które jako kluczowe umiejętności traktują wykorzystywanie umiejętności cyfrowych. Dziś w naszym kraju lokują swoje centra rozwojowe takie światowe firmy jak Microsoft, Google, Motorola, Intel, Accenture, Samsung, Siemens, HP czy IBM, a sukcesy polskich programistów i inżynierów są szeroko znane w świecie. Wykorzystanie tego potencjału wymaga jednak wypracowania w ramach dostępnych narzędzi realizacji długoterminowych działań dotyczących aktywizacji cyfrowej społeczności głównie przez pokazywanie praktycznych zastosowań i korzyści wynikających z użytkowania nowoczesnych technologii. Interwencja powinna objąć stworzenie warunków o charakterze systemowym dla prowadzenia szeroko zakrojonych działań szkoleniowych i doradczych oraz działań popularyzujących korzystanie z technologii cyfrowych, głównie dla osób zagrożonych wykluczeniem cyfrowym w lokalnych społecznościach, ale także innych grup zainteresowanych podniesieniem swoich kompetencji cyfrowych. Dobrym przykładem są działania prowadzone przez Stowarzyszenie Miasta w Internecie pod hasłem Latarnicy Polski Cyfrowej, których celem jest popularyzacja wykorzystania technik cyfrowych wśród osób w wieku 50+. Pewnym niedostatkiem zaś jest brak systemowego działania naszego rządu, mającego na celu realne wykorzystywanie cyfrowych zasobów, rejestrów, aplikacji etc., które zostały już sfinansowane, a których wskaźnik używalności jest bardzo niski. Konkurencyjne społeczeństwa europejskie z powodzeniem wykorzystywały technologię i wszelkiego rodzaju infrastrukturę teleinformatyczną do rozwijania poszczególnych usług, a nawet całych sektorów gospodarki. Wprowadzenie na terenie całego kraju Internetu szerokopasmowego LTE wytworzy zmiany które dotkną praktycznie każdej sfery naszego życia. Głównymi zmianami będzie opisane usprawnienie dostępu na odległość do instytucji publicznych, zdalnego dostępu do edukacji jak i zwiększenie jakości i kompetencji kadr i konkurencyjności całej gospodarki na rynkach europejskich i światowych. Wykorzystanie Internetu szerokopasmowego w działalności gospodarczej dla wielu przedsiębiorstw w sposób 19

radykalny zmienia sposób funkcjonowania, a dla wielu firm będzie jedynie czynnikiem wpływającym na obniżenie kosztów operacyjnych i podwyższenie efektywności funkcjonowania firm. Zmiana sposobu funkcjonowania przedsiębiorstw z uwagi na zastosowanie zaawansowanych technologii ICT szczególnie będzie widoczna w dostarczaniu usług obejmujących telekomunikację, informatykę, telewizję i multimedia, stworzone zostaną możliwości i usługi docierające do coraz większego grona odbiorców. Dodatkowo nastąpi ewolucja w sektorach: finansowym, logistyce, ubezpieczeniach, handlu oraz wybranych działach średnich i dużych przedsiębiorstw. Obniżenie kosztów operacyjnych przedsiębiorstw z wykorzystaniem Internetu szerokopasmowego związane jest głównie z uaktywnieniem elektronicznych obiegów dokumentów, poczty elektronicznej, obniżeniem kosztów dojazdów do oddziałów lub placówek firmowych wynikających z możliwych wideokonferencji, redukcją kosztów wydruków i przesyłek pocztowych oraz kosztów rozmów telefonicznych poprzez tradycyjną telefonię. Dzięki wykorzystaniu Internetu przedsiębiorstwa mogą skuteczniej konkurować na większym obszarowo rynku docelowym, będąc bardziej elastyczne i mniej wrażliwe na wahania rynków lokalnych. Odnosi się to szczególnie do prezentacji swojej oferty w sieci internetowej poprzez zamieszczenie informacji o produktach, zawieraniu umów realizacji zleceń, poszukiwania nowych dostawców i zlecaniu wymaganych wykonania zewnętrznych usług potrzebnych do realizacji zleceń i innych potrzebnych usług. Dostęp do Internetu pozwoli również przedsiębiorstwom o wiele sprawniej docierać do kluczowych dla dziedziny działalności zasobów know-how, best practice i generalnie wiedzy niezbędnej do prowadzenia działalności. Przyjęta jeszcze w 2006 roku przez Parlament i Radę Europy tzw. dyrektywa usługowa już wtedy zobowiązywała rządy krajów członkowskich, aby od 2009r każdy przedsiębiorca działający na terenie kraju członkowskiego miał własną stronę internetową oraz adres poczty elektronicznej. W Polsce AD 2014 wskaźniki te oscylują na poziomie ok. 50%, to pokazuje, że nie ma narzędzi kształtujących świadomość Polaka z możliwości korzystania z Internetu. Rozwój sieci szerokopasmowych to też kolejny pozytywny krok do zmiany mentalności społeczeństwa w obszarze tworzenia społeczeństwa informacyjnego. 20

8. Czy jest alternatywa dla technologii LTE? Ciągły rozwój technologiczny powoduje powstawanie wielu różnych standardów realizacji tych samych celów. Inną sprawą pozostaje sposób ich realizacji i tak technologie przesyłu danych są ciągle rozwijane, ulepszane lub tworzone na nowo. Standard technologii LTE oficjalnie został zatwierdzony w grudniu 2008 roku, a 6 lat później stanowi podstawowy standard wdrażany w celu mobilnego dostępu do Internetu. Aktualnie na rynku nie istnieje bezpośrednia, konkurencyjna technologia, która byłaby równie wydajna i uniwersalna. Z punktu widzenia realizacji celów Europejskiej Agendy Cyfrowej alternatywą dla transmisji LTE w dostępie do Internetu są technologie stacjonarne takie jak FTTH/FTTB, VDSL2, Sieci telewizji kablowych, Ethernet, WiMax i innych. Wymienione technologie wykorzystywane są w projektach Małopolska Sieć Szerokopasmowa, Internet dla Mazowsza, Śląska Regionalna Sieć Szkieletowa i kilku nastu innych realizowanych w ramach Narodowego Planu Szerokopasmowego. Projekty mają za zadanie stworzenie szkieletu infrastruktury szerokopasmowej będącej w pierwszej kolejności głównym źródłem dystrybucji przesyłu danych, a dopiero jako drugi czynnik bezpośrednie podłączenie użytkowników końcowych. Wspomniane technologie i rozwiązania nie zapewnią możliwości podłączenia wszystkich odbiorców, w szczególności na terenach trudno dostępnych i słabo zaludnionych do których opłacalność inwestycji lub możliwości techniczne doprowadzenia stałych kablowych lub światłowodowych podłączeń będą nie do zrealizowania. W takich przypadkach przy stworzonym szerokopasmowym szkielecie sieci transmisja danych za pomocą technologii LTE będzie najbardziej efektywnym i skalowalnym rozwiązaniem, zapewniając równocześnie niski próg kosztowy wejścia przez użytkowników końcowych. Dlatego rozwijane i wdrażane technologie w realizowanych projektach nie należy traktować jako alternatywy ale raczej jako dobro komplementarne, ponieważ w celu realizacji wskaźników Europejskiej Agendy Cyfrowej najbardziej efektywne będzie wykorzystanie różnych, wdrażanych w Polsce technologii. 21

Kontakt Krajowa Izba Gospodarki Cyfrowej 02-691 Warszawa ul. Kolady 3 mariusz.jednoralski@ekig.pl www.ekig.pl 22

23