Mirosław Rymer doradca prawny Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Katowicach
Ustawa z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym art. 15 ust. 2 pkt 4 W planie miejscowym określa się obowiązkowo zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie wymaganego zakresu projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego z dnia 26 sierpnia 2003 r 4 pkt 4 Ustalenia dotyczące zasad ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej powinny zawierać określenie obiektów i terenów chronionych ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, w tym określenie nakazów, zakazów, dopuszczeń i ograniczeń w zagospodarowaniu terenów Ustawa o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych z dnia 7 maja 2010 r art. 46 ust. 1 Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, zwany dalej planem miejscowym, nie moŝe ustanawiać zakazów, a przyjmowane w nim rozwiązania nie mogą uniemoŝliwiać lokalizowania inwestycji celu publicznego z zakresu łączności publicznej, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, jeŝeli taka inwestycja jest zgodna z przepisami odrębnymi. Ustawa z dnia7 lipca 1994 roku Prawo budowlane art. 39.3.W stosunku do obiektów budowlanych oraz obszarów niewpisanych do rejestru zabytków, a ujętych w gminnej ewidencji zabytków, pozwolenie na budowę lub rozbiórkę obiektu budowlanego wydaje właściwy organ w uzgodnieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków. 4. Wojewódzki konserwator zabytków jest obowiązany zająć stanowisko w sprawie wniosku o pozwolenie na budowę lub rozbiórkę obiektów budowlanych, o których mowa w ust. 3, w terminie 30 dni od dnia jego doręczenia. Niezajęcie stanowiska w tym terminie uznaje się jako brak zastrzeŝeń do przedstawionych we wniosku rozwiązań projektowych.
Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami Art. 19. 1. W studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego uwzględnia się, w szczególności ochronę: 1) zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru i ich otoczenia; 2) innych zabytków nieruchomych, znajdujących się w gminnej ewidencji zabytków; 3) parków kulturowych. 1a. W decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego, decyzji o warunkach zabudowy, decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej, decyzji o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej lub decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji w zakresie lotniska uŝytku publicznego uwzględnia się w szczególności ochronę: 1) zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru i ich otoczenia; 2) innych zabytków nieruchomych, znajdujących się w gminnej ewidencji zabytków. 2. W przypadku gdy gmina posiada gminny program opieki nad zabytkami, ustalenia tego programu uwzględnia się w studium i planie, o których mowa w ust. 1. 3. W studium i planie, o których mowa w ust. 1, ustala się, w zaleŝności od potrzeb, strefy ochrony konserwatorskiej obejmujące obszary, na których obowiązują określone ustaleniami planu ograniczenia, zakazy i nakazy, mające na celu ochronę znajdujących się na tym obszarze zabytków.
1. nakaz/ obowiązek utrzymania istniejącej historycznej linii zabudowy wprowadzenia tego ograniczenia nie ma na celu ograniczenie lokalizacji inwestycji celu publicznego, a w szczególności inwestycji celu publicznego z zakresu telekomunikacji. Wprowadzenie takiego ograniczenie jest szczególnie istotne w przypadku zabudowy układów urbanistycznych starego miasta lub historycznej linii zabudowy poszczególnych ulic. Pamiętać naleŝy, iŝ jedną z wartości chronionych w przypadku układów urbanistycznych jest wartościami chronionymi jest układ ulic, linia zabudowy, kubatura budynków wysokość zabudowy. Niedopuszczalnym jest zatem dopuszczanie na takim terenie lokalizacji jakichkolwiek inwestycji naruszających te wartości. Stąd ograniczenie na takim terenie dotyczyć musi nie tylko budynków, ale jakiejkolwiek innej zabudowy. 2. zakaz lokalizacji inwestycji ponad określoną wysokość np. 15m. - uzasadnienie p. wyŝej.
3. Zakaz/ ograniczenie lokalizacji urządzeń infrastruktury technicznej o wysokości powyŝej np. 50 cm. na dachach budynków zakaz ten ma na celu ochronę istniejącej linii zabudowy i zapobieŝenie wprowadzania dominant na obszarach, które z uwagi na swoją wartość zabytkową wymagają wprowadzenia takiego ograniczenia. 4. Zakaz lokalizacji dominant zakaz ten ma na celu ograniczenie zabudowy mogącej zdominować zabytkowe otoczenie lub przesłonić widok na zabytek. UWAGA!!! Wskazane wyŝej zakazy i ograniczenia winny być wprowadzone w sposób przemyślany i wyłącznie w sytuacjach, w których wartości jakie maja być chronione nie uległych juŝ wcześniej naruszeniu. Wprowadzenie ograniczenia wysokości zabudowy jest dopuszczalne wyłącznie w sytuacji, w której na obszarze chronionym istotnie funkcjonuje jednolita historyczna zabudowa o określonej wysokości. JeŜeli natomiast na obszarze takim obok jednolitej historycznej zabudowy znajdują się równieŝ obiekty współczesne o róŝnej wysokości, w tym znaczący sposób przewyŝszające zabudowę historyczną wprowadzenie ograniczenia wysokości zabudowy dla tego obszaru nie znajdzie uzasadnienia.
Nowelizacją ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z 18 marca 2010 roku zmieniono treść art. 39 ust. 3 Prawa budowlanego. Dotychczas pozwolenie na budowę dla terenów objętych ochroną konserwatorską na mocy postanowień miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wydawane było po uzgodnieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków. Dzięki temu konserwator posiadał wpływ na zachowanie ochrony ww. wartości zarówno w odniesieniu do poszczególnych obiektów, jak i całych obszarów. Obecnie obowiązek uzgodnienia dotyczy tylko obiektów ujętych w gminnej ewidencji zabytków, co pozbawiło konserwatora nadzoru nad inwestycjami na terenach, gdzie na mocy planu chronione były nie tylko pojedyncze obiekty (te sukcesywnie umieszczane są w wykazach zastępujących obecnie gminną ewidencję zabytków), ale przede wszystkim nad inwestycjami na terenach chronionych obszarowo tzw. strefy ochrony konserwatorskiej. Jeśli dane obiekty, bądź obszar chronione są poprzez wpis do rejestru zabytków ograniczenie inwestycji mających negatywny wpływ na wartości zabytkowe moŝe nastąpić poprzez odmowę wydania pozwolenia, o którym mowa w art. 36 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Stąd teŝ postanowienia miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego pozostały w praktyce jedyną (poza wpisem do rejestru zabytków- co jednak wymaga długotrwałego procesu) formą ochrony zabytkowych układów zabudowy.