I dr Marzena Kordela Poznań, dnia 15 września 2012 r. Katedra Teorii i Filozofii Prawa OPISU MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) dla przedmiotu Zasady prawa na kierunku Prawo I. Informacje ogólne 1. Nazwa modułu kształcenia: Zasady prawa 2. Kod modułu kształcenia: 10-Zp-pj-s, 10-Zp-pj-n 3. Rodzaj modułu kształcenia (obowiązkowy albo fakultatywny): Fakultatywny 4. Kierunek studiów: Prawo 5. Poziom studiów (I lub II stopień albo jednolite studia magisterskie): Jednolite studia magisterskie (5-letnie) 6. Rok studiów: I-V (preferowany: I [od semestru letniego] - V) 7. Semestr (zimowy lub letni): Semestr zimowy albo letni 8. Rodzaje zajęć i liczba godzin: Studia stacjonarne: 30 godzin wykładu Studia niestacjonarne: 15 godzin wykładu 9. Liczba punktów ECTS: 5 punktów ECTS
10. Imię i nazwisko, tytuł lub stopień naukowy, adres e-mail wykładowcy lub osoby prowadzącej zajęcia: dr Marzena Kordela (kordela@amu.edu.pl) 11. Język wykładowy: Język polski II. Informacje szczegółowe 1. Cel modułu kształcenia: Studenci po ukończonym kursie powinni posiadać elementarną wiedzę terminologiczną z danej dziedziny oraz świadomość wagi zasad dla aktów tworzenia, interpretacji i stosowania prawa jako narzędzia pojęciowego występującego we wszystkich dogmatykach. 2. Wymagania wstępne w zakresie wiedzy, umiejętności oraz kompetencji społecznych (jeśli obowiązują): Wymagania wstępne w zakresie wiedzy są następujące: a) podstawowa wiedza na temat działania systemów normatywnych oraz ich elementów, odpowiadająca treści kształcenia modułu Prawoznawstwo, b) brak szczególnych wymagań w zakresie umiejętności i kompetencji społecznych. 3. Efekty kształcenia w zakresie wiedzy, umiejętności oraz kompetencji społecznych dla modułu kształcenia i odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów: Nazwa modułu (przedmiotu) kształcenia: Zasady prawa (ZPw) Symbol Po zakończeniu modułu (przedmiotu) i potwierdzeniu osiągnięcia efektów kształcenia: efektów kształcenia student potrafi: Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów: ZPw_W 01 ZPw_W 02 ZPw_W 03 Zna podstawowe koncepcje dotyczące zasad prawa. Zna procedury wywaŝania zasad. Rozumie kolizyjny charakter zasad i zna elementarne metody rozstrzygania kolizji zasad K_W 01-03 K_W 07-12 K_W 14 K_W 08 K_W 02-03 K_W 07 K_W 09 K_W 11-13 K_W 02-03 K_W 07-09 K_W 11-13
ZPw_U 01 Rozpoznaje normy-zasady K_U 03-04 K_U 06 ZPw_U 02 RozróŜnia zasady i normy zwykły (reguły) K_U 03-04 K_U 06 ZPw_U 03 Rozpoznaje moŝliwości formułowania nowych zasad na podstawie wyraźnie przyjętych K_U 03-04 K_U 06-07 ZPw_U 04 Potrafi posługiwać się elementarnymi metodami rozstrzygania kolizji zasad K_U 03-06 ZPw_U 05 Potafi budować proste całości systemowe uspójniane daną zasadą. K_U 03-04 K_U 06-07 ZPw_K 01 Ma świadomość niezbędności zasad w kaŝdym systemie prawa; ich nieuchronnej emulacji oraz konieczności stosowania zasad we wszystkich dogmatykach K_K 01-03 K_K 07-10 4. Treści kształcenia: Nazwa modułu (przedmiotu) kształcenia: Zasady prawa (ZPw) Symbol treści kształcenia: TK_01 TK_02 TK_03 TK_04 TK_05 TK_06 TK_07 TK_08 TK_09 Opis treści kształcenia: Zasady prawa jako element systemu prawa. Koncepcje zasad prawa: J. Wróblewskiego, poznańskiej szkoły teorii prawa (Z. Ziembiński, S. Wronkowska, M. Zieliński), R. Dworkina, R. Alexy`ego. Zasady prawa jako normy w ujęciu aksjologicznym. Rodzaje zasad. Funkcje zasad. Osobliwość reguł wykładni odtwarzających zasady z tekstu aktu normatywnego. Procedura wywaŝania zasad. Typy konfliktu zasad i modele ich rozstrzygania. Zasady prawa poszczególnych dogmatyk. Odniesienie do efektów kształcenia modułu: ZPw_W 01 ZPw_W 01 ZPw_W 01 ZPw_U 01-03 ZPw_K 01 ZPw_U 01-04 ZPw_U 01-05 ZPw_K 01
5. Zalecana literatura: Literatura podstawowa: 1. S. Wronkowska, Z. Ziembiński, Zarys teorii prawa, Poznań 2001. 2. R. Alexy, A Theory of Constitutional Rights, Oxford: University Press 2002 (ss.86-110); Teoria praw podstawowych, tłum. B. Kwiatkowska i J. Zajadło, Warszawa 2010 (ss. 74-141). 3. S. Wronkowska, M. Zieliński, Z. Ziembiński, Zasady prawa. Zagadnienia podstawowe, Warszawa 1974. Literatura uzupełniająca: 1. R. Dworkin, The Model of Rules, 35 University of Chicago Law Review 14 (1967). 2. R. Dworkin, A Matter of Principle, Oxford 1986. 3. R. Dworkin, Taking Rights Seriously, Duckworth 1991 (The model of Rules II). 4. Z. Ziembiński, Normy tetyczna a normy aksjologiczne w koncepcji Cz. Znamierowskiego, Studia Filozoficzne 1963, z. 2. 5. M. Zieliński, Wykładnia prawa. Zasady, reguły, wskazówki, Warszawa 2002. 6. Z. Ziembiński, Etyczne problemy prawoznawstwa, Ossolineum 2002. 7. W. Lang, Prawo i moralność, Warszawa 1989. 8. J. Nowacki, Rodzaje moralnej oceny prawa, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego, Seria 1, Nauki Humanistyczne i Społeczne, z. 3, Łódź 1962. 9. L. Nowak, Interpretacja prawnicza. Studium z metodologii prawoznawstwa, Warszawa 1973. 10. M. Atienza i J. Manero, A Theory of Legal Statements, Kluwer Academic Publishers 1998. 11. Z. Ziembiński, Logika praktyczna, Warszawa 2001. 12. Z. Ziembiński, Problemy podstawowe prawoznawstwa, Warszawa 1984. 13. T. Gizbert-Studnicki, A. Grabowski, Normy programowe w konstytucji (w:) Charakter i struktura norm konstytucji, pod red. J. Trzcińskiego, Warszawa 1997. 4
14. J. Wróblewski, Prawo obowiązujące a ogólne zasady prawa, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego, z. 42, Łódź 1965. 15. A. Murzynowski, Istota i zasady procesu karnego, wyd. II, Warszawa 1984. 16. M. Cieślak, Zasady procesu karnego i ich system, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, Seria Nauk Społecznych, Prawo, z. 3, Kraków 1956. 17. W. Daszkiewicz, Problem systemu zasad (w:) idem, Proces karny. Część ogólna, Poznań 1994. 18. A. Marek, Pojęcie zasady procesu karnego, Państwo i Prawo 1970, z. 3-4. 19. A. Pułło, Idee ogólne a zasady prawa konstytucyjnego, Państwo i Prawo 1995, z. 8. 20. M Kordela, Formalna interpretacja klauzuli państwa prawnego w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego (w:) Zasada demokratycznego państwa prawnego w Konstytucji RP, pod red. S. Wronkowskiej; seria: Podstawowe problemy stosowania Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, pod red. K. Działocha i A. Preisnera, Warszawa 2006. 21. M. Kordela, Zasady prawa jako normatywna postać wartości, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 2006, z. 1. 22. M. Kordela, MoŜliwość konstruowania ogólnej teorii zasad prawa. Uwagi do koncepcji Roberta Alexy`ego, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 2007, z. 2. 23. M. Kordela, The Principle of Legal Certainty as a Fundamental Element of the Formal Concept of the Rule of Law, La Revue du Notariat (Montreal) 2008, nr 110. 24. M. Kordela, MoŜliwość systemu zasad prawa (w:) System prawny a porządek prawny, red. O. Bogucki i S. Czepita, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2008, s. 59-78. 25. T. Gizbert-Studnicki, Zasady i reguły prawne, Państwo i Prawo 1988, z. 3. 26. M. Kordela, Zasady prawa. Studium teoretycznoprawne, Wyd. UAM, Poznań 2012. 5
27. L. Morawski, Zasady prawne komentarz krytyczny (w:) Studia z filozofii prawa, pod red. J. Stelmacha, Kraków 2001. 28. M. Zieliński, Zasady i wartości konstytucyjne (w:) Zasady naczelne Konstytucji RP z 2 kwietnia 1977 roku. Materiały 52. Ogólnopolskiego Zjazdu Katedr Prawa Konstytucyjnego w Międzyzdrojach (27-29 maja 2010 r.), red. A. Bałaban i P. Mijal. 6. Informacja o przewidywanej moŝliwości wykorzystania e-learningu: E-learning jest przewidziany wyłącznie na studiach niestacjonarnych (15 godzin wykładu w ramach bezpośredniego kontaktu oraz 15 godzin e-learningu). 7. Informacja o tym, gdzie moŝna zapoznać się z materiałami do zajęć, instrukcjami do laboratorium itp.: Ewentualne informacje o charakterze i dostępności materiałów potrzebnych do zajęć przekazują prowadzący zajęcia na początku roku akademickiego. III. Informacje dodatkowe 1. Odniesienie efektów kształcenia i treści kształcenia do sposobów prowadzenia zajęć i metod oceniania: Nazwa modułu (przedmiotu) kształcenia: Zasady prawa (ZPw) Symbol efektu kształcenia dla modułu: Symbol treści kształcenia realizowanych w trakcie zajęć: Sposoby prowadzenia zajęć umoŝliwiające osiągnięcie załoŝonych efektów kształcenia: Metody oceniania stopnia osiągnięcia załoŝonego efektu kształcenia: ZPw_W 01 TK_01-09 Wykład. Pisemna praca zaliczeniowa. ZPw_W 02 TK_04-09 J.w J.w. ZPw_W 03 TK_04-09 J.w. J.w. ZPw_U 01 TK_01-09 J.w J.w. ZPw_U 02 TK_01-09 J.w J.w. ZPw_U 03 TK_05 TK_08-09 J.w J.w. 6
ZPw_U 04 TK_08-09 J.w J.w. ZPw_U 05 TK_09 J.w J.w. ZPw_K 01 TK_05 TK_09 J.w J.w. Przykładowe podstawowe pytania egzaminacyjne są identyczne jak ww. opisy poszczególnych treści kształcenia. 2. ObciąŜenie pracą studenta (punkty ECTS): Nazwa modułu (przedmiotu) kształcenia: Zasady prawa (ZPw) Forma aktywności Średnia liczba godzin na zrealizowanie aktywności: Godziny zajęć (wg planu studiów) z nauczycielem Praca własna studenta (łącznie wszystkie formy) Studia stacjonarne: 30 godzin wykładu. Studia niestacjonarne: 30 godzin (15 godzin wykładu i 15 godzin w ramach e-learningu). Studia stacjonarne: 120 godzin (150 godzin wynikających z 5 punktów ECTS minus 30 godzin z planu). Studia niestacjonarne: 120 godzin (150 godzin wynikających z 5 punktów ECTS minus 30 godzin z planu). Suma godzin 150 Sumaryczna liczba punktów ECTS dla modułu (przedmiotu) 5 3. Sumaryczne wskaźniki ilościowe: 5 punktów ECTS. Student otrzymuje wszystkie ww. punkty ECTS za zaliczenie całego modułu Zasady prawa, tzn. za otrzymanie oceny pozytywnej z pisemnej pracy zaliczeniowej z tego przedmiotu. W skład tego całego modułu wchodzą: wykład oraz na studiach niestacjonarnych zajęcia w ramach e-learningu (jako pochodne wykładu). 7
4. Kryteria oceniania: Stosuje się następujące kryteria oceniania studenta: a) poprawność i kultura języka, b) umiejętność poprawnego formułowania myśli i poglądów oraz ich racjonalnego uzasadniania, c) umiejętność poprawnej rekonstrukcji stanowisk teoretycznych odnoszących się do zasad prawa, d) wykorzystywanie wiedzy teoretycznej przy realizowaniu praktycznych zadań wymagających odwołania się do zasad prawa, e) poziom poszczególnych umiejętności scharakteryzowanych powyŝej w ramach opisu efektów kształcenia dla tego modułu. Marzena Kordela 8