Spotkanie 2: Krzywdzenie
Opowiadanie 4: Rozwiązywanie konfliktów ROZWIĄZYWANIE KONFLIKTÓW Pewnego wieczoru, gdy Sandy szykowała się do snu, jej starszy brat Finn przyszedł powiedzieć dobranoc i zauważył dużego siniaka na jej ramieniu. 2 Jak go sobie nabiłaś? zapytał. Chyba cię bolało? Sandy nie spojrzała na Finna. Powiedziała tylko, że właściwie już nie boli i że wszystko jest w porządku. Nie wyjaśniła, jak to się stało, że ma siniaka, a Finn nie dopytywał. Prawda była taka, że Jill zaczęła być okropna w stosunku do Sandy od czasu klasowej wycieczki nad rzekę. Ciągle mówiła nieprzyjemne rzeczy i kiedy nikt nie widział, przezywała ją, szturchała lub ciągnęła za włosy. Następnego dnia, kiedy Sandy mijała stolik Jill, potknęła się, bo nagle Jill podstawiła jej nogę. Kiedy upadała, otarła sobie łydkę o krzesło, co naprawdę bolało. Miała ochotę złapać krzesło i bardzo mocno uderzyć nim Jill. Nauczyciel, pan Johnson podszedł zobaczyć, co się stało. Ojej, moja droga powiedział do Sandy, pomagając jej wstać. Musisz uważać, jak chodzisz. Nie chcielibyśmy, żeby stało się coś poważnego, prawda? To sprawiło, że Sandy poczuła się jeszcze gorzej. Nie była nieostrożna, to Jill zachowywała się nieodpowiednio, więc dlaczego pan Johnson ją krytykował? Tego wieczoru w czasie kolacji mama zauważyła, że Sandy prawie nic nie zjadła. Czy coś nie tak, Sandy? Nie czujesz się dobrze? powiedziała z troską w głosie. Wszystko w porządku odparła Sandy, ale czuła, że zaraz się rozpłacze. Może jesteś po prostu zmęczona powiedziała mama. Powinnaś wcześniej się położyć. PRZYJACIELE ZIPPIEGO
Opowiadanie 4: Rozwiązywanie konfliktów 4 2 Później, kiedy Sandy leżała w łóżku, mama przyszła powiedzieć jej dobranoc. Sandy była wtedy bliska opowiedzenia mamie o tym, że jest krzywdzona, ale nie wiedziała, jak to wyrazić, więc nie powiedziała nic. [pauza] Następnego ranka Lila i Tig, jak zwykle, czekali na Sandy przed jej domem, żeby pójść razem do szkoły. Kiedy Sandy otworzyła drzwi i wyszła, bliźniacy zauważyli, że płakała. Nie chcę dziś iść do szkoły powiedziała. Prawdę mówiąc, chcę uciec. Wybuchnęła płaczem. O co chodzi? zapytał Tig. Lila objęła Sandy ramieniem, przytuliła ją i wszyscy razem usiedli na progu. Sandy otarła łzy i powiedziała Lili i Tigowi, że Jill ją krzywdzi. Już bardzo dawno chciałam wam o tym powiedzieć, ale Jill straszyła, że jeśli komuś powiem to już nikt nie będzie mnie lubił. To głupie odparła Lila. Wiesz, że jesteś naszą najlepszą przyjaciółką. Już się uspokój, musimy się zastanowić, co zrobić. Tig uważał, że Sandy powinna udawać, że nie zauważa Jill, ale Sandy powiedziała, że już tak próbowała i to tylko pogorszyło sprawę. Mogłabym powiedzieć Finnowi odparła. Jill mogłaby się go bać. Może moglibyśmy pójść razem z tobą porozmawiać z Jill powiedziała Lila. Jeśli zobaczyłaby, że jesteśmy twoimi przyjaciółmi może przestałaby się tak zachowywać. Wstali z progu. Sandy czuła się teraz trochę lepiej, więc popędzili do szkoły. Nie chcieli się spóźnić. Kiedy dotarli do szkolnej furtki, Tig zasugerował, że Sandy powinna powiedzieć panu Johnsonowi o tym, co robi Jill, ale Sandy nie była przekonana. Finn mówi, że nigdy nie powinno się donosić na innych, bez względu na to, co zrobili odparła. To głupie powiedział Tig. Jeśli ktoś robi coś złego lub jeśli potrzebujesz pomocy, musisz komuś o tym powiedzieć. To przekonało Sandy do rozmowy z panem Johnsonem powiedziała mu o tym, co robiła Jill. Pan Johnson uważnie jej wysłuchał i powiedział Jak myślisz, dlaczego ona jest tak okropna dla ciebie? Czy uważasz, że jest nieszczęśliwa? Jest zazdrosna? PRZYJACIELE ZIPPIEGO 2
Opowiadanie 4: Rozwiązywanie konfliktów Nie wiem powiedziała Sandy. Pan Johnson zaproponował, żeby porozmawiała z Jill i zapytała ją, dlaczego była tak okropna. Jeżeli pojawią się jeszcze jakieś kłopoty, zajmę się nimi dodał. [pauza] Po szkole Sandy, Lila i Tig znaleźli Jill na placu zabaw. Dlaczego jesteś taka okropna dla Sandy? zapytał Tig. Jill odparła, że nie wie. Chcemy, żebyś przestała powiedziała Lila. Chcemy, żebyśmy wszyscy byli przyjaciółmi, jak przedtem. Jill wyglądała na zawstydzoną. Przepraszam, Sandy byłam zazdrosna, ponieważ ty i Lila jesteście najlepszymi przyjaciółkami, a ja chciałam, żeby ona była moją najlepszą przyjaciółką. Już nigdy tak nie zrobię. Sandy poczuła się tak dobrze, że uściskała Jill. Później Lila i Sandy bawiły się razem. Myślę, że Tig nie będzie miał nic przeciwko temu, że coś ci powiem stwierdziła Lila. W pierwszych tygodniach szkoły ten chłopiec, który stoi tam dalej na drodze, próbował dokuczać Tigowi i zabrać mu piłkę nożną. Tig był bardzo przygnębiony, więc powiedział o tym tacie i poszli do domu tego chłopca. 3 Co zrobili? zapytała Sandy? Tak naprawdę, to nic nie zrobili powiedziała Lila ale tata zapytał tego chłopca: Jak byś się czuł, gdyby ktoś tobie tak dokuczał? I tamten przestał. Tig miał szczęście, że wasz tata mu pomógł powiedziała Sandy. Cóż, każdy ma kogoś, kto może mu pomóc dodała Lila kogoś, z kim można porozmawiać. Obiecaj, że powiesz mi, jeśli coś takiego kiedyś jeszcze się wydarzy. Obiecuję powiedziała Sandy. 3, 4 PRZYJACIELE ZIPPIEGO
Częś ROZWIĄZYWANIE KONFLIKTÓW Cel części Doskonalenie u dzieci zdolności rozstrzygania konfliktów. Założenia części czwartej Wiedza, jak rozwiązywać konflikty, jest jedną z najważniejszych zdolności radzenia sobie z codziennymi przeciwnościami. Konflikty mogą pojawić się w różnych relacjach między ludźmi, a umiejętności ich rozstrzygania są nieodzowne dla utrzymania dobrych relacji przez całe życie. Badania wskazują, że dzieci mogą się nauczyć rozwiązywania konfliktów oraz że takie umiejętności prowadzą do sukcesów w relacjach z ludźmi. Jednym z najczęściej stosowanych modeli rozwiązywania konfliktów jest tak zwany model poznawczo-behawioralny. Obejmuje on cztery następujące kroki prowadzące do rozwiązania konfliktu: Określenie problemu Znalezienie możliwych rozwiązań Zastanowienie się nad skutkami różnych rozwiązań i wybranie najlepszego Wypróbowywanie wybranego sposobu w celu rozwiązania problemu Zadania tej części odzwierciedlają te cztery stopnie i opierają się na przykładach, których dzieci mogą doświadczyć w codziennym życiu. Spotkanie pierwsze koncentruje się na rozwijaniu u dzieci zdolności zrozumienia na czym polega problem i znajdowaniu dobrych rozwiązań. W czasie drugiego spotkania analizowana jest konkretna sytuacja, typowa dla środowiska szkolnego: krzywdzenie. Spotkanie koncentruje się na tym, aby pomagać dzieciom rozpoznać uczucia, które pojawiają się w sytuacjach związanych z krzywdzeniem oraz na analizowaniu różnych sposobów rozstrzygania konfliktów. Uznaje się, że rozstrzygnięcie konfliktu nie jest łatwe, szczególnie gdy angażuje silne uczucia, takie jak złość. Spotkanie trzecie koncentruje się wyłącznie na problemie złości oraz rozwiązywaniu konfliktów, kiedy dzieci są rozgniewane. Wzajemnie pomaganie sobie jest jedną z podstawowych wartości w programie Przyjaciele Zippiego. Umiejętności społeczne dotyczą nie tylko zdolności szukania pomocy, ale również zdolności pomagania innym w sytuacjach trudnych. Spotkanie czwarte analizuje codzienne sytuacje, w których dzieci mogą mieć okazję wykorzystać własne zdolności pomocy przyjacielowi w rozwiązywaniu konfliktu. PRZYJACIELE ZIPPIEGO 4
Częś ROZWIĄZYWANIE KONFLIKTÓW Spotkanie 1: Jak rozpoznać dobre rozwiązania Cel części Doskonalenie u dzieci zdolności rozwiązywania konfliktów. Zadania spotkania 1 Zwiększenie umiejętności rozpoznawania dobrych rozwiązań. Jest to jedno z najbardziej statycznych zajęć w programie. Jeśli dzieci zaczną być zmęczone zrób krótką przerwę i zaproponuj zabawę lub ćwiczenia. 1) Wprowadzenie Plakat zasad Przypomnij dzieciom o zasadach i przeczytaj je na głos. Wyjaśnij dzieciom, że dziś będziemy uczyć się, jak znajdować dobre sposoby rozwiązywania problemów. Poinformuj dzieci o tym, że naturalną rzeczą jest, iż mamy poważne lub drobne problemy oraz że możliwe jest znalezienie dobrych rozwiązań tych problemów. Powiedz dzieciom, że macie nowe opowiadanie. Dowiedzą się z niego, jak Tig, Lila i Sandy szukają dobrych sposobów rozwiązania swoich problemów. 2) Opowiadanie 0 Ilustracje do tej części (Ilustracje nr 1-9) Przeczytaj opowiadanie, w odpowiednich momentach prezentując ilustracje. Przerywaj czytanie po następujących fragmentach: Strona 1, fragment 2: Sandy była wtedy bliska opowiedzenia, mamie o tym, że jest krzywdzona, ale ( ) Zapytaj: Co czuła Sandy? Dlaczego nie chciała rozmawiać o problemie? Strona 3, fragment 3: Jeżeli pojawią się jeszcze jakieś kłopoty dodał zajmę się nimi. ( ) Zapytaj dzieci: jak myślicie, dlaczego Jill tak zachowywała się wobec Sandy? Wykorzystaj to zadanie, aby wytłumaczyć dzieciom, że czasami wybieramy złe wyjścia z sytuacji, aby rozwiązać własne problemy albo, aby osiągnąć coś, czego pragniemy. Następnie kontynuuj czytanie, aż do końca opowiadania. 3) Zadanie 1 Dobre rozwiązanie Kroki prowadzące do dobrego rozwiązania (Aneks 15) Plakat prezentujące kroki prowadzące do dobrego rozwiązania (powinien być przygotowany przed spotkaniem i zachowany na spotkanie 2, 3 i 4) Wyjaśnij dzieciom, że w życiu często zdarzają się problemy lub konflikty. Powiedz, że czasem, podobnie jak Jill, możemy wybrać niewłaściwe rozwiązanie, które później spowoduje jeszcze więcej problemów. Poproś dzieci, aby podały przykłady problemów lub konfliktów, których doświadczyły ostatnio. Powiedz dzieciom, że dziś będziemy wspólnie pracować nad znalezieniem dobrych sposobów rozwiązywania problemów. PRZYJACIELE ZIPPIEGO
Wyjaśnij, że są trzy kroki prowadzące do ustalenia dobrego rozwiązania. Możesz zaprezentować przygotowany plakat trzech kroków z Aneksu 15. Wyjaśnij dzieciom, że pierwszym krokiem do znalezienia dobrego rozwiązania jest zrozumienie problemu. Poproś dzieci o opisanie problemu Sandy. Co czuła? Co skłoniło Jill do takiego zachowania? Wyjaśnij, że drugim krokiem do znalezienia dobrego rozwiązania jest wymyślenie wielu rozmaitych sposobów rozwiązania problemu. Poproś dzieci o rozważenie, co mogłyby zrobić, gdyby były na miejscu Sandy. Zapisz rozwiązania na tablicy lub papierze. Wyjaśnij dzieciom, że trzeci krok to wybranie spośród możliwych rozwiązań jednego, które uważamy za najlepsze. Wyjaśnij, że nie zawsze łatwo jest znaleźć najlepsze rozwiązanie. Są dwie równorzędne zasady, które mogą okazać się pomocne: Pierwszą zasadą jest wybór tego rozwiązania, które pomoże nam poczuć się lepiej. Drugą zasadą jest wybór rozwiązania, które nie rani innych. Zajmijcie się rozwiązaniami, które dzieci zaproponowały Sandy, aby rozwiązała swój problem. Poproś dzieci, aby zastanowiły się, czy każde rozwiązanie pomogłoby im poczuć się lepiej oraz czy uwzględnia ono poszanowanie innych. Które z nich nie spełniają żadnej z tych zasad? Wykorzystaj zadanie, aby pomóc dzieciom zrozumieć, jakie sposoby mogą pomóc im poczuć się lepiej oraz jak mogą wpływać na innych. Różnica między rozwiązaniami podawanymi przez chłopców i dziewczynki może być istotna. Chłopcy mogą częściej proponować sposoby z użyciem przemocy i agresji oraz chętniej akceptować stosowanie przemocy jako rozwiązania. Spróbuj wytłumaczyć dzieciom, że niektóre rozwiązania poprawiają nasze samopoczucie, ale ranią innych. Podkreśl, że dobre rozwiązanie to takie, które ma pozytywny wpływ także na inne osoby. 4) Zadanie 2 Znajdowanie dobrego rozwiązania 0 Żadne Poproś dzieci o ciszę i zamknięcie oczu. Poproś, aby zastanowiły się nad problemem, który ostatnio miały w szkole, w domu lub wśród przyjaciół. Poproś je o wyobrażenie sobie dobrego sposobu rozwiązania tego problemu. Po krótkiej chwili powiedz, że będziesz prosił je o porozmawianie o tym. Poproś kilkoro dzieci, aby uwzględniając dwie zasady warunkujące pomyślne rozwiązanie, uzasadniły, dlaczego było to dobre rozwiązanie. Jeśli dzieci będą miały trudności z wymyśleniem przykładów, możesz im podpowiedzieć. 5) Podsumowanie Arkusze podsumowania (Aneks 1) Poinformuj dzieci, że zamierzasz rozdać arkusze podsumowania takie, jakie otrzymały ostatnio. Każde dziecko powinno pokolorować słoneczko albo chmurkę, aby pokazać, czy podobały mu się zajęcia, oraz buzię radosną lub smutną, aby wyrazić, jak czuło się w czasie zajęć. Podaj każdemu dziecku arkusz i poproś o indywidualne udzielanie odpowiedzi. Zapytaj dzieci, co z tego spotkania podobało im się najbardziej, a co najmniej. PRZYJACIELE ZIPPIEGO
Częś ROZWIĄZYWANIE KONFLIKTÓW Spotkanie 2: Krzywdzenie Cel części Doskonalenie u dzieci zdolności rozwiązywania konfliktów. Zadania spotkania 2 Zdobywanie przez dzieci umiejętności radzenia sobie w sytuacjach bycia krzywdzonym. 1) Wprowadzenie Plakat zasad Przypomnij dzieciom o zasadach i przeczytaj je na głos. Wyjaśnij dzieciom, że dziś będziemy rozmawiać o tym, co się dzieje, kiedy jakieś dziecko straszy nas albo krzywdzi. Powiedz im, że będziemy wspólnie pracować nad znalezieniem rozwiązań dla sytuacji, w których ktoś próbuje nas zastraszyć albo skrzywdzić. 2) Przypomnienie ostatniego spotkania Kroki prowadzące do dobrego rozwiązania (Aneks 15) Plakat prezentujący kroki do dobrego rozwiązania (przygotowany na spotkanie 1) Pokrótce przypomnij dzieciom, że ostatnio uczyliśmy się znajdować dobre sposoby rozwiązywania problemów i konfliktów. Poproś dzieci o krótkie opisanie kilku dobrych rozwiązań. Zaprezentuj plakat kroków prowadzących do dobrego rozwiązania. 3) Zadanie 1 Co zrobi, kiedy ktoś nas prześladuje Plakat wymieniający dwie zasady dotyczące krzywdzenia (powinien być przygotowany przed zajęciami i zachowany na spotkanie 3) (Aneks 16) Ponownie przeczytaj opowiadanie od początku, aż do strony 2, fragment 2, do słów: Wybuchnęła płaczem. Wyjaśnij dzieciom, że jest słowo określające zachowanie Jill wobec Sandy: KRZYWDZENIE. Zapisz to słowo na tablicy i zapytaj dzieci, czy je znają. Wyjaśnij, że krzywdzenie oznacza zastraszanie lub ranienie kogoś innego lub mówienie o kimś nieprzyjemnych rzeczy. Wyjaśnij, że kiedyś, podobnie jak Sandy, możemy doświadczyć sytuacji, w której ktoś nas będzie krzywdził, ale z różnych powodów nie ośmielimy się o tym rozmawiać. Zapytaj dzieci, dlaczego Sandy nie chciała mówić o tym, jak Jill się zachowała? Zapytaj dzieci, czy kiedyś doświadczyły takiej sytuacji? Co się stało? Wyjaśnij dzieciom, że czasem, kiedy ktoś nas krzywdzi, pytamy samych siebie, czy zrobiliśmy coś złego. Możemy czuć się sprawcami (że sami to prowokujemy) lub myśleć, że to nasza wina, więc nie ośmielamy się o tym mówić albo poprosić o pomoc. Możemy również przypuszczać, że jeśli o tym powiemy, zostaniemy ukarani, lub że krzywdząca nas osoba nie będzie już naszym przyjacielem. Czasem jesteśmy po prostu zagubieni i nie wiemy, co zrobić. PRZYJACIELE ZIPPIEGO
Wyjaśnij, że są to naturalne odczucia. Większość z krzywdzonych ludzi nie chce o tym nikomu mówić i mogą nie być pewni, co zrobić. Jednak, jak przekonała się o tym Sandy, to nie jest dobry pomysł, nie zrobić nic. Powiedz dzieciom, że jest wiele sposobów proszenia o pomoc i otrzymywania jej, poproś o podanie kilku przykładów. Pokaż plakat zasad dotyczących krzywdzenia i wyjaśnij każdą z nich: Nie mamy prawa nikogo krzywdzić. Jeśli jesteśmy krzywdzeni, możemy poprosić o pomoc kogoś, komu ufamy. Zapytaj dzieci, co by zrobiły, gdyby były na miejscu Sandy. Odwołuj się do plakatu, który przygotowałeś na spotkanie 1, wskazując zasady znajdowania dobrego rozwiązania. To pomoże dzieciom ustalić, czy proponowane przez nie rozwiązanie jest pomocne czy nie. Zachęć dzieci do wskazania w szkole, w domu lub wśród przyjaciół osób, którym ufają. 4) Zadanie 2 Radzenie sobie z krzywdzeniem Żadne Wyjaśnij dzieciom, że teraz w zabawie będziemy pomagać Sandy w szukaniu sposobów, które pozwolą jej uniknąć krzywdzenia przez Jill. Wyjaśnij, że będziemy udawać Sandy i jej dwoje przyjaciół. Sandy zamierza opowiedzieć przyjaciołom, co zrobiła Jill, a przyjaciele mają spróbować znaleźć rozwiązanie jej problemu. Wybieraj po troje dzieci do odegrania ról Sandy i jej dwojga przyjaciół. Poproś, aby Sandy zaczynała od powiedzenia przyjaciołom, co się stało pomiędzy nią a Jill. Pozwól przyjaciołom porozmawiać przez kilka na temat sposobów radzenia sobie. Pomagaj dzieciom przez zachęcanie ich do znajdowania dobrych rozwiązań dobrze, jeśli od czasu do czasu podsuniesz jakieś propozycje. Jeśli jest to konieczne, możesz przerwać odgrywanie ról, podać kilka wskazówek, a następnie poprosić dzieci, aby wróciły do odgrywania ról. 5) Podsumowanie Arkusze podsumowania (Aneks 1) Poinformuj dzieci, że zamierzasz rozdać arkusze podsumowania takie, jakie otrzymały ostatnio. Każde dziecko powinno pokolorować słoneczko albo chmurkę, aby pokazać, czy podobały mu się zajęcia, oraz buzię radosną lub smutną, aby wyrazić, jak czuło się w czasie zajęć. Podaj każdemu dziecku arkusz i poproś o indywidualne udzielanie odpowiedzi. Zapytaj dzieci, co z tego spotkania podobało im się najbardziej, a co najmniej. PRZYJACIELE ZIPPIEGO
Częś ROZWIĄZYWANIE KONFLIKTÓW Spotkanie 3: Rozwiązywanie problemów Cel części Doskonalenie u dzieci zdolności rozwiązywania konfliktów. Zadania spotkania 3 Zwiększenie u dzieci umiejętności rozwiązywania problemów szczególnie w sytuacjach gniewu. 1) Wprowadzenie 2 y Plakat zasad Przypomnij dzieciom o zasadach i przeczytaj je na głos. Powiedz dzieciom, że dziś będziemy rozmawiać o problemach i konfliktach, które często zdarzają się między przyjaciółmi. Poinformuj, że zamierzamy nauczyć się różnych sposobów rozwiązywania problemów. 2) Przypomnienie poprzedniego spotkania 0 Plakat zasad dotyczących krzywdzenia (przygotowany na spotkanie 2). Pokrótce przypomnij dzieciom, że ostatnio rozmawialiśmy o krzywdzeniu. Przypomnij, że w opowiadaniu Sandy była krzywdzona przez Jill oraz że Tig również doświadczył krzywdy, kiedy chłopiec próbował odebrać mu piłkę. Ponownie przeczytaj opowiadanie od strony 3, fragment 11, od słów: Później Lila i Sandy bawiły się ( ) aż do końca historii. Przypomnij dzieciom, że jeśli tego typu zdarzenia mają miejsce, zawsze należy poprosić o pomoc kogoś, komu ufamy. Przypomnij dzieciom, że ostatnio znaleźliście różnego rodzaju sposoby ewentualnego wyjścia z sytuacji, kiedy ktoś nas krzywdzi. Poproś dzieci o opisanie kilku z tych sposobów. W czasie powyższego zadania, odwołuj się do zasad na plakacie: Nie mamy prawa nikogo krzywdzić. Jeśli jesteśmy krzywdzeni, możemy prosić o pomoc kogoś, komu ufamy. 3) Zadanie 1 Rozwiązywanie problemów, gdy jesteśmy rozzłoszczeni 0 Sposoby relaksacji (Aneks 17) Lista sposobów relaksacji (należy przygotować przed zajęciami i zachować na spotkanie 4). Lista kroków prowadzących do dobrego rozwiązania (Aneks 15) Przypomnij dzieciom, że na spotkaniu 1. części 4. rozmawialiśmy o sposobach znajdowania dobrych rozwiązań w sytuacji problemowej. Pokaż dzieciom plakat i przez ponowne odczytanie go przypomnij im poszczególne kroki. Wyjaśnij dzieciom, że czasem trudno jest znaleźć dobre rozwiązanie problemu, ponieważ jesteśmy rozzłoszczeni lub smutni. Czasami robimy rzeczy, których potem będziemy żałować, takie jak wykrzykiwanie przykrych słów lub rzucanie rzeczami. PRZYJACIELE ZIPPIEGO
Wyjaśnij dzieciom, że bardzo trudno jest zastanawiać się nad dobrym rozwiązaniem, jeśli jest się rozzłoszczonym. Powiedz dzieciom, że nauczymy się kilku sposobów uspokajania i znajdowania rozwiązań, kiedy jesteśmy rozgniewani. Te sposoby nazywamy RELAKSACJĄ. Zapytaj dzieci, czy znają to słowo. Jeśli nie, wyjaśnij je. Pokaż plakat sposobów relaksacji i wyjaśnij każdy etap: Zatrzymaj się (przerwij to, co robisz) Weź głęboki oddech Wyobraź sobie coś miłego Zastanów się nad sytuacją Wyjaśnij dzieciom, że razem wykonamy ćwiczenie relaksacyjne. Poproś dzieci, aby: Usiadły w ciszy Zamknęły oczy Wzięły głęboki oddech Zatrzymały powietrze na kilka sekund Wypuściły powietrze Powtórzcie ćwiczenie trzy razy. Poproś dzieci, aby przez około 20 sekund nie otwierały oczu i wyobrażały sobie coś miłego, coś, co lubią. Poproś, aby otworzyły oczy, i zapytaj, jak się czują. O czym myślały? 4) Zadanie 2 Rozwiązuję problemy Gra domino Znak stop (Aneks 18) Wyjaśnij dzieciom, że będziecie rozmawiać o sprzeczkach, które mogą zdarzać się przyjaciołom. Przeczytaj poniższą historyjkę: Ania zauważyła, że w biurku jej nie ma nowego piórnika. Sammy powiedziała, że wziął go Rick. Ania podeszła do Ricka i poprosiła go o zwrot piórnika. Rick stwierdził, że go nie wziął, i zaczęli się kłócić. Przez ten cały czas piórnik był w tornistrze Ani. Dziewczynka zapomniała, że wcześniej go tam schowała. Ustaw kostki domina w linii, tak aby dzieci je widziały. Popchnij pierwszy klocek, aby wszystkie pozostałe się przewróciły. Wyjaśnij dzieciom, że konflikty czasem rodzą się między dwojgiem lub trojgiem ludzi, ale zanim się skończą, mogą wciągnąć wiele osób. Wykorzystaj domino, aby wyjaśnić dzieciom, że czasem konflikty zaczynają się w niemądry sposób, ale jeśli dotyczą przyjaciół, mogą być szczególnie przykre. Zapytaj dzieci, jak inaczej mogłaby się potoczyć historia Ani. Jak Ania, Sammy i Rick mogliby zapobiec kłótni. Ułóż kostki domina w szeregu i ustaw znak stop pośrodku linii. Popchnij pierwszy klocek i obserwujcie, co się wydarzy. Wyjaśnij dzieciom, że możemy wpływać na to, co dzieje się w trakcie konfliktu. Ponownie przeczytaj historyjkę o Ani i poproś dzieci, aby przez podnoszenie ręki przerywały ci czytanie, kiedy dojdzie do fragmentu opowiadania, który chciałyby zmienić. Zapisz propozycje na tablicy lub papierze. 5) Podsumowanie y Arkusze podsumowania (Aneks 1) Poinformuj dzieci, że zamierzasz rozdać arkusze podsumowania takie, jakie otrzymały ostatnio. Każde dziecko powinno pokolorować słoneczko albo chmurkę, aby pokazać, czy podobały mu się zajęcia, oraz buzię radosną lub smutną, aby wyrazić, jak czuło się w czasie zajęć. Podaj każdemu dziecku arkusz i poproś o indywidualne udzielanie odpowiedzi. Zapytaj dzieci, co z tego spotkania podobało im się najbardziej, a co najmniej. PRZYJACIELE ZIPPIEGO 10
Częś ROZWIĄZYWANIE KONFLIKTÓW Spotkanie 4: Pomaganie innym w rozwiązywaniu konfliktów Cel części Doskonalenie u dzieci zdolności rozwiązywania konfliktów. Zadania spotkania Doskonalenie u dzieci zdolności pomagania innym w rozwiązywaniu konfliktów. 1) Wprowadzenie 2 y Plakat zasad Przypomnij dzieciom o zasadach i przeczytaj je na głos. Wyjaśnij dzieciom, że dziś będziemy rozmawiać o tym, co dzieje się, gdy przyjaciel ma problemy. Wyjaśnij, że wspólnie będziecie uczyć się znajdować rozwiązania, aby pomóc przyjacielowi, który popadł w konflikt. 2) Przypomnienie poprzedniego spotkania Plakat kroków prowadzących do dobrego rozwiązania (Aneks 15) Plakat sposobów relaksacji (Aneks 17) Pokrótce przypomnij dzieciom, że ostatnio uczyliśmy się, jak rozwiązywać problemy i konflikty. Pokaż plakat kroków prowadzących do dobrego rozwiązania. Ponownie je odczytaj wraz z dziećmi. Przypomnij dzieciom, że ostatnio uczyliśmy się sposobów relaksacji i szukania rozwiązań problemów w sytuacji, kiedy jesteśmy rozzłoszczeni. Zaprezentuj plakat ze sposobami relaksacji. Ponownie przeczytaj treść wraz z dziećmi. Przypomnij dzieciom, że uczyliśmy się, jak lepiej rozwiązywać problemy. 3) Zadanie 1: Mój przyjaciel ma problem Zasady pomagania przyjacielowi (Aneks 19) Plakat z wypisanymi zasadami, jak pomagać przyjacielowi (należy przygotować przed zajęciami) Ponownie przeczytaj opowiadanie od strony 2, fragment 1, od słów: Następnego ranka Lila i Tig, jak zwykle, czekali na Sandy przed jej domem ( ), aż do końca opowiadania. Zapytaj dzieci, na czym polegał problem. Zapytaj, co przyjaciele Sandy zrobili, aby jej pomóc. Co w tym celu robił pan Johnson? Zapytaj dzieci, co mogłyby zrobić, aby pomóc Sandy. Zaprezentuj plakat i powiedz, że są cztery zasady pomagania przyjacielowi, który ma problem: Wysłuchaj uważnie przyjaciela. Szanuj przyjaciela. Wspólnie szukajcie rozwiązań. Pomagaj przyjacielowi prosić o pomoc. Wyjaśnij dzieciom zasady i zapytaj, co o nich myślą. Zapytaj, czy kiedykolwiek pomagały przyjacielowi w rozwiązywaniu problemu. Co się działo? Co zrobiły? Jak się czuły? PRZYJACIELE ZIPPIEGO 11
Zapisz problemy na tablicy lub papierze. Odwołaj się do powyższych zasad, aby pomóc dzieciom znaleźć inne aspekty pomagania w rozwiązywaniu problemów. Zachęć dzieci do wykorzystania ich własnej empatii poproś, aby wyobraziły sobie, jak by się czuły, jeśli znalazłyby się w takiej samej sytuacji, jak ich przyjaciel. 4) Zadanie 2 Pomaganie przyjacielowi w rozwiązywaniu problemu 0 Kukiełka (wykonana na pierwszym spotkaniu części 3, zadanie 1) Karty z numerami (Aneks 20) Tajemnicze pudełko Wyjaśnij dzieciom, że będziemy bawić się w pomaganie przyjacielowi w rozwiązywaniu problemu. Powiedz, że wykorzystamy kukiełki, które zrobiliśmy kilka tygodni temu. Wyjaśnij, że każdorazowo grają trzy osoby: przyjaciel, który ma problem, i dwie inne, które próbują pomóc. Powiedz, że będziemy przerywać zabawę, aby pozwolić innym uczniom zaproponować rodzaj pomocy. Wybierz troje dzieci dwoje pomagających i jedno, które będzie osobą z problemem. Poproś dzieci o wylosowanie karty z numerem z tajemniczego pudełka i odczytanie jej głośno. Z poniższej listy, odczytaj na głos wylosowany problem przyjaciela: 1. Twój przyjaciel jest rozgniewany, ponieważ jego brat zniszczył mu jego ulubioną zabawkę. 2. Twój przyjaciel się martwi, ponieważ jego babcia jest bardzo chora. 3. Twój przyjaciel jest smutny, ponieważ jego rodzice kłócą się. 4. Twój przyjaciel jest rozgniewany, ponieważ starsza siostra zabrała jego rzeczy. 5. Twój przyjaciel jest nieszczęśliwy, ponieważ rzadko widuje swojego tatę. 6. Twój przyjaciel martwi się, ponieważ zgubił ulubioną zabawkę. 7. Twój przyjaciel boi się zostać sam w domu. 8. Na twojego przyjaciela nakrzyczał nauczyciel, ponieważ za dużo rozmawiał, i teraz jest mu smutno. Poproś dzieci o wykorzystanie kukiełek do zainscenizowania sytuacji rozwiązywania problemu. Jeśli jest to konieczne, możesz przerwać zabawę, aby poprosić pozostałe dzieci o zaproponowanie dodatkowych lub alternatywnych rozwiązań. Zachęcaj dzieci przez komentowanie ich propozycji i pomóż im szukać lepszych rozwiązań. Jeśli chcesz, możesz również prosić je o wypróbowanie nowego rozwiązania w ponownie odegranej sytuacji. Odwołuj się do zasad pomagania przyjacielowi oraz do rozwiązań zapisanych na tablicy lub papierze. 5) Podsumowanie y Arkusze podsumowania (Aneks 1) Poinformuj dzieci, że zamierzasz rozdać arkusze podsumowania takie, jakie otrzymały ostatnio. Każde dziecko powinno pokolorować słoneczko albo chmurkę, aby pokazać, czy podobały mu się zajęcia, oraz buzię radosną lub smutną, aby wyrazić, jak czuło się w czasie zajęć. Podaj każdemu dziecku arkusz i poproś o indywidualne udzielanie odpowiedzi. Zapytaj dzieci, co z tego spotkania podobało im się najbardziej, a co najmniej. PRZYJACIELE ZIPPIEGO 12
Powielanie czy kopiowanie zabronione. Jeśli w jakikolwiek sposób chcesz skorzystać z tych materiałów musisz uzyskać pisemne zezwolenie od Partnership for Children.