ZAKUPY PO POLSKU 2 Zachowania klientów

ZAKUPY PO POLSKU 2 Zachowania klientów Warszawa, sierpień 2003 roku! Gdyby w sklepie pojawił się produkt codziennego użytku dużo lepszy od wszystkich do tej pory dostępnych, ale jego cena byłaby nieco wyższa, to zamierzałaby go kupić przeszło połowa konsumentów (56%). Droższym, choć jakościowo lepszym wyrobem nie byłoby zainteresowanych 33% osób.! Zamiar kupna produktu codziennego użytku nieco gorszego, ale tańszego zgłosiło 30% osób. Większość pytanych (59%) nie byłaby zainteresowana taką ofertą na rynku.! W porównaniu z sytuacją sprzed trzech lat obecnie wyraźnie zmniejszyła się (z 53% do 42%) grupa konsumentów żądnych luksusu, czyli takich, którzy byliby zainteresowani produktem lepszym i droższym, a niezainteresowani jego tańszym, gorszym odpowiednikiem. Wzrosła natomiast (z 10% do 16%) grupa tzw. zwolenników oszczędności czyli osób, które kupiłyby produkt gorszy, ale za to tańszy, a nie kupiłyby konkurencyjnej wersji luksusowej. Nie zmieniła się istotnie liczba klientów otwartych na nowości (zainteresowanych zarówno produktem tańszym i gorszym jak i lepszym choć droższym poprzednio było 11%, a obecnie 12%) oraz sceptyków (niezainteresowanych żadną z dwóch przedstawionych ofert było 13%, a jest 14%).! Zawsze na kupno towarów najwyższej jakości bez względu na cenę może pozwolić sobie tylko 3% Polaków. Większość (65%) twierdzi, że towary wysokiej jakości nabywa zwykle, gdy mają przystępną cenę. Trzech na dziesięciu po produkty takie ze względu na ich wysoką cenę sięga rzadko.! Wśród kupujących 71% przed podjęciem decyzji, który produkt wybrać długo, starannie ogląda różne towary. Niewiele ponad jedna piąta (22%) nie tracąc czasu bierze pierwszy lepszy produkt, który akurat ma pod ręką.! Wśród polskich konsumentów 72%, to tradycjonaliści decydując o wyborze produktów codziennego użytku przeważnie trzymają się rzeczy sprawdzonych. Niemal jedna czwarta (23%) lubi eksperymentować i wypróbowywać rzeczy nowe.! Trzy czwarte klientów (76%) często chodzi do sklepów, kupując tylko to co jest potrzebne na bieżąco. Tylko 20% robi zakupy rzadko, ale z założeniem, że zapasów ma wystarczyć na dłuższy okres czasu. Ośrodek Badania Opinii Publicznej Sp. z o.o.; ul. Dereniowa 11; 02-776 Warszawa; NIP: 521-10-18-407; REGON: 011162458 Bank Przemysłowo Handlowy PBK S.A. XX Oddział w Warszawie; Nr konta: 10601060-320000436235; Sąd Rejonowy dla Miasta Stołecznego Warszawy, RHB 44444; Kapitał Zakładowy: 1.000.000,00 zł t (48 22) 648 2044 (-46), 644 9995; f (48 22) 644 9947, 643 1607 e office@tns-global.pl; www.tns-global.pl

Cytowanie, publiczne odtwarzanie, kopiowanie oraz wykorzystywanie w innej formie danych, informacji i opracowań zawartych w tej publikacji jest dozwolone pod warunkiem podania źródła: TNS OBOP. Niniejszy komunikat jest drugim z serii poświęconym zachowaniom konsumenckim Polaków 1. W poprzednim opracowaniu mówiliśmy o tym, na co zwracają Polacy uwagę kupując produkty codziennego użytku, co najbardziej zachęca ich do kupienia produktu nowego na rynku oraz czy ma dla nich znaczenie rodzime pochodzenie produktów. W tej części spróbujemy odpowiedzieć na pytanie, co jest dla klientów ważniejsze: cena czy jakość, jak zachowują się przy półkach sklepowych sięgają po to, co pod ręką, czy też wcześniej długo wybierają i na co się wtedy decydują: na produkty sprawdzone czy możne chętnie postanawiają o wypróbowaniu rzeczy nowej. Ponadto zapytaliśmy Polaków o to jaki rodzaj dokonywania zakupów jest najczęściej stosowany w ich domach: częste zakupy na bieżąco uzupełniające braki, czy też rzadsze pozwalające na zaspokojenie potrzeb przez dłuższy okres czasu. CENA CONTRA JAKOŚĆ Gdyby w sklepie pojawił się produkt codziennego użytku dużo lepszy od wszystkich do tej pory dostępnych, ale jego cena byłaby nieco wyższa, to skłonna byłaby go kupić przeszło połowa konsumentów. Droższym, choć jakościowo lepszym wyrobem nie byłby zainteresowany co trzeci z pytanych. GDYBY W SKLEPIE POJAWIŁ SIĘ PRODUKT CODZIENNEGO UŻYTKU, DUŻO LEPSZY OD WSZYSTKICH DO TEJ PORY DOSTĘPNYCH, ALE KOSZTOWAŁBY NIECO DROŻEJ, CZY KUPOWAŁ(A)BY GO PAN(I)? Zdecydowanie tak 14% Raczej tak 42% Raczej nie 26% Zdecydowanie nie 7% Trudno powiedzieć 11% 56% 33% W porównaniu z sytuacją sprzed trzech lat, obecnie wyraźnie mniej osób wyraża gotowość wyłożenia więcej pieniędzy na lepszy od dotychczas dostępnych produkt codziennego użytku. Tegoroczne deklaracje zbliżone są do uzyskiwanych w 1 Sondaż TNS OBOP zrealizowany w dniach 5-7 lipca 2003 r. na reprezentatywnej, losowej 1005-osobowej ogólnopolskiej próbie osób od 15 roku życia. Maksymalny błąd statystyczny dla takiej wielkości próby wynosi +/-3%, przy wiarygodności oszacowania równej 95%. 2

badaniach realizowanych w latach dziewięćdziesiątych w 1994 r. i 1996 r., przy czym także w odniesieniu do tamtego okresu, grupa potencjalnych odbiorców tego typu produktów jest nieznacznie mniejsza. GDYBY W SKLEPIE POJAWIŁ SIĘ PRODUKT CODZIENNEGO UŻYTKU, DUŻO LEPSZY OD WSZYSTKICH DO TEJ PORY DOSTĘPNYCH, ALE KOSZTOWAŁBY NIECO DROŻEJ, CZY KUPOWAŁ(A)BY GO PAN(I)? 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 60% II.1994 r. VII. 1996 r. VII. 2000 VII. 2003 68% 59% 56% 35% 36% 33% 24% 11% 8% 5% 5% TAK NIE trudno powiedzieć Z kolei zainteresowanie produktem codziennego użytku nieco gorszym od dotychczas dostępnych, ale jednocześnie znacznie tańszym jak wynika z deklaracji badanych byłoby niemal dwa razy mniejsze niż jego bardziej luksusowym odpowiednikiem. Zamiar kupna produktu gorszego, ale tańszego zgłosiło 30% osób. Większość pytanych (59%) nie byłaby zainteresowana taką ofertą rynkową. GDYBY W SKLEPIE POJAWIŁ SIĘ PRODUKT CODZIENNEGO UŻYTKU, NIECO GORSZY OD WSZYSTKICH DO TEJ PORY UŻYWANYCH, ALE KOSZTOWAŁBY ZNACZNIE TANIEJ, CZY KUPOWAŁ(A)BY GO PAN(I)? Zdecydowanie tak 5% Raczej tak 25% Raczej nie 40% Zdecydowanie nie 19% Trudno powiedzieć 11% 30% 59% Porównując najnowsze wyniki dotyczące wielości potencjalnej klienteli asortymentu gorszego, ale jednocześnie oferowanego po niższej cenie, z wynikami z lat poprzednich, można stwierdzić, że nigdy wcześniej nie odnotowywaliśmy równie 3

dużego odsetka osób zainteresowanych taką ofertą i równie niskiej liczby osób, które deklarowały brak zainteresowania. GDYBY W SKLEPIE POJAWIŁ SIĘ PRODUKT CODZIENNEGO UŻYTKU, NIECO GORSZY OD WSZYSTKICH DO TEJ PORY DOSTĘPNYCH, ALE KOSZTOWAŁBY ZNACZNIE TANIEJ, CZY KUPOWAŁ(A)BY GO PAN(I)? 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 28% II.1994 r. VII. 1996 r. VII. 2000 VII. 2003 69% 69% 65% 59% 30% 25% 23% 11% 7% 6% 8% TAK NIE trudno powiedzieć W zestawieniu z nieco mniejszym zainteresowaniem produktami jakościowo lepszymi choć droższymi, wzrost zainteresowania towarami gorszymi ale za to tańszymi, może świadczyć o społecznej reakcji na wysokie bezrobocie, zagrożenie nim wśród posiadających zatrudnienie i co z tym związane trudności ekonomiczne, z jakimi borykają się polskie rodziny. Wpływ sytuacji materialnej pytanych na zainteresowanie przedstawionymi wariantami produktowo-cenowymi jest bardzo silny. Chęć nabycia towaru gorszego, ale tańszego wyrażało dwukrotnie więcej osób znajdujących się w złej sytuacji bytowej niż w dobrej. Wśród osób znajdujących się w złej sytuacji dominował brak zainteresowania ofertą jakościowo lepszą, ale za to droższą. SAMOOCENA SYTUACJI ZAINTERESOWANIE PRODUKTEM CODZIENNEGO UŻYTKU DUŻO LEPSZYM, ALE NIECO DROŻSZYM MATERIALNEJ Kupiłby Nie kupiłby Trudno powiedzieć Dobra 69% 24% 7% Średnia 59% 29% 12% zła 43% 45% 12% SAMOOCENA SYTUACJI ZAINTERESOWANIE PRODUKTEM CODZIENNEGO UŻYTKU NIECO GORSZYM, ALE ZNACZNIE TAŃSZYM MATERIALNEJ Kupiłby Nie kupiłby Trudno powiedzieć Dobra 17% 73% 10% Średnia 29% 60% 11% zła 38% 51% 11% 4

Wśród klientów zainteresowanych nowym produktem codziennego użytku, który byłby od dotychczas stosowanych gorszy, ale tańszy ponad połowa nie zamierzałaby wypróbować produktu lepszego i droższego. Z kolei wśród niezainteresowanych propozycją oszczędniejszą, zdecydowana większość aż siedmiu na dziesięciu kierowało swoja uwagę na ofertę bardziej luksusową. GOTOWOŚĆ KUPNA PRODUKTU CODZIENNEGO UŻYTKU, KTÓRY BYŁBY W PORÓWNANIU ZE WSZYSTKIMI DO TEJ PORY DOSTĘPNYMI: NIECO GORSZY, ALE DUŻO LEPSZY, ALE NIECO DROŻSZY ZNACZNIE TAŃSZY Kupiłby Nie kupiłby Trudno powiedzieć Kupiłby 39% 53% 8% Nie kupiłby 70% 24% 6% Trudno powiedzieć 28% 22% 50% W sumie, wśród ogółu badanych:! najliczniejsza 42% - była grupa klientów, którzy wyrażali zainteresowanie produktem lepszym i droższym, a jednocześnie nie byliby zainteresowani wyrobem gorszym, choć tańszym osoby te nazwaliśmy ŻĄDNYMI LUKSUSU. W porównaniu z rokiem 2000 ich liczba jest mniejsza o 11 punktów procentowych (poprzednio stanowiła 53% ogółu konsumentów)! 16% stanowiły osoby gotowe spróbować oferty jakościowo gorszej, ale za to tańszej i jednocześnie zapowiadające, że nie nabyłyby wyrobu droższego, choćby nawet lepszego to ZWOLENNICY OSZCZĘDNOŚCI. Osób takich jest teraz więcej niż przed trzema laty wcześniej stanowiły one tylko 10%! 14%, to SCEPTYCY niechętnie odnieśli się wobec obu przedstawionych im propozycji. Ich liczba nie zmieniła się znacząco (poprzednio 13%).! 12%, to klienci OTWARCI NA NOWOŚCI, gotowi byliby spróbować obu typów wyrobów. Ich liczba nie zmieniła się znacząco (poprzednio 11%).! 5% stanowiły osoby, które nie potrafiły ustosunkować się do żadnej z przedstawionych ofert. Ich liczba nie zmieniła się znacząco (poprzednio 4%).! pozostałych 11% osób udzielało innych kombinacji odpowiedzi, zwierających brak opinii. Ich liczba nie zmieniła się znacząco (poprzednio 9%). Kim są przedstawiciele najważniejszych spośród wyłonionych tu na podstawie kryteriów ceny a jakości grup: 5

! ŻĄDNI LUKSUSU im lepsza sytuacja materialna pytanych, tym osób oczekujących produktów codziennego użytku o lepszej jakości kosztem wyższej ceny i niezainteresowanych produktami tańszymi, ale jakościowo gorszymi więcej. Wśród respondentów oceniających swoją sytuację jako złą zainteresowanie ofertą luksusową i niechęć wobec wersji oszczędnej wyraziło 31%, wśród średniaków odsetek ten wyniósł 43%, a tymczasem wśród zadowolonych z kondycji materialnej rodziny już ponad połowa (55%). Również im wyższe wykształcenie (silnie powiązane z sytuacją materialną), tym milej przyjęty przez klientów nowy produkt codziennego użytku lepszy, choć droższy i niechęć do gorszego, tańszego (wśród osób z wykształceniem podstawowym 35%, ze średnim 46%, a z wyższym już 58%). Produkt taki więcej nabywców znajdzie i nie będzie miał konkurencji w postaci produktu jakościowo gorszego i tańszego w miastach (ogółem w miastach 45%) niż na wsiach (37%), dobrze przyjęty zostałby w grupach dwudziestolatków (53%), uczniów i studentów (49%), przede wszystkim prywatnych przedsiębiorców (65%) oraz kierowników i specjalistów (58%), osoby te zapowiadały, że nie kupiłyby wyrobów gorszych, chociaż tańszych.! ZWOLENNICY OSZCZĘDNOŚCI Im gorsza była sytuacja materialna pytanych, tym częściej zgłaszali oni zainteresowanie produktem gorszej jakości, ale za to tańszym, a jednocześnie wykazywali bak zainteresowania produktem droższym i lepszym (wśród osób znajdujących się w dobrej sytuacji bytowej było to tylko 8% osób, w średniej 14%, a w złej 23%). Również im niższe wykształcenie, tym postawa taka powszechniejsza (wśród osób z wykształceniem wyższym 5%, ze średnim 13%, a z podstawowym 20%). Tak dla produktu taniego choć jakościowo gorszego i nie dla produktu lepszego i droższego mówili najczęściej czterdziestolatkowie (20%), rolnicy (24%), bezrobotni (22%), renciści (20%), częściej mieszkańcy małych i średniej wielkości ośrodków (17%-18%) niż większych miast (8% w miastach 100-500 tys. i 13% - w większych).! SCEPTYCY Osoby, które krytycznie odnosiły się wobec ewentualnego pojawienia się na rynku obu typów produktów, to najczęściej badani najmłodsi oraz najstarsi (po 17% wśród nastolatków oraz osób w wieku 50. i więcej lat), mieszkańcy dużych miast (19%), pracownicy administracji i usług (24%) oraz renciści (19%), częściej bierni (16%) niż aktywni zawodowo (12%). Im niższe było wykształcenie badanych, tym częściej pytani o gotowość kupna produktów jakościowo lepszych, ale droższych oraz gorszych, chociaż tańszych odpowiadali negatywnie (wśród osób z wykształceniem wyższym 7%, ze średnim 14%, a z podstawowym 17%). 6

! OTWARCI NA NOWOŚCI osoby gotowe wypróbować zarówno nowe produkty tańsze i gorsze jak i droższe, a lepsze, to najczęściej mieszkańcy największych aglomeracji (16%) oraz prywatni przedsiębiorcy (23%). Generalnie, im wyższe było wykształcenie pytanych, tym częściej wyrażali oni zainteresowanie oboma przedstawionymi propozycjami produktów codziennego użytku (wśród osób z wykształceniem podstawowym 9%, ze średnim 12%, a z wyższym 17%). Sytuacja materialna w tym przypadku odgrywała mniejszą rolę. Gdy zapytaliśmy badanych o to, jakie produkty aktualnie kupują, zdecydowana większość zapewniała, że zwykle wysokiej jakości, gdy oferowane są po przystępnej cenie. Ponad dwa razy mniej osób stwierdziło, że ze względu na barierę cenową rzadko sięgają po takie właśnie wyroby. Cena nie ma znaczenia tyko dla nielicznych jedynie 3% badanych zadeklarowało, że zawsze wybierają, to co najlepsze. KTÓRE Z NASTĘPUJĄCYCH STWIERDZEŃ NAJLEPIEJ OPISUJE PANA(I) ZACHOWANIE: Zawsze kupuję towary najwyższej jakości, bez względu na cenę 3% Zwykle kupuję towary wysokiej jakości, ale tylko wówczas, gdy mają przystępną cenę 65% Rzadko kupuję towary wysokiej jakości, ponieważ są drogie 29% Trudno powiedzieć 3% Sposób zachowania podczas zakupów różnicuje sytuacja materialna ludzi. Osoby, którym powodzi się dobrze powszechnie wybierają wyroby wysokiej jakości. Tymczasem wśród najgorszej sytuowanych niemal połowa z reguły ich nie kupuje. SAMOOCENA SYTUACJI MATERIALNEJ zawsze najwyżej jakości, bez względu na cenę KUPOWANE PRODUKTY zwykle wysokiej jakości, po przystępnej cenie rzadko wysokiej jakości, gdyż są drogie Dobra 6% 81% 10% Średnia 3% 67% 26% Zła 3% 50% 46% Wyniki nie sumują się do 100% -w tabeli pominięto odpowiedź trudno powiedzieć. Osoby żadne luksusu (zainteresowane produktami wyższej jakości, nawet kosztem wyższej ceny i jednocześnie odrzucający produkty gorsze, choć tańsze) oraz otwarci na nowości (deklarujący chęć wypróbowania obu produktów: zarówno 7

droższego, jakościowo lepszego, jak i tańszego, chociaż gorszego), częściej niż inni konsumenci z reguły wybierają w czasie zakupów już teraz towary jakościowo dobre (86% żądnych luksusu i 75% otwartych na nowości ). Tymczasem zwolennicy oszczędności (nie byliby zainteresowani nowym na rynku produktem lepszym i droższym, ale chętnie wybraliby wyrób może nieco gorszy, ale tańszy) oraz sceptycy (deklarowali niechęć wobec obu nowych propozycji) częściej niż inni sięgają po produkty wysokiej jakości rzadko, ze względu na ich cenę. CENA A JAKOŚĆ KATEGORYZACJA TYPÓW KLIENTÓW zawsze najwyżej jakości, bez względu na cenę KUPOWANE PRODUKTY zwykle wysokiej jakości, po przystępnej cenie rzadko wysokiej jakości, gdyż są drogie Żądni luksusu 3% 83% 14% Zwolennicy oszczędności 5% 42% 51% Otwarci na nowości 6% 69% 22% Sceptycy 1% 54% 41% Wyniki nie sumują się do 100% -w tabeli pominięto odpowiedź trudno powiedzieć. W badaniach realizowanych w latach poprzednich obserwowaliśmy powolny, acz systematyczny spadek liczby osób, które deklarowały niekupowanie dobrych jakościowo wyrobów ze względu na ich wysoką cenę i jednocześnie przyrost liczby tych, którzy sięgają po nie stosunkowo często. W tym roku sytuacja uległa odwróceniu: przybyło osób mówiących o konieczności rezygnacji z używania rzeczy wysokiej jakości (wzrost o 7 pkt proc.), a mniej jest takich, które mogą sobie pozwolić choćby na te produkty, które dystrybuowane są po relatywnie przystępnej cenie (w sumie spadek o 7 pkt). KTÓRE Z NASTĘPUJĄCYCH STWIERDZEŃ NAJLEPIEJ OPISUJE PANA(I) ZACHOWANIE? 80% 70% 60% II.1994 r. VII. 1996 r. VII. 2000 VII. 2003 69% 61% 63% 65% 50% 40% 30% 33% 29% 29% 22% 20% 10% 3% 6% 6% 3% 3% 2% 3% 3% 0% zawsze kupuję towary zwykle kupuję towary wysokiej najwyższej jakości, bez względu jakości, ale tylko wówczas, gdy na cenę mają przystępną cenę rzadko kupuję towary wysokiej jakości, ponieważ są drogie trudno powiedzieć 8

WYBÓR ŚWIADOMY, CZY PRZYPADKOWY? Zdecydowana większość kupujących przed podjęciem decyzji, który produkt wybrać długo, starannie ogląda różne towary. Niewiele ponad jedna piąta nie tracąc czasu bierze pierwszy lepszy produkt, który akurat ma pod ręką. KTÓRE Z NASTĘPUJĄCYCH STWIERDZEŃ NAJLEPIEJ OPISUJE PANA(I) ZACHOWANIE W SKLEPIE, GDY KUPUJE PAN(I) TOWARY CODZIENNEGO UŻYTKU: Starannie oglądam różne towary, długo wybieram 71% Biorę to, co jest pod ręką 22% Trudno powiedzieć 7% Staranny wybór towarów przed dokonaniem zakupu częściej charakteryzuje kobiety niż mężczyzn (76% do 65%), a także te osoby, które w domu są odpowiedzialne w większym stopniu niż inne za codzienne zakupy i porządki (74% do 69%). Natomiast mężczyźni, częściej niż kobiety idąc do sklepu biorą to, co akurat jest pod ręką (27% do 17%). Taki sposób dokonywania zakupów częściej charakteryzuje osoby nieodpowiedzialne za aprowizację niż te, na których ciąży ów obowiązek (24% do 19%). Osoby żądne luksusu (zainteresowane towarami dobrymi i droższymi, a odrzucające towary gorsze i tańsze) oraz sceptycy (zapowiadający, że nie byliby zainteresowani kupnem towaru od dotychczas dostępnych ani droższego choć lepszego, ani też gorszego i tańszego), częściej niż inni pojawiając się w sklepie, starannie oglądają towary i długo wybierają nim zdecydują, który produkt zakupić. SPOSÓB DOKONYWANIA PRODUKTÓW CENA A JAKOŚĆ CODZIENNEGO UŻYTKU KATEGORYZACJA TYPÓW KLIENTÓW Starannie oglądają Biorą, to co jest Trudno towary, długo wybierają pod ręką powiedzieć Żądni luksusu 83% 13% 4% Zwolennicy oszczędności 59% 36% 5% Otwarci na nowości 64% 29% 7% Sceptycy 75% 22% 3% Z kolei zwolennicy oszczędności (zainteresowani produktem gorszym, ale tańszym i niezainteresowani jego droższym, choć lepszym jakościowo 9

odpowiednikiem) jak i otwarci na nowości (gotowi spróbować jednego jak i drugiego produktu) częściej należą do tych, którzy podczas zakupów biorą to, co akurat mają pod ręką. O ile dla otwartych na nowości, istotna jest tutaj, zapewne ogólna chęć wypróbowania rzeczy nowej (więc długie decydowanie nie jest niezbędne do podjęcia decyzji), o tyle dla zwolenników oszczędności wybór artykułów, nie wymaga specjalnego przebierania, bo koncentruje się wokół tych z najniższej półki cenowej. Pod względem sposobu dokonywania zakupów polscy klienci zachowują się niemal identycznie jak przed trzema laty, ale nieco inaczej niż jeszcze w latach dziewięćdziesiątych. Co prawda tak jak wówczas dominuje typ klienta pedantycznego długo wybierającego i przebierającego, to jednak pojawia się on rzadziej niż w latach 1994, 1996. Jednocześnie nieznacznie liczniejsza jest rzesza nabywców, którzy wchodząc do sklepu nie zastanawiają się i biorą to, co akurat jest pod ręką. KTÓRE Z NASTĘPUJĄCYCH STWIERDZEŃ NAJLEPIEJ OPISUJE PANA(I) ZACHOWANIE W SKLEPIE, GDY KUPUJE PAN(I) TOWARY CODZIENNEGO UŻYTKU? 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 77% 78% 72% 71% starannie oglądam różne towary, długo wybieram II.1994 r. VII. 1996 r. VII. 2000 VII. 2003 17% 15% 20% 22% biorę to, co jest pod ręką 6% 7% 8% 7% trudno powiedzieć 10

TRADYCJONALIŚCI CONTRA EKSPERYMENTATORZY Zdecydowana większość polskich konsumentów, to tradycjonaliści decydując o wyborze produktów codziennego użytku przeważnie trzymają się rzeczy sprawdzonych. Niemal jedna czwarta lubi eksperymentować i wypróbowywać rzeczy nowe. CZY OGÓLNIE RZECZ BIORĄC, JEŚLI CHODZI O TOWARY CODZIENNEGO UŻYTKU, WOLI PAN(I) TRZYMAĆ SIĘ RZECZY SPRAWDZONYCH? Lubię wypróbowywać nowe rzeczy 23% Wolę trzymać się rzeczy sprawdzonych 72% Trudno powiedzieć 5% Typ klientów tradycjonalistów, preferujących rzeczy sprawdzone to przede wszystkim sceptycy 2 oraz zwolennicy oszczędności, choć także żądni luksusu oraz otwarci na nowości należą w większości do tych, którzy są dość wiernymi użytkownikami konkretnych produktów codziennego użytku. Jednak w tych dwóch ostatnich grupach wyraźnie częściej pojawiają się chętnie wypróbowujący nowe rzeczy eksperymentatorzy. Można przy tym zauważyć, że eksperymentatorów więcej jest wśród żądnych luksusu niż otwartych na nowości, co wiąże się zapewne z tym, że ci pierwsi nie ustają w poszukiwaniu coraz lepszej jakości, drugich natomiast ogranicza podczas faktycznych zakupów jak wynika z badań gorsza, niż w przypadku żądnych luksusu, sytuacja materialna. CENA A JAKOŚĆ JAKIE PRODUKTY CODZIENNEGO UŻYTKU? KATEGORYZACJA Lubię wypróbowywać Wolę rzeczy Trudno TYPÓW KLIENTÓW nowe rzeczy sprawdzone powiedzieć Żądni luksusu 30% 67% 3% Zwolennicy oszczędności 16% 81% 3% Otwarci na nowości 23% 73% 4% Sceptycy 17% 83% 1% 2 Przypomnijmy: SCEPTYCY, to osoby, które deklarowały brak zainteresowania nowymi produktami codziennego użytku: zarówno jakościowo lepszym, ale droższym, jak i tańszym, ale nieco gorszym; ZWOLENNICY OSZCZĘDNOŚCI, to osoby deklarujące gotowość nabycia nowego produktu gorszego jakościowo, ale tańszego i niechęć wobec produktu droższego, choć lepszego; ŻĄDNI LUKSUSU deklarowali gotowość nabycia nowego droższego produktu codziennego użytku jakościowo lepszego od dotychczasowych i niechęć wobec jego tańszego i gorszego odpowiednika; OTWARCI NA NOWOŚCI deklarowali zamiar sprawdzenia obu rodzajów produktów. 11

Sytuacja materialna ma wpływ na podejście konsumentów do zakupów im lepsza, tym chętniej sięgają badani po rzeczy nowe, natomiast im gorsza, tym częściej wolą pozostać przy sprawdzonych produktach. SAMOOCENA SYTUACJI MATERIALNEJ JAKIE PRODUKTY CODZIENNEGO UŻYTKU? Lubię wypróbowywać nowe rzeczy Wolę rzeczy sprawdzone Trudno powiedzieć Dobra 28% 65% 7% Średnia 24% 71% 5% Zła 16% 79% 5% Na to, co wybieramy bardzo silny wpływ ma wiek klientów. Im młodsi, tym chętniej eksperymentują z artykułami codziennego użytku, natomiast im starsi, tym powszechniej decydują o trzymaniu się produktów sprawdzonych i wielokrotnie już wypróbowanych. WIEK JAKIE PRODUKTY CODZIENNEGO UŻYTKU? Lubię wypróbowywać nowe rzeczy Wolę rzeczy sprawdzone Trudno powiedzieć 15-19 lat 41% 50% 9% 20-29 lat 38% 59% 3% 30-39 lat 21% 73% 6% 40-49 lat 20% 77% 3% 50-59 lat 15% 81% 4% 60 i więcej lat 8% 84% 7% W porównaniu z poprzednim badaniem realizowanym przed trzema laty nie widać znaczących zmian w deklaracjach badanych na temat tego czy podczas zakupów wolą eksperymentować, czy raczej trzymać się rzeczy sprawdzonych. Tak jak wówczas zdecydowanie przeważają osoby, preferujące tradycyjnie, dotychczas stosowane w gospodarstwie domowym produkty. Jednak od 1994 roku zmniejszyła 12

się liczba osób chętnych do eksperymentowania z rzeczami nowymi, nieco więcej natomiast jest takich, które pozostają przy produktach sprawdzonych. CZY OGÓLNIE RZECZ BIORĄC, JEŚLI CHODZI O TOWARY CODZIENNEGO UŻYTKU, WOLI PAN(I) TRZYMAĆ SIĘ RZECZY SPRAWDZONYCH? 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 29% 26% 26% 23% lubię wypróbowywać nowe rzeczy II.1994 r. VII. 1996 r. VII. 2000 VII. 2003 66% 70% 69% 72% wolę trzymać się rzeczy sprawdzonych 5% 4% 5% 5% trudno powiedzieć JAK CZĘSTO DO SKLEPU? Polacy często chodzą do sklepów, kupując tylko to co jest potrzebne na bieżąco taki sposób zaopatrywania charakteryzuje aż trzy czwarte klientów. Tylko jedna piąta robi zakupy rzadko, ale z założeniem, że zapasów ma wystarczyć na dłuższy okres czasu. W JAKI SPOSÓB ZAZWYCZAJ ROBI SIĘ W PANA(I) RODZINIE ZAKUPY CODZIENNEGO UŻYTKU: Raczej rzadko robimy zakupy, ale kupujemy tyle, by starczyło na dłuższy czas, np. na tydzień, na miesiąc Raczej często robimy zakupy, ale kupujemy tylko to, co jest potrzebne na bieżąco Trudno powiedzieć 4% 20% 76% Częstotliwość robienia zakupów wiąże się przede wszystkim z aktywnością zawodową ludzi, ich wykształceniem i sytuacją materialną. Im lepsza sytuacja materialna pytanych i wyższe wykształcenie, tym częściej zakupy dokonywane są w większych odstępach czasu. Natomiast im niższe wykształcenie, tym powszechniej 13

zakupy robione są na bieżąco. Taki sposób częściej praktykowany jest przez osoby w średniej i złej sytuacji bytowej niż w dobrej, częściej też przez biernych (78%) niż aktywnych zawodowo (73%). SYTUACJA MATERIALNA JAK CZĘSTO ROBIONE SĄ ZAKUPY: Często, zużywane produkty uzupełniane są na bieżąco Rzadko, zapasy powinny starczyć na dłuższy czas Trudno powiedzieć Dobra 25% 69% 6% Średnia 20% 76% 4% Zła 17% 78% 5% WYKSZTAŁCENIE JAK CZĘSTO ROBIONE SĄ ZAKUPY: Często, zużywane produkty uzupełniane są na bieżąco Rzadko, zapasy powinny starczyć na dłuższy czas Trudno powiedzieć Podstawowe 14% 81% 5% Zasadnicze zawodowe 19% 78% 3% Średnie 21% 75% 4% Wyższe 39% 58% 3% Zakupy rzadkie, ale zaopatrujące gospodarstwo domowe w produkty codziennego użytku na dłuższy okres czasu najczęściej dokonywane są przez klientów, których nazwaliśmy otwartymi na nowości (zainteresowani zarówno produktami dobrymi jakościowo i droższymi, ale i tańszymi, gorszymi) oraz żądnymi luksusu (zainteresowani tylko produktami dobrej jakości). Natomiast klienci, którzy robią zakupy na bieżąco, a w związku z tym często pojawiają się w sklepach, to najczęściej zwolennicy oszczędności (preferujący produkty co prawda gorsze jakościowo, ale za to tańsze) oraz sceptycy (w ogóle niewykazujący zainteresowania nowymi produktami na rynku). CENA A JAKOŚĆ KATEGORYZACJA TYPÓW KLIENTÓW JAK CZĘSTO ROBIONE SĄ ZAKUPY: Często, zużywane produkty uzupełniane są na bieżąco Rzadko, zapasy powinny starczyć na dłuższy czas Trudno powiedzieć Żądni luksusu 23% 75% 2% Zwolennicy oszczędności 11% 85% 4% Otwarci na nowości 29% 68% 3% Sceptycy 18% 80% 2% 14

W porównaniu z 1996 r., kiedy to po raz pierwszy zapytaliśmy Polaków o częstotliwości i wielkość dokonywanych zakupów oraz z ostatnim badaniem przeprowadzonym w roku 2000, deklaracje badanych nie uległy zasadniczym zmianom. W JAKI SPOSÓB ZAZWYCZAJ ROBI SIĘ W PANA(I) RODZINIE ZAKUPY CODZIENNEGO UŻYTKU? 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 19% 23% 20% raczej rzadko robimy zakupy, ale kupujemy tyle, by starczyło na dłuższy czas np. na tydzień, na miesiąc VII. 1996 r. VII. 2000 r. VII. 2003 r. 79% 74% 76% raczej często robimy zakupy, ale kupujemy tylko to, co jest potrzebne na bieżąco 2% 3% 4% trudno powiedzieć 15

GDYBY W SKLEPIEJ POJAWIŁ SIĘ PRODUKT CODZIENNEGO UŻYTKU, DUŻO LEPSZY OD WSZYSTKICH DO TEJ PORY DOSTĘPNYCH, ALE KOSZTOWAŁBY NIECO DROŻEJ, CZY KUPOWAŁ(A)BY GO PAN(I)?(a) tak nie DANE W PROC. trudno powiedzieć LICZBA OSÓB OGÓŁEM 56 33 11 1005 PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁCENIE MIEJSCE ZAMIESZKANIA GRUPA SPOŁECZNO - ZAWODOWA PRAKTYKI RELIGIJNE SAMOOCENA SYTUACJI MATERIALNEJ mężczyźni 57 31 12 482 kobiety 56 34 11 523 15-19 55 31 14 106 20-29 67 22 11 196 30-39 61 30 9 159 40-49 56 34 9 196 50-59 54 37 9 142 60 + 46 39 15 206 podstawowe 47 39 14 284 zasadnicze zawodowe 53 35 12 274 średnie i pomaturalne 61 29 10 332 wyższe i licencjat 79 14 8 108 wieś 50 35 14 371 miasta do 20 tys. 63 30 6 124 miasta 20-100 tys. 57 32 11 200 miasta 100-500 tys. 64 29 7 190 miasta pow. 500 tys. 56 30 13 120 kierownicy, specjaliści 73 18 9 72 prywatni przedsiębiorcy 90 8 2 28 pracownicy administracji i usług 57 35 8 81 robotnicy 61 26 13 154 rolnicy 56 38 6 57 gospodynie domowe 52 28 19 33 emeryci 48 38 13 189 renciści 48 40 12 106 uczniowie i studenci 63 29 9 138 bezrobotni 48 38 14 143 regularnie praktykujący 54 34 12 601 nieregularnie praktykujący 59 31 9 277 niepraktykujący 63 26 11 121 dobra 69 24 7 146 średnia 59 29 12 588 zła 43 45 12 259

w ogóle się nie interesują 42 41 17 237 ZAINTERESOWANIE POLITYKĄ raczej się nie interesują 56 32 11 362 raczej się interesują 66 27 7 355 bardzo zainteresowani 60 28 12 50 a Dane TNS OBOP; Sondaż realizowany w dn. 5-7 lipca 2003 r. GDYBY W SKLEPIE POJAWIŁ SIĘ PRODUKT CODZIENNEGO UŻYTKU, NIECO GORSZY OD WSZYSTKICH DO TEJ PORY DOSTĘPNYCH, ALE KOSZTOWAŁBY ZNACZNIE TANIEJ, CZY KUPOWAŁ(A)BY GO PAN(I)?(a) tak nie DANE W PROC. trudno powiedzieć LICZBA OSÓB OGÓŁEM 30 59 11 1005 PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁCENIE MIEJSCE ZAMIESZKANIA GRUPA SPOŁECZNO - ZAWODOWA PRAKTYKI RELIGIJNE mężczyźni 30 58 12 482 kobiety 29 61 10 523 15-19 22 62 16 106 20-29 25 69 6 196 30-39 32 61 8 159 40-49 35 54 10 196 50-59 32 56 12 142 60 + 29 55 16 206 podstawowe 33 56 11 284 zasadnicze zawodowe 32 55 13 274 średnie i pomaturalne 27 63 10 332 wyższe i licencjat 23 72 6 108 wieś 33 54 13 371 miasta do 20 tys. 25 69 5 124 miasta 20-100 tys. 31 56 13 200 miasta 100-500 tys. 22 69 9 190 miasta pow. 500 tys. 32 56 12 120 kierownicy, specjaliści 20 74 6 72 prywatni przedsiębiorcy 25 72 3 28 pracownicy administracji i usług 23 70 7 81 robotnicy 30 58 13 154 rolnicy 33 53 14 57 gospodynie domowe 26 60 14 33 emeryci 28 56 16 189 renciści 39 48 13 106 uczniowie i studenci 24 68 8 138 bezrobotni 38 53 9 143 regularnie praktykujący 31 59 10 601 nieregularnie praktykujący 32 57 11 277 niepraktykujący 18 67 14 121

SAMOOCENA SYTUACJI MATERIALNEJ ZAINTERESOWANIE POLITYKĄ a Dane TNS OBOP; Sondaż realizowany w dn. 5-7 lipca 2003 r. dobra 17 73 10 146 średnia 29 60 11 588 zła 38 51 11 259 w ogóle się nie interesują 31 52 17 237 raczej się nie interesują 29 60 10 362 raczej się interesują 30 62 8 355 bardzo zainteresowani 23 69 7 50 KTÓRE Z NASTĘPUJĄCYCH STWIERDZEŃ NAJLEPIEJ OPISUJE PANA(I) ZACHOWANIE: 1.zawsze kupuję towary najwyższej jakości, bez względu na cenę 2.zwykle kupuję towary wysokiej jakości, ale tylko wówczas, gdy mają przystępną cenę; 3.rzadko kupuję towary wysokiej jakości, ponieważ są drogie; 97.trudno powiedzieć(a) DANE W PROC. 1 2 3 97 LICZBA OSÓB OGÓŁEM 3 65 29 3 1005 PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁCENIE MIEJSCE ZAMIESZKANIA GRUPA SPOŁECZNO - ZAWODOWA mężczyźni 4 66 27 3 482 kobiety 3 63 31 3 523 15-19 3 66 29 1 106 20-29 5 78 15 2 196 30-39 3 75 21 1 159 40-49 5 61 33 2 196 50-59 3 61 34 3 142 60 + 2 49 41 8 206 podstawowe 2 51 42 5 284 zasadnicze zawodowe 3 65 30 2 274 średnie i pomaturalne 4 69 24 3 332 wyższe i licencjat 6 84 6 3 108 wieś 3 58 35 4 371 miasta do 20 tys. 3 65 30 1 124 miasta 20-100 tys. 3 69 26 1 200 miasta 100-500 tys. 5 70 23 2 190 miasta pow. 500 tys. 5 67 22 6 120 kierownicy, specjaliści 4 90 5 1 72 prywatni przedsiębiorcy 3 93 4 28 pracownicy administracji i usług 4 65 29 2 81 robotnicy 6 68 25 1 154 rolnicy 2 61 35 2 57 gospodynie domowe 5 70 24 33 emeryci 3 56 33 8 189 renciści 1 44 49 6 106 uczniowie i studenci 2 76 21 1 138

PRAKTYKI RELIGIJNE SAMOOCENA SYTUACJI MATERIALNEJ ZAINTERESOWANIE POLITYKĄ a Dane TNS OBOP; Sondaż realizowany w dn. 5-7 lipca 2003 r. bezrobotni 5 57 36 2 143 regularnie praktykujący 4 63 30 3 601 nieregularnie praktykujący 3 69 25 3 277 niepraktykujący 4 64 30 2 121 dobra 6 81 10 3 146 średnia 3 67 26 4 588 zła 3 50 46 1 259 w ogóle się nie interesują 2 52 41 5 237 raczej się nie interesują 4 64 29 3 362 raczej się interesują 3 72 22 2 355 bardzo zainteresowani 6 75 14 5 50 KTÓRE Z NASTĘPUJĄCYCH STWIERDZEŃ NAJLEPIEJ OPISUJE PANA(I) ZACHOWANIE W SKLEPIE, GDY KUPUJE PAN(I) TOWARY CODZIENEGO UŻYTKU? 1.starannie oglądam różne towary, długo wybieram; 2.biorę to, co jest pod ręką; 97.trudno powiedzieć(a) DANE W PROC. 1 2 97 LICZBA OSÓB OGÓŁEM 71 22 7 1004 PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁCENIE MIEJSCE ZAMIESZKANIA GRUPA SPOŁECZNO - ZAWODOWA mężczyźni 65 27 8 482 kobiety 76 17 7 523 15-19 60 30 10 106 20-29 75 20 5 196 30-39 72 21 8 158 40-49 72 25 3 196 50-59 74 17 8 142 60 + 69 20 11 206 podstawowe 66 26 8 284 zasadnicze zawodowe 75 22 4 274 średnie i pomaturalne 75 18 7 331 wyższe i licencjat 64 22 14 108 wieś 71 24 5 370 miasta do 20 tys. 72 20 8 124 miasta 20-100 tys. 76 16 8 200 miasta 100-500 tys. 66 26 8 190 miasta pow. 500 tys. 69 18 12 120 kierownicy, specjaliści 56 31 13 72 prywatni przedsiębiorcy 73 14 13 28 pracownicy administracji i usług 79 16 5 81 robotnicy 69 27 4 154 rolnicy 74 25 2 57

PRAKTYKI RELIGIJNE SAMOOCENA SYTUACJI MATERIALNEJ ZAINTERESOWANIE POLITYKĄ a Dane TNS OBOP; Sondaż realizowany w dn. 5-7 lipca 2003 r. gospodynie domowe 73 20 7 33 emeryci 69 21 10 189 renciści 70 16 14 106 uczniowie i studenci 70 21 9 138 bezrobotni 78 21 2 143 regularnie praktykujący 72 21 7 600 nieregularnie praktykujący 70 22 8 277 niepraktykujący 67 25 8 121 dobra 67 22 12 146 średnia 71 22 8 588 zła 73 23 4 259 w ogóle się nie interesują 63 24 12 237 raczej się nie interesują 74 20 6 362 raczej się interesują 74 23 4 354 bardzo zainteresowani 64 16 20 50 CZY OGÓLNIE RZECZ BIORĄC, JEŚLI CHODZI O TOWARY CODZINNEGO UŻYTKU, WOLI PAN(I) TRZYMAĆ SIĘ RZECZY SPRAWDZONYCH? 1.lubię wypróbowywać nowe rzeczy; 2.wolę trzymać się rzeczy sprawdzonych 97.trudno powiedzieć(a) DANE W PROC. 1 2 97 LICZBA OSÓB OGÓŁEM 23 72 5 998 PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁCENIE MIEJSCE ZAMIESZKANIA mężczyźni 22 74 4 477 kobiety 24 71 6 521 15-19 41 50 9 103 20-29 38 59 3 194 30-39 21 73 6 159 40-49 20 77 3 195 50-59 15 81 4 141 60 + 8 84 7 206 podstawowe 21 72 6 282 zasadnicze zawodowe 22 74 4 271 średnie i pomaturalne 26 70 4 330 wyższe i licencjat 21 72 6 108 wieś 25 70 5 369 miasta do 20 tys. 25 64 10 124 miasta 20-100 tys. 24 73 3 196 miasta 100-500 tys. 24 73 3 188 miasta pow. 500 tys. 11 83 7 120 kierownicy, specjaliści 26 68 6 72

GRUPA SPOŁECZNO - ZAWODOWA PRAKTYKI RELIGIJNE SAMOOCENA SYTUACJI MATERIALNEJ ZAINTERESOWANIE POLITYKĄ prywatni przedsiębiorcy 39 59 2 28 pracownicy administracji i usług a Dane TNS OBOP; Sondaż realizowany w dn. 5-7 lipca 2003 r. 22 75 3 79 robotnicy 27 69 4 153 rolnicy 23 72 5 57 gospodynie domowe 19 76 5 33 emeryci 11 82 7 189 renciści 8 84 8 105 uczniowie i studenci 43 48 9 136 bezrobotni 22 78 143 regularnie praktykujący 23 72 5 595 nieregularnie praktykujący 22 72 6 277 niepraktykujący 23 72 6 120 dobra 28 65 7 145 średnia 24 71 5 583 zła 16 79 5 259 w ogóle się nie interesują 18 71 10 233 raczej się nie interesują 29 68 3 360 raczej się interesują 21 76 3 354 bardzo zainteresowani 17 77 6 50 W JAKI SPOSÓB ZAZWYCZAJ ROBI SIĘ W PAN(I) RODZINIE ZAKUPY TOWARÓW CODZIENNEGO UŻYTKU? 1.raczej rzadko robimy zakupy, ale kupujemy tyle, by starczyło na dłuższy czas, np. na tydzień, na miesiąc 2.raczej często robimy zakupy, ale kupujemy tylko to, co jest potrzebne na bieżąco 97.trudno powiedzieć(a) DANE W PROC. 1 2 97 LICZBA OSÓB OGÓŁEM 20 76 4 1005 PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁCENIE mężczyźni 19 77 4 482 kobiety 21 74 4 523 15-19 15 79 6 106 20-29 21 75 3 196 30-39 23 75 2 159 40-49 23 74 3 196 50-59 20 75 5 142 60 + 16 77 6 206 podstawowe 14 81 5 284 zasadnicze zawodowe 19 78 3 274 średnie i pomaturalne 21 75 4 332 wyższe i licencjat 39 58 3 108 wieś 19 78 3 371

MIEJSCE ZAMIESZKANIA GRUPA SPOŁECZNO - ZAWODOWA PRAKTYKI RELIGIJNE SAMOOCENA SYTUACJI MATERIALNEJ ZAINTERESOWANIE POLITYKĄ miasta do 20 tys. 20 75 5 124 miasta 20-100 tys. 21 75 4 200 miasta 100-500 tys. 16 79 5 190 miasta pow. 500 tys. 28 67 5 120 kierownicy, specjaliści 31 67 3 72 prywatni przedsiębiorcy 36 53 12 28 pracownicy administracji i usług a Dane TNS OBOP; Sondaż realizowany w dn. 5-7 lipca 2003 r. 21 75 4 81 robotnicy 20 76 4 154 rolnicy 21 79 57 gospodynie domowe 19 81 33 emeryci 16 77 6 189 renciści 16 79 5 106 uczniowie i studenci 18 75 6 138 bezrobotni 21 79 1 143 regularnie praktykujący 17 79 4 601 nieregularnie praktykujący 24 72 4 277 niepraktykujący 29 66 5 121 dobra 25 69 6 146 średnia 20 76 4 588 zła 17 78 5 259 w ogóle się nie interesują 17 74 10 237 raczej się nie interesują 21 77 2 362 raczej się interesują 20 77 3 355 bardzo zainteresowani 32 67 1 50