1215 r. - W r. 1215 w Wolborzu odbył się pod przewodnictwem arcybiskupa Henryka Kietlicza, synod prowincjonalny, na którym omawiano potrzeby kościelne kraju i problemy związane z wyznaczonym przez papieża Innocentego III Soborem Laterańskim. W synodzie wolborskim wzięli udział, oprócz duchowieństwa, książęta dzielnicowi Polski: książę krakowski i sandomierski Leszek Biały, książę mazowiecki Konrad, książę kaliski Władysław Odonic, syn Mieszka Plątonogiego, książę opolski i raciborski Kazimierz. Książęta ci dali Kościołowi w swoich dzielnicach przywilej własnego, niezależnego sądownictwa (privilegium fori), zrzekli się prawa panującego do zaboru majątku ruchomego zmarłego biskupa (ius spolii) i zgodzili się na wyłączenie posiadłości kościelnych, wraz z ich ludnością, spod prawa książęcego. Zgodzili się również zwrócić wszystkie majątki, wsie, lasy i pożytki, zabrane kiedykolwiek arcybiskupstwu gnieźnieńskiemu. W czasie synodu została zawarta tzw. Liga Książąt. - 29 grudnia 1215 r. papież Innocenty III potwierdził przywileje dane Kościołowi przez książąt na synodzie w Wolborzu. 1223 r. - Konrad, książę mazowiecki, nadał biskupowi pruskiemu Chrystianowi wsie: Czarnocin, Rudniki i Tuszyn, należące do kasztelanii wolborskiej 1231 r. - Książę Konrad Mazowiecki nadał przywileje wsi Barkowice, należącej do kasztelanii wolborskiej. 1238 - Papież Grzegorz IX potwierdził, że biskupstwo włocławskie posiada gród wolborski
z przyległymi wsiami wiek XIII 1239-16 lipca 1239 r. Konrad, książę mazowiecki, sieradzki i łęczycki, nadał w Sieradzu biskupowi włocławskiemu przywilej uwalniający ludność kasztelanii wolborskiej od powinności książęcych i służby wojskowej, z wyjątkiem obrony ziemi sieradzkiej. Na podstawie tego dokumentu zwierzchnictwo sądowe nad ludnością kasztelanii sprawowali odtąd biskupi. Jednakże wolborzanie mieszkający koło kościoła podlegali w równej mierze jurysdykcji księcia i biskupa. (Jest to pierwsza wzmianka źródłowa o kościele w Wolborzu) - Książę Konrad zwrócił wieś Będków kasztelanii wolborskiej 1242 r. - Książę Konrad potwierdził przywilej z 16 lipca 1239 r., jak również zrzekł się prawa polowania w lasach kasztelanii wolborskiej, nadanego w 1228 r. biskupowi włocławskiemu (przez księżnę Grzymisławę). 1250 - Kazimierz, książę łęczycki i kujawski, zatwierdził przywileje nadane kasztelanii wolborskiej przez Konrada. 1255 - Książę Kazimierz zatwierdził rozgraniczenie dóbr kasztelanii wolborskiej i rozprzańskiej od książęcych, dokonane przez sędziego Budzisława i skarbnika łęczyckiego, Wita. Granicznymi rzekami były: Luciąża do ujścia do Pilicy, Koprzywnica do ujścia do Luciąży, Pirsna - dopływ Koprzywnicy, Smolna - dopływ Grabi, Grabia na całej długości do Kociszewa. 1260 - Biskup Wolimir zwrócił się ze skargą do Leszka Czarnego, księcia łęczyckiego i sieradzkiego,
na trzech braci: Pakosława, Skarbimira i Mścisława, którzy bez jego zezwolenia postawili młyn na rzece Wolbórce, w Lubiatowie pod Wolborzem 1262 26 sierpnia 1262 r. biskup Wolimir zezwolił Pakosławowi i jego braciom na korzystanie z wystawionego młyna na rzece Wolbórce 1264 -Biskup włocławski Wolimir dał w dożywocie rycerzowi Leonardowi wieś biskupią Karlin, należącą do kasztelanii wolborskiej, za wazę miodu corocznie 1270 -Wolbórz został zniszczony przez pogan (per incursus gentillium "przez najazd pogan") i książę Leszek Czarny zwolnił mieszkańców Wolborza od wielu podatków, aby ułatwić jego odbudowę. III. WOLBÓRZ miasto w rozkwicie (1273-1618) Wolbórz w tym okresie podniesiony został do godności miasta i miał prawo otoczyć się murem lub innymi obwarowaniami, czego zresztą nigdy nie uczynił. Pod opieką biskupów i wójtów pomyślnie rozwijały się zwłaszcza handel, rzemiosło i oświata. Synowie wolborzan zaczęli kształcić się w filii Akademii Krakowskiej, która powstała w Wolborzu, a wielu z nich w samym Krakowie (przeszło 60-ciu do 1604 r.). Zamek biskupi wybudowany w ramionach rzeki Moszczanki {w stylu włoskim), obszerny i dobrze wyposażony, był dogodną rezydencją na zjazdy i przyjmowanie dostojnych gości. Król Władysław Jagiełło przebywał tu przynajmniej 16 razy, przyjmował zagraniczne delegacje i pięciokrotnie zarządzał koncentrację swych wojsk do rozprawy z Zakonem Krzyżackim. W 1503 r. w Wolborzu urodził się Andrzej Frycz Modrzewski, którego dziad i ojciec piastowali urząd wójtowski. W XVI w. w Wolborzu powstała kolegiata z kapitułą.
Pod koniec tego okresu miasto liczyło blisko 3 tys. mieszkańców i posiadało już 6 kościołów, 3 szpitale, 400 domów, ratusz miejski, wspomniany zamek przy włoskim ogrodzie i zwierzyńcu, przez który płynęła rzeka Moszczanka.
1273 r. wiek XIII - Leszek Czarny, książę sieradzki i łęczycki, nadał Wolborzowi rozmaite swobody. Pozwolił biskupom osadzić na prawie niemieckim Wolbórz i wsie należące do Wolborza: Żarnowicę, Psary, Młynary, Kuznocin, Świątniki, jak też sprowadzać osadników z jakiego bądź narodu, a miasto Wolbórz obwarować murem kamiennym, ceglanym lub palisadą. Książę zastrzegł sobie swobodny obieg swoich denarów w mieście Wolborzu. Zapewne Wolbórz już w połowie XIII w. stanowił miasto, do którego - jako dawnego targowiska - wprowadzono już miejskie urządzenia. Ludność Wolborza uzyskała zwolnienie od podatków i danin, a osiedlający się dostawali place i po wybudowaniu domu byli przez 6 lat wolni od podatków. Miasto otrzymało własne sądy -We wsi Młynary, nie opodal Wolborza, był młyn. 1280 r.
- Filip Firmani, biskup i legat papieski, potwierdził przywilej lokacyjny Wolborza i wsi okolicznych: Żarnowicy, Psar, Kuznocina, Młynar i Świątnik 1285 r. -14 kwietnia książę sieradzki i już wówczas krakowski, Leszek Czarny, na prośbę Wisława, biskupa włocławskiego, polecił dostojnikom sieradzkim, cześnikowi Pawłowi i podskarbiemu Albertowi, rozgraniczyć dobra kasztelanii wolborskiej od innych posiadłości. - Do kasztelanii wolborskiej należały, po raz pierwszy wymienione w dokumencie, wsie: Chorzęcin, Łagiewniki i Lichawa (dzisiejsza Lechawa). - Książę Leszek Czarny potwierdził zamianę dóbr Nurek za Lichawę, należących do kasztelanii wolborskiej.