Kto bylby najlepszym premierem rzadu lewicowego, a kto prawicowego?

Kto bylby najlepszym premierem rzadu lewicowego, a kto prawicowego? 35% Polaków uwaza, ze najblizsze wybory wygraja partie lewicowe. Niewiele mniej osób (31%) przypuszcza, ze zwyciestwo odniesie prawica. Taki sam odsetek badanych powstrzymuje sie od wyrazenia opinii na ten temat. Gdyby wybory wygraly ugrupowania lewicowe, to najlepszym premierem lewicowego rzadu, bylby Wlodzimierz Cimoszewicz - uwaza 29% badanych. Wiecej niz 1% wskazan uzyskalo jeszcze dwóch innych polityków (i jednoczesnie dwóch bylych premierów): Józef Oleksy (4%) i Waldemar Pawlak (3%). W przypadku zwyciestwa formacji prawicowej, najlepszym premierem prawicowego rzadu byliby w opinii spolecznej: Jan Olszewski (wskazuje go 11% ankietowanych), Leszek Balcerowicz (10%) lub Marian Krzaklewski (7%). Powyzej jednego procenta wskazan uzyskali takze Andrzej Olechowski (3%) i Tadeusz Mazowiecki (2%). Niemal polowa badanych nie potrafi wskazac osoby, która najbardziej nadawalaby sie na szefa rzadu lewicowego. Podobny odsetek ankietowanych ma problemy z wylonieniem najlepszego premiera rzadu prawicowego. Co dziesiaty pytany uwaza, ze nie ma takiego polityka, który bylby najlepszym premierem lewicowego rzadu. Tyle samo nie widzi takiej osoby po prawej stronie sceny politycznej. Jak wynika z badan, Polacy nie dostrzegaja takiego polityka, który bylby dobrym kandydatem na stanowisko premiera bez wzgledu na aktualna koniunkture polityczna. Warszawa, styczen 1997 OBOP Sp. z o.o., ul. Dereniowa 11, 02-776 Warszawa, tel. (0-22) 644 99 73, 648 20 44-46, fax 644 99 47, obop@obop.com.pl, www.obop.com.pl

Cytowanie, publiczne odtwarzanie, kopiowanie oraz wykorzystywanie w innej formie danych, informacji i opracowan zamieszczanych w tej publikacji jest dozwolone pod warunkiem podania zródla. * * * W tym roku czekaja nas wybory parlamentarne. Juz od dluzszego czasu OBOP mierzy poziom poparcia dla partii politycznych. Preferencje wyborców w poszczególnych miesiacach ulegaly pewnym wahaniom. Sondaze pokazuja jednak, ze wyodrebnila sie juz scisla czolówka, w której znalazly sie dwa ugrupowania, usytuowane na dwóch przeciwstawnych krancach sceny politycznej: SLD i AW S. Postanowilismy wiec zadac Polakom bardziej ogólne pytanie i sprawdzic jaka formacja zajmuje, w ich opinii, pozycje lidera. W czasie gdy media zaczely publikowac pierwsze opinie polityków na temat najlepszego, ich zdaniem, premiera wylonionego przez nowy parlament, postanowilismy zapytac takze Polaków, kogo oni najchetniej widzieliby w roli szefa rzadu lewicowego, a kogo w roli premiera rzadu prawicowego 1. * * * Jak wynika z sondazu, Polacy przeciwni sa przeprowadzaniu wczesniejszych wyborów parlamentarnych. CZY W OBECNEJ SYTUACJI KRAJU NALEZY ROZWIAZAC PARLAMENT I PRZEPROWADZIC NOWE WYBORY DO SEJMU I SENATU? zdecydowanie tak trudno powiedziec raczej tak 17% 10% 13% 19% zdecydowanie nie 41% TAK - 27% NIE - 60% raczej nie 1 Sondaz Osrodka Badania Opinii Publicznej z 16-19 listopada1996 r. Zbadano 1050 losowo dobranych, doroslych Polaków. Dopuszczalny blad dla takiej wielkosci próby nie przekracza +/-3% przy wiarygodnosci oszacowania równej 95%. 2

Nowe wybory parlamentarne, zgodnie z obowiazujacymi przepisami powinny odbyc sie jesienia 1997 r. Na rok przed tym terminem, zapytalismy Polaków, które partie, ich zdaniem wygraja najblizsze wybory. Zdania byly podzielone. W opinii 35% respondentów - najwiecej glosów zdobeda ugrupowania lewicowe. Niewiele mniej osób (31%), uwazalo, ze zwyciestwo nalezec bedzie do prawicy. Dokladnie tyle samo osób wstrzymalo sie od odpowiedzi. KTÓRE PARTIE, LEWICOWE, CZY PRAWICOWE WYGRAJA PANA(I) ZDANIEM W NAJBLIZSZYCH WYBORACH DO PARLAMENTU? raczej prawicowe 31% raczej lewicowe 35% trudno powiedziec 31% inna odpwiedz 3% O zwyciestwie partii lewicowych najczesciej mówia pracownicy umyslowi (42%), rencisci (40%) oraz robotnicy (39%). Natomiast przedstawiciele kadry kierowniczej i inteligencji (46%), prywatni przedsiebiorcy (44%), a takze bezrobotni (39%) czesciej niz inni ankietowani przekonani sa, ze wygra prawica. Wiekszemu przekonaniu o sukcesie formacji prawicowej towarzyszy dobra sytuacja materialna badanych - 39% zadowolonych z wlasnych warunków materialnych uwaza, ze wygra prawica, a 33% - ze lewica. Wsród osób, którym wiedzie sie gorzej dominuja opinie odwrotne - faworytem 36% badanych okreslajacych swoja sytuacje materialna jako srednia sa partie lewicowe, a 30% - prawicowe, natomiast 34% respondentów zyjacych w zlych warunkach wskazuje partie lewicowe, a 29% - prawicowe. Na opinie w tej sprawie bardzo silnie wplywaja poglady polityczne badanych, wyrazane nie tylko w deklarowanych pogladach politycznych, ale takze preferencjach wyborczych oraz w stosunku do obecnych wladz i osobistosci ze swiata polityki. 3

Osoby o orientacji lewicowej oraz centrolewicowej wierza, ze wlasnie partie reprezentujace te opcje wygraja najblizsze wybory. Rzadko przewiduja sukces prawicy. Odwrotnie wyobrazaja sobie podzial mandatów w przyszlym parlamencie respondenci o pogladach prawicowych i centroprawicowych. KTÓRE PARTIE WYGRAJA W NAJBLIZSZYCH WYBORACH DO PARLAMENTU? POGLADY POLITYCZNE: raczej lewicowe raczej prawicowe inna odpowiedz trudno powiedziec lewicowe 69% 12% 3% 26% centrolewicowe 62% 14% 3% 21% centroprawicowe 23% 55% 4% 18% prawicowe 17% 66% 2% 15% trudno powiedziec 23% 13% 4% 60% Wsród osób pozytywnie oceniajacych sytuacje w kraju, zwyciestwo lewicy prognozuje 43%, a prawicy - 30%. Natomiast wsród respondentów, negatywnie oceniajacych kierunek zmian, relacje sa odwrotne (odpowiednio 29% do 35%). W zwyciestwo lewicy wierza respondenci pozytywnie oceniajacy dzialalnosc prezydenta (45%), rzadu (47%) oraz premiera (43%). Natomiast negatywnie odnoszacy sie do poczynan naczelnych organów wladzy prognozuja wyborczy sukces prawicy (47% badanych negatywnie oceniajacych dzialalnosc prezydenta, 44% - premiera i 41% - rzadu). Ludzie sympatyzujacy z politykami lewicy, czesciej spodziewaja sie wygranej partii z tej formacji politycznej. Odwrotne opinie pojawiaja sie w przypadku osób darzacych sympatia polityków prawicowych. 4

SPODZIEWANE ZWYCIESTWO UGRUPOWAN LEWICOWYCH BADZ PRAWICOWYCH A STOSUNEK DO POLITYKÓW raczej partie lewicowe raczej partie prawicowe Leszka Bacerowicza 28% 46% Ryszarda Bugaja 40% 39% Wlodzimierza Cimoszewicza Macieja Jankowskiego 25% 26% 47% 50% Grzegorza Kolodki 29% 46% Mariana Krzaklewskiego 26% 47% Jacka Kuronia 32% 37% Aleksandra Kwasniewskiego Leszka Millera Leszka Moczulskiego 18% 22% 33% 48% 48% 60% Józefa Oleksego Jana Olszewskiego 19% 29% 43% 54% Waldemara Pawlaka 35% 35% Lecha Walesy 22% 47% Józefa Zycha 33% 41% Jak widac na wykresie, w zwyciestwo ugrupowan lewicowych najczesciej wierza osoby, które darza sympatia Leszka Millera, Józefa Oleksego, Wlodzimierza Cimoszewicza, Grzegorza Kolodke i Aleksandra Kwasniewskiego - a wiec polityków wywodzacych sie z SLD i jednoczesnie zajmujacych dzis wazne stanowiska publiczne w panstwie. Równiez sympatii do Józefa Zycha, który pelni funkcje marszalka Sejmu, towarzyszy czestsze przekonanie o wyborczym sukcesie ugrupowan lewicy. Sympatycy Jacka Kuronia nieco czesciej przekonani sa o zwyciestwie ugrupowan lewicowych niz prawicowych. Podzielone sa opinie wsród sympatyków Ryszard Bugaja i Waldemara Pawlaka - polityków, którzy chociaz zasiadaja w parlamencie, nie piastuja obecnie zadnych waznych stanowisk w aparacie wladzy. Osoby niechetne czolowym postaciom lewicy przewiduja, ze formacja ta przegra zblizajace sie wybory. W zwyciestwo prawicy czesciej niz w wyborczy sukces ugrupowan lewicowych, 5

wierza respondenci deklarujacy sympatie do Macieja Jankowskiego, Leszka Moczulskiego, Lecha Walesy, Mariana Krzaklewskiego, Jana Olszewskiego, a takze Leszka Balcerowicza. Interesujace, ze sympatycy dwóch glównych liderów Unii Wolnosci w odmienny sposób wypowiadaja sie na temat przewidywanego wyniku wyborów (róznica pogladów wystepujaca równiez miedzy sympatykami Józefa Zycha i Waldemara Pawlaka - reprezentantów partii koalicyjnej - jest juz mniejsza). Najprawdopodobniej wynika to ze sposobu w jaki postrzegani sa obaj politycy - Kuron cieszy sie duza sympatia ludzi zarówno o pogladach lewicowych jak i prawicowych, natomiast Balcerowicz akceptowany jest przez osoby o orientacji na prawo od centrum. Byly minister pracy Jacek Kuron nie jest osoba tak kontrowersyjna jak Leszek Balcerowicz - wicepremier w pierwszym solidarnosciowym rzadzie, odpowiedzialny za poczatek i kierunek reform gospodarczych w Polsce 2. Wygrana prawicy przewiduje 49% osób, które w I turze wyborów glosowaly na Lecha Walese, i 47% - na Jana Olszewskiego. Natomiast o tym, ze sukces odniesie lewica przekonanych jest 54% elektoratu Aleksandra Kwasniewskiego, 48% - Tadeusza Zielinskiego i 35% - Waldemara Pawlaka. Najwiecej klopotów z odpowiedzia mieli wyborcy Jacka Kuronia - 45% z nich odpowiada trudno powiedziec. Wsród pozostalych wyborców Kuronia, 22% spodziewa sie, ze zwycieza raczej ugrupowania lewicowe, a 25% - ze raczej prawicowe. O tym, ze wybory wygra prawica mówi 64% badanych zamierzajacych w najblizszych wyborach glosowac na AW S, 57% - potencjalnych wyborców UW i 56% - ROP. Natomiast zwyciestwo lewicy prognozuje 75% potencjalnego elektoratu SLD, 47% - UP i 45% - PSL. Generalnie mozna stwierdzic, ze im bardziej lewicowe poglady badanych, tym 2 Wedlug sondazu przeprowadzonego w listopadzie Jacek Kuron cieszyl sie sympatia wsród przedstawicieli wszystkich grup spoleczno-zawodowych. W sumie sympatie do niego zadeklarowalo 58% ankietowanych, a niechec - 11%. Opinie o Leszku Balcerowiczu byly podzielone: pozytywnie do jego osoby odnosilo sie 25% ankietowanych, a negatywnie - 20%. Obaj politycy najwieksza sympatie zyskuja wsród elektoratu UW. Jednoczesnie w porównaniu z elektoratami innych partii sympatie do Kuronia czesciej niz inni deklarowali potencjalni wyborcy UP i SLD natomiast do Balcerowicza - AW S. Sympatie do Kuronia deklaruje ponad polowa badanych o orientacji zarówno lewicowej jak i prawicowej, ale jednoczesnie najwiecej zwolenników ma wsród osób o pogladach centrolewicowych. Natomiast zwolenników Balcerowicza najwiecej jest wsród osób o opcji centroprawicowej i prawicowej. Wsród sympatyków Balcerowicza 75% podobnymi uczuciami darzy Kuronia, natomiast juz tylko 33% sympatyków Kuronia pozytywnie odnosi sie do Balcerowicza. 6

silniejsze przekonanie o zwyciestwie ugrupowan reprezentujacych te opcje polityczna. Natomiast im bardziej prawicowe, tym czestsze opinie, iz zwycieza partie prawicy. Najlepszy premier rzadu lewicowego Respondentów zapytalismy takze, kto ich zdaniem, bylby najlepszym premierem lewicowego rzadu, gdyby najblizsze wybory wygraly wlasnie partie lewicowe. Prawie polowa badanych wstrzymala sie od wyrazenia opinii na ten temat. Mniej wiecej co dziesiaty stwierdzil, ze zaden ze znanych mu polityków nie nadawalby sie do roli premiera. Podobny rozklad odpowiedzi uzyskalismy w pytaniu o najlepszego premiera rzadu prawicowego. Jesli w wyborach tych wygralyby ugrupowania lewicowe, to kto Pana(i) zdaniem bylby najlepszym premierem lewicowego rzadu? Wlodzimierz Cimoszewicz 29% Józef Oleksy 4% Waldemar Pawlak 3% Leszek Balcerowicz 1% Ryszard Bugaj 1% Grzegorz Kolodko 1% Aleksander Kwasniewski 1% Leszek Miller 1% Józef Zych 1% inne odpowiedzi 3% nie ma takiego 9% trudno powiedziec 46% Wsród proponowanych przez respondentów potencjalnych kandydatów na szefa rzadu lewicowego pojawialy sie nazwiska liderów partii centrolewicowych i lewicowych, w tym takze wszystkich trzech polityków pelniacych podczas trwania koalicji SLD-PSL funkcje premiera. Najmniej klopotów sprawilo ankietowanym wylonienie jednego, najlepszego - ich zdaniem - premiera rzadu lewicowego. Trzech na dziesieciu ankietowanych uwaza, ze w przypadku sukcesu ugrupowan lewicowych, najlepszym premierem bylby piastujacy obecnie ten urzad - Wlodzimierz Cimoszewicz. Dwa kolejne miejsce, ale ze znacznie mniejsza liczba wskazan, zajmuja byli premierzy - Józef Oleksy i Waldemar Pawlak. 7

Zobaczmy takze, co na ten temat sadza wylacznie osoby o orientacji lewicowej i centrolewicowej. 29% z nich nie umie wskazac takiego polityka, który bylby najlepszym premierem rzadu lewicowego, a co dwudziesty twierdzi, ze takiego w ogóle nie ma. Najczesciej jednak uwazaja, ze najlepszym szefem gabinetu bylby Wlodzimierz Cimoszewicz (twierdzi tak 44% badanych o pogladach lewicowych i 42% - o pogladach centrolewicowych). Nazwisko Józefa Oleksego wymienia 6% lewicowców i niemal dwa razy wiecej (11%) centrolewicowców. Trzeciego w kolejnosci - najczesciej wymienianego - Waldemara Pawlaka wymienialo odpowiednio 5% i 3%. Taki sam odsetek wskazan jak Pawlak uzyskal wsród osób o pogladach centrolewicowych takze Ryszard Bugaj. Bez wzgledu na preferencje wyborcze najwiecej osób na stanowisko premiera gabinetu lewicowego proponuje Wlodzimierza Cimoszewicza. Najczesciej czynia to osoby zamierzajace w najblizszych wyborach poprzec SLD (54%), UP (46%) oraz UP i UW (po 38%). W drugiej kolejnosci wskazywano: potencjalni wyborcy SLD - Józefa Oleksego (10%), wyborcy PSL - Waldemara Pawlaka (15%), Unii Pracy - Ryszarda Bugaja (11%), a UW - Grzegorza Kolodke (4%). Wyborcy Aleksandra Kwasniewskiego z I tury wyborów prezydenckich najczesciej wymieniaja Wlodzimierza Cimoszewicza (42%) i Józefa Oleksego (8%). Dawny elektorat Waldemara Pawlaka niemal dwa razy czesciej niz swojego kandydata (14%) proponuje obecnego premiera (26%). Najlepszy premier rzadu prawicowego Odpowiadajac na kolejne pytanie - o najlepszego premiera rzadu prawicowego, - inaczej niz w przypadku rzadu lewicowego - ankietowani nie wskazali wyraznego faworyta. Najwiecej osób (11%) wymienialo bylego premiera - Jana Olszewskiego. W opinii co dziesiatego ankietowanego, najlepszym szefem gabinetu bylby lider Unii Wolnosci Leszek Balcerowicz. Na trzecim miejscu znalazl sie szef Solidarnosci - Marian Krzaklewski. Powyzej jednego procenta wskazan uzyskali takze: byly minister spraw zagraniczych Andrzej Olechowski oraz byly premier Tadeusz Mazowiecki. Respondenci podawali takze nazwiska innych polityków (m.in. Aleksandra Halla, Lecha 8

Kaczynskiego), jednak w sumie zaden z nich nie uzyskal wiecej niz 1% glosów. Jesli w wyborach tych wygralyby ugrupowania prawicowe, to kto Pana(i) zdaniem bylby najlepszym premierem prawicowego rzadu? Jan Olszewski 11% Leszek Balcerowicz 10% Marian Krzaklewski 7% Andrzej Olechowski 3% Tadeusz Mazowiecki 2% Janusz Korwin-Mikke 1% Jacek Kuron 1% Hanna Suchocka 1% Ryszard Bugaj 1% inne odpowiedzi 7% nie ma takiego 7% trudno powiedziec 49% Zobaczmy teraz kogo najchetniej na stanowisku premiera widzialyby osoby o pogladach prawicowych lub centroprawicowych (konkretne nazwiska wymienia 62% prawicowców i 75% centroprawicowców). Wsród respondentów o orientacji prawicowej najwiecej wskazan uzyskal Jan Olszewski (18%). Czesto wskazywano równiez Mariana Krzaklewskiego (14%) i Leszka Balcerowicza (13%). Natomiast wsród centroprawicowców 18% w roli szefa gabinetu prawicowego najchetniej widzialoby Leszka Balcerowicza, a 15% - Jana Olszewskiego. Dwa razy mniej centroprawicowców wymienialo osobe Mariana Krzaklewskiego (8%). Na stanowisku premiera, wyborcy Jana Olszewskiego z I tury wyborów, najchetniej widzieliby swego dawnego kandydata na prezydenta (45%). Nastepni w kolejnosci, najczesciej przez nich wymieniani - Leszek Balcerowicz i Marian Krzaklewski - uzyskali po 4% wskazan. Podzielone sa opinie dawnych wyborców Lecha Walesy: 13% proponowaloby Mariana Krzaklewskiego, a po 12% - Jana Olszewskiego i Leszka Balcerowicza. Byly elektorat Jacka Kuronia preferuje Leszka Balcerowicza (24%). Na kolejnych, odleglych pozycjach znalezli sie Jan Olszewski (5%) oraz Marian Krzaklewski i Andrzej Olechowski (po 4%). Wsród potencjalnych elektoratów partyjnych wyraznych faworytów wylonily elektoraty ROP (54% wskazuje Jana Olszewskiego) i UW (44% wymienia Leszka Balcerowicza). Osoby zamierzajace glosowac w najblizszych wyborach na AW S co 9

prawda najczesciej proponowaly Mariana Krzaklewskiego (20%), ale na stanowisku premiera prawicowego rzadu mile widzialyby takze i inne osoby (po 12% wymienia Jana Olszewskiego i Leszka Balcerowicza). * * * Podsumowujac mozna stwierdzic, ze Polacy nie widza polityka, który móglby byc dobrym premierem w kazdych warunkach - bez wzgledu na to kto wygra wybory. Prawda jest, ze respondenci podajac nazwiska swoich faworytów - zarówno wtedy gdyby wygraly partie lewicowe jak i prawicowe - wymieniali Leszka Balcerowicza i Ryszarda Bugaja. Jednak lidera UW znacznie wiecej osób widzialo w roli premiera rzadu prawicowego niz lewicowego. Natomiast szef UP w obu przypadkach, uzyskal identyczny, niski odsetek wskazan. Gdyby wybory wygrala lewica, na stanowisku premiera najwiecej osób (niezaleznie od pogladów politycznych), chcialoby utrzymac dotychczasowego szefa rzadu - Wlodzimierza Cimoszewicza. Przewaga Cimoszewicza nad innymi kandydatami na stanowisko lewicowego rzadu utrzymuje sie niezaleznie od sympatii do jego osoby, bez wzgledu na ocene dzialalnosci rzadu i samego premiera (choc wsród osób odnoszacych sie z rezerwa do obecnego szefa rzadu, wskazywany jest rzadziej niz wsród akceptujacych obecny uklad polityczny). Brak jest natomiast takiego faworyta po prawej stronie sceny politycznej. Najwiecej spolecznego poparcia uzyskalaby kandydatura Jana Olszewskiego lub Leszka Balcerowicza. 10