INFORMACJA LOKALNA O ZAWODZIE ARCHEOLOG KOD 263201 ANALIZA REJESTROWANEJ SYTUACJI W ZAWODZIE NA RYNKU PRACY Archeolog (kod 263201) to jeden z zawodów ujętych w obowiązującej od 1 stycznia 2015 r. klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy (DZ.U. z 2014 r. poz. 1145). Archeolog jest osobą zajmującą się rekonstrukcją zdarzeń z dalekiej przeszłości na potrzeby naukowe. Zajmuje się odkrywaniem i analizowaniem pradawnych kultur, wynalazków, osiągnięć cywilizacyjnych i temu podobnych, celem upublicznienia ich dla dobra ogółu. Archeolog prowadzi badania różnego rodzaju, w tym wykopaliska badawcze i ratownicze, nadzoruje prace budowlane na terenach obfitujących w potencjalne wykopaliska, które następnie zabezpiecza, analizuje i dokumentuje. Archeolog bada także odnalezione już wykopaliska lub zabytki, należące do własności publicznej, lub prywatnych kolekcjonerów, w celu poszerzenia wiedzy o ich powstaniu, etc. Korzystając z dostępnych źródeł nie tylko archeologicznych, lecz także między innymi historycznych, archeolog interpretuje nowe odkrycia pod kątem ich powiązań z dotychczas poznanym dorobkiem kulturowym danej cywilizacji. Archeolog wielokrotnie uczestniczy, poprzez swoje działania, w mechanizmach ustawodawstwa dotyczących ochrony dóbr kultury na ternie swojego kraju. ANALIZA SYTUACJI NA RYNKU PRACY BEZROBOTNI ORAZ WOLNE MIEJSCA PRACY I MIEJSCA AKTYWIZACJI ZAWODOWEJ W ZAWODZIE ARCHEOLOG (263201) W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO POMORSKIM W LATACH 2012 2016 Wyszczególnienie Bezrobotni zarejestrowani w okresie ogółem Bezrobotni według stanu na koniec okresu Osoby do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki ogółem Osoby do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki na koniec okresu Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej ogółem 2016 41 19 12 3 2 0 Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej na koniec okresu 2015 32 12 5 0 2 0 2014 43 24 10 7 1 0 2013 39 19 19 1 2 0 1
2012 54 30 13 5 3 0 Większa liczba nowych rejestracji bezrobotnych niż zgłoszonych wolnych miejsc pracy lub aktywizacji zawodowej spowodowała, że w latach 2011-2014 zawód archeolog został sklasyfikowany jako zawód nadwyżkowy 1, tzn. taki na który na rynku pracy istnieje mniejsze zapotrzebowanie niż liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie. Zgodnie zaś z przyjętą aktualnie przez MR,PiPS metodologią oceny prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych (MZDiN) na lokalnych rynkach pracy, zawód archeologa należy do grupy zawodów nieokreślonych 2. Z kolei badanie Barometr Zawodów, w prognozie na 2016 i 2017 rok nie poddało tego zawodu analizie. Barometr Zawodów jest krótkookresową (jednoroczną) prognozą sytuacji w zawodach. Badanie ma charakter jakościowy. Powstaje w trakcie dyskusji grupowej (metodą panelu ekspertów ), dzięki czemu możliwe jest dzielenie się wiedzą oraz uwzględnianie opinii uczestników obserwujących rynek pracy z różnych perspektyw 3. Należy podkreślić, że tylko ok. 10% corocznych absolwentów archeologii rejestruje się jako osoby bezrobotne. WYNIKI BADANIA PRACODAWCÓW 4 ORAZ ABSOLWENTÓW Z badania ankietowego pracodawców przeprowadzonego w latach 2010-2014 wynika, że przebadani pracodawcy naszego województwa nie planowali zatrudnienia archeologów. Badanie losów absolwentów prowadzone przez Biuro Karier UMK wykazuje, że najwięcej absolwentów podejmuje pracę w obszarze Sztuka/Kultura. ANALIZA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE Poniższa informacja została przygotowana na podstawie przekazanych, na potrzeby prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych, przez Departament Rynku Pracy w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej danych Głównego Urzędu Statystycznego na temat studentów roku akademickiego 2015/2016 oraz absolwentów roku akademickiego 2014/2015. 1 Podziału na zawody deficytowe, zrównoważone i nadwyżkowe dokonuje się na podstawie wskaźnika intensywności nadwyżki (deficytu) wyrażonego jako iloraz liczby zgłoszonych wolnych miejsc pracy i miejsc aktywizacji zawodowej w badanym okresie, w danym zawodzie i liczby zarejestrowanych bezrobotnych w badanym okresie, w danym zawodzie. Zawody deficytowe to takie, dla których wskaźnik przekracza wartość 1,1; zawody zrównoważone to te, dla których wartość wskaźnika mieści się w przedziale od 0,9 do 1,1; natomiast zawody nadwyżkowe to te, w których przypadku wskaźnik wynosi poniżej 0,9. Informacja przygotowana na podstawie opracowania: Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w województwie kujawsko-pomorskim. Publikacja przygotowywana w ramach projektu WUP Rynek Pracy pod Lupą. Raporty znajdują się na stronie internetowej WUP. 2 Informacja sygnalna z monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych w województwie kujawsko -pomorskim za rok 2015 - http://wup.torun.pl/wp-content/uploads/2016/03/da_20160322_mzdin- 122015_sygnalna.pdf 3 Badanie Barometr Zawodów - http://podlupa.wup.torun.pl/barometr-zawodow/ 4 Badanie 2000 pracodawców jest realizowane w ramach projektu WUP Rynek Pracy pod Lupą. Raport z badań zrealizowanych w latach 2010-2013 znajduje się na stronie internetowej WUP (www.wup.torun.pl) oraz Projektu (www.podlupa.wup.torun.pl). 2
Zawód archeologa można zdobyć studiując kierunek Archeologia. W województwie kujawsko-pomorskim kształcenie na tym kierunku prowadzi tylko jedna uczelnia. W roku akademickim 2014/2015 r. kierunek ten ukończyły w sumie 62 osoby. Lp. Nazwa szkoły Wyszczególnienie Absolwenci roku akademickiego 2014/2015 1 UNIWERSYTET MIKOŁAJA KOPERNIKA W TORUNIU WOJEWÓDZTWO KUJAWSKO- POMORSKIE ogółem 62 143 studia pierwszego stopnia z tytułem licencjata studia magisterskie jednolite 31 68 1 - studia drugiego stopnia 30 69 Po ostatnim roku studiów bez egzaminu końcowego - 6 ogółem 62 143 31 68 studia pierwszego stopnia z tytułem licencjata studia magisterskie jednolite 1 - studia drugiego stopnia 30 69 6 Po ostatnim roku studiów bez egzaminu końcowego Studenci roku akademickiego 2014/2015 Źródło: Opracowanie własne na podstawie raportów z monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych WYMAGANIA Drogę do zawodu otwierają humanistyczne studia na kierunku archeologia, historia i pochodne. O umiejętnościach i zaangażowaniu archeologa świadczy jego dorobek naukowy, zbiór dotychczas odnalezionych lub zinterpretowanych dóbr kultury, oraz wiedza historyczna. PROFIL KOMPETENCYJNY ZAWODU ARCHEOLOG 5 Kompetencje zawodowe to odpowiednia wiedza, określone umiejętności oraz właściwa postawa. Poza określonym rodzajem wiedzy w danej dziedzinie i konkretnymi umiejętnościami zawodowymi trzeba również zachowywać się w sposób świadczący o zrozumieniu pełnionej roli zawodowej. Wszystkie te rzeczy pozwalają na wypełnianie obowiązków zawodowych na odpowiednim poziomie. Im kompetencje są większe a ich poziom wyższy tym dana osoba jest większym fachowcem a jej praca jest lepiej oceniana. 5 Profil pochodzi z podręcznika dla doradców zawodowych Narzędzie do badania kompetencji, Warszawa 2014 3
Osoby które wykonują zawód archeologa, by sprawnie wywiązywać się z zadań zawodowych, poza formalnymi wymaganiami kwalifikacyjnymi powinny jeszcze charakteryzować się co najmniej czterema kompetencjami: 1. Sumiennością w dążeniu do rezultatów: Wysoka efektywność realizacji zadań w ściśle określonym terminie i z należytą starannością, uwzględniającą własne kompetencje i możliwości. Determinacja w działaniu i osiąganie zakładanych rezultatów przez utrzymywanie odpowiedniego tempa oraz jakości pracy, nawet w obliczu trudności. 2. Otwartością na innych : Pozytywne nastawienie i traktowanie innych ludzi oraz okazywanie chęci ich zrozumienia 3. Zdolnościami analitycznymi i podejmowaniem decyzji: Rozumienie złożonych sytuacji i relacji zachodzących pomiędzy różnymi elementami. Analizowanie informacji i danych, dostrzeganie zależności, wyciąganie na ich podstawie wniosków i podejmowanie trafnych decyzji. 4. Komunikacją interpersonalną : Przekazywanie konkretnych informacji w sposób zrozumiały dla innych. Przystępne wyjaśnianie skomplikowanych, specjalistycznych kwestii. Przekazywanie najważniejszych zagadnień i sprawdzanie, czy rozmówca rozumie komunikat. Dostosowanie stylu wypowiedzi do odbiorcy. WARUNKI PRACY Warunki pracy archeologów mogą różnić się w zależności od ich specjalizacji i miejsca zatrudnienia. Mogą być oni zaangażowani w koordynowanie wykopalisk w różnych lokalizacjach, zabezpieczać odkryte znaleziska i dokumentować przebieg prac wykopaliskowych. Praca naukowa na uczelni zapewnia zaś typowo dydaktyczny charakter powierzonych obowiązków. MOŻLIWOŚCI ZATRUDNIENIA Wykształcony archeolog może znaleźć zatrudnienie w charakterze wykładowcy na uczelni wyższej, w muzeach i instytucjach związanych z ochroną zabytków. PRZYDATNE LINKI http://www.archeolog.pl/ http://www.archeologia.com.pl/ http://www.archeologia.umk.pl/ Opracował: Piotr Wełnicki doradca zawodowy WUP w Toruniu Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej w Toruniu 4
Akceptował: Janusz Bokser Toruń, 05.12. 2013 r. Aktualizacja, 06.02.2017 r. Sytuacja zawodu na europejskich rynkach pracy 1. Dostęp do rynków pracy krajów Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG). W państwach należących do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) swobodny przepływ pracowników jest prawem podstawowym pozwalającym obywatelom danego państwa EOG podjąć pracę w innym państwie należącym do EOG na tych samych warunkach jak obywatele wybranego państwa. Polacy, podejmujący legalną pracę w innym państwie EOG, mają takie same prawa i obowiązki jak pracownicy lokalni. 2. Informacja dla osób poszukujących pracy w zawodzie archeolog w krajach EOG: Osoba chcąca podjąć pracę jako archeolog w jednym z krajów EOG, powinna sprawdzić czy zawód ten nie jest w tym kraju regulowany, co wiąże się z oficjalnym uznaniem kwalifikacji i doświadczenia zawodowego. Każdy kraj EOG decyduje o uregulowaniu zawodu, dlatego też może się zdarzyć, że dany zawód jest regulowany w jednym kraju, podczas gdy w innych nie będzie regulowany. Aby sprawdzić, czy zawód archeolog jest regulowany należy skorzystać z wyszukiwarki na portalu Twoja Europa prowadzonym przez Komisję Europejską: http://ec.europa.eu/internal_market/qualifications/regprof/index.cfm?action=homepage Obecnie zawód archeolog jest regulowany w czterech krajach EOG: Irlandii, Słowacji, Grecji i Czechach. W przypadku braku informacji o danym zawodzie w powyższej wyszukiwarce lub w razie potrzeby uzyskania dodatkowych informacji, należy zgłosić się do jednego z punktów informacyjnych utworzonych w tym celu w każdym z krajów EOG (tzw. contact points): http://ec.europa.eu/internal_market/qualifications/contact/national_contact_points_en.htm 3. Zapotrzebowanie na osoby z zawodem archeolog wg Europejskiego Portalu Mobilności Zawodowej http://eures.europa.eu Z danych dostępnych na portalu EURES wynika, że dla osób z grupy zawodów: archeolodzy, socjolodzy i pokrewni, zgłoszonych zostało 3479 ofert pracy w 10 krajach EOG. Najwięcej ofert pracy w ww. zawodach znajduje się w: Wielkiej Brytanii (3360 ofert), Niemczech (103 oferty) - dane wg stanu na dzień 10.12.2013 r. Osoby ubiegające się o pracę w zawodzie archeolog w krajach EOG powinny dysponować dyplomem potwierdzającym kwalifikacje oraz 2-3 letnim udokumentowanym doświadczeniem zawodowym. Należy pamiętać, że najczęściej pracodawcy oczekują od pracownika znajomości języka kraju, w którym zamierzają podjąć pracę. Przykładowe stawki płacy w zawodzie archeolog w wybranych krajach: Cypr: 2000 euro miesięcznie brutto, Czechy: 80 koron czeskich/godz. brutto. Wysokość wynagrodzenia jest często uzależniona od doświadczenia kandydata. 5
Opracowała: Joanna Goljat-Jankowska Doradca EURES, WUP w Toruniu, Wydział Pośrednictwa Pracy Zespół EURES 6