Powiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w Bartoszycach RAPORT O STANIE SANITARNO HIGIENICZNYM POWIATU BARTOSZYCKIEGO ZA 2016 ROK

Powiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w Bartoszycach RAPORT O STANIE SANITARNO HIGIENICZNYM POWIATU BARTOSZYCKIEGO ZA 2016 ROK

Spis treści: I. Działalność Państwowej Inspekcji Sanitarnej w 2016 r.....5 II. Nadzór nad warunkami sanitarno-higienicznymi:... 6 1. Sekcja Epidemiologii.6 1.1 Nadzór nad podmiotami wykonującymi działalność leczniczą........6 1.2 Nadzór nad chorobami zakaźnymi... 7 1.3 Nadzór nad wykonawstwem szczepień ochronnych..10 2. Sekcja Higieny Żywności, Żywienia i Przedmiotów Użytku.. 11 2.1 Zakłady żywności, żywienia oraz obrotu materiałami i wyrobami do kontaktu z żywnością.....12 2.2 Zatrucia pokarmowe...14 2.3 System RASFF i RAPEX......14 2.4 Bezpieczeństwo grzybów... 15 2.5 Monitoring i urzędowa kontrola żywności. 16 2.6 Wnioski konsumentów o interwencje.16 2.7 Wnioski...16 3. Sekcja Higieny Komunalnej 17 3.1 Woda przeznaczona do spożycia....17 3.2 Obiekty użyteczności publicznej.... 18 3.3 Imprezy masowe.........20 4. Sekcja Higieny Pracy...20 4.1 Nadzór nad warunkami higienicznymi i zdrowotnymi w środowisku pracy...20 4.2 Przekroczenia normatywów higienicznych NDN/NDS...21 4.3 Choroby zawodowe 25 4.4 Nadzór nad środkami zastępczymi tzw. dopalaczami...25 5. Sekcja Zapobiegawczego Nadzoru Sanitarnego..26 5.1 Działalność nadzorowa...27 5.2 Uczestnictwo w odbiorach technicznych..........27 5.3 Zestawienie opiniowanych przedsięwzięć.28 5.4 Uzgadnianie dokumentacji projektowej.31 5.5 Uwagi do obiektów w trakcie realizacji i odbiorów......33 6. Sekcja Higieny Dzieci i Młodzieży.34 6.1 Działalność nadzorowa.. 35

6.2 Higiena procesu nauczania....36 6.3 Zaplecze sanitarne i warunki do utrzymania higieny osobistej. 36 6.4 Warunki do prowadzenia zajęć wychowania fizycznego..37 6.5 Zapewnienie właściwego oświetlenia w pomieszczeniach do nauki.....37 6.6 Problemy higieniczne uczniów w placówkach oświatowych 38 6.7 Obciążenie uczniów tornistrami....38 6.8 Nadzór nad sezonowymi ośrodkami wypoczynku dzieci i młodzieży.. 39 6.9 Dożywianie w szkołach.39 7. Sekcja Promocji Zdrowia i Oświaty Zdrowotnej 39 7.1 Działalność nadzorowa..40 7.2 Realizacja ogólnopolskich interwencji programowych na terenie powiatu...40 7.3 Realizacja wojewódzkich interwencji programowych na terenie powiatu 43 7.4 Współpraca na poziomie powiatowym w zakresie działalności promocji zdrowia i oświaty zdrowotnej....45 III. Spis tabel... 47

Szanowni Państwo Mam zaszczyt przedstawić Państwu raport o stanie sanitarno-higienicznym powiatu bartoszyckiego za 2016 rok. Znajdą w nim Państwo informacje z realizacji działań Państwowej Inspekcji Sanitarnej w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa sanitarnego i ochrony społeczeństwa przed niekorzystnym wpływem szkodliwości i uciążliwości środowiskowych oraz zapobiegania powstawaniu chorobom zakaźnym i zawodowym. Wykonywane zadania określone w Ustawie z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej dotyczyły nadzoru nad warunkami higieny w tym: środowiska, pracy w zakładach pracy, procesów nauczania i wychowania, wypoczynku i rekreacji, zdrowotnymi żywności, żywienia i przedmiotów użytku oraz higieniczno sanitarnymi jakie powinien spełniać personel medyczny, sprzęt oraz pomieszczenia, w których są udzielane świadczenia zdrowotne. Do obowiązków Państwowej Inspekcji Sanitarnej należy również szeroki zakres działalności oświatowo zdrowotnej, realizowany poprzez programy ogólnopolskie, wojewódzkie a także lokalne, mające na celu podniesienie świadomości społeczeństwa w zakresie zdrowia. Spośród ważnych faktów dotyczących 2016 roku, na szczególną uwagę zasługuje jakość wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Zmiany w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z 2015 r. (Dz. U. z 2015 r., poz. 1989) przełożyły się na krótki termin realizacji poprawy jakości wody dostarczanej przez podmioty wodociągowe. Szeroko rozumiany stan sanitarny powiatu można ocenić jako dobry. Wyniki przeprowadzanych kontroli sanitarnych wykazały postępującą poprawę standardów mających wpływ na bezpieczeństwo sanitarne. Nadal jednak stwierdza się negatywne zjawiska w sferze sanitarno-higienicznej, wobec czego niezbędny jest stały i systematyczny nadzór sanitarnoepidemiologiczny w powiecie. Szczegółowa charakterystyka zjawisk i przyczyn składających się na ocenę stanu sanitarnego została zawarta w poniższej analizie. Pełną wersję raportu o stanie sanitarno-higienicznym powiatu bartoszyckiego znajdziecie Państwo na naszej stronie internetowej:www.bip.psse-bartoszyce.pl Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Bartoszycach Małgorzata Lemieszek

I.Działalność Państwowej Inspekcji Sanitarnej w 2016 r. W 2016 r. pod nadzorem Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Bartoszycach znajdowały się 1324 obiekty. Ogółem przeprowadzono 888 kontroli sanitarnych. Pobrano do badania 498 próbek. Wystawiono 355 decyzji merytorycznych i 275 decyzji płatniczych na kwotę 19.215 zł. Nałożono 68 mandatów karnych na kwotę 15.720 zł. Odnotowano 505 zgłoszeń na choroby zakaźne, przeprowadzono 318 dochodzeń epidemiologicznych. Wpłynęły 42 wnioski z prośbą o interwencję, z czego 16 uznano za zasadne. Tab. Nr 1 Zestawienie działalności kontrolnej PSSE w Bartoszycach w latach 2015-2016 2015 2016 Obiekty pod nadzorem 1338 1324 Kontrole 849 888 Decyzje merytoryczne 360 355 Decyzje płatnicze/kwota 250 / 17.628 zł. 275 / 19.215 zł. Mandaty karne/kwota 56 / 12.450 zł. 68 / 15720 zł. Zgłoszenia zachorowań chorób zakaźnych Dochodzenia epidemiologiczne 695 505 174 318 Pobrane próby do badania 261 489 Wnioski z prośbą o interwencję Prośby o interwencje zasadne Liczba odwołań od wydanych decyzji Liczba odwołań zasadnych 36 42 11 16 0 5 0 0 Strona 5 z 54

II. Nadzór nad warunkami sanitarno-higienicznymi Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Bartoszycach realizuje zadania z zakresu zdrowia publicznego, w szczególności poprzez sprawowanie nadzoru nad warunkami: higieny środowiska, higieny pracy w zakładach pracy, higieny procesów nauczania i wychowania, higieny wypoczynku i rekreacji, zdrowotnymi żywności, żywienia i przedmiotów użytku, higieniczno-sanitarnymi, jakie powinien spełniać personel medyczny, sprzęt oraz pomieszczenia, w których są udzielane świadczenia zdrowotne - w celu ochrony zdrowia ludzkiego przed niekorzystnym wpływem szkodliwości i uciążliwości środowiskowych, zapobiegania powstawaniu chorób, w tym chorób zakaźnych i zawodowych. Wykonywanie zadań polega na sprawowaniu zapobiegawczego i bieżącego nadzoru sanitarnego oraz prowadzeniu działalności zapobiegawczej i przeciwepidemicznej w zakresie chorób zakaźnych i innych chorób powodowanych warunkami środowiska, a także na prowadzeniu działalności oświatowo-zdrowotnej. Poniżej opisano wybrane elementy zasługujące na szczególna uwagę, spośród wielu działań inspekcji sanitarnej, mające wpływ na bezpieczeństwo zdrowotne mieszkańców powiatu. 1. Sekcja Epidemiologii W ramach nadzoru epidemiologicznego jednym z najistotniejszych celów działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej jest zapobieganie i zwalczanie chorób zakaźnych poprzez monitorowanie sytuacji epidemiologicznej, sprawowanie nadzoru nad stanem higienicznosanitarnym w podmiotach wykonujących działalność leczniczą oraz nadzór nad wykonawstwem szczepień ochronnych. 1.1 Nadzór nad podmiotami wykonującymi działalność leczniczą W 2016 roku nadzorem objęto 114 podmiotów prowadzących działalność leczniczą tj.: 1 szpital rehabilitacyjny, 23 podmioty lecznicze oferujące ambulatoryjne świadczenia zdrowotne, w tym 14 punktów szczepień, 1 laboratorium diagnostyczne i 3 punkty pobrań, 26 indywidualnych i specjalistycznych praktyk stomatologicznych, Strona 6 z 54

31 indywidualnych, specjalistycznych i grupowych praktyk lekarskich, 2 indywidualne praktyki pielęgniarek, 14 grupowych praktyk pielęgniarek, 13 innych obiektów świadczących usługi medyczne. W placówkach tych przeprowadzono 97 kontroli, wydano 4 decyzje zatwierdzające obiekt. Na terenie powiatu bartoszyckiego 109 podmiotów leczniczych spełnia wymagania określone w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 26 czerwca 2012 roku, natomiast 5 placówek posiada opracowane programy dostosowawcze. W 2016 roku na terenie powiatu bartoszyckiego rozpoczęła działalność 1 praktyka stomatologiczna. Wszystkie podmioty znajdujące się pod nadzorem PSSE w Bartoszycach posiadają opracowane i wdrożone procedury sanitarno-higieniczne oraz postępowania z odpadami medycznymi, które zapobiegają zakażeniom i chorobom zakaźnym związanym z udzielanymi świadczeniami zdrowotnymi. W placówkach prowadzona jest kontrola wewnętrzna, w zakresie działań zapobiegających szerzeniu się zakażeń i chorób zakaźnych. W 2016 roku zostały przeprowadzone prace modernizacyjne w dwóch przychodniach lekarskich, tj.: remont ścian, sufitów, wydzielono pomieszczenia higieniczno-sanitarne dostosowane dla osób niepełnosprawnych, wymieniono meble w gabinetach lekarskich, a także wykonano remont elewacji zewnętrznej budynków. W jednej z modernizowanych przychodni wykonano podjazd dla osób niepełnosprawnych. W jednym z podmiotów leczniczych, w ramach dostosowania podmiotu do wymagań zgodnie z programem dostosowawczym, wykonano prace remontowo - budowlane t.j.: wymieniono instalację elektryczną i wodno-kanalizacyjną w pomieszczeniach izby chorych i ambulatorium, dostosowano dla osób niepełnosprawnych drzwi i kąciki sanitarne, wykonano adaptację pomieszczenia na sterylizatornię oraz remont korytarza ambulatorium. Przeprowadzone remonty i modernizacje w podmiotach leczniczych mają wpływ na poprawę funkcjonalności obiektów oraz poziom świadczonych usług. Nadzorowane placówki świadczące usługi medyczne wyposażone są zgodnie z zakresem świadczonych usług. Bieżący stan sanitarny nadzorowanych placówek świadczących usługi medyczne na terenie powiatu bartoszyckiego systematycznie ulega poprawie i w 2016 roku oceniono jako dobry. 1.2 Nadzór nad chorobami zakaźnymi W 2016 roku do Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Bartoszycach zgłoszono 505 chorób zakaźnych. Liczba zgłoszonych chorób zakaźnych w 2016 r. była mniejsza o 190 w porównaniu do liczby zgłoszeń w 2015 r. Strona 7 z 54

W każdym przypadku wymagającym wdrożenia działań mających na celu zapobieganie rozprzestrzeniania się choroby zakaźnej lub obowiązku monitorowania jej przebiegu, przeprowadzano wywiady epidemiologiczne oraz obejmowano nadzorem epidemiologicznym osoby z bliskiego otoczenia z chorym. W związku z tym przeprowadzono 318 dochodzeń epidemiologicznych oraz wydano 8 decyzji w tym 4 zatwierdzające obiekt oraz 4 odsuwające od pracy. W 2016 r. odnotowano wzrost zachorowań na: boreliozę z Lyme (2016 r.- 44 zachorowania, 2015 r.- 21 zachorowań), krztusiec (2016 r.- 18 zachorowań, 2015 r.- 6 zachorowań), wzw typu B przewlekłe i BNO (2016 r.- 7 zachorowań, 2015 r.- 4 zachorowania), wirusowe zapalenie wątroby typu C wg def.2014 (2016 r.- 12 zachorowań, 2015 r.- 7 zachorowań), bakteryjne zapalenie opon mózgowych i/lub mózgu, inne, nieokreślone (2016 r.- 2 zachorowania, 2015 r.- 1 zachorowanie), wirusowe zakażenia jelitowe (ogółem) inne określone (2016 r.- 3 zachorowania, 2015 r.- 1 zachorowanie), inne bakteryjne zakażenia jelitowe wywołane przez Clostridium difficile (2016 r.- 28 zachorowań, 2015 r.- 13 zachorowań), salmonelozę- zatrucie pokarmowe (2016 r.- 13 zachorowań, 2015 r.- 5 zachorowań). Spadek liczby zachorowań odnotowano w przypadku: ospy wietrznej (2016 r.- 74 zachorowania, 2015 r. - 348 zachorowań), wirusowego zapalenia opon mózgowych (2016 r. - 0 zachorowań, 2015 r.- 4 zachorowania), wirusowego zakażenia jelitowego wywołanego przez rotawirusy (2016 r. - 22 zachorowania, 2015 r.- 45 zachorowań), wirusowego zakażenia jelitowego u dzieci do lat 2 (2016 r.- 15 zachorowań, 2015 r.- 31 zachorowań), świnki (2016 r.- 0 zachorowań, 2015 r.- 3 zachorowania), płonicy szkarlatyna (2016 r.- 8 zachorowań, 2015 r.- 31 zachorowań) różyczki (2016 r.- 3 zachorowania, 2015 r.- 5 zachorowań). Zachorowanie na posocznicę wywołane przez salmonellę kształtowało się na poziomie poprzedniego roku, tj. 1 zachorowanie. W 2016 r. na terenie powiatu bartoszyckiego nie odnotowano żadnego przypadku zatrucia jadem kiełbasianym, oraz innych bakteryjnych zakażeń jelitowych wywołanych przez E.coli biegunkotwórczą w porównaniu do roku 2015. Strona 8 z 54

W analizowanym roku odnotowano 1 zachorowanie na kleszczowe zapalenie mózgu, wystąpiły 2 zachorowania na bakteryjne zapalenie opon mózgowych i/lub mózgu, w innych chorobach objętych MZ-56. W roku 2016 liczba zarejestrowanych pogryzień utrzymywała się na podobnym poziomie (57 w 2015 roku, 54 w 2016 roku). Pomimo spadku liczy zarejestrowanych pogryzień w 2016 odnotowano wzrost osób, u których zachodziła potrzeba wdrożenia szczepień przeciwko wściekliźnie, z 6 na 11. Liczba zgłoszonych zachorowań na choroby przenoszone drogą płciową w 2016 r. była niższa niż rok wcześniej (2016 3, 2015 5). Nie wpłynęły zgłoszenia rzeżączki i chlamydiozy. Odnotowano 1 nowy przypadek zachorowania na HIV, w 2015-0 przypadków. W 2016 r. wpłynęło 6 zgłoszeń zachorowań na gruźlicę płuc, tj. o 3 mniej niż w roku poprzednim. Zarówno w roku 2016 jak i 2015 nie zarejestrowano zgonów z powodu chorób zakaźnych. W 2016 r. na terenie powiatu bartoszyckiego wystąpiły 4 ogniska epidemiczne, w których zachorowało 59 osób, 4 osoby były hospitalizowane, w tym dwoje dzieci do lat 14. W 2015 roku nie zarejestrowano żadnych ognisk epidemicznych. Czynnikiem etiologicznym, który wywołał zatrucie pokarmowe były norowirusy, oraz Salmonella Typhimurium i Enteritidis, w ostatnim ognisku czynnik etiologiczny nie został ustalony. W związku z wystąpieniem ognisk epidemicznych zostały wydane 4 decyzje nakazujące odsuniecie od pracy. W roku 2016 przyjęto 95 próbek kału do badań laboratoryjnych. Kontynuowano współpracę w zakresie nadzoru sanitarnego z innymi służbami i inspekcjami, głównie z Inspekcją Weterynaryjną. Powiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w Bartoszycach, tak jak w poprzednich latach, uczestniczy w Krajowym Programie SENTINEL w ramach, którego sprawowany jest nadzór nad grypą. W 2016 roku w powiecie bartoszyckim odnotowano spadek zachorowań na grypę i choroby grypopodobne z 4361 przypadków w 2015 r. do 3689. Na terenie powiatu bartoszyckiego nie stwierdzono żadnego potwierdzonego laboratoryjnie przypadku zachorowania na grypę. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Bartoszycach obejmował nadzorem 22 osoby zakażone wirusem HCV i 10 osób zakażonych wirusem HBV oraz osoby ze styczności z zakażonymi wirusem HBV. Sytuację epidemiologiczną powiatu bartoszyckiego określić można jako dobrą. Nadzorowane są zgłoszenia zakażeń oraz podejrzeń i zachorowań na choroby zakaźne. W uzasadnionych przypadkach wdrażane są działania przeciwepidemiczne. W analizowanym roku nie zarejestrowano chorób wysoce zakaźnych stanowiących bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia i życia ludności. Strona 9 z 54

Roczną sytuację epidemiologiczną na terenie działania PSSE przedstawia tabela nr 2 Analiza porównawcza sytuacji epidemiologicznej na terenie powiatu w latach 2015-2016 oraz tabela nr 3 Analiza porównawcza zachorowań oraz podejrzeń zachorowań na grypę w odniesieniu do liczby osób zaszczepionych p/grypie w 2016 roku w powiecie bartoszyckim. 1.3 Nadzór nad wykonawstwem szczepień ochronnych Szczepienia ochronne są skuteczną i generalnie powszechnie społecznie akceptowaną metodą zapobiegania zachorowaniom na choroby zakaźne, zarówno zapobiegania zachorowaniom u osób poddawanych szczepieniom ochronnym, jak również kształtowania odporności całej populacji. Warunkiem osiągnięcia odporności populacyjnej jest utrzymanie wysokiego odsetka osób uodpornionych w drodze szczepienia tj. co najmniej 95%, co skutecznie zapobiega szerzeniu się zachorowań na choroby zakaźne nie tylko u osób uodpornionych w drodze szczepienia, ale również u osób, które ze względu na przeciwwskazania zdrowotne nie mogą być przeciw nim szczepione lub osoby, które pomimo prawidłowo przeprowadzonego szczepienia nie wykształciły odporności immunologicznej. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny monitoruje wykonawstwo szczepień ochronnych poprzez kontrolę świadczeniodawców wykonujących w ramach podstawowej opieki zdrowotnej usługi profilaktyczne, w tym szczepienia ochronne oraz prawidłową gospodarkę preparatami szczepionkowymi z zachowaniem łańcucha chłodniczego. Na terenie powiatu bartoszyckiego szczepienia ochronne dzieci i młodzieży do 19 roku życia realizowane są przez 14 świadczeniodawców, obowiązkowi szczepień podlega 10171 dzieci. Podmioty lecznicze zgodnie z Programem Szczepień realizują szczepienia: obowiązkowe (finansowane przez Ministra Zdrowia), obejmujące dzieci i młodzież do 19 roku życia oraz osoby narażone w sposób szczególny na zakażenia, zalecane (tzn. nie finansowane ze środków Ministra Zdrowia). W 2016 roku w powiecie bartoszyckim wykonano: szczepienia pierwotne przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi w pierwszym roku życia w 64,8% (wymagane >55%); przeciwko odrze, śwince i różyczce w drugim roku życia w 96,9% (wymagane 95%); przeciwko błonicy, tężcowi, krztuścowi i poliomyelitis w szóstym roku życia w 97,9%; przeciwko odrze, śwince i różyczce w 10 roku życia w 99,2% (wymagane 95%); przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi w 14 roku życia w 99,6 %; przeciwko błonicy, tężcowi w 19 roku życia w 98,9 %. Strona 10 z 54

Wykonawstwo szczepień ochronnych na terenie powiatu bartoszyckiego utrzymuje się od wielu lat na wysokim poziomie. Niepokój budzi utrzymująca się wciąż wysoka liczba odmów szczepień dzieci (31 w 2016 r., 33 w 2015 r.) przez rodziców zwolenników tzw. ruchów antyszczepionkowych. Wobec rodziców dzieci uchylających się od obowiązku szczepień prowadzone są postępowania ( pisma, wezwania). W 2016 r. do W-MPWIS skierowano 15 wniosków o wszczęcie postępowania egzekucyjnego w zakresie dopełnienia obowiązku szczepień ochronnych (o charakterze niepieniężnym). To niekorzystne zjawisko, może być w przyszłości przyczyną utraty odporności zbiorowiskowej, co skutkować może szkodliwymi społecznie następstwami - doprowadzić może do nawrotu chorób, których niska zapadalność utrzymywana jest, dzięki realizacji od wielu lat programów szczepień ochronnych. W omawianym okresie do PSSE wpłynęły zgłoszenia 2 łagodnych przypadków wystąpienia Niepożądanego Odczynu Poszczepiennego. Jeden przypadek NOP zdiagnozowano u dziecka zaszczepionego w okresie noworodkowym po szczepieniu BCG, drugi po szczepieniu p/dtp. W ostatnich latach notuje się spadek liczby osób zapisanych do podmiotów leczniczych na terenie powiatu bartoszyckiego ( 2015 r. 54332, 2016 r. 50989 ). W 2016 r. największy spadek osób zapisanych wystąpił w Przychodni Medyk w Górowie Iławeckim. W minionym roku w ramach szczepień zalecanych, uodporniono 2452 osoby, co stanowi 4,8% ( w 2015 r.- 2353 ) osób zapisanych do podmiotów leczniczych powiatu bartoszyckiego. Utrzymującym się problemem w powiecie bartoszyckim jest wciąż zbyt niska liczba zaszczepionych mieszkańców przeciwko grypie (2016 r.- 1594; 2015 r.-1410). Ze względu na swoją zaraźliwość, grypa należy do najbardziej rozpowszechnionych chorób zakaźnych. Można jej zapobiegać poprzez szczepienia. Jednak profilaktyka grypy drogą szczepień ochronnych nie jest wciąż w pełni wykorzystana pomimo powszechnej dostępności na rynku szczepionek oraz prowadzonych akcji informacyjnych. Stan uodpornienia przedstawiają tabele w załączeniu: Tabela Nr 4 Procentowe wykonanie szczepień obowiązkowych szczepień ochronnych w powiecie bartoszyckim 2014-2016, Tabela Nr 5 Realizacja szczepień zalecanych w powiecie bartoszyckim w 2016 roku, Tabela Nr 6 Szczepienia ochronne przeciwko grypie w powiecie bartoszyckim w latach 2005-2016. 2. Sekcja Higieny Żywności, Żywienia i Przedmiotów Użytku Sekcja Higieny Żywności, Żywienia i Przedmiotów Użytku Powiatowej Stacji Sanitarno- Epidemiologicznej w Bartoszycach w 2016 roku obejmowała nadzorem 675 obiektów żywnościowo-żywieniowych oraz miejsc produkcji i obrotu materiałami i wyrobami Strona 11 z 54

przeznaczonymi do kontaktu z żywnością. Zakres kontroli obejmował przestrzeganie przepisów określających wymagania sanitarno-higieniczne niezbędne dla zapewnienia bezpieczeństwa żywności podczas produkcji, magazynowania, transportu i obrotu środkami spożywczymi, materiałami i wyrobami kontaktującymi się z żywnością oraz jakość żywienia w zakładach żywienia zbiorowego zamkniętego. Rodzaje obiektów objętych nadzorem w 2016 roku: obiekty produkcji żywności 171 obiekty obrotu żywnością 345 zakłady żywienia zbiorowego otwarte 85 zakłady żywienia zbiorowego zamknięte 52 wytwórnie i miejsca obrotu materiałami i wyrobami do kontaktu z żywnością 16 obiekty produkcji i obrotu kosmetykami 6. W 313 nadzorowanych obiektach (46%) przeprowadzono 431 kontroli sanitarnych, w tym 44 interwencyjnych. W stosunku do podmiotów naruszających obowiązujące przepisy prawne wydano 95 decyzji administracyjnych ( w 2015 r. 62 ). W 1 przypadku, po wystąpieniu ogniska zatrucia pokarmowego, ze względu na ochronę zdrowia ludzkiego wydano decyzję o czasowym unieruchomieniu zakładu żywienia zbiorowego otwartego. Za stwierdzane podczas kontroli sanitarnych nieprawidłowości sanitarno-higieniczne oraz zaniedbania nałożono 66 mandatów karnych, na kwotę 15 550 zł (w 2015 r. odpowiednio 53 na kwotę 11 950 zł). 2.1 Zakłady żywności, żywienia oraz obrotu materiałami i wyrobami do kontaktu z żywnością. a) Zakłady produkcji żywności W zakładach produkcji żywności w 2016 roku przeprowadzono 40 kontroli sanitarnych, z czego 15 kontroli u producentów pierwotnych. Najczęściej występujące nieprawidłowości: nieodpowiedni stan sanitarno-techniczny pomieszczeń i wyposażenia, brak porządku i czystości, brak bieżących zapisów w ramach systemu GHP/GMP/HACCP. W wyniku stwierdzonych nieprawidłowości wydano 10 decyzji administracyjnych nakazujących wykonanie obowiązków. Ponadto w trakcie bieżącego nadzoru sanitarnego nałożono 1 mandat karny (1 piekarnia). Strona 12 z 54

b) Zakłady obrotu żywnością i zakłady żywienia zbiorowego W zakładach obrotu żywnością przeprowadzono 274 kontrole sanitarne. Do najczęściej występujących uchybień w zakładach obrotu żywnością można zaliczyć: brak porządku i czystości, wprowadzanie do obrotu środków spożywczych po upływie terminu przydatności do spożycia/daty minimalnej trwałości, wprowadzanie do obrotu środków spożywczych bez etykiet, brak, niekompletna lub nieaktualna dokumentacja GHP/GMP/HACCP, w tym brak bieżących zapisów w ramach systemu GHP/GMP/HACCP, brak ciepłej bieżącej wody, niewłaściwe przechowywanie środków spożywczych, brak segregacji przy rozważaniu żywności. Za stwierdzane nieprawidłowości sanitarno-higieniczne oraz zaniedbania nałożono 48 mandatów karnych. W zakładach żywienia zbiorowego w 2016 roku przeprowadzono ogółem 110 kontroli sanitarnych. W kontrolowanych zakładach żywienia zbiorowego najczęściej stwierdzanymi nieprawidłowościami były: nieodpowiedni stan sanitarno-techniczny pomieszczeń i wyposażenia, brak porządku i czystości, nieaktualna dokumentacja GHP/GMP/HACCP, w tym brak bieżących zapisów w ramach GHP/GMP/HACCP, brak w dostępnym menu informacji o zawartych w posiłkach czynnikach alergizujących oraz czynnikach powodujących nietolerancję pokarmową, brak zabezpieczenia przed dostępem owadów, niewłaściwe przechowywanie środków spożywczych. W wyniku stwierdzonych nieprawidłowości wydano 29 decyzji administracyjnych na wykonanie obowiązków. Za stwierdzane nieprawidłowości sanitarno-higieniczne oraz zaniedbania nałożono 17 mandatów karnych. W zakładach żywienia zbiorowego typu zamkniętego sekcja higieny żywności, żywienia i przedmiotów użytku sprawowała także nadzór nad jakością żywienia. W pierwszej połowie 2016 roku przeprowadzono ocenę jakości żywienia ( jadłospisu) pacjentów Wojewódzkiego Szpitala Rehabilitacyjnego w Górowie Iławeckim. Analiza wykazała, że jadłospis zawiera błędy, w tym m.in. nie uwzględnienie dodatku warzywno-owocowego, zbyt długie przerwy między posiłkami. W związku z powyższym osobom odpowiedzialnym za jakość Strona 13 z 54

żywienia wydano zalecenia mające na celu poprawę sposobu jakości żywienia i zobowiązano do podjęcia działań naprawczych. Ponadto w 2016 roku w zakładach żywienia zbiorowego zamkniętego funkcjonujących na terenie jednostek systemu oświaty kontynuowano kampanię informacyjną dotyczą rozporządzenia sklepikowego, co przełożyło się na wyeliminowanie asortymentu żywności niezgodnego z obowiązującym rozporządzeniem. 2.2. Zatrucia pokarmowe. W 2016 roku w nadzorowanych zakładach żywienia zbiorowego wystąpiły 2 ogniska zatrucia pokarmowego oraz 2 w środowisku domowym. W związku z powyższym pobrano do badań laboratoryjnych 1 próbkę żywności oraz 20 próbek wymazów sanitarnych. Na podstawie wyników z badań laboratoryjnych dotyczących wymazów sanitarnych ogółem zakwestionowano 9 próbek, w tym z uwagi na przekroczoną ogólną liczbę drobnoustrojów w temp. 30 C w 9 próbkach, obecność Staphylococcus aureus w 3 próbki oraz obecność bakterii z grupy coli w 1 próbce. Osoby odpowiedzialne zobowiązano do podjęcia działań korygujących, zmierzających do wyeliminowania zagrożeń w procesie produkcji potraw oraz do przeprowadzenia szkoleń w zakresie utrzymania higieny osobistej pracowników zatrudnionych przy kontakcie z żywnością. 2.3. System RASFF i RAPEX W 2016 roku wpłynęło 26 powiadomień przekazanych przez Wojewódzki Punkt Kontaktowy w ramach systemu wczesnego ostrzegania o niebezpiecznej żywności i paszach (RASFF), w stosunku do których podejmowano działania. W związku z tym na terenie powiatu bartoszyckiego w obiektach żywnościowo-żywieniowych wprowadzających do obrotu żywność lub materiały i wyroby przeznaczone do kontaktu z żywnością zgłoszone w powiadomieniach systemu, przeprowadzono 22 kontrole sanitarne, uzyskano 91 informacji telefonicznie/fax. W zakresie 8 powiadomień stwierdzono występowanie produktów kwestionowanych, które wycofywano z obrotu: 69 sztuk produktu pn. Nox Pump zawierającego w składzie ekstrakt z liści Acacia Rigidula oraz niedozwolonych do stosowania w środkach spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego aminokwasów: alfaketoglutaran L-argininy, jabłczan L-cytruliny, licynopropionylo L-karnityna HCl, N-acetylo L-tyrozyna; 13 sztuk produktu pn. CREA9 XTREME - zawartość w składzie azotanu kreatyny; 142 sztuki produktu pn. Solino- sól warzona, próżniowa, jodowana - stwierdzenie podwyższonego poziomu jodanu potasu; Strona 14 z 54

3 sztuki suplementu diety pn. Mutant Stimutant - zawierający w składzie niezadeklarowaną fenyloetyloaminę. Substancja znajdująca się na Liście zabronionej Światowej Agencji Antydopingowej WADA oraz nieposiadającą udokumentowanej historii spożycia przez ludzi; 4 sztuki produktu pn. Animal Juiced Aminos - obecność w składzie siarczanu agmatyny oraz dichlorku arginianu acetylo-l-karnityny HCl; 36 sztuk produktu pn. Czekolada gorzka Chcoyoko - przekroczenie zawartości beznoa(a)pirenu oraz sumy WWA; 12 sztuk suplementu diety pn. OstroVit GH BOOSTER 210g - stwierdzenie m.in. piroglutamatu argininy w produkcie oznakowanym jako środek spożywczy specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub jako suplement diety; 30 sztuk produktu pn. Disney Chocolate chip cookies wyprodukowanego w Daniiwykrycie niezadeklarowanego składnika alergennego. W 2016 r. nie prowadzono działań w ramach systemu RAPEX ( informującego o niebezpiecznych kosmetykach wprowadzanych do obrotu ) z uwagi na brak powiadomień o notyfikowanych niebezpiecznych produktach kosmetycznych. 2.4. Bezpieczeństwo grzybów W okresie od czerwca do października 2016 r. sprawowano wzmożony nadzór nad obrotem grzybami świeżymi, suszonymi i przetworami z grzybów. Przeprowadzono 5 kontroli sanitarnych w obiektach żywnościowo-żywieniowych, w trakcie których nie stwierdzono używania do produkcji żywności świeżych grzybów leśnych. Na nadzorowanym terenie nie ma zarejestrowanych producentów przetworów z grzybów. W kontrolowanych obiektach nie odnotowano nieprawidłowości w zakresie wprowadzanych do obrotu grzybów uprawnych (pieczarki) oraz przetworów grzybowych. W PSSE w Bartoszycach nie prowadzi się klasyfikacji grzybów, natomiast udzielane są porady w zakresie zbiorów runa leśnego. Mając na uwadze konieczność zapewnienia bezpieczeństwa grzybów świeżych wprowadzanych do obrotu, informowano urzędy miast i gmin o organizowanych kursach dla kandydatów na klasyfikatora grzybów świeżych oraz powyższe informacje umieszczano na stronie internetowej BIP PSSE w Bartoszycach. Nie otrzymywano wniosków i zawiadomień klientów na niewłaściwą jakość wprowadzanych do obrotu grzybów oraz ich przetworów. Nie odnotowano zatruć spowodowanych spożyciem grzybów. Strona 15 z 54

2.5. Monitoring i urzędowa kontrola żywności Do badań laboratoryjnych w ramach Urzędowej Kontroli Żywności i Monitoringu pobrano ogółem 187 próbek, w tym 164 próbek żywności, 3 próbki materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością oraz 20 próbek sanitarnych w ramach prowadzonego dochodzenia epidemiologicznego. Z pobranych próbek zakwestionowano 12, w tym 3 ze względu na niewłaściwe znakowanie oraz 9 wymazów sanitarnych ze względu na zanieczyszczenia mikrobiologiczne. Jakość żywności wyprodukowanej przez producentów powiatu bartoszyckiego, na przestrzeni ostatnich lat nie budzi zastrzeżeń. W 2016 roku pobrano 38 próbek żywności u producentów, próbek nie kwestionowano. 2.6. Wnioski konsumentów o interwencje W 2016 roku na podstawie zgłoszonych informacji od klientów przeprowadzono 22 kontrole interwencyjne, w zakresie niewłaściwej jakości środków spożywczych lub niewłaściwego stanu higieniczno-sanitarnego zakładów. W 8 przypadkach potwierdzono zasadność zgłoszeń, w związku z czym wszczęto postępowanie administracyjne oraz nałożono 5 mandatów karnych na łączną kwotę 3400 zł. W pozostałych przypadkach zgłoszone informacje nie zostały potwierdzone. 2.7 Wnioski W 2016 roku pod nadzorem PSSE w Bartoszycach znajdowało się 675 obiektów (w 2015 r. 674). Z ww. obiektów skontrolowano 313, w których przeprowadzono łącznie 431 kontroli sanitarnych tj. o 15 kontroli mniej niż w roku 2015. W stosunku do roku ubiegłego zwiększyła się liczba podmiotów naruszających obowiązujące przepisy, w związku z czym wydano 95 decyzji administracyjnych (w 2015 r. - 62 decyzje administracyjne). W nadzorowanych obiektach w dalszym ciągu egzekwowano poprawę w zakresie bieżącego stanu sanitarno-higienicznego, sprawców wykroczeń przeciwko zdrowiu ukarano 66 mandatami karnymi na kwotę 15 550 zł. (w 2015 r. 53 mandatami karnymi na kwotę 11 950 zł.). W 2016 roku do badań laboratoryjnych pobrano 187 próbek (w 2015 r. - 146), z czego zakwestionowano 12. W 2015 roku na 146 pobranych próbek zakwestionowano 4. W porównaniu do roku 2015, w 2016 roku wpłynęła podobna liczba zgłoszeń w ramach systemu RASFF. Strona 16 z 54

Analogicznie jak w roku 2015 w ramach systemu RAPEX- nie otrzymywano zgłoszeń notyfikowanych w systemie produktów kosmetycznych. W porównaniu do roku 2015 liczba próśb o interwencję w zakresie bezpieczeństwa żywności wpływających od konsumentów utrzymuje się na podobnym poziomie, z czego potwierdzonych zostaje ok. 36 %. 3. Sekcja Higieny Komunalnej 3.1 Woda przeznaczona do spożycia Jakość wody przeznaczonej o spożycia powinna odpowiadać wymaganiom określonym w rozporządzeniu Ministra Zdrowia w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, woda jest w pełni bezpieczna dla zdrowia, jeżeli jest wolna od mikroorganizmów chorobotwórczych i pasożytów w liczbie stanowiącej potencjalne zagrożenie dla zdrowia ludzkiego, wszelkich substancji w stężeniach stanowiących potencjalne zagrożenie dla zdrowia ludzkiego oraz nie wskazuje agresywnych właściwości korozyjnych. Jeżeli przekroczenie wartości dopuszczalnych dla danego parametru utrzymuje się przez okres dłuższy niż 30 dni w ciągu poprzedzających 12 miesięcy PPIS wydaje decyzję o braku przydatności wody do spożycia. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Bartoszycach obejmuje nadzorem 36 urządzeń wodociągowych. Dostęp do wody wodociągowej ma ok. 61 tys. mieszkańców (99%). Na terenie powiatu bartoszyckiego funkcjonuje:1 wodociąg o produkcji wody 1000-10000 m 3 /d., 8 wodociągów o produkcji wody 100-1000 m 3 /d. i 28 wodociągów o produkcji wody < 100 m 3 /d. W 2016 r. w ramach nadzoru nad jakością wody przeprowadzono 99 kontroli i pobrano 211 próbek wody do badań laboratoryjnych. Administratorzy wodociągów w ramach kontroli wewnętrznej przedłożyli sprawozdania z badań 94 próbek wody przeznaczonej do spożycia. Wyniki przekazywane przez administratorów były analizowane przez pracownika sekcji i wprowadzane do pliku dziennik analiz. Na terenie powiatu bartoszyckiego w 2016 r. w 3 wodociągach stwierdzono przekroczenia wartości parametrów mikrobiologicznych, w związku z czym wydano decyzje stwierdzające brak przydatności wody do spożycia. Brak przydatności wody do spożycia obowiązywał w: - wodociąg Gierkiny gm. Sępopol bakterie grupy coli i ogólna liczba mikroorganizmów, - wodociąg Ostre Bardo gm. Sępopol bakterie grupy coli i ogólna liczba mikroorganizmów, Strona 17 z 54

- wodociąg Kokoszewo gm. Bisztynek bakterie grupy coli. W przypadku wodociągu Kokoszewo i Gierkiny uzyskano poprawę jakości wody, jedynie w wodzie z wodociągu Ostre Bardo na koniec 2016 r. utrzymywało się przekroczenie parametrów mikrobiologicznych wobec czego woda nie odpowiadała wymaganiom. W 2016 r. w 14 wodociągach publicznych obowiązywała warunkowa przydatność wody do spożycia ze względu na przekroczenia parametrów fizykochemicznych: - wodociąg Galiny gm. Bartoszyce ( żelazo, mangan, ponadnormatywna mętność) - wodociąg Gromki gm. Bartoszyce( żelazo, mangan, ponadnormatywna mętność) - wodociąg Osieka gm. Bartoszyce ( żelazo, mangan, ponadnormatywna mętność) - wodociąg Worławki gm. Górowo Iławeckie ( żelazo, mętność) - wodociąg Wojmiany gm. Górowo Iławeckie (mangan) - wodociąg Masuny gm. Sępopol (jon amonowy) - wodociąg Sokolica gm. Bartoszyce ( żelazo, mętność) - wodociąg Lwowiec gm. Sępopol( żelazo, mętność) - wodociąg Kandyty gm. Górowo Iławeckie ( żelazo, mętność) - wodociąg Sępopol gm. Sępopol ( żelazo, mangan, ponadnormatywna mętność) - wodociąg Kinkajmy gm. Bartoszyce ( żelazo, mętność) - wodociąg Żołędnik gm. Górowo Iławeckie ( żelazo, mętność) - wodociąg Smodajny gm. Sępopol ( chlorki) - wodociąg Gierkiny gm. Sępopol (żelazo, mangan, jon amonowy) W czterech wodociągach tj. Galiny, Gromki, Sokolica i Masuny prowadzone postępowanie nie przyniosło skutku w postaci poprawy jakości wody, w związku z czym wydano decyzje o braku przydatności wody do spożycia. Administratorzy wodociągów, w których stwierdzono brak przydatności wody do spożycia byli zobowiązani do podjęcia działań naprawczych mających na celu poprawę jakości wody oraz zapewnienia mieszkańcom alternatywnego źródła zaopatrzenia w wodę spełniającą wymagania (we wszystkich przypadkach była to woda butelkowana). Do informowania mieszkańców o stanie jakości wody zobowiązani jest właściwy wójt lub burmistrz, informacje te powinny znaleźć się w formie komunikatów na stronie urzędu gminy. Ponadto informacje o jakości wody zamieszczane są na stronach internetowych BIP WSSE w Olsztynie i PSSE w Bartoszycach. 3.2 Obiekty użyteczności publicznej. Państwowa Inspekcja Sanitarna sprawuje bieżący nadzór sanitarny nad obiektami użyteczności publicznej, pod kątem wymagań higienicznych i zdrowotnych. Wśród obiektów Strona 18 z 54

użyteczności publicznej, w których stan sanitarny lokalu, wyposażenia, jak i sposób prowadzenia usług ma zdecydowany wpływ na jakość zdrowia ludzkiego należy wymienić obiekty: związane z prowadzeniem zabiegów upiększania ciała oraz odnowy biologicznej, wykorzystywane do czasowego przebywania ludności, związanego z podróżowaniem, wypoczynkiem i turystyką, obsługi podróżnych różnymi środkami komunikacji zbiorowej; pobytu stałego osób starszych i niepełnosprawnych, jak również wykluczonych społecznie. Ponadto Państwowa Inspekcja Sanitarna kontroluje przestrzenie publiczne związane z wypoczynkiem, turystyką i rekreacją, a także cmentarze i urządzenia użyteczności publicznej, takie jak ustępy publiczne i inne służące utrzymaniu higieny i czystości człowieka. W 2016 r. w ramach nadzoru wykonano 109 kontroli w obiektach użyteczności publicznej. Kontrolą zostały objęte: zakłady fryzjerskie, kosmetyczne skontrolowano 46 zakładów fryzjerskich i 12 zakładów kosmetycznych. W 1 przypadku stwierdzono niezadowalający stan sanitarno - higieniczny ( właścicielkę zakładu ukarano mandatem karnym). obiekty hotelarskie, motele, pensjonaty i inne, w których świadczone są usługi hotelarskie skontrolowano 11 obiektów (100 %, obiektów ujętych w harmonogramie). W trakcie kontroli obiektów nie stwierdzono nieprawidłowości. ustępy publiczne ogółem skontrolowano 6 obiektów. W 1 toalecie publicznej stwierdzono niewłaściwy stan sanitarno-techniczny i wydano decyzję nakazująca usunięcie nieprawidłowości. Domy pogrzebowe - skontrolowano 4 Zakłady Usług Pogrzebowych, w 1 przypadku stwierdzono niezadowalający stan sanitarno - higieniczny ( właściciela zakładu ukarano mandatem karnym). obiekty rekreacyjno-wypoczynkowe w tej kategorii jest 25 obiektów: 3 tereny rekreacyjne, 1 lodowisko, 3 stadiony, 9 boisk sportowych ORLIK, 9 domów kultury oraz 2 baseny. Przeprowadzone kontrole jakości wody w basenie miejskim w Bartoszycach przy ul. Limanowskiego i w basenie w Pensjonacie Romanowski w Sułowie nie wykazały przekroczeń badanych parametrów w wodzie. W 2016 roku wykonano 3 kontrole terenów rekreacyjnych. Pobrano do badań 5 prób piasku, w 1 próbce stwierdzono obecności jaj pasożytów Toxocara sp., Ascarris sp., Trichocephalus sp. Strona 19 z 54

3.3 Imprezy masowe W 2016 r. wydano 2 postanowienia zezwalające na imprezy masowe: EKOŁOMYJA oraz VI WAKACYJNA GALA DISCO-POLO. W 2016 r skontrolowano 1 imprezę masową, kontrolę przeprowadzono wspólnie z Sekcją Żywności, Żywienia i Przedmiotami Użytku. W trakcie kontroli sprawdzane jest spełnienie warunków sanitarnych określonych w postanowieniu tj: Zapewnienie odpowiedniej ilości punktów czerpalnych wody do spożycia przez ludzi (1 punkt na każde 1000 osób, jakość wody powinna spełniać wymagania określone obowiązującymi przepisami prawnymi); Zapewnienie odpowiedniej ilość kabin WC (1 kabina na każde 250 osób) wyposażonych w umywalki do mycia rąk, papier i mydło; Zapewnienie odpowiedniej ilość pojemników na odpady z workami foliowym; Działalność gastronomiczna w czasie trwania imprezy może być prowadzona wyłącznie przy użyciu półproduktów (potrawy przed konsumpcją poddawane obróbce termicznej) oraz produktów spożywczych trwałych w opakowaniach jednostkowych. W 2016 r. nie występowały zagrożenia związane z organizacją imprez masowych. 4. Sekcja Higieny Pracy Sekcja Higieny Pracy prowadzi nadzór bieżący nad warunkami higieniczno-zdrowotnymi w zakładach pracy oraz nad czynnikami szkodliwymi występującymi w środowisku pracy, takimi jak: substancje chemiczne i ich mieszaniny, pyły, hałas, drgania mechaniczne, mikroklimat zimny, mikroklimat gorący, oświetlenie oraz szkodliwe czynniki biologiczne. Ponadto sekcja prowadzi nadzór nad chorobami zawodowymi oraz nadzór nad wprowadzaniem do obrotu środków zastępczych tzw. dopalaczy. 4.1 Nadzór nad warunkami higienicznymi i zdrowotnymi w środowisku pracy W 2016 roku na terenie działania Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Bartoszycach w Sekcji Higieny Pracy zewidencjonowanych było 284 zakłady pracy. W 2016 roku nadzorem objęto 80 zakładów pracy, w których przeprowadzono ogółem 86 kontroli oraz 22 analizy sprawozdań z badań środowiskowych. W związku ze stwierdzeniem uchybień higieniczno zdrowotnych wydano 42 decyzje administracyjne, 12 upomnień, 5 tytułów wykonawczych, 7 postanowień o nałożeniu grzywny oraz 43 decyzje płatnicze. Najczęściej stwierdzane uchybienia podczas kontroli to: niewłaściwy stan sanitarno - techniczny zaplecza sanitarnego, Strona 20 z 54

niewłaściwy stan sanitarno - techniczny pomieszczeń pracy, brak aktualnych wyników badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia występujących na stanowiskach pracy oraz brak rejestru tych wyników, brak dokumentacji oceny ryzyka zawodowego występującego przy określonych pracach, lub jej aktualizacji, brak rejestru prac i pracowników narażonych na działanie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym. brak rejestru prac i pracowników narażonych na działanie szkodliwych czynników biologicznych zaklasyfikowanych do 3 lub 4 grupy zagrożenia, brak wentylacji mechanicznej ogólnej i miejscowej, brak instrukcji stanowiskowych bhp w zakładzie, brak aktualnego spisu substancji chemicznych i ich mieszanin stosowanych w zakładzie, brak kart charakterystyki na substancje chemiczne i ich mieszaniny stosowane w zakładzie, brak etykiety w języku polskim na pojemnikach substancjach chemicznych i ich mieszaninach stosowanych w zakładzie, brak szkoleń BHP dla pracowników zakładu, brak orzeczeń lekarskich stwierdzających brak przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania pracy na określonym stanowisku pracy w zakładzie brak informacji o przeszkolonych pracownikach w zakresie udzielania pierwszej pomocy, brak instrukcji udzielania pierwszej pomocy przy apteczce, brak spisu wyposażenia apteczki pierwszej pomocy w porozumieniu z lekarzem sprawującym profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikami. 4.2 Przekroczenia normatywów higienicznych NDN/NDS Na terenie działania Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Bartoszycach znajduje się 10 zakładów, w których pracownicy narażeni są na przekroczenia normatywów higienicznych w zakresie NDS/NDN. Najczęściej stwierdza się przekroczenia najwyższego dopuszczalnego natężenia NDN hałasu, który głównie występuje w przemyśle meblarskim, zakładach stolarskich, tartakach oraz odlewni. Ogółem pracujących w warunkach, w których występują przekroczenia najwyższych dopuszczalnych natężeń /NDN/ czynników fizycznych hałasu, drgań mechanicznych w kontrolowanych zakładach pracy jest 79 pracowników, natomiast pracujących w przekroczeniach najwyższych dopuszczalnych stężeń /NDS/ Strona 21 z 54

czynników chemicznych jest 3 pracowników, w przekroczeniach najwyższych dopuszczalnych stężeń /NDS/ pyłów jest 10 pracowników. W roku sprawozdawczym przekroczenia normatywów higienicznych najwyższych dopuszczalnych stężeń /NDS/ i najwyższych dopuszczalnych natężeń /NDN/ czynników szkodliwych stwierdzono w 4 zakładach pracy, w tym: w zakresie NDN hałasu 1 zakład, w zakresie NDS pyłu 1 zakład oraz w zakresie NDS pyłu i NDN hałasu 2 zakłady. W zakładach pracy, w których występują przekroczenia NDN hałasu, drgań mechanicznych pracodawcy realizują program działań organizacyjno-technicznych zmierzający do ograniczenia narażenia na hałas. Działania te dostosowywane są do potrzeb pracowników należących do grup szczególnego ryzyka poprzez: stosowanie procesów technologicznych nie wytwarzających nadmiernego hałasu, automatyzację i hermetyzację procesów technologicznych, ograniczenie i minimalizację emisji hałasu, stosowanie ekranów dźwiękochłonnych. W zakładach pracy, w których obniżenie poziomu hałasu do norm dopuszczalnych jest niemożliwe ze względów technologicznych, pracodawcy zobowiązani są do: prowadzenia wstępnej selekcji pracowników pod kątem ich indywidualnych wrażliwości na hałas, szkolenia pracowników w celu uświadamiania im rozmiarów zagrożenia i sposobów minimalizacji, w tym szkolenia specjalistyczne na szkoleniu okresowym z udziałem lekarza laryngologa, kierowania na badania audiometryczne słuchu pracowników narażonych na hałas po wczesnym wykryciu zaburzeń chorobowych, przesuwanie do innych prac, ograniczenia czasu ekspozycji tylko do niezbędnego minimum, doboru środków ochrony indywidualnej do wielkości charakteryzujących hałas, oceny ryzyka zawodowego z zastosowaniem środków profilaktycznych. Pracownicy pracujący na stanowiskach, na których występują przekroczenia NDS pyłów wyposażeni są w indywidualne środki ochrony (półmaski). Poprawa warunków pracy uzyskiwana jest poprzez modernizację wentylacji, zainstalowanie okapów wentylacyjnych na stanowiskach pracy. W ramach bieżącego nadzoru sanitarnego nad zakładami pracy w 2016 roku uzyskano poprawę warunków higieniczno-sanitarnych dla 214 pracowników w 8 zakładach pracy poprzez: Strona 22 z 54

remonty, odpowiednie wyposażenie pomieszczeń higieniczno-sanitarnych (umywalnie, ustępy, szatnie, jadalnie, palarnie), remonty pomieszczeń produkcyjnych (podłogi, ściany, sufity, usprawnienie wentylacji ogólnej mechanicznej oraz stanowiskowej). Zakłady o szczególnym zagrożeniu. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Bartoszycach prowadzi nadzór nad obiektami o szczególnym zagrożeniu, w których występują czynniki rakotwórcze oraz przekroczenia najwyższych dopuszczalnych normatywów higienicznych, najwyższych dopuszczalnych stężeń (NDS) i najwyższych dopuszczalnych natężeń (NDN) powyżej 5-krotnych i wyższych. Na terenie działania Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Bartoszycach w 2016 roku zewidencjonowano 9 zakładów pracy, w których występują czynniki o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, są to: 1. Spółdzielnia KOMINIARZ Olsztyn, Zakład Kominiarski Nr 12 w Bartoszycach, ul. Bohaterów Warszawy 4, 11-200 Bartoszyce Czynnik rakotwórczy WWA 2. Zakład Odlewniczy A. Wasilewski w Dąbrowie, Dąbrowa 63 A, 11-200 Bartoszyce Czynnik rakotwórczy WWA 3. Przedsiębiorstwo Robót Drogowych Spółka z o.o. Lidzbark Warmiński Wytwórnia Mas Bitumicznych w Dąbrowie, Dąbrowa 56, 11-200 Bartoszyce. Czynnik rakotwórczy WWA (benzo/a/piren) 4. PARMET Sp. z o.o. w Górowie Iławeckim, ul. Kościuszki 17, 11-220 Górowo Iławeckie Czynnik rakotwórczy kwas chromowy 5. Areszt Śledczy w Bartoszycach, ul. Warszawska 5, 11-200 Bartoszyce Czynnik rakotwórczy - promieniowanie jonizujące 6. Zakład Karny w Kamińsku, ul. XXX - lecia PRL 1, 11-220 Górowo Iławeckie Czynnik rakotwórczy- promieniowanie jonizujące 7. Zakład BUILD Wojciech Skrzypa, Woryny 73, 11-220 Górowo Iławeckie Czynnik rakotwórczy - azbest 8. Zakład Produkcyjno Handlowy Dariusz Banaszek Zakład Stolarski, ul. Kajki 8, 11-200 Bartoszyce Czynnik rakotwórczy - pył drewna twardego (buk) 9. P. P.H.U. STOL WOOD Alina Abucewicz, ul. Nad Łyną 13 a, 11-200 Bartoszyce Czynnik rakotwórczy - pył drewna twardego (buk, dąb) Strona 23 z 54

Ogółem narażonych na czynniki rakotwórcze w 2016 roku było 93 pracowników, w tym 92 mężczyzn, 1 kobieta. Na WWA - wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne w Spółdzielni Kominiarz Zakład Kominiarski w Bartoszycach narażonych jest 3 pracowników, w Zakładzie Odlewniczym w Dąbrowie na WWA - wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne narażonych jest 20 pracowników, w Przedsiębiorstwie Robót Drogowych Wytwórnia Mas Bitumicznych w Dąbrowie występuje czynnik rakotwórczy - benzo/a/piren, w kontakcie z tym czynnikiem pracuje 5 pracowników, w zakładzie PARMET Spółka z o.o. w Górowie Iławeckim na kwas chromowy narażony jest 1 pracownik, w Areszcie Śledczym w Bartoszycach na promieniowanie jonizujące - narażonych jest 18 pracowników, w Zakładzie Karnym w Kamińsku na promieniowanie jonizujące - narażonych jest 7 pracowników, w zakładzie BUILD Wojciech Skrzypa, Woryny na azbest narażonych 5 pracowników, w Zakładzie Produkcyjno Handlowym Dariusz Banaszek Zakład Stolarski na pył drewna twardego narażonych jest 12 osób, w P. P.H.U. STOL WOOD Alina Abucewicz na pył drewna twardego występującego sporadycznie narażonych jest 8 pracowników. W 2016 roku skontrolowano 8 zakładów pracy, w których występują czynniki rakotwórcze oraz 1 zakład (Furniture Concept Sp. z o.o., Zakład 1, ul. Drzewna 1, 11-200 Bartoszyce), w którym w latach ubiegłych stwierdzano ponad 5-krotne przekroczenie najwyższych dopuszczalnych natężeń (NDN) hałasu. W 2016 roku obniżono możliwie do najniższego poziomu, stwierdzone badaniami, przekroczenie wartości normatywnej NDN hałasu. W związku z powyższym ww. zakład nie zalicza się do zakładów o szczególnym zagrożeniu. W ramach sprawowanego nadzoru nad zakładami pracy pracodawcy zobowiązani są do obniżania ekspozycji narażenia na czynniki rakotwórcze, ograniczenie liczby pracowników narażonych na ww. czynniki. W zakładach pracy, w których procesy technologiczne uniemożliwiają wyeliminowanie czynnika rakotwórczego pracodawcy zabezpieczają pracowników w środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze oraz zabezpieczenia techniczne np. wentylacja mechaniczna stanowiskowa i ogólna. W 2016 roku w ramach prowadzonego postępowania nad zakładami pracy, w których występują czynniki lub procesy technologiczne o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy, stwierdzono w 2 zakładach pracy: brak rejestru prac, których wykonywanie powoduje konieczność pozostawania w kontakcie z substancjami chemicznymi, ich mieszaninami, czynnikami lub procesami technologicznymi o działaniu rakotwórczym lub mutagennym oraz brak rejestru pracowników narażonych na działanie substancji chemicznych i ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym. W 1 zakładzie pracy stwierdzono brak rejestru pracowników narażonych na działanie substancji Strona 24 z 54

chemicznych i ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym. 4.3 Choroby zawodowe W 2016 roku do Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Bartoszycach wpłynęło 12 zgłoszeń w sprawie podejrzenia choroby zawodowej. Sekcja higieny pracy w 2016 roku przeprowadziła 1 postępowanie wyjaśniające dotyczące chorób zawodowych, opracowano 11 kart oceny narażenia zawodowego w związku z podejrzeniem choroby zawodowej oraz wydano 8 skierowań na badania w związku z podejrzeniem choroby zawodowej, które zostały przesłane do Wojewódzkiego Ośrodka Medycyny Pracy, w celu wydania orzeczenia o stwierdzeniu lub braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Bartoszycach w 2016 roku wydał 4 decyzje o stwierdzeniu choroby zawodowej oraz 2 decyzje o braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej, które dotyczyły chorób zakaźnych lub pasożytniczych albo ich następstw: borelioza poz. 26 wykazu chorób zawodowych u rolników indywidualnych. 4.4 Nadzór nad środkami zastępczymi tzw. dopalaczami W Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Bartoszycach funkcjonuje zespół ds. nadzoru nad środkami zastępczymi, w skład którego wchodzą pracownicy sekcji HŻŻiPU, sekcji HP oraz sekcji PZiOZ. W 2016 roku w ramach nadzoru nad środkami zastępczymi, prowadzono działania profilaktyczne, oświatowo-informacyjne skierowane do społeczności lokalnej głównie do: uczniów, nauczycieli, rodziców, pracowników placówek oświatowych, przedstawicieli władz samorządowych. W celu zwiększenia poziomu wiedzy mieszkańców powiatu na temat profilaktyki uzależnień od środków psychoaktywnych prowadzono działania edukacyjne. Na stronach internetowych gazety Goniec Bartoszycki i PSSE Bartoszyce oraz w radiu Eska Bartoszyce ukazały się informacje na temat nowych substancji psychoaktywnych oraz ich negatywnego wpływu na zdrowie ludzi. Prowadzono również miesięczne raportowanie dotyczące nadzoru nad wytwarzaniem i wprowadzaniem do obrotu środków zastępczych. W PSSE Bartoszyce realizowany jest Profilaktyczny program w zakresie przeciwdziałania uzależnieniu od alkoholu, tytoniu i innych środków psychoaktywnych KIK/68, który ma na celu podniesienie świadomości społeczeństwa na temat zagrożeń zdrowotnych związanych z zażywaniem substancji psychoaktywnych. W powyższym zakresie, w ramach współpracy z Komendą Powiatową Policji w Bartoszycach prowadzona jest także Strona 25 z 54