Temat: Świat ssaków. Ssaki, w ujęciu systematycznym, są gromadą i należą do królestwa zwierząt. Są szeroko rozpowszechnione na Ziemi żyją we wszystkich środowiskach, zarówno lądowych, jak i wodnych. Tę wszechstronność pozyskały dzięki cesze stałocieplności. W skrajnych warunkach klimatycznych, niektóre ssaki obniżają poziom przemian metabolicznych i przechodzą w stan odrętwienia: Hibernację jeśli temperatura jest zbyt niska (nietoperz, orzesznica). Estywację jeśli temperatura jest zbyt wysoka (suseł).
1. Wspólne cechy ssaków. Ssanie przez młode mleka wytwarzanego w gruczołach mlecznych matki. Ciało pokryte włosami. Zróżnicowane uzębienie. Płuca zbudowane z pęcherzyków. Obecność przepony mięśnia pod klatką piersiową, który wspomaga wentylację płuc. Bardzo dobrze rozwinięty układ nerwowy. Obecność małżowiny usznej. Stałocieplność.
2. Pokrycia ciała. Skóra ssaków stanowi ochronę przed niekorzystnymi warunkami środowiska zewnętrznego. Niekiedy pełni też inne funkcje np. tworzy torbę lęgową u torbaczy. Ma najbardziej złożoną budowę ze wszystkich kręgowców lądowych. Zbudowana jest z naskórka i skóry właściwej. Z naskórka wyrastają włosy (sierść): Ościste (okrywowe) sztywne, długie i grube, chronią przed urazami mechanicznymi. Wełniste miękkie i cienkie, stanowią warstwę termoizolacyjną. Włosy czuciowe są bardzo czułym narządem dotyku np. u kotów (wibrysy). U większości ssaków włosy ulegają wymianie podczas linienia, które w klimacie umiarkowanym zachodzi dwa razy do roku. Wytworami naskórka są pazury, paznokcie, kopyta i łuski, a także rogi oraz fiszbiny.
Pokrycie ciała Skóra zbudowana jest z naskórka i skóry właściwej. Naskórek ma różną grubość u różnych gatunków, a jego zewnętrzne warstwy stale się złuszczają. Skóra właściwa znajdują się w niej naczynia krwionośne, zakończenia nerwowe i gruczoły. Gruczoły potowe wydzielają pot, który odgrywa ważną rolę w regulacji temperatury ciała. Gruczoły łojowe wytwarzają łój, który natłuszcza skórę i chroni ją przed wysuszeniem. Gruczoły mlekowe (sutkowe) wytwarzają mleko dla potomstwa. Gruczoły zapachowe ich wydzielina ma znaczenie w czasie wyboru partnera do rozrodu, do znakowania terytorium, czasami jako obrona (skunks).
Jednym z warunków utrzymania stałej temperatury ciała, jest efektywna wymiana gazowa, która gwarantuje dostarczenie odpowiedniej ilości tlenu do komórek. W komórkach (mitochondriach), na drodze oddychania, uwalniana jest energia, potrzebna między innymi, do utrzymania temperatury ciała. Płuca ssaków mają budowę pęcherzykową. Dzięki temu powierzchnia wymiany gazowej jest bardzo duża (u człowieka ok.100m 2 ). Przepona, mięsień znajdujący się pod żebrami, w istotny sposób wspomaga pracę płuc, a tym samym wymianę gazową. 3. Układ oddechowy ssaków.
4. Pozyskiwanie pożywienia. Duża aktywność ssaków, podobnie jak ptaków, wymaga od nich spożywania dużej ilości pokarmu. Pierwszym pokarmem wszystkich ssaków jest mleko matki. Dorosłe osobniki mogą być roślinożerne, mięsożerne lub wszystkożerne. W zależności od rodzaju spożywanego pokarmu, ssaki wykształciły zróżnicowane zęby: Siekacze umieszczone z przodu szczęki, rozdzielają pokarm na porcje. Kły służą do zabijania lub przytrzymywania zdobyczy. Zęby przedtrzonowe i trzonowe służą do rozcierania pokarmu. Drapieżniki mają duże kły i ostro zakończone zęby trzonowe (do łamania kości). Roślinożercy nie posiadają kłów, ani górnych siekaczy ich funkcję pełni twarda górna warga. Zęby przedtrzonowe i trzonowe są duże i szerokie do rozcierania pokarmu.
5. Reagowanie na bodźce i uczenie się. Ssaki mają układ nerwowy najlepiej rozwinięty ze wszystkich zwierząt. Posiadają duży mózg, a w nim silnie pofałdowaną korę mózgową, która zwiększa możliwości ssaków w zakresie kojarzenia, analizy i zapamiętywania, a także służy do tworzenia życia społecznego. Zmysły ssaków są dobrze rozwinięte. Zależy to głównie od środowiska życia ssaków. Narząd węchu ma duże rozmiary i służy do wyczuwania pożywiania oraz niebezpieczeństwa. Narząd wzroku dobrze rozwinięty u drapieżników prowadzących dzienny tryb życia. Zbędny u ssaków żyjących pod ziemią. Narząd słuchu niezwykle wrażliwy u ssaków aktywnych nocą np. gryzoni. Zdolność echolokacji czyli wysyłanie w przestrzeń dźwięków o wysokiej częstotliwości i odbierania ich po odbiciu od przeszkody, co informuje np. nietoperze czy delfiny o położeniu w przestrzeni.