Temat: Świat ssaków. Ssaki gromadą królestwa zwierząt lądowych wodnych stałocieplności Hibernację Estywację

Podobne dokumenty
Temat: Świat gadów. Gady pierwotnie lądowe lądzie wtórnie w wodzie zmiennocieplne ciepłolubne

Kręgowce Podkreśl cechy, które świadczą o przystosowaniu żaby do życia na lądzie. (0 2) grupa a

TEST DO DZIAŁU TEMATYCZNEGO: POZNAJEMY SWÓJ ORGANIZM KLASA IV

Opracowanie BEATA WAWRYN-ŻMUDA

I PORUSZAM SIĘ, ODDYCHAM I CZUJĘ


Zaznacz wykres ilustrujący stałocieplność człowieka. A. B. C. D.

Temat: Stawonogi zwierzęta o członowanych odnóżach.

Skóra. - jest dużym i rozległym narządem, osiąga powierzchnię około 2 m 2. - u dorosłego człowieka waży 4-5 kg, co stanowi 6% masy ciała

KARTA ODPOWIEDZI konkurs z biologii dla uczniów szkół podstawowych ETAP SZKOLNY

ANATOMIA FUNKCJONALNA

KONSPEKT LEKCJI PRZYRODY W KLASIE IV TEMAT: POZNAJEMY KRĘGOWCE.

ZAGROŻONE GATUNKI ZWIERZĄT

MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA ZADAŃ II ETAPU KONKURSU BIOLOGICZNEGO

FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA

Temat: Przegląd i budowa tkanek zwierzęcych.

Zakres materiału nauczania biologii dla 3-letniego liceum ogólnokształcącego- klasy stacjonarne i zaoczne SEMESTR IV

TEST - BIOLOGIA WERONIKA GMURCZYK

CO TO JEST: SKÓRA? WI ADOMOŚCI PODSTAWO WE

Temat: Ptaki kręgowce latające.

Temat: Ryby kręgowce wodne.

Uczenie się biologii wymaga dobrej organizacji pracy Sposoby odżywiania się organizmów

Nauczycielski plan dydaktyczny. Produkcja zwierzęca. Klasa I TRA w roku szkolnym 2011/2012. Numer programu 321(05)T4,TU,SPIMENiS

2. Plan wynikowy klasa druga

Tułów człowieka [ BAP_ doc ]

Tkanka nabłonkowa. Gruczoły i ich podział

21. Jakie znamy choroby aparatu ruchu, jak z nimi walczyć i zapobiegać?

Przedmiotowe zasady oceniania wymagania na poszczególne oceny szkolne Klasa 6

Scenariusz lekcji z biologii w szkole ponadgimnazjalnej

Zarząd Okręgowy Polski Związek Łowiecki w Olsztynie. dr inż. Dariusz Zalewski

Zwierzęta część IV. dodatek (uzupełnienie) 1. RYBY 2. PŁAZY 3. GADY 4. PTAKI 5. SSAKI

Temat: Budowa i działanie narządu wzroku.

Funkcje Ŝyciowe organizmów zwierzęcych

Podstawy fizjologii i patofizjologii nurkowania

Sowy. Przygotowała Zuzia Górska

V REGULACJA NERWOWA I ZMYSŁY

Jakub Sieńko Kl IVa. Dlaczego warto zdrowo się odżywiać? (wiedza w liczbach)

Praca kontrolna z biologii LO dla dorosłych semestr IV

KLASA I. TEMAT LEKCJI: Budowa i funkcja układu oddechowego człowieka. DZIAŁ: Organizm człowieka jako zintegrowana całość Układ oddechowy

KONTROLA CZYNNOŚCI ŻYCIOWYCH. - kontrola przytomności, - kontrola drożności dróg oddechowych, - kontrola oddychania, - kontrola krążenia krwi.

8. Narządy zmysłów. 1. Budowa i działanie narządu wzroku. 2. Ucho narząd słuchu i równowagi. 3. Higiena oka i ucha

Zadania na styczeń/luty

Biologia. Klasa VII. Prywatna Szkoła Podstawowa i Gimnazjum im. Z. I J. Moraczewskich w Sulejówku

UKŁAD ODDECHOWY

RozmnaŜanie się i rozwój człowieka

KARTY PRACY 3B CZĘŚĆ

5. Powstawanie dwulistkowej tarczki zarodkowej. Drugi tydzień rozwoju 107 Zaburzenia w rozwoju w pierwszych dwóch tygodniach...

Układ pokarmowy. Układ pokarmowy

Psychologia zwierząt WYKŁAD 13. Ssaki 3 Afroteria. Kopytne i walenie.

Praca kontrolna z biologii LO dla dorosłych semestr IV

biologia w gimnazjum UKŁAD KRWIONOŚNY CZŁOWIEKA

Adam Zborowski. ATLAS anatomii człowieka

DENTES I C P M DECIDUI 3/3 1/1 3/3 0/0 PERMANENTES 3/3 1/1 3/3 3/3 DENTES I C P M DECIDUI 0/4 0/0 3/3 0/0 PERMANENTES 0/4 0/0 3/3 3/3

Psychologia zwierząt WYKŁAD 12. Ssaki II Szczerbaki. Owadożerne. Nietoperze. Zajęczaki. Gryzonie. Krzysztof Turlejski

NAUKI O CZŁOWIEKU. Osteologia Kości zwierzęce

Wilk - opis. rolę w komunikacji i utrzymaniu. 1/3 długości ciała (pełni istotną. puszysty ogon stanowi prawie

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej


Z tego rozdziału dowiesz się:

KARTA ODPOWIEDZI - KONKURS BIOLOGICZNY ETAP WOJEWÓDZKI

POWTÓRZENIE TREŚCI NAUCZANIA Z BIOLOGII KLASY III ROZPISKA POWTÓRZEŃ ROK 2007/2008 Klasa I Treści programowe Dział powtórzeniowy Przewidziana data

Narządy zmysłów, skóra

Co to jest dietetyka?

Scenariusz lekcji biologii dla klasy I gimnazjum

OFERTA EDUKACYJNA na rok szkolny 2015/2016


Zmysł słuchu i równowagi

SSAKI Łożyskowce SSAKI WODNE: melonem Syreny

Uzębienie jelenia z grandlami

Wynikowy plan nauczania biologii skorelowany z drugą częścią cyklu edukacyjnego Biologia z tangramem

Układ szkieletowy Iza Falęcka

Biologia klasa 6. Wymagania edukacyjne do działów na poszczególne oceny

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej. 1 Copyright by Nowa Era Sp. z o.o.

WYMAGANIA EDUKACYJNE NIEZBĘDNE DO UZYSKANIA POSZCZEGÓLNYCH ŚRÓDROCZNYCH I ROCZNYCH OCEN Z BIOLOGII W KLASIE VI Dział Temat Poziom wymagań

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia

PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA Z BIOLOGII DLA KLASY 6

Model odpowiedzi i schemat oceniania arkusza

foliogramy przedstawiające budowę jamy ustnej oraz rodzaje zębów, lusterka

Uczeń: podaje przykłady. zwierząt kręgowych i

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej

Kategoria żywności, środek spożywczy lub składnik żywności. Warunki dla stosowania oświadczenia

Zadanie 1. (2 p.) Uzupełnij tabelę, wpisując nazwę elementu komórki roślinnej pełniącego podaną funkcję.

Uczeń: podaje przykłady. zwierząt kręgowych i

Prawidłowe odpowiedzi Punktacja Uwagi. Nr zad. Za poprawne wykonanie poleceń A, B, C i D po 1 pkt.

I. TEST SPRAWDZAJĄCY WIELOSTOPNIOWY : BODŹCE I ICH ODBIERANIE

Jak zwierzęta spędzają zimę. dr Marek Guzik

Strona Głowna. Uwaga: Aby bliżej poznać poszczególne elementy kliknij na napis ze zdjęcia. Kufa. Mostek i. Zad. piersiowa Kłąb. Ogon. Wibryssy.

Pakiet edukacyjny - W słowach kilku o wydrze, bobrze i wilku. Wydra - opis

Wszystko o jamie ustnej i jej higienie

3 3.Tkanki roślinne-twórcze klasyfikacja tkanek na twórcze i stałe charakterystyka tkanek twórczych

Podstawy anatomii, wykłady


Wzorzec FCI nr 319 / /, wersja angielska SHIKOKU

Zestaw pytań Podział zwierząt na bezkręgowce i kręgowce dokonano na podstawie

KOD UCZNIA KONKURS BIOLOGICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW I ETAP SZKOLNY. 30 października 2012

Transkrypt:

Temat: Świat ssaków. Ssaki, w ujęciu systematycznym, są gromadą i należą do królestwa zwierząt. Są szeroko rozpowszechnione na Ziemi żyją we wszystkich środowiskach, zarówno lądowych, jak i wodnych. Tę wszechstronność pozyskały dzięki cesze stałocieplności. W skrajnych warunkach klimatycznych, niektóre ssaki obniżają poziom przemian metabolicznych i przechodzą w stan odrętwienia: Hibernację jeśli temperatura jest zbyt niska (nietoperz, orzesznica). Estywację jeśli temperatura jest zbyt wysoka (suseł).

1. Wspólne cechy ssaków. Ssanie przez młode mleka wytwarzanego w gruczołach mlecznych matki. Ciało pokryte włosami. Zróżnicowane uzębienie. Płuca zbudowane z pęcherzyków. Obecność przepony mięśnia pod klatką piersiową, który wspomaga wentylację płuc. Bardzo dobrze rozwinięty układ nerwowy. Obecność małżowiny usznej. Stałocieplność.

2. Pokrycia ciała. Skóra ssaków stanowi ochronę przed niekorzystnymi warunkami środowiska zewnętrznego. Niekiedy pełni też inne funkcje np. tworzy torbę lęgową u torbaczy. Ma najbardziej złożoną budowę ze wszystkich kręgowców lądowych. Zbudowana jest z naskórka i skóry właściwej. Z naskórka wyrastają włosy (sierść): Ościste (okrywowe) sztywne, długie i grube, chronią przed urazami mechanicznymi. Wełniste miękkie i cienkie, stanowią warstwę termoizolacyjną. Włosy czuciowe są bardzo czułym narządem dotyku np. u kotów (wibrysy). U większości ssaków włosy ulegają wymianie podczas linienia, które w klimacie umiarkowanym zachodzi dwa razy do roku. Wytworami naskórka są pazury, paznokcie, kopyta i łuski, a także rogi oraz fiszbiny.

Pokrycie ciała Skóra zbudowana jest z naskórka i skóry właściwej. Naskórek ma różną grubość u różnych gatunków, a jego zewnętrzne warstwy stale się złuszczają. Skóra właściwa znajdują się w niej naczynia krwionośne, zakończenia nerwowe i gruczoły. Gruczoły potowe wydzielają pot, który odgrywa ważną rolę w regulacji temperatury ciała. Gruczoły łojowe wytwarzają łój, który natłuszcza skórę i chroni ją przed wysuszeniem. Gruczoły mlekowe (sutkowe) wytwarzają mleko dla potomstwa. Gruczoły zapachowe ich wydzielina ma znaczenie w czasie wyboru partnera do rozrodu, do znakowania terytorium, czasami jako obrona (skunks).

Jednym z warunków utrzymania stałej temperatury ciała, jest efektywna wymiana gazowa, która gwarantuje dostarczenie odpowiedniej ilości tlenu do komórek. W komórkach (mitochondriach), na drodze oddychania, uwalniana jest energia, potrzebna między innymi, do utrzymania temperatury ciała. Płuca ssaków mają budowę pęcherzykową. Dzięki temu powierzchnia wymiany gazowej jest bardzo duża (u człowieka ok.100m 2 ). Przepona, mięsień znajdujący się pod żebrami, w istotny sposób wspomaga pracę płuc, a tym samym wymianę gazową. 3. Układ oddechowy ssaków.

4. Pozyskiwanie pożywienia. Duża aktywność ssaków, podobnie jak ptaków, wymaga od nich spożywania dużej ilości pokarmu. Pierwszym pokarmem wszystkich ssaków jest mleko matki. Dorosłe osobniki mogą być roślinożerne, mięsożerne lub wszystkożerne. W zależności od rodzaju spożywanego pokarmu, ssaki wykształciły zróżnicowane zęby: Siekacze umieszczone z przodu szczęki, rozdzielają pokarm na porcje. Kły służą do zabijania lub przytrzymywania zdobyczy. Zęby przedtrzonowe i trzonowe służą do rozcierania pokarmu. Drapieżniki mają duże kły i ostro zakończone zęby trzonowe (do łamania kości). Roślinożercy nie posiadają kłów, ani górnych siekaczy ich funkcję pełni twarda górna warga. Zęby przedtrzonowe i trzonowe są duże i szerokie do rozcierania pokarmu.

5. Reagowanie na bodźce i uczenie się. Ssaki mają układ nerwowy najlepiej rozwinięty ze wszystkich zwierząt. Posiadają duży mózg, a w nim silnie pofałdowaną korę mózgową, która zwiększa możliwości ssaków w zakresie kojarzenia, analizy i zapamiętywania, a także służy do tworzenia życia społecznego. Zmysły ssaków są dobrze rozwinięte. Zależy to głównie od środowiska życia ssaków. Narząd węchu ma duże rozmiary i służy do wyczuwania pożywiania oraz niebezpieczeństwa. Narząd wzroku dobrze rozwinięty u drapieżników prowadzących dzienny tryb życia. Zbędny u ssaków żyjących pod ziemią. Narząd słuchu niezwykle wrażliwy u ssaków aktywnych nocą np. gryzoni. Zdolność echolokacji czyli wysyłanie w przestrzeń dźwięków o wysokiej częstotliwości i odbierania ich po odbiciu od przeszkody, co informuje np. nietoperze czy delfiny o położeniu w przestrzeni.