INFORMACJA LOKALNA O ZAWODZIE OPTYK - MECHANIK kod 731104 Zakres tematyczny informacji 1) Zadania zawodowe oraz profil kompetencyjny zawodu 2) Sytuacja zawodu na rynku pracy 3) Prognozy na rynku pracy barometr zawodów 4) Kształcenie i doskonalenie w zawodzie 5) Informacje dodatkowa 6) Możliwości i warunki zatrudnienia w zawodzie w krajach Unii Europejskiej, ANEKS Wojewódzki Urząd Pracy w Toruniu, Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej w Bydgoszczy, Aktualizacja: Bydgoszcz, maj 2017 r.
1. ZADANIA ZAWODOWE ORAZ PROFIL KOMPETENCYJNY Optyk-mechanik (kod 731104) to jeden z 2455 zawodów ujętych w klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy (Dz. U. z 2014 r., poz. 1145 z późn. zm.) obowiązującej od 1 stycznia 2015 r. W poprzedniej wersji klasyfikacji obowiązującej w okresie od 1 lipca 2010 r. do 31 grudnia 2014 r. (Dz. U. 2010 Nr 82, poz. 537), zawód ten miał taką samą nazwę i ten sam kod. Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie optyk-mechanik powinien być przygotowany do wykonywania następujących zadań zawodowych: 1) przygotowywania materiałów i elementów optycznych do montażu; 2) wykonywania elementów układów, przyrządów optycznych i optoelektronicznych; 3) wykonywania montażu elementów układów i przyrządów optycznych; 4) wykonywania napraw elementów układów i przyrządów optycznych. 1 PROFIL KOMPETENCYJNY 2 (grupa duża 3 73) dla grupy Rzemieślnicy i robotnicy poligraficzni Przykładowe zawody dla grupy Rzemieślnicy i robotnicy poligraficzni: optyk-mechanik, mechanik precyzyjny, zegarmistrz, monter fortepianów i pianin, bursztyniarz, złotnikjubiler, plecionkarz, koronkarz, pamiątkarz, operator DTP, drukarz, introligator, itp. Kompetencje to cechy/dyspozycje osoby, w zakresie wiedzy, umiejętności i postaw, pozwalające realizować zadania zawodowe na wymaganym poziomie/efekty. Kompetencje są obserwowalne i mierzalne dzięki temu, że przejawiają się w zachowaniu. Podlegają procesowi uczenia się, są dynamiczne, zmienne w czasie, rozwijają się w ramach zdobywanego doświadczenia. Pozwalają określić, w jakich zadaniach, na jakim stanowisku, przyszły pracownik będzie mógł efektywnie wykorzystać swój potencjał. Tempo ich rozwoju zależy od zmiennych zewnętrznych (otoczenia) oraz względnie trwałych dyspozycji (osobowość, inteligencja). 4 Są uniwersalne (transferowalne), wykorzystywane w różnych zadaniach i różnych obszarach funkcjonowania. Dla grupy Rzemieślnicy i robotnicy poligraficzni określono 4 kompetencje, tj.: Kompetencja 1 Sprawność motoryczna: wykonywanie złożonych ruchów dokładnie, szybko i w zmiennych warunkach, w celu realizacji zadań. Na sprawność motoryczną wpływają: zdolności kondycyjne (siła, szybkość, moc, wytrzymałość, gibkość) oraz koordynacyjna (dostosowanie ruchu, różnicowanie ruchu, zdolności utrzymywania równowagi, szybkiej reakcji, orientacji, sprzężenia ruchów, rytmizacji). Kompetencja 2 Otwartość na innych: to pozytywne nastawienie i traktowanie innych oraz okazywanie chęci ich zrozumienia. 1 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 31 marca 2017 r. w sprawie podstawy programowej kształcenia w zawodach (Dz. U. 2017, poz. 860) 2 NBK Narzędzie do badania kompetencji. Podręcznik dla doradców zawodowych Warszawa 2014r. 3 Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 7 sierpnia 2014r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania, DZ.U. z 2014r. poz.1145 4 Jurek P., Analiza wybranych metod oceny kompetencji zawodowych, artykuł w książce pod red. A. Witkowski, T. Listwan, Kompetencje a sukces zarządzania organizacją, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2008
Kompetencja 3 Elastyczność: dostosowywanie działania do zmieniających się okoliczności. Nadawanie konstruktywnych znaczeń różnorodnym sytuacjom zawodowym, pomimo niejednoznaczności napływających informacji, oraz efektywne działania, nawet w sytuacji nieprzewidzianych trudności. Łączenie informacji z różnych źródeł, dostrzeganie połączeń między danymi z dziedzin niezbędnych do dobrej pracy. Umiejętność znalezienia związków pomiędzy uprzednio niepowiązanymi pojęciami oraz tworzenie ogólnych planów działania pomimo braku kompletnych informacji. Kompetencja 4 Sumienność w dążeniu do rezultatów: rozumiana jako wysoka efektywność realizacji zadań w ściśle określonym terminie z należytą starannością, uwzględniającą własne kompetencje i możliwości. Determinacja w działaniu i osiąganie zakładanych rezultatów przez utrzymanie odpowiedniego tempa oraz jakości pracy, nawet w obliczu trudności. Zestaw kompetencji może się różnić od podanych wyżej kompetencji, w zależności od wymagań pracodawcy w konkretnym zawodzie i na konkretnym stanowisku. Zróżnicowane będzie również natężenie każdej z kompetencji. 2. SYTUACJA NA RYNKU PRACY W latach 2012 2016 do urzędów pracy w województwie kujawsko-pomorskim nie zgłoszono wolnych miejsc pracy i aktywizacji zawodowej dla zawodu optyk-mechanik. W tym okresie liczba bezrobotnych była relatywnie mała w poszczególnych latach nie przekroczyła 2 osób. W 2016 r. nie zarejestrowano osób bezrobotnych, na koniec okresu w urzędach pracy pozostawała 1 osoba.
W latach 2012-2014 zawód optyk mechanik sklasyfikowano jako zawód nadwyżkowy 5, tzn. taki, na który na rynku pracy istnieje mniejsze zapotrzebowanie niż liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie. Od 2015r. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej zmieniło metodologię prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych. 6 Według nowej metodologii zamiast wskaźnika intensywności nadwyżki/deficytu zawodów dokonuje się wyboru zawodów deficytowych i nadwyżkowych na podstawie trzech wskaźników: wskaźnika dostępności ofert pracy, wskaźnika długotrwałego bezrobocia oraz wskaźnika płynności bezrobotnych. Wprowadzona zmiana spowodowała, że sytuacja znacznej części zawodów pozostaje nieokreślona nie przynależy do żadnej z grup, ponieważ żaden ze wskaźników nie osiągnął wymaganego poziomu. W 2015 i 2016 roku zawód optyk-mechanik nie został sklasyfikowany do zawodów deficytowych, zrównoważonych lub nadwyżkowych. W całym analizowanym okresie nie zarejestrowano osób do 12 miesięcy od dnia ukończenia szkoły. 7 3. PROGNOZY DLA RYNKU PRACY BAROMETR ZAWODÓW Z badania pn. Barometr zawodów, prognozującego zapotrzebowanie na zawody w 2017 r. wynika, że zawód optyk-mechanik, ujęty w grupie barometrowej pod nazwą Mechanik maszyn i urządzeń, w województwie kujawsko-pomorskim został zaklasyfikowany do zawodów o dużym deficycie poszukujących pracy. Ponadto zawód jest: - deficytowy: w 13 powiatach sępoleńskim, świeckim, grudziądzkim, mieście Grudziądz, bydgoskim, mieście Bydgoszcz, toruńskim, mieście Toruń, rypińskim, żnińskim, inowrocławskim, włocławskim i mięście Włocławek. - zrównoważony: w 10 powiatach tucholskim, chełmińskim, wąbrzeski, brodnicki, golubsko-dobrzyński, lipnowski, aleksandrowski, radziejowski, mogileński, nakielski 8 5 Podziału na zawody deficytowe, zrównoważone i nadwyżkowe dokonuje się na podstawie wskaźnika intensywności nadwyżki (deficytu) wyrażonego jako iloraz liczby zgłoszonych wolnych miejsc pracy i miejsc aktywizacji zawodowej w badanym okresie, w danym zawodzie i liczby zarejestrowanych bezrobotnych w badanym okresie, w danym zawodzie. Zawody deficytowe to takie, dla których wskaźnik przekracza wartość 1,1; zawody zrównoważone to te, dla których wartość wskaźnika mieści się w przedziale od 0,9 do 1,1; natomiast zawody nadwyżkowe to te, w których przypadku wskaźnik wynosi poniżej 0,9. 6 Wskaźnik dostępności ofert pracy: iloraz średniomiesięcznej liczby bezrobotnych w danej grupie zawodów, w badanym okresie i średniomiesięcznej liczby wolnych miejsc pracy dostępnych w PUP i Internecie w danej grupie zawodów, w badanym okresie. Wskaźnik długotrwałego bezrobocia: iloraz liczby długotrwale bezrobotnych w danej grupie zawodów, w końcu okresu i liczby zarejestrowanych bezrobotnych w danej grupie zawodów, w końcu okresu. Wskaźnik płynności bezrobotnych: iloraz odpływu bezrobotnych w danej grupie zawodów, w badanym okresie i napływu bezrobotnych w danej grupie zawodów, w badanym okresie. 7 Źródła danych: Sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy. 8 źródło: www.barometrzawodow.pl
Wykres 3. Prognoza na 2017 w Polsce. Relacja między dostępną siłą roboczą a zapotrzebowaniem na pracowników MECHANIK MASZYN I URZĄDZEŃ. Wykres 4. Prognoza na 2017 w województwie kujawsko pomorskim. Relacja między dostępną siłą roboczą a zapotrzebowaniem na pracowników MECHANIK MASZYN I URZĄDZEŃ.
4. KSZTAŁCENIE I DOSKONALENIE W ZAWODZIE Według Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 13 marca 2017 r. w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego (Dz.U. z 2017 r. poz. 622) zawód optyka-mechanika można uzyskać kształcąc się w trzyletniej branżowej szkole I stopnia (od roku szkolnego 2017/2018) oraz na kwalifikacyjnych kursach zawodowych w zakresie kwalifikacji wyodrębnionych w zawodzie. Dane Systemu Informacji Oświatowej ( stan na dzień 22.05.2017 r.) wskazują, że w województwie kujawsko pomorskim brak jest szkół kształcących w zawodzie optykmechanik. Tym samym do 2016 roku nie było absolwentów o w/w wykształceniu, ani też uczniów kształcących się w tym zawodzie. 9 Aktualna informacja o szkoleniach przydatnych dla zawodu technik turystyki wiejskiej, dostępna w Rejestrze Instytucji Szkoleniowych: http://ris.praca.gov.pl, przez wyszukiwarkę http://stor.praca.gov.pl/portal/#/ris/wyszukiwarka, w obszarze: Opieka zdrowotna; kod -21. 5. INFORMACJE DODATKOWE POMOCNE ADRESY www.psz.praca.gov.pl Wortal Publicznych Służb Zatrudnienia; http://wup.torun.pl/urzad/centrum-informacji-i-planowania-kariery-zawodowej/osobybezrobotne/informacja-zawodowa/ strona Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Toruniu zawierająca miedzy innymi informacje o: lokalnym rynku pracy, zawodach, kursach szkoleniach i możliwościach kształcenia, itp; https://tujestpraca.eu/ -Portal Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Toruniu; http://www.krio.org.pl Krajowa Rzemieślnicza Izba Optyczna LITERATURA CZASOPISMA: Optyka - branżowy dwumiesięcznik skierowany do szerokiego grona specjalistów z branży optycznej (optyków, optometrystów, okulistów, studentów optyki okularowej i optometrii).: http://www.gazeta-optyka.pl/ Optyk Polski -magazyn kierowany jest do właścicieli i pracowników salonów optycznych, a także do firm działających w branży optycznej: http://optykpolski.feniksmedia.pl Ogólnopolski Kurier Oftalmiczny "Oko" dwumiesięcznik, magazyn informacyjny branży optycznej http://interoptyka.pl/magazyn_oko Kontaktologia i optyka okulistyczna czasopismo medyczne: http://www.okulistyka.com.pl/_kontaktologiaioptyka/ LITERATURA: Hecht Eugene, 2012r., Optyka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa Zając Marek, 2003r., Optyka okularowa, Dolnośląskie Wydawnictwo Edukacyjne, Wrocław 9 Dane dostępne pod adresem: http://sio.men.gov.pl/index.php/rspo
Hunter Dawid, West Constance, 2012r., Optyka okulistyczna, Górnicki Wydawnictwo Medyczne, Wrocław Opracowała: Patrycja Nowak doradca zawodowy Akceptowała: Elżbieta Słowińska Kierownik CIiPKZ w Bydgoszczy WUP w Toruniu, Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej w Bydgoszczy 6. MOZLIOWŚCI I WARUNKI ZATRUDNIENIA W ZAWODZIE W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ Dostęp do rynków pracy krajów Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG). W państwach należących do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) swobodny przepływ pracowników jest prawem podstawowym pozwalającym obywatelom danego państwa EOG podjąć pracę w innym państwie należącym do EOG na tych samych warunkach jak obywatele wybranego państwa. Polacy, podejmujący legalną pracę w innym państwie EOG, mają takie same prawa i obowiązki jak pracownicy lokalni. Informacja dla osób poszukujących pracy w zawodzie optyk mechanik w krajach EOG: Osoba chcąca podjąć pracę jako psycholog kliniczny w jednym z krajów EOG, powinna sprawdzić czy zawód ten nie jest w tym kraju regulowany, co wiąże się z oficjalnym uznaniem kwalifikacji i doświadczenia zawodowego. Każdy kraj EOG decyduje o uregulowaniu zawodu, dlatego też może się zdarzyć, że dany zawód jest regulowany w jednym kraju, podczas gdy w innych nie będzie regulowany. Aby sprawdzić, czy zawód optyk mechanik jest regulowany należy skorzystać z wyszukiwarki na portalu Twoja Europa prowadzonym przez Komisję Europejską: http://ec.europa.eu/internal_market/qualifications/regprof/index.cfm?action=homepage Obecnie zawód optyk mechanik nie jest regulowany krajach EOG, W przypadku braku informacji o danym zawodzie w powyższej wyszukiwarce lub w razie potrzeby uzyskania dodatkowych informacji, należy zgłosić się do jednego z punktów informacyjnych utworzonych w tym celu w każdym z krajów EOG (tzw. contact points): http://ec.europa.eu/internal_market/qualifications/contact/national_contact_points_en.htm Zapotrzebowanie na osoby z zawodem optyk mechanik wg Europejskiego Portalu Mobilności Zawodowej http://eures.europa.eu Z danych dostępnych na portalu EURES wynika, że dla osób z zawodem optyk zgłoszonych zostało 2164 ofert pracy z 12 krajów EOG. Najwięcej ofert pracy znajduje się w Niemczech (1751 ofert), Francji (178 ofert), Austrii (78 ofert) oraz Belgii (69 ofert). Aktualnie nie ma ofert bezpośrednio dla optyka mechanika - dane wg stanu na dzień 17.05.2017 r. Pierwszym i najważniejszym wymogiem, stawianym przed osobami zainteresowanymi pracą w charakterze optyka mechanika jest konieczność posiadania adekwatnego wykształcenia,
pozyskanego w ramach zasadniczej szkoły zawodowej, w specjalności optyk mechanik. Niemniej ważne są także manualne zdolności, posiadane przez kandydata, oraz dotychczasowe doświadczenie zawodowe, zdobyte na stanowisku o podobnej charakterystyce. Co ciekawe, kandydaci muszą przejść dokładne badanie wzroku, co gwarantuje skrupulatność w ustalaniu dioptrażu wytwarzanych przez nich szkieł korekcyjnych. Obowiązkowa jest również doskonała znajomość języka kraju, w którym, zamierzamy podjąć pracę. Możliwości zatrudnienia w charakterze optyka mechanika oferują zakłady, specjalizujące się w wykonawstwie szkieł korekcyjnych i przeciwsłonecznych, a także opraw okularowych i kompletnych okularów. Opracował: Jacek Paśniewski pośrednik pracy, WUP w Toruniu, Wydział Pośrednictwa Pracy OZ WUP w Bydgoszczy
ANEKS Tabela 1. BEZROBOTNI ORAZ WOLNE MIEJSCA PRACY I AKTYWIZACJI ZAWODOWEJ W ZAWODZIE OPTYK- MECHANIK W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO POMORSKIM W LATACH 2012-2016 Wyszczególnienie Bezrobotni zarejestrowani W OKRESIE OGÓŁEM Bezrobotni według stanu NA KONIEC OKRESU Osoby do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki W OKRESIE OGÓŁEM Osoby do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki NA KONIEC OKRESU Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej OGÓŁEM Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej NA KONIEC OKRESU 2016 0 1 0 0 0 0 2015 2 0 0 0 0 0 2014 1 2 0 0 0 0 2013 1 2 0 0 0 0 2012 0 2 0 0 0 0