Załącznik 3 Raport z konsultacji społecznych
Ocena warunków Ŝycia w mieście w opinii mieszkańców Poza danymi statystycznymi istotne znaczenie ma subiektywne odczucie mieszkańców odnoszące się do warunków i jakości Ŝycia na terenie miasta. Jako, Ŝe integralną częścią tworzenia Programu Rewitalizacji jest partycypacja społeczna mieszkańców, w tworzeniu Lokalnego Programu Rewitalizacji Obszarów Miejskich Aleksandrowa Kujawskiego na lata 2007-2015, zespół projektowy załoŝył przeprowadzenie konsultacji społecznych. W celu zidentyfikowania potrzeb społeczności oraz określenia priorytetowych zadań, których realizacja będzie pierwszym krokiem do odbudowy Aleksandrowa Kujawskiego, wśród mieszkańców miasta, przedstawicieli wspólnot mieszkaniowych oraz liderów organizacji pozarządowych, przedstawicieli instytucji kultury i w grupie radnych przeprowadzono badania ankietowe. W spotkaniu, które odbyło się 14.04.2008 r. w Urzędzie Miejskim Aleksandrowa Kujawskiego, udział wzięło 48 osób 1, w tym: pracownicy UM w Aleksandrowie Kujawskim - przedstawiciele referatów zainteresowanych Programem Rewitalizacji, Radni miasta Aleksandrów Kujawski, przedstawiciele jednostek organizacyjnych miasta, w tym: instytucji edukacji, kultury i sportu, spółek komunalnych, przedstawiciele Instytucji uŝyteczności publicznej (m.in. straŝy poŝarnej, policji, zakładów opieki zdrowotnej, itp.) oraz przedstawiciele: kościołów i związków wyznaniowych, spółdzielni mieszkaniowych, wspólnot mieszkaniowych, Towarzystwa Budownictwa Społecznego TBS, podmiotów działających w oparciu o umowę o partnerstwie publiczno prywatnym, organizacji pozarządowych niedziałających w celu osiągnięcia zysku (organizacje non profit), w tym fundacji i stowarzyszeń, Wprowadzenie w proces planowania kierunków rozwoju społeczności lokalnej i jej przedstawicieli, umoŝliwia odpowiednio wczesne skonfrontowanie planowanych przez władze Miasta decyzji z ich potencjalnym odbiorem wśród mieszkańców oraz potrzebami lokalnej społeczności. Dodatkowo aktywne włączenie do współpracy przedstawicieli róŝnych sektorów lokalnej społeczności, pozwala na zwiększenie szans na uruchomienie procesu strukturalnego, odnoszącego się zarówno do sfery infrastruktury, jak i płaszczyzny gospodarczej i społecznej. Wnioski z przeprowadzonych konsultacji społecznych stanowiły podstawę do określenia zadań planowanych do realizacji w ramach Lokalnego Programu Rewitalizacji. 1 Ankietowani, to w znacznej mierze kobiety: 67%, męŝczyźni stanowili 33% ogólnej liczby osób; Największy procent stanowiły osoby z przedziału 31-40 lat (33%), najmniejszy osoby powyŝej 61 roku Ŝycia (17%). Spośród ankietowanych największa grupę stanowiły osoby z wykształceniem wyŝszym (47%), najmniejszą z wykształceniem średnim zawodowym (11%). str. 2
Analizę występowania problemów przeprowadzono w odniesieniu do całego obszaru Aleksandrowa Kujawskiego. Obszar miasta na potrzeby badań ankietowych podzielono na 4 części: A 2, B, C i D, na tej podstawie moŝliwa była analiza czynników krytycznych w poszczególnych spójnych terytorialnie obszarach miasta, umoŝliwiając porównanie natęŝenia problemów na obszarze A z ogólną skalą problemów jakie dotykają resztę miasta. Wyniki ankiet umoŝliwiły zidentyfikowanie problemów w odczuciu społecznym, te z kolei w większości potwierdziły rezultaty przeprowadzonej analizy wskaźnikowej. Przeprowadzone wśród mieszkańców, a takŝe liderów społecznych i organizacji kształtujących przestrzeń społeczną Miasta ankiety, pozwoliło na spojrzenie na problemy i potrzeby miasta z punktu widzenia mieszkańca, a takŝe organizacji, które w nim funkcjonują. Poprzez współpracę władz ze społeczeństwem powstaje efekt synergii, czyli współdziałania wielu instytucji i osób, dzięki czemu wśród zadań publicznych podejmowane są większe wyzwania, efektywniej wspierani są przedsiębiorcy tworzący nowe miejsca pracy, a działania społeczne realizowane są na większą skalę i z większym zaangaŝowaniem mieszkańców. Ankietowani udzielając odpowiedzi kierowali się przede wszystkim kryteriami widocznymi, oczywistymi i zdroworozsądkowymi, dostrzegając równieŝ bardziej ukryte społeczno-kulturowe wymiary zaniedbania postrzegane, jako nasilające się zjawiska patologii społecznych i przestępczości. Zdaniem ankietowanych największa skala problemu natury społecznej w Aleksandrowie Kujawskim dotyczy emigracji z miasta ludzi młodych i dobrze wykształconych (60% odpowiedzi), niedoboru organizacji pomagających w zmianie pracy (50% odpowiedzi) oraz bezrobocia (45% odpowiedzi). Znaczącym problemem wskazanym dodatkowo przez ankietowanych okazały się bariery komunikacyjne dotykające osób niepełnosprawnych. Wykres 1. Charakterystyka problemów społecznych dotykających Aleksandrów Kujawski w świetle badań ankietowych. 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Brak poczucia bezpieczeństw 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 Przestępczość Przestępczośc mlodocianych Bezrobocie Bieda Alkoholizm Przemoc w rodzinie Narkomania Utrudniony dostęp do dobrych szk gdzie: tępu do nowoczesnej technologii (komputer, inter 1 2 3 Niedobór organizacji i pomagających w zmianie pra ery komunikacyjne dotyczące osób niepełnosprawn 2 obszar A odpowiada wskazanemu do rewitalizacji obszarowi wsparcia. str. 3
1. Brak poczucia bezpieczeństwa 2. Przestępczość 3. Przestępczość młodocianych 4. Bezrobocie 5. Bieda 6. Alkoholizm 7. Przemoc w rodzinie 8. Narkomania 9. Utrudniony dostęp do dobrych szkół 10. Brak dostępu do nowoczesnej technologii (komputer, Internet) 11. Brak podstawowych mediów 12. Zanieczyszczenie środowiska 13. Emigracja z miasta ludzi młodych i dobrze wykształconych 14. Niedobór organizacji pomagających w zmianie pracy [przekwalifikowania, szkolenia] 15. Inne: bariery komunikacyjne dotykające osób niepełnosprawnych Przeprowadzone badania wskazuję, iŝ jakość poszczególnych dziedzin Ŝycia na terenie Aleksandrowa Kujawskiego, które zostały poddane analizie, w opinii respondentów ocenione zostały średnio lub źle. Najgorzej przedstawia się sytuacja dotycząca jakości usług świadczonych w zakresie bazy noclegowej (9 odpowiedzi), aktualnego stanu zabytków (97% odpowiedzi), stanu dróg, chodników i parkingów (90% odpowiedzi), oferty kulturalnej (80% odpowiedzi), oraz turystyki i agroturystyki (78% odpowiedzi). W pozostałych przypadkach jakość poszczególnych dziedzin pozostaje na średnim poziomie. Najkorzystniej natomiast w badaniach ankietowych wypadł handel (50% odpowiedzi), telekomunikacja (30% odpowiedzi) oraz połączenia komunikacyjne (25%), w ramach których, zdaniem części ankietowanych świadczone usługi są na dobrym poziomie. Wykres 2. Ocena jakości podanych dziedzin Ŝycia w Aleksandrowie Kujawskim w świetle badań ankietowych. 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 1 2 3 4 5 6 7 8 8 10 11 12 13 14 15 Bardzo dobra Dobra Średnia Zła str. 4
gdzie: 1. Oferta inwestycyjna 2. Oferta kulturalna 3. Oferta edukacyjna 4. Baza gastronomiczna 5. Baza hotelowa 6. Turystyka i agroturystyka 7. Promocja gminy 8. Sport i kultura fizyczna 9. Handel 10. Usługi 11. Telekomunikacja 12. Stan dróg, chodników, parkingów 13. Połączenia komunikacyjne 14. Stan zabytków 15. Inne: brak dbałości o regulowanie ruchu transportowego Ankietowani poza ogólna oceną dziedzin Ŝycia oraz oceną zagroŝenia problemami społecznymi na terenie Aleksandrowa Kujawskiego, wypowiedzieli się szczegółowo na temat problemów bezpośrednio dotykających miasto, ustalając jednocześnie hierarchię zadań, które w pierwszej kolejności powinny być zrealizowane. Zgodnie z uzyskanymi wynikami w pierwszej kolejności powinien być rozwiązany problem renowacji dworca PKP (23% odpowiedzi) oraz poprawa stanu infrastruktury drogowej (23% odpowiedzi). Kolejne na liście, a przewidziane w LPR są działania na rzecz wskazanego do rewitalizacji obszaru wsparcia (w ankiecie nazwanego sferą A ) 12% odpowiedzi, poprawy warunków mieszkaniowych ( odpowiedzi). Wykres 3. Ocena jakości podanych dziedzin Ŝycia w Aleksandrowie Kujawskim w świetle badań ankietowych. renowacja dworca PKP 23% infrastruktura drogowa strefa budoway wspolnot mieszkaniowych strefa "A" 12% 23% Strefa "B" Ocieplenie, odnowienie elewacji szkoły Brak inwestorów zewnętrznych Modernizacja boiska szkolnego Renowacja centrum miasta str. 5
Optymizmem napawa społeczna akceptacja procesów naprawczych na terenie miasta, której narzędziem realizacji ma być Lokalny Program Rewitalizacji Obszarów Miejskich Aleksandrowa Kujawskiego na lata 2007-2015. Spośród wszystkich ankietowanych, 95% respondentów uwaŝa, Ŝe miastu Aleksandrów Kujawski potrzebny jest program rewitalizacji, którego wdroŝenie wpłynie na pobudzenie aktywności środowisk lokalnych i stymulowanie współpracy na rzecz rozwoju społecznogospodarczego miasta. Wykres 4. Potrzeba wdroŝenia programu rewitalizacji w Aleksandrowie Kujawskim w opinii ankietowanych. 5% 95% Tak Nie Wyniki przeprowadzonych badań ankietowych dały obraz oceny, jaką ankietowani mają na temat warunków Ŝycia w swoim mieście. Potwierdziły one w większości rezultaty przeprowadzonej analizy danych statystycznych. Interwencje w ramach LPR powinny objąć i poprawić sytuację panującą w mieście, w szczególności w sferze: zahamowania procesów emigracji z miasta ludzi młodych i dobrze wykształconych; zmniejszenia bezrobocia i związanego z tą sferą niedoboru organizacji pomagających w zmianie pracy; poprawy usług w zakresie bazy noclegowej na terenie miasta; poprawy stanu zabytków oraz stanu dróg, chodników i parkingów; dostępnej oferty kulturalnej, turystycznej i agroturystycznej; warunków mieszkaniowych. Przeprowadzone konsultacje społeczne stanowiły podstawę do określenia zadań planowanych do realizacji w ramach Lokalnego Programu Rewitalizacji. Pomogły takŝe wspólnie wypracować plan działań naprawczych, których realizacja przełoŝy się na poprawę sytuacji w mieście, i w znaczący sposób przyczyni się do rozwiązania problemów zidentyfikowanych w obszarze wsparcia. Działania rewitalizacyjne słuŝyć mają nie tylko stworzeniu nowej jakości funkcjonalnej, przestrzennej i gospodarczej Miasta, ale przede wszystkim wesprzeć i pobudzić do działania lokalną społeczność, a w szczególności te grupy, którym grozi wykluczenie społeczne. W związku z tym, str. 6
działaniom infrastrukturalnym towarzyszyć będą projekty społeczne, które koncentrować się będą wokół osób bezrobotnych, niepełnosprawnych i starszych zamieszkujących Aleksandrów Kujawski. W proces badania potrzeb mieszkańców Aleksandrowa Kujawskiego włączyli się równieŝ przedstawiciele Wspólnot Mieszkaniowych, dla których najwaŝniejszym aspektem Lokalnego Programu Rewitalizacji jest podniesienie estetyki i jakości zarządzanych przez nich budynków mieszkalnych. W ramach prac nad Lokalnym Programem Rewitalizacji odbył się szereg spotkań, które miały na celu w pierwszej kolejności przedstawienie zarządcom i mieszkańcom budynków mieszkalnych celów i zasad rewitalizacji, a takŝe moŝliwości finansowania zadań w ramach RPO WK-P. Na spotkaniu, które odbyło się 7 kwietnia 2011 roku przedstawiciele wspólnot podjęli decyzję o wspólnej realizacji projektu rewitalizacyjnego, w którym rolę lidera i wnioskodawcy pełnić będzie Wspólnota Mieszkaniowa Lipowa 5. W spotkaniu udział wzięli przedstawiciele wspólnot mieszkaniowych: - Lipowa 5, Lipowa 7, HoŜa 6, HoŜa 4, HoŜa 2, Osiedlowa 9, Narutowicza 13, Wojska Polskiego 10, Wojska Polskiego 8, Pogodna 4, Pogodna 6, Słowackiego 2,4, Słowackiego 22, Słowackiego 9,11, Parkowa 8, Parkowa 6, Wyspiańskiego 5, Wyspiańskiego 7, Szkolna 12, jak równieŝ Z-ca Burmistrza Aleksandrowa Kujawskiego, Przedstawiciel firmy opracowującej aktualizacje LPR, Prezes Spółdzielni mieszkaniowej - zarządca wspólnot mieszkaniowych, Prezes Aleksandrowskiego TBS - zarządca wspólnot mieszkaniowych. Na spotkaniu omówiono m.in. sposób przyjęcia granic obszaru rewitalizacji, finansowania zadań objętych rewitalizacją, proces składania wniosków o sfinansowanie projektów Analiza występowania problemów w mieście w opinii mieszkańców W tworzeniu waŝnego strategicznie dokumentu, jakim jest Lokalny Program Rewitalizacji Obszarów Miejskich Aleksandrowa Kujawskiego na lata 2007-2015, niezwykle istotną rolą jest partycypacja społeczna mieszkańców. Wyniki przeprowadzonych w ramach konsultacji badań ankietowych potwierdziły rezultaty przeprowadzonej analizy danych statystycznych. Mieszkańcy Aleksandrowa Kujawskiego udzielając odpowiedzi kierowali się przede wszystkim kryteriami widocznymi, oczywistymi i zdroworozsądkowymi, dostrzegając równieŝ bardziej ukryte społeczno-kulturowe wymiary zaniedbania postrzegane, jako nasilające się zjawiska patologii społecznych i przestępczości. Analizę występowania problemów przeprowadzono w odniesieniu do całego obszaru Aleksandrowa Kujawskiego. Obszar miasta na potrzeby badań ankietowych podzielono na 4 części: A 3, B, C i D, na tej podstawie moŝliwa była analiza czynników krytycznych w poszczególnych spójnych terytorialnie obszarach miasta, umoŝliwiając porównanie natęŝenia problemów na obszarze A z ogólną skalą problemów jakie dotykają resztę miasta. 3 obszar A odpowiada wskazanemu do rewitalizacji obszarowi wsparcia. str. 7
Wyniki ankiet umoŝliwiły zidentyfikowanie problemów w odczuciu społecznym, te z kolei w większości potwierdziły rezultaty przeprowadzonej analizy wskaźnikowej. Strukturę odpowiedzi w kontekście badanych kryteriów prezentują poniŝsze wykresy. A. Kryterium: WYSOKI POZIOM UBÓSTWA Wykres 5. Problem biedy w obszarze wsparcia w porównaniu do pozostałej części miasta w wynikach badań ankietowych. 29% 71% Obszar wsparcia Pozostały obszar miasta W odczuciu ankietowanych problem ubóstwa na obszarze wsparcia jest niŝszy niŝ wskazują na to dane statystyczne. Rzeczywista liczba rodzin korzystających z zasiłków pomocy społecznej wynosi 40% w stosunku do całego miasta. B. Kryterium: WYSOKI POZIOM DŁUGOTRWAŁEGO BEZROBOCIA Wykres 6. Problem bezrobocia na obszarze wsparcia w porównaniu do pozostałej części miasta w wynikach badań ankietowych. 27% 73% Obszar wsparcia Pozostały obszar miasta str. 8
27% ankietowanych uznało, Ŝe obszar wsparcia jest zagroŝony problemem bezrobocia. Rzeczywisty wskaźnik długotrwałego bezrobocia na tym terenie wynosi 6,71% i jest on wyŝszy o 2,61% niŝ w skali całego miasta. C. Kryterium: NISKI POZIOM EDUKACJI Wykres 7. Struktura problemu niskiego poziomu wykształcenia ludności na obszarze wsparcia w porównaniu do pozostałej części miasta w wynikach badań ankietowych. 3 64% Obszar wsparcia Pozostały obszar miasta Zdaniem ankietowanych, problem edukacji na obszarze wsparcia jest bardzo powaŝny. Tak stwierdziło 3 badanych osób. Dane statystyczne równieŝ są niepokojące na 1000 mieszkańców obszaru przypada prawie 12 osób z wykształceniem nie wyŝszym niŝ gimnazjalne, które nie podjęły dalszego kształcenia. D. Kryterium: WYSOKI POZIOM PRZESTĘPCZOŚCI I NARUSZEŃ PRAWA Wykres 8. Problem wysokiej przestępczości w obszarze wsparcia w porównaniu do pozostałej części miasta w wynikach badań ankietowych. 35% 65% Obszar wsparcia Pozostały obszar miasta str. 9
Dane Komendy Powiatowej Policji w Aleksandrowie Kujawskim wskazują na większe natęŝenie wskaźnika przestępczości dla obszaru wsparcia niŝ widzą to ankietowani. W rzeczywistości ilość przestępstw i wykroczeń na tym terenie przekracza 50% w stosunku do całego miasta. E. Kryterium: PORÓWNYWANLNIE NIśSZY POZIOM WARTOŚCI ZASOBU MIESZKANIOWEGO Wykres 9. Problem głębokiej degradacji technicznej infrastruktury i budynków w obszarze wsparcia w porównaniu do pozostałej części miasta w wynikach badań ankietowych. 33% 67% Obszar wsparcia Pozostały obszar miasta Badany obszar charakteryzuje się niskim poziomem wydajności energetycznej budynków. Udział budynków sprzed 1990 roku w ogólnej liczbie budynków na obszarze wynosi 92%. Ponadto stwierdzono tutaj duŝy odsetek mieszkań bez wodociągu, centralnego ogrzewania i/lub gazu z sieci. Problem głębokiej degradacji technicznej infrastruktury i budynków w obszarze wsparcia dostrzegło 33% ankietowanych. Przeprowadzone w ramach konsultacji społecznych Lokalnego Programu Rewitalizacji Obszarów Miejskich Aleksandrowa Kujawskiego na lata 2007-2015 badania ankietowe wskazały jednoznacznie problemy, których występowanie predestynuje dany obszar do prowadzenia na jego terenie działań mających na celu przezwycięŝenie kryzysu społecznego i zastoju gospodarczego. W opinii ankietowanych pojawiające się problemy mają mniejsze natęŝenie niŝ ma to miejsce w rzeczywistości, niemniej jednak biorąc pod uwagę, iŝ analizowany obszar stanowi ok. 15% całego obszaru miasta, wszystkie wskaźniki natęŝenia przekraczają 20%, co potwierdza odchylenie wskaźnika powyŝej średniej dla miasta nawet w subiektywnym odczuciu ankietowanych. str. 10