Tranzyt towarów w świetle orzecznictwa TSUE dr hab. Ewa Skrzydło-Tefelska Akademia Leona Koźmińskiego 9 czerwca 2017 r. www.skslegal.pl
Zagadnienia tranzyt w unijnym kodeksie celnym wczesne orzecznictwo (C-383/98, C-60/02) zmiana linii orzeczniczej (C-115/02, C-405/03, C-281/05) ugruntowanie linii orzeczniczej (połączone C-446/09 i C-495/09) orzeczenie w sprawie Blomqvist C-98/13 tranzyt w dyrektywie 2015/2436 przewidywane kierunki wykładni TSUE
Tranzyt w unijnym kodeksie celnym tranzyt obejmuje tranzyt zewnętrzny lub tranzyt wewnętrzny tranzyt zewnętrzny pozwala na przemieszczanie towarów nieunijnych z jednego do drugiego miejsca znajdującego się na obszarze celnym Unii, towary przeznaczone są na rynek państwa trzeciego tranzyt wewnętrzny obejmuje przemieszczanie towarów unijnych z jednego do drugiego miejsca znajdującego się na obszarze celnym Unii przez kraj lub terytorium nienależące do tego obszaru celnego, bez jakiejkolwiek zmiany statusu celnego towarów
C-383/98 Polo/Lauren tranzyt zewnętrzny towarów niewspólnotowych nie jest pozbawiony wpływu na rynek wewnętrzny. Założenie braku wpływu jest fikcją prawną. Towary objęte tą procedurą nie są objęte cłami ani innymi narzędziami polityki handlowej, tak jakby nie znajdowały się na terytorium Wspólnoty. W rzeczywistości, są one importowane z państw trzecich i przechodzą przez terytorium jednego państw członkowskich przed wywozem do innego państwa trzeciego. Takie działanie może mieć bezpośredni wpływ na rynek wewnętrzny, ponieważ istnieje ryzyko, że podrobione towary objęte procedurą tranzytu zewnętrznego mogą zostać wprowadzone na rynek Wspólnoty potwierdzone w sprawie C-60/02 Montres Rolex
C-115/02 Rioglass i Transremar tranzyt wewnętrzny towarów (brak wyczerpania praw do znaków towarowych) tranzyt, obejmujący transport towarów legalnie wyprodukowanych w państwie członkowskim do państwa trzeciego, przez inne państwo członkowskie, nie łączy się z wprowadzeniem towarów do obrotu, a zatem nie może naruszyć przedmiotu ochrony znaków towarowych
C-405/03 Class International właściciel znaku towarowego nie może sprzeciwić się samemu tylko wprowadzeniu na terytorium Wspólnoty, w ramach procedury celnej tranzytu zewnętrznego lub składu celnego, oryginalnych towarów oznaczonych tym znakiem towarowym, które uprzednio nie zostały jeszcze wprowadzone do obrotu na terytorium Wspólnoty przez tego właściciela lub za jego zgodą brak wymogu ustalonego końcowego przeznaczenia właściciel znaku nie może uzależnić objęcia spornych towarów procedurą tranzytu zewnętrznego lub składu celnego od istnienia w momencie wprowadzenia tych towarów na terytorium Wspólnoty ustalonego w umowie końcowego przeznaczenia w państwie trzecim ciężar dowodu do właściciela znaku towarowego należy udowodnienie okoliczności dopuszczenia do swobodnego obrotu, oferowania lub sprzedaży towarów na rynku wewnętrznym
C-281/05 Montex Holdings uprawniony z rejestracji znaku towarowego może zakazać tranzytu przez państwo członkowskie, w którym znak towarowy objęty jest ochroną (w danym przypadku Republika Federalna Niemiec), towarów opatrzonych tym znakiem towarowym, objętych procedurą tranzytu zewnętrznego i skierowanych do innego państwa członkowskiego, w którym ochrona taka nie istnieje (w danym przypadku Irlandii), tylko wówczas, gdy towary te są przedmiotem działań osoby trzeciej podejmowanych w czasie, gdy są one objęte procedurą tranzytu zewnętrznego, które muszą pociągać za sobą wprowadzenie tych towarów do obrotu w wymienionym wyżej państwie członkowskim tranzytu ciężar dowodu działań osoby trzeciej spoczywa na właścicielu znaku towarowego
C-446/09 i C-495/09 Philips i Nokia towary mogą naruszać wskazane prawo, a zatem zostać uznane za towary podrobione lub towary pirackie, jeżeli zostanie udowodnione, że są one przeznaczone do wprowadzenia do obrotu w Unii taki dowód zostaje przedstawiony, w szczególności gdy okaże się, że wskazane towary zostały sprzedane klientowi w Unii lub były przedmiotem oferty sprzedaży bądź reklamy skierowanej do konsumentów w Unii lub też gdy z dokumentów lub korespondencji dotyczących tych towarów wynika, że możliwe jest skierowanie ich do konsumentów w Unii ciężar dowodu po stronie uprawnionego
C-98/13 Blomqvist Sprawa dotyczyła zakupu podrobionego i pirackiego zegarka Rolex przez obywatela Danii za pośrednictwem brytyjskiej strony internetowej sprzedawcy Zegarek został wysłany do Danii z Hong Kongu i zatrzymany przez służby celne Blomqvist nie wyraził zgody na zniszczenia zegarka
C-98/13 Blomqvist TSUE miał odpowiedzieć na pytanie czy w stanie faktycznym sprawy doszło do naruszenia praw własności intelektualnej: prawa ochronnego na znak towarowy i praw autorskich Przesłanką jest wprowadzenie do obrotu i publiczne rozpowszechnianie TSUE uznał, że uprawniony korzysta z ochrony również w przypadku sprzedaży wysyłkowej z państwa trzeciego na podstawie samego faktu sprzedaży towaru Towar nie musiał być wcześniej przedmiotem oferty lub reklamy skierowanej do konsumentów w tym państwie
Tranzyt w dyrektywie 2015/2436 Motyw 21 dyrektywy 2015/2436 W celu wzmocnienia ochrony wynikającej ze znaku towarowego oraz skuteczniejszego zwalczania procederu podrabiania towarów i zgodnie z międzynarodowymi zobowiązaniami państw członkowskich w ramach Światowej Organizacji Handlu (WTO), w szczególności na mocy art. V Układu ogólnego w sprawie taryf celnych i handlu dotyczącego swobody tranzytu oraz w odniesieniu do leków generycznych na postawie Deklaracji w sprawie porozumienia TRIPS i zdrowia publicznego przyjętej przez konferencję ministerialną WTO w Ad-Dausze w dniu 14 listopada 2001 r., właścicielowi znaku towarowego powinno przysługiwać prawo do uniemożliwienia osobom trzecim wprowadzania towarów w ramach obrotu handlowego na terytorium państwa członkowskiego, w którym znak towarowy został zarejestrowany, bez dopuszczenia ich tam do swobodnego obrotu, w przypadku gdy towary te pochodzą z państwa trzeciego i opatrzone są bez zezwolenia znakiem towarowym, który jest identyczny lub zasadniczo identyczny ze znakiem towarowym zarejestrowanym w odniesieniu do takich towarów.
Stosowanie przepisów GATT w prawie polskim ratyfikowana umowa międzynarodowa stanowi źródło prawa w prawie unijnym umowa międzynarodowa wywołuje skutek bezpośredni, jeśli przywołana w przepisie prawa unijnego (np. C-280/93 Niemcy v Rada) odwołanie do art. V GATT w preambule dyrektywy 2015/2436 może umożliwiać powołanie się na swobodę tranzytu przed organami krajowymi
Przepisy GATT Art. V.2. There shall be freedom of transit through the territory of each contracting party, via the routes most convenient for international transit, for traffic in transit to or from the territory of other contracting parties. Art. V.4. All charges and regulations imposed by contracting parties on traffic in transit to or from the territories of other contracting parties shall be reasonable, having regard to the conditions of the traffic. Art. V.5. With respect to all charges, regulations and formalities in connection with transit, each contracting party shall accord to traffic in transit to or from the territory of any other contracting party treatment no less favourable than the treatment accorded to traffic in transit to or from any third country. swoboda tranzytu jest chroniona przez klauzulę największego uprzywilejowania (klasyczny model prawa GATT), która sprowadza się do zakazu dyskryminacji, oraz nieprecyzyjny zakaz stosowania nieracjonalnych narzędzi możliwość twierdzenia, że art. V GATT nie jest przepisem jasnym, precyzyjnym, bezwarunkowym i nie może stanowić przeszkody dla ochrony praw własności intelektualnej, której trudno zarzucić nieracjonalność
Przerzucenie ciężaru dowodu Motyw 23 dyrektywy 2015/2436 Uprawnienie właściciela znaku towarowego powinno wygasać (lapse), w przypadku gdy zgłaszający lub posiadacz towarów w toku późniejszego postępowania wszczętego przed organami sądowymi lub innymi organami właściwymi do rozstrzygnięcia, czy prawo do zarejestrowanego znaku towarowego naruszono, są w stanie dowieść, że właścicielowi zarejestrowanego znaku towarowego nie przysługuje prawo do zakazania wprowadzenia towarów do obrotu w państwie końcowego przeznaczenia.
Rejestracja znaku towarowego w państwie trzecim prawo do zakazania wprowadzenia towarów do obrotu w państwie końcowego przeznaczenia czy wyłącznie na podstawie praw do zarejestrowanych znaków towarowych? czy również praw do znaku powszechnie znanego, niezarejestrowanego znaku towarowego (oznaczenia odróżniającego), patentu itd.?
Rejestracja znaku towarowego w państwie trzecim w państwie końcowego przeznaczenia przesłanka prawnomaterialna, nie norma kolizyjna trudności proceduralne i materialno-prawne ciężar dowodu braku możliwości zakazania wprowadzania towarów do obrotu w państwie przeznaczenia po stronie zgłaszającego towary ciężar ustalenia zakresu uprawnień spoczywa na sądzie (art. 1143 kpc)
Prawo obce przed sądem powszechnym Art. 1143 kpc 1. Sąd z urzędu ustala i stosuje właściwe prawo obce. Sąd może zwrócić się do Ministra Sprawiedliwości o udzielenie tekstu tego prawa oraz o wyjaśnienie obcej praktyki sądowej. 2. Sąd może zwrócić się do Ministra Sprawiedliwości również o udzielenie informacji co do istnienia wzajemności w stosunkach z państwem obcym. 3. Celem ustalenia treści prawa obcego lub obcej praktyki sądowej albo istnienia wzajemności sąd może zastosować także inne środki, w tym zasięgnąć opinii biegłych.
Pozostałe kwestie otwarte ryzyko manipulacji identyfikacją państwa końcowego przeznaczenia konieczność doprecyzowania przez TSUE, jak ustalić państwo końcowego przeznaczenia czy aktualne jest twierdzenie, że nie można wymagać ustalenia końcowego przeznaczenia w państwie trzecim w momencie wprowadzenia tych towarów na obszar celny UE?
Pozostałe kwestie otwarte zmiana na gruncie unijnego prawa znaków towarowych jaka jest sytuacja patentów, a bardziej szczegółowo do patentów na substancje lecznicze? Zawiadomienie Komisji dotyczące egzekwowania przez organy celne praw własności intelektualnej w odniesieniu do towarów wprowadzanych na obszar celny Unii bez dopuszczenia do swobodnego obrotu, w tym towarów przewożonych w tranzycie (2016/C 244/03) dotyczy tylko znaków towarowych pkt 2 Zawiadomienia do patentów i innych praw własności intelektualnej stosuje się kryteria wyroku C-446/09 i C-495/09 Philips i Nokia pkt 4 Zawiadomienia organy celne muszą dokładać wszelkich uzasadnionych starań, by zapewnić możliwość przemieszczania legalnych i sprzedawanych zgodnie z prawem leków, w tym leków generycznych, przez obszar celny Unii i niezatrzymywanie ich na podstawie rozporządzenia (UE) nr 608/2013. pkt 4 Zawiadomienia organy celne powinny podjąć wszelkie środki ostrożności, aby uniknąć zatrzymywania leków na mocy rozporządzenia (UE) nr 608/2013, chyba że są one przeznaczone na rynek UE lub towary te są oznaczone znakiem towarowym, w przypadku którego zachodzi podejrzenie, że jest on identyczny lub zasadniczo identyczny z chronionym znakiem towarowym w rozumieniu pkt 2.2 niniejszego zawiadomienia czy różne traktowanie praw własności intelektualnej jest uzasadnione? czy TSUE na gruncie rozporządzenia nr 608/2013 ujednolici normę?
ewa.tefelska@skslegal.pl