Vademecum dla rodziców dziecka niepełnosprawnego 1.Rodzaje pomocy dla rodzin z dzieckiem oferowanej przez pomoc społeczną. niepełnosprawnym Specjalistyczne usługi opiekuńcze Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego z dnia 19. 08.1994 (Dz. U. Nr. 11 z 1994 r., z późniejszymi zmianami) nakłada na jednostki organizacyjne i inne podmioty działające na podstawie Ustawy o pomocy społecznej obowiązek zapewnienia wsparcia rodzinom dotkniętym problemem autyzmu. Ustawa o pomocy społecznej z dnia 29 listopada 1990 roku zakłada świadczenie usług opiekuńczych, w tym specjalistycznych, w miejscu zamieszkania (art. 10 ust. 2) Specjalistyczne usługi opiekuńcze są świadczeniem rehabilitacyjnym - zbiorowym w środowiskowych domach samopomocy lub indywidualnym w postaci zajęć usprawniających. Przyznawane są dzieciom niepełnosprawnym przez gminne lub miejskie ośrodki pomocy społecznej a ich koszt pokrywany jest przez właściwy terytorialnie urząd wojewódzki. Usługi te uzależnione są od możliwości finansowych gminy a zatem nie są obowiązkowe. Specjalistyczne usługi opiekuńcze (w skrócie: S. U. O.) są odpłatne a wysokość tych opłat jest uzależniona od dochodu na osobę w rodzinie ( tabela wysokości opłat w procentach w załączeniu ). ODPŁATNOŚĆ ZA SPECJALISTYCZNE USŁUGI DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI (ustala się w zależności od dochodu na osobę w rodzinie) od 1.06.2002 r. Dochód na osobę w złotych Wysokość odpłatności w procentach ustalona od ceny usługi dla: osób samotnie gospodarujących osób w gospodarstwach wieloosobowych do 461 Nieodpłatnie Nieodpłatnie 462-752 3 7 753-1.003 7 15 1.004-1.171 15 25 1.254-1.337 30 40 1.254-1.337 60 70 1.338-1.504 90 100 powyżej 1.504 100 100 Podstawa prawna Obwieszczenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dn. 13 kwietnia 2000 r. w sprawie wskaźnika waloryzacji i kwot po waloryzacji oraz wysokości świadczeń z pomocy społecznej od dnia 1 czerwca 2000 r. (MP Nr 11 poz. 234).
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dn. 18 grudnia 1996 r. w sprawie rodzajów specjalistycznych usług opiekuńczych oraz kwalifikacji osób świadczących takie usługi. (Dz.U. z 1997 r. Nr 2, poz. 12). O przyznanie S. U. O. rodzice, prawni opiekunowie dziecka zwracają się do ośrodka pomocy społecznej. Do podania należy dołączyć zaświadczenie lekarza specjalisty. W Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1997 r. (Dz. U. Nr 2 z 1997 r. ) wymienia się rodzaje S. U. O. dla dzieci niepełnosprawnych, z których najważniejsze to : - usprawnianie do funkcjonowania w społeczeństwie - wspieranie psychologiczno - pedagogiczne i edukacyjno - terapeutyczne oraz rehabilitacja fizyczna Jako osoby świadczące S. U. O. wymienia się psychologa, pedagoga, logopedę i pielęgniarkę, jednocześnie stawiając warunek: półroczny staż w psychiatrycznej placówce opiekuńczej lub leczniczej. Zbiorowe S. U. O. dla osób niepełnosprawnych świadczone są w środowiskowych domach samopomocy (Ś. D. S.). Domy te prowadzone są przez powiaty w ramach zadań zleconych. Mogą je prowadzić również organizacje pozarządowe, kościoły i związki wyznaniowe. Ś. D. S. finansowane są przez wojewodę. Należy podkreślić, iż S. U. O. nie może zastąpić zasiłek stały. zasiłek stały z pomocy społecznej Zasiłek stały przyznawany jest osobie, która rezygnuje z pracy zawodowej z powodu konieczności zapewnienia opieki swojemu niepełnosprawnemu dziecku. Należy się tylko wtedy, gdy dochód na osobę w rodzinie nie przekracza półtorakrotnego dochodu określonego wart. 4 U stawy o pomocy społecznej, a dziecko otrzymuje zasiłek pielęgnacyjny. Zasiłek stały ma stanowić częściową rekompensatę utraconych przez rodzica zarobków i nie może zastępować świadczeń rehabilitacyjnych. zasiłek pielęgnacyjny O przyznaniu zasiłku pielęgnacyjnego decyduje powiatowy zespół ds. orzekania o niepełnosprawności działający przy starostwie ( na mocy ustawy z dn. 17. 12.2001 r. ). Ubiegający się o przyznanie zasiłku pielęgnacyjnego dla swojego dziecka rodzice winni przedstawić zaświadczenie lekarza zajmującego się dzieckiem oraz orzeczenie o niepełnosprawności wydane przez w. w zespół. Zasiłek pielęgnacyjny wypłacany jest przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych i przysługuje każdemu niepełnosprawnemu dziecku. 2.Podstawowe uprawnienia i ulgi dla osób niepełnosprawnych Jednym z podstawowych dokumentów dotyczących osób niepełnosprawnych jest KARTA PRAW OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH. Karta jest aktem ogólnym, nie gwarantuje konkretnych uprawnień, można się jednak powoływać na nią jako obowiązujący akt uchwalony przez Sejm RP. W karcie wymienione są prawa osób niepełnosprawnych m.in.: prawo do opieki medycznej i rehabilitacji. prawo do nauki w szkoła wspólnie z osobami sprawnymi. prawo do pełnego uczestnictwa w życiu publicznym. Osoby niepełnosprawne korzystają ze szczególnych przywilejów w różnych aspektach życia. Ich celem jest głównie zapewnienie tym osobom
równych szans w życiu społecznym i zawodowym. Zasada niedyskryminacji oraz prawo do samodzielnego i aktywnego życia ma nie tylko aspekt społeczny, ale przede wszystkim ma niwelować rzeczywiste bariery, jakie w codziennym życiu napotykają osoby niepełnosprawne (Karta Praw Osób Niepełnosprawnych). Niepełnosprawność jest zatem tytułem do korzystania z licznych ulg i preferencji a ochrona w tym zakresie znalazła swój wyraz w przepisach prawnych. Przywileje przysługujące w urzędach Osoby niepełnosprawne lub z dzieckiem niepełnosprawnym mogą załatwiać sprawy poza kolejnością w instytucjach, urzędach publicznych oraz sklepach ( Dz. u. Z 1998 r., Nr 64, poz. 414 z późn. zm. ) Ulgi na przejazdy Od 1 sierpnia 2002r. Wszystkie ulgi obowiązują tylko w 2 klasie pociągów, tylko w określonych kategoriach pociągów na podstawie określonych rodzajów biletów. Do 78 proc. ulgi przy przejazdach środkami publicznego transportu kolejowego w pociągach osobowych i pospiesznych oraz środkami transportu autobusowego, na podstawie biletu jednorazowego uprawnione są następujące osoby: jedno z rodziców lub opiekun towarzyszący dziecku niepełnosprawnemu oraz dzieci i młodzież dotknięte niepełnosprawnością. Uprawnienie to obejmuje wyłącznie przejazd z miejsca zamieszkania lub miejsca pobytu do przedszkola, szkoły, placówki oświatowo wychowawczej, specjalnego ośrodka szkolno wychowawczego, specjalnego ośrodka wychowawczego, ośrodka rehabilitacyjno wychowawczego, domu pomocy społecznej, ośrodka wsparcia, zakładu opieki zdrowotnej, poradni psychologiczno pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej, i z powrotem. Parkowanie pojazdów osobowych O wyznaczenie ogólnodostępnego zastrzeżonego miejsca postojowego (parkingu) może starać się m. in. osoba opiekująca się osobą niepełnosprawną posiadająca zaświadczenie o pobieraniu zasiłku pielęgnacyjnego na dziecko, uzupełnione zaświadczeniem lekarskim o niepełnosprawności. Ulgowe bilety do muzeów Od 7 listopada 1997 r. wprowadzenie ulgowych opłat dla osób niepełnosprawnych wraz z opiekunami jest obowiązkiem muzeów państwowych (Dz. u. z 1997 r., Nr 130, poz. 854). Opłata ulgowa za wstęp do muzeum przysługuje za okazaniem stosownych dokumentów. Odliczenia od dochodu Od dochodu odliczane są wydatki na cele rehabilitacyjne. Są to następujące wydatki: 1. adaptacja i wyposażenie mieszkań oraz budynków mieszkalnych stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności, a więc przede wszystkim likwidacja barier architektonicznych, 2. przystosowanie pojazdów mechanicznych do potrzeb wynikających z niepełnosprawności. Dotyczy to tzw. oprzyrządowania, np. montaż bagażnika na wózek inwalidzki, 3. zakup i naprawa indywidualnego sprzętu i narzędzi technicznych niezbędnych w rehabilitacji stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności. Zasadą podstawową jest związek pomiędzy przedmiotem/sprzętem a konkretną niepełnosprawnością, 4. zakup wydawnictw i materiałów szkoleniowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności (książki, kasety audio, wideo,
broszury, prasa dla osób niepełnosprawnych), 5. odpłatność za pobyt na turnusie rehabilitacyjno usprawniającym, 6. odpłatność za pobyt na leczeniu sanatoryjnym, 7. opiekę pielęgniarską w domu nad osobą niepełnosprawną w okresie przewlekłej choroby, 8. kolonie i obozy dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej oraz dzieci osób niepełnosprawnych, 9. leki w wysokości stanowiącej nadwyżkę ponad kwotę 152 zł ( w 2003 r), jeżeli lekarz specjalista stwierdzi, że osoba niepełnosprawna powinna stosować określone leki stale lub czasowo, 10. opłacenie przewodników osób niewidomych I i II grupy inwalidztwa oraz osób z niepełnosprawnością narządu ruchu z I grupą inwalidztwa, 11.utrzymanie przez osoby niewidome psa przewodnika, 12.odpłatny, konieczny przewóz na niezbędne zabiegi leczniczo rehabilitacyjne, 13.używanie samochodu osobowego, stanowiącego własność osoby niepełnosprawnej zaliczonej do I lub II grupy inwalidzkiej lub podatnika mającego na utrzymaniu osobę niepełnosprawną zaliczoną do I lub II grupy inwalidztwa albo dzieci niepełnosprawne do lat 16, dla potrzeb związanych z koniecznym przewozem na niezbędne zabiegi leczniczo rehabilitacyjne 14.odpłatne przejazdy środkami transportu publicznego związane z pobytem na : a. turnusie rehabilitacyjno usprawniającym b. leczeniu sanatoryjnym w placówkach leczniczo sanatoryjnych, rehabilitacyjno szkoleniowych i leczniczo opiekuńczych oraz szkolno wychowawczych c. koloniach i obozach dla dzieci oraz młodzieży niepełnosprawnej oraz dzieci osób niepełnosprawnych. UWAGA! Wydatki na cele rehabilitacyjne można odliczyć, jeśli nie były finansowane ze środków państwowego Funduszu osób Niepełnosprawnych (PFRON), zakładowego funduszu rehabilitacji, kas chorych albo nie zwrócono ich podatnikowi w jakiejkolwiek innej formie. W przypadku, gdy wydatki były częściowo finansowane z tych źródeł, odlicza się różnicę pomiędzy poniesionymi wydatkami a kwotą dofinansowania. Odlicza się te wydatki, które podatnik pokrył sam. 3. Warto wiedzieć: Jak wychowywać i kształcić dziecko niepełnosprawne, aby mu pomóc? W ostatnim dziesięcioleciu w Polsce dokonały się zmiany w sposobie rozwiązywania problemu rewalidacji dzieci niepełnosprawnych. Dotychczasowa tendencja do izolacji osób niepełnosprawnych została wyparta przez ideę integracji, a więc stwarzanie takich samych dla wszystkich warunków i możliwości rozwoju. Integracja społeczna stała się nadrzędną wartością w procesie wychowania i kształcenia dziecka niepełnosprawnego. A. Hulek, znany polski pedagog, wypowiadając się na temat wdrażania integracji w Polsce stwierdził m. in. : 1. osoby niepełnosprawne ( także dzieci i młodzież ) mają prawo żyć wśród pełnosprawnych w zwykłych warunkach, na równych prawach i w miarę możliwości winny mieć podobne obowiązki. 2. Żadne dziecko bez względu na rodzaj odchylenia od normy nie powinno być pozbawione możliwości kształcenia się.
Przygotowanie dziecka niepełnosprawnego do pełnego udziału w życiu społecznym ma dla niego ogromne znaczenie. Jego dalsze losy będą bowiem zależały od tego jaką wiedzę i umiejętności zdobędzie jako dziecko. Na podkreślenie zasługuje także fakt, iż również zdrowe dzieci odnoszą korzyści z kontaktów z niepełnosprawnymi. Uczą się bowiem tolerancji, wrażliwości, udzielania pomocy. Integracja społeczna jest procesem skomplikowanym. Nie wystarczy bowiem sama obecność dzieci niepełnosprawnych w jednej grupie ze zdrowymi. Jakie zatem warunki należy spełnić, aby integracja przynosiła zamierzony efekt? W założeniach programowych integracyjnych placówek edukacyjnych (Rościszewska Woźniak, 1991) proces integracji realizowany jest przez: 1.wzajemne poznanie się dzieci zdrowych i niepełnosprawnych w atmosferze akceptacji i zaufania; 2. traktowanie niepełnosprawności jako jednej z wielu cech osobowości dziecka; 3. maksymalny rozwój możliwości i zainteresowań dziecka; 4. kreowanie relacji społecznych między dziećmi zdrowymi i niepełnosprawnymi ( niedopuszczanie do lekceważenia i odrzucania dzieci chorych, a także ich nadmiernego ochraniania przez otoczenie). Integracyjne placówki edukacyjne powstały z myślą o korzyściach psychospołecznych nie tylko dzieci niepełnosprawnych, ale także dzieci zdrowych. Integracja nie może się odbywać kosztem którejkolwiek z tych grup dzieci. Zatem w doborze dzieci niepełnosprawnych do grup integracyjnych należy uwzględniać odpowiednie proporcje liczby dzieci z obu grup a także specyfikę i głębokość zaburzeń dzieci niepełnosprawnych. Różnorodność występujących u dzieci niepełnosprawnych zaburzeń wymaga indywidualizacji oddziaływań pedagogicznych, zapewnienia specjalistycznej terapii. Zapewnienie dziecku niepełnosprawnemu indywidualnej specjalistycznej, dostosowanej do rodzaju jego niesprawności terapii jest warunkiem powodzenia dziecka w przedszkolu, szkole. Proces integracji prowadzony przez placówki edukacyjne winien być wspierany przez środowisko rodzinne dziecka niepełnosprawnego. Dobra współpraca z domem rodzinnym dziecka, wspólnie, zarówno przez pedagogów w placówce jak i rodziców / opiekunów dziecka w domu, realizowany program rewalidacji jest kolejnym warunkiem osiągnięcia zamierzonego celu. Prawidłowy proces integracji nie może przebiegać bez wsparcia różnych instytucji i organizacji działających na rzecz osób niepełnosprawnych, które wymieniliśmy w jednym z rozdziałów naszego informatora. Zaangażowanie jak najszerszych kręgów społecznych w rozwiązywanie problemu efektywnego przywracania dzieci niepełnosprawnych społeczeństwu daje szansę na powodzenie tego procesu. Przypominamy, że każde dziecko niepełnosprawne winno realizować obowiązek szkolny w odpowiedniej placówce edukacyjnej. Warunkiem przyjęcia dziecka do szkoły lub przedszkola dla dzieci niepełnosprawnych jest przedłożenie orzeczenia o niepełnosprawności dziecka oraz orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego. Orzeczenie o niepełnosprawności wydaje w Łodzi MIEJSKI ZESPÓŁ DO SPRAW ORZEKANIA O NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI przy MIEJSKIM OŚRODKU POMOCY SPOŁECZNEJ ul. Lecznicza 6, tel. 682 51 17 Orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego wydaje w Łodzi SPECJALISTYCZNA PORADNIA PSYCHOLOGICZNO PEDAGOGICZNA DORADZTWA ZAWODOWEGO i DLA DZIECI Z WADAMI ROZWOJOWYMI, al. Ks. Kard. Wyszyńskiego 86 tel. 688 16 68
Gdzie można szukać pomocy dla osób niepełnosprawnych? Osoby niepełnosprawne w Polsce mają swoją reprezentację w postaci wielu stowarzyszeń, fundacji, grup samopomocowych działających na ich rzecz a także ogólnopolskiego Sejmiku Osób Niepełnosprawnych oraz Krajowej Rady Osób Niepełnosprawnych. Istnieją również instytucje publiczne działające na rzecz osób niepełnosprawnych. Jest to np. Pełnomocnik Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych. Pomoc dla dziecka niepełnosprawnego można uzyskać w następujących placówkach: - specjalistyczne poradnie zaburzeń rozwoju - poradnie zdrowia psychicznego - dzienne ośrodki dla dzieci niepełnosprawnych - placówki oświatowe dla dzieci niepełnosprawnych - placówki oświatowe integracyjne - ośrodki pomocy społecznej - Środowiskowe Domy Samopomocy - punkty konsultacyjne nie opłacane z ubezpieczenia zdrowotnego organizacje pozarządowe - stowarzyszenia, fundacje. Adresy i telefony łódzkich instytucji, do których można zwrócić się o pomoc: MIEJSKI OŚRODEK POMOCY SPOŁECZNEJ ul. Piotrkowska 149 90 440 Łódź tel. 637 72 45 lub 632 39 36, fax 632 41 30 e mail kin@mops.lodz.pl BIURO RZECZNIKA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH ul. Sienkiewicza 5 90 113 Łódź tel. 638 45 40 ŁÓDZKI SEJMIK OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH (ŁSON) ul. Sienkiewicza 5 90 113 Łódź tel. 638 45 43 PORADNIE PSYCHOLOGICZNO PEDAGOGICZNE 1. ul. Łagiewnicka 54 / 56 tel. 250 38 70 2. ul. Kilińskiego 141 tel. 676 73 05 3. ul. Kardynała Wyszyńskiego 86 tel. 688 16 68 lub 688 21 62 4. ul. Hipoteczna 3 / 5 tel. 651 49 72 lub 653 76 75 5. ul. Motylowa 3 tel. 659 15 81 6. ul. Piłsudskiego 101 tel. 674 58 73 7. ul. Kopernika 40 tel. 637 16 08 8. ul. Rzgowska 25 tel. 681 92 82 KLINIKA ZABURZEŃ ROZWOJU NAVICULA - CENTRUM ul. Chocianowicka 198, 93 460 Łódź, tel. 680 21 00 fax 680 21 01 e mail navicula @ life pl. ul.k.cedry 2, 91-129 Łódź, tel/fax 611-83-45 e-mail fundacja@navicula.pl