MATERIAŁ POWTÓRZENIOWY DO TESTÓW DLA KLAS TRZECICH GIMNAZJUM 1. Uzupełnij tabelę odpowiednimi literami WŁAŚCIWOŚCI POŁUDNIKÓW WŁAŚCIWOŚCI RÓWNOLEŻNIKÓW A wskazują kierunek E W B są równej długości C mają kształt okręgów D wskazują kierunek N S E łączą się na biegunach F mają kształt półokręgów G są różnej długości H są do siebie równoległe 2. Do podanych długości dopasuj odpowiadające im nazwy ( równik / promień biegunowy / promień równikowy / promień średni ) 6371 km 40075 km 6378 km 6357 km 3. Podaj współrzędne obiektów zaznaczonych na mapach z dokładnością do 1 o 1
4. Oblicz rozciągłość Morza Kaspijskiego. Rozciągłość południkowa = Rozciągłość równoleżnikowa = 5. Uzupełnij tabelę 6. Odległość między miastami na mapie w skali 1:2 500 000 wynosi 12cm, oblicz odległość rzeczywistą. 7. Odległość rzeczywista między miastami wynosi 2 400km, oblicz jaka to będzie odległości skali 1:2 000 000 8. Odległość rzeczywista między miastami wynosi 570km a na mapie 19cm, oblicz liczbową skalę tej mapy. 2
9. Przy każdej mapie dopisz jej rodzaj i skalę Rodzaje map ( tematyczna / plan / hipsometryczna / topograficzna ) Skale ( 1:50 000 / 1:5 000 000 / 1:5 000 / 1:500 000 ) Stare miasto w Krakowie Mapa ścienna Polski Kazimierski Park Krajobrazowy Opady roczne w Australii (atlas) 10. a) Azymut z punktu P do kładki wynosi... b) Azymut 135 o z punktu P prowadzi do... c) Turysta, który chce dojść z kładki do ostańca przez punkt P powinien iść najpierw w kierunku... a następnie w kierunku... d) Odległość z gajówki do wieży obserwacyjnej wynosi... 11. Podany rysunek przedstawia ( dolinę / kotlinę / pagórek / wzgórze ) 3
12. Przerywaną linią zaznacz na mapie w południowo-zachodniej części jeziora bezpieczne kąpielisko o głębokości do 1,5m. Największa głębokość tego jeziora wynosi... 13. Kryptodepresją nazywamy tą część dna jeziora, która znajduje się poniżej poziomu morza. Na jakiej wysokości n.p.m. jest lustro jeziora Gardno jeśli jego głębokość wynosi 8,5m a kryptodepresja wynosi 3m. 14. a) Wysokość bezwzględna szczytu K = b) Wysokość bezwzględna punktu D = c) Wysokość szczytu K względem miejsca wypoczynku W = d) Na przełęczy znajduje się punkt... a w dolinie punkt... e) Gdyby w dolinie płynęła rzeka to płynęłaby ona w kierunku... 4
15. Prędkość marszu wynosi 1 godzina na 5 km w poziomie, na każde 100 m wzniesienia trzeba dodać 10 min. Ścieżka z miejsca wypoczynku W na szczyt G ma długość 10 km. Oblicz ile czasu zajmie pokonanie trasy z W do G bez przystanków (wynik zaokrąglij do 10 minut). 16. Do podanej mapy przyporządkuj metodę, za pomocą której ją przestawiono. Metody ( kartogramu / izolinii / kartodiagramu / sygnaturowa) a) Surowce mineralne Polski b) Wskaźnik urbanizacji w województwach c) Suma opadów rocznych w Europie d) Struktura zatrudnienia w Unii Europejskiej 17. Uzupełnij tabelę obrotowy Następstwa ruchów Ziemi obiegowy A spłaszczenie Ziemi na biegunach B dzień i noc C pory roku D zmienna długość trwania dnia i nocy E znaki Zodiaku F pozorny ruch ciał niebieskich(słońca, gwiazd) G siła Coriolisa 18. Uzupełnij tabelę Strefa oświetlenia Ziemi Położenie Cechy okołobiegunowa umiarkowana międzyzwrotnikowa Położenie Cechy A zwrotnik Raka zwrotnik Koziorożca 1 występują dni i noce polarne B koło podbiegunowe biegun 2 zmienia się długość trwania dnia i nocy C zwrotnik koło podbiegunowe 3 słońce góruje w zenicie 19. Ustaw S Słońce, Z Ziemia, K księżyc w takiej kolejności aby wystąpiło zaćmienie a) Słońca - b) Księżyca c) 20. Uzupełnij tabelę Data rozpoczęcia 21.03. 22.06. 23.09. 22.12. Nazwa dnia Miejsce górowania słońca w zenicie Pora roku na półkuli północnej Pora roku na półkuli południowej 5
21. Podkreśl lata przestępne:1368, 1684, 1200, 1254, 1978, 1900, 2042, 1492. 22. Uzupełnij zdania Rysunek przedstawia przesilenie..., które przypada w dniu... Tego dnia słońce góruje w zenicie na równoleżniku... Ma on szerokość geograficzną...na równiku dzień trwa..., na półkuli N dzień jest wtedy naj..., na półkuli S dzień jest naj... Wokół bieguna S jest wówczas... 23. Na północ od pewnego równoleżnika słońce codziennie wschodzi i zachodzi a na południe od niego występują dni i noce polarne. Opis ten dotyczy równoleżnika... 24. Na mapie zaznaczono punkty obserwacyjne R, X, Y, W, w których dokonano pomiaru wysokości słońca w momencie górowania w dniu równonocy jesiennej. Do podanych zdań dopisz litery P (prawda) lub F (fałsz) a) Najniżej słońce góruje w punkcie R ( ) b) Najpóźniej słońce góruje w punkcie W ( ) c) Jeśli w punkcie X słońce wschodzi to w punkcie W już wzeszło ( ) d) Najwyżej słońce góruje w punkcie W ( ) e) Najwcześniejsza godzina jest w punkcie W ( ) f) Najpóźniej słońce zajdzie w punkcie Y ( ) g) W punkcie X słońce góruje niżej niż punkcie W ( ) 6
h) Największą prędkość liniową ma punkt R ( ) i) Prędkość kątowa punktów W i Y jest taka sama ( ) j) Jeśli w punkcie X zachodzi słońce to w punkcie Y jest już noc ( ) 25. Na podstawie załączonej poniżej mapy podaj w nowym Orleanie a) godzina b) dzień tygodnia 26. W Londynie słońce góruje i jest godzina 12:00. Oblicz która godzina jest w Warszawie 21 o E czasu; a) Słonecznego = b) Strefowego = c) Urzędowego = d) Uniwersalnego = 7
27. Na poniższym rysunku za pomocą cyfr zaznaczono dzienne łuki słońca w Krakowie, przyporządkuj im rozpoczynające się pory roku; 1 2 3 28. Na podstawie danych z tabeli dla Warszawy podaj: a) Roczna amplituda powietrza = b) Klimatyczna zima przypada na miesiące c) Przedwiośnie to d) Wiosna to e) Lato jest w f) Jesień to g) Przedzimie to miesiąc h) Najniższą sumę opadów odnotowano w - i) Suma opadów rocznych = j) Średnia temperatura roczna = 8
29. Na poniższym rysunku wpisz w odpowiednie miejsce W wyż i N niż, oraz dorysuj strzałki ruchu powietrza w tych układach. Skreśl błędne stwierdzenia w zdaniach: W wyżu powietrze unosi się /opada ponieważ jest zimne/ciepłe W niżu powietrze unosi się /opada ponieważ jest zimne/ciepłe. 30. Na podstawie diagramu napisz jaka jest i w jakim miesiącu występuje a) Temperatura maksymalna = b) Temperatura minimalna = c) Opady maksymalne = d) Opady minimalne = e) Amplituda temperatury= f) Ilość miesięcy z temperaturą ujemną = 9
31. Ustaw w kolejności zdania: A) Skraplanie pary wodnej na jądrach kondensacji B) Parowanie wody z powierzchni ziemi C) Łączenie się kropelek wody w chmurze D) Unoszenie się i oziębianie pary wodnej E) Opad F) Powstawanie chmury (B) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) 32. Oblicz temperaturę powietrza na szczycie Mt.Everestu (8850m n.p.m.) jeśli u jego podnóża na Nizinie Gangesu na wysokości 200m n.p.m. jest + 28,6 o C, przyjmij średni spadek temperatury z wysokością 0,6 o C/100m. 33. Na rysunku wpisz w kwadraty litery W-wyż, N niż, zaznacz strzałkami kierunki pasatów. Pasaty to wiatry sezonowe/stałe występują w strefie międzyzwrotnikowej/umiarkowanej. Skreśl niepotrzebne stwierdzenia. 34. Skreśl błędne określenia a) Monsun letni to wiatr sezonowy/stały, latem wieje z lądu w kierunku oceanu/ oceanu w kierunku lądu, przynosi pogodę słoneczną/deszczową oraz gorącą/chłodną b) bryza to wiatr sezonowy/zmienny, w nocy wieje w kierunku morza/lądu c) Fen (halny) to wiatr lokalny, występuje po dowietrznej/zawietrznej stronie gór 35. Uzupełnij tabelę Powolny opad drobnych kropelek wody Kryształki ludu osadzające się na trawie Warstwa lodu na jezdniach i chodnikach Kropelki wody osadzające się na trawie Kryształki lodu osadzające się na gałęziach drzew Grad, gołoledź, rosa, deszcz, szron, szadź, mżawka. 10
36. Na podstawie diagramów podpisz klimat kontynentalny i morski oraz podaj dwie podstawowe różnice między nimi. Klimat... Klimat... Klimat kontynentalny różni się od morskiego: a) b) 37. 38. Na rysunku zaznacz literą C- front ciepły a literą Z- front chłodny, oraz dorysuj strzałki ruchu powietrza. Na froncie ciepłym opady są długotrwałe/krótkotrwałe, oraz intensywne/słabe. (niepotrzebne skreśl) 11
39. Zasolenie czyli ilość gramów soli rozpuszczonych w kilogramie wody wynosi średnio 35% 0, objaśnij dlaczego: a) Na równiku zasolenie jest mniejsze niż na zwrotnikach b) W okolicach podbiegunowych zasolenie jest mniejsze niż w szerokościach umiarkowanych 40. Jak powinny być ustawione Ziemia, Księżyc, Słońce,aby amplituda pływów była najwyższa, a jak aby była najniższa? 41. 42. Dokończ zdania wpisując ile czasu płynie rzeka i w jakim klimacie takie rzeki występują: a) Rzeki stałe płyną przez... b) Rzeki epizodyczne płyną przez... c) Rzeki okresowe płyną przez... 12
43. 44. W puste kółka na rysunku wstaw: N warstwa nieprzepuszczalna, oraz P - warstwa przepuszczalna. Samoczynny wypływ wody następuje w studni oznaczonej literą..., zasilanie wód podziemnych odbywa się na obszarze oznaczonym cyfrą....występowanie wód artezyjskich związane jest z rzeźbą terenu zwaną... 45. Ponumeruj w kolejności warstwy budujące naszą planetę zaczynając od zewnętrznej : - płaszcz zewnętrzny - jądro wewnętrzne - skorupa - jądro zewnętrzne - płaszcz wewnętrzny 46. Do każdej rubryki wpisz co najmniej po jednym przykładzie skał magmowe osadowe przeobrażone głębinowe wylewne okruchowe pochodzenia pochodzenia Z węglaorganicznego chemicznego zwięzłe sypkie z roślin zwierząt Z wapienia- Z piaskowca- 13
47. Na podstawie przekroju podaj kolejność wydarzeń geologicznych zapisanych w tabeli za pomocą cyfr 1 6. (lub 1-7) Proces geologiczny Występowanie jeziora Występowanie morza Występowanie lądolodu Wstrząsy tektoniczne Występowanie rzeki Wybuch wulkanu Kolejność 48. Do podanych w tabeli orogenez (ruchów górotwórczych) przyporządkuj góry występujące w Polsce, których powstanie wiąże się z tymi orogenezami. W tabeli fałdowania ułożone są od najmłodszego do najstarszego. Nazwa orogenezy Alpejska Hercyńska Kaledońska Pasmo górskie Pasma górskie: Karpaty, Góry Świętokrzyskie, Sudety. 14
49. Wietrzenie to proces kruszenia skał, zachodzi ono pod wpływem: a) Termiczne b) Mrozowe c) Biologiczne d) Chemiczne 50. Uzupełnij tabelę. Proces geologiczny Czynnik erozyjny Forma erozyjna Forma akumulacyjna Erozja wodna (rzeczna) Erozja morska (abrazja) Erozja wietrzna (korazja) Erozja lodowcowa a) Czynniki erozyjne: wiatr / woda płynąca / fale morskie / lód b) Formy erozyjne: dolina U-kształtna / klif / dolina V-kształtna / grzyb skalny / c) Formy akumulacyjne: morena / delta / wydma / mierzeja 51. 15
52. W kółkach na rysunku zaznacz odpowiednimi numerami. Wysokość granicy wieloletniego śniegu zależy od : a) Szerokości geograficznej- im większa tym granica wiecznego śniegu jest wyżej/niżej b) Wielkości opadów śniegu-im większe tym granica wiecznego śniegu jest wyżej/niżej 16
53. Poniższe mapki przedstawiają różne typy wybrzeży, wpisz ich nazwy przy każdej z map / limanowe / lagunowe / fiordowe / mierzejewo-zalewowe / riasowe / szkierowe / dalmatyńskie / Życzę powodzenia i satysfakcji z dobrze rozwiązanych zadań. Opracował - Leszek Rukasz 17
O D P O W I E D Z I 1. Południki B,D,E, F Równoleżniki A, C, G, H 2. Promień średni Równik Promień równikowy Promień biegunowy 3. Dublin 53 o N, 6 o W Londyn 52 o N, 0 o Paryż 48 o N, 2 o W Kinszasa 5 o S, 16 o E Kisangani 1 o N, 25 o E 4. Południkowa = 10 o równoleżnikowa= 7 o 5. Mianowana 1cm 1km Liczbowa 1: 120 000 Liczbowa 1:550 000 mianowana 1cm 5,5km Mianowana 1cm 300km 6. 300 km 7. 120 cm 8. 1:3 000 000 9. Plan 1:5 000 Hipsometryczna 1:500 000 Topograficzna 1:50 000 Tematyczna 1:5 000 000 10. 270 o Wieży obserwacyjnej E, NE 250m 11. Kotlinę 12. 3 3,5m 13. 5,5 m n.p.m. 14. 1010 m n.p.m. 600 700m n.p.m. 310m Przełęcz D dolina S NE 15. 3 h (3 h 2 min) 16. Sygnaturowa Kartogramu Izolinii Kartodiagramu 17. Obrotowy A, B, F, G obiegowy C, D, E 18. B 1 C 2 A 3 18
19. Słońca S K Z księżyca S Z K 20. 21.03. równonoc wiosenna, równik, wiosna, jesień 22.06. przesilenie letnie, zw. Raka, lato, zima 23.09. równonoc jesienna, równik, jesień, wiosna 22.12. przesilenie zimowe, zw. Koziorożca, zima, lato 21. 1368, 1684, 1200, 1492 22. Zimowe, 22 XII, zw. Koziorożca, 22 o 27 / S, 12 h, krótszy, dłuższy, dzień polarny 23. 66 o 33 / S 24. a) P b)f c) P d) F e) F f) P g) P h) F i) P j) F 25. 17:00 wtorek 26. a) 13:24 b) 13:00 c) 13:00 d) 12:00 27. 1-lato, 2-wiosna,jesien, 3-zima 28. a) 22,7 o C b) XII I, II c) III d) IV, V e)vi, VII, VIII f) IX, X, g) XI h) III i) 558mm j) 8,06 o C 29. I N do środka, II W na zewnątrz W wyżu opada/zimne W niżu unosi/ciepłe 30. a) 20 o C VII b) -18 o C I c) 50mm VII d)12mm II e) 38 o C f) 5 31. B- D- A- F- C- E 32. -23,3 o C 33. W stałe/ międzyzwrotnikowej N W 34. a) sezonowy/oceanu w kierunku lądu/deszczową/ gorąca b) zmienny/morza c) zawietrznej 35. mżawka, szron, gołoledź, rosa, szadź 36. morski kontynentalny a) ilością opadów b) amplitudą temperatury rocznej 37. Podzwrotnikowa - morski - makia Okołobiegunowa subpolarny tundra Zwrotnikowa kontynentalny suchy pustynia Umiarkowana ciepła przejściowy las mieszany Równikowa podrównikowy sawanna Umiarkowana chłodna kontynentalny tajga 38. Z - C długotrwałe/słabe 39. a) duże opady b) topnienie lodowców, małe parowanie 19
40. najwyższa - w jednej linii S Z K Najniższa - pod kątem prostym S Z K 41. wilgotne B, D, E, F suche A, C 42. a) cały rok w klimatach wilgotnych b) kilka godzin w klimatach kontynentalnych suchych c) kilka miesięcy w porze wilgotnej klimat podrównikowy lub monsunowy. 43. dział wodny 44.na rysunku : N, P C, 5, kotlina 45. 3 1 5 4 2 46. granit, bazalt. Piaskowiec, piasek, węgiel, wapień, sól, z węgla diament, z wapienia marmur, z piaskowca kwarcyt 47. 5 1 6 2 4 3 48. Karpaty Sudety Góry Świętokrzyskie 49.a) gwałtowne zmiany temperatury b) zamarzająca w szczelinach woda c) organizmy żywe d) kwaśne opady 50. Woda płynąca dolina v-kształtna delta Fale morskie klif mierzeja Wiatr grzyb skalny wydma Lód dolina u-kształtna morena 51. energia słoneczna procesy zewnętrzne (akumulacja, wietrzenie, erozja) energia wnętrza Ziemi procesy wewnętrzne (ruchy górotwórcze, trzęsienia ziemi, działalność wulkanów) 52. a) niżej b) niżej 53. Kolejno: mierzejewo-zalewowe, lagunowe, szkierowe, riasowe, dalmatyńskie, limanowe, fiordowe. 20