Biogazownie w Wielkopolsce: potencjał i możliwości rozwoju

Biogazownie w Wielkopolsce: potencjał i możliwości rozwoju Biogazownie w Wielkopolsce: potencjał i możliwości rozwoju dr inż. Jacek Dach, dr inż. Krzysztof Pilarski Zakład Energetyki Systemów Rolnictwa Instytut Inżynierii Rolniczej Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Ul. Wojska Polskiego 50, 60-637 Poznań e-mail: jacek.dach@up.poznan.pl

1. Biogazownie rolnicze: stan obecny i perspektywy rozwoju?

Teoretycznie bardzo dobre perspektywy Plany i zobowiązania rządu RP: 1. W UE wprowadzenie zasady 3 x 20 do roku 2020 (wyjątek dla Polski 15% ze względu na ponad 90% oparcie energetyki na węglu). 2. Rada Ministrów podczas posiedzenia 13 lipca 2010. przyjęła dokument pt. Kierunki rozwoju biogazowni rolniczych w Polsce w latach 2010-2020. Biogazownie stanowią jeden z najważniejszych celów wyznaczonych przez "Politykę energetyczną Polski do 2030". Przewidywane wsparcie finansowe i legislacyjne 3. Dla przedsiębiorstw oraz rolników: biogazownie jako tanie 3. Dla przedsiębiorstw oraz rolników: biogazownie jako tanie źródło utylizacji odpadów umożliwiające uzyskanie dodatkowego dochodu

Wg urzędników Komisji Europejskiej w przyszłości w krajach Europy Centralnej 60% energii z OZE będzie wytwarzanej z biomasy, w tym najważniejszym składnikiem będzie biogaz. W Polsce ze względu na uwarunkowania geograficzne, biomasa będzie również podstawowym surowcem w dziedzinie Odnawialnych Źródeł Energii. Rząd RP planuje do 2020 r. budowę ponad 2000 biogazowni. i Możliwe są 3 scenariusze: -Osiągnięcie maksymalnie poziomu kilkuset biogazowni - Zrealizowanie założonego planu - Budowa kilku, a nawet kilkunastu tysięcy biogazowni (zwłaszcza małych i średnich, Wielkopolska może być liderem!) jeśli wejdą dyrektywa odorowa i podatek od emisji metanu.

Przy korzystnych warunkach tworzonych przez państwo rozwój biogazowni może być bardzo gwałtowny: Niemcy pomoc w wysokości 25% bezzwrotnej dotacji w 2006 roku powstało w ciągu roku blisko 1000 biogazowni Chiny pomoc w wysokości 100% kosztów inwestycji, liczba biogazowni wzrosła z 5 mln w 2004 roku do prawie 25 mln w roku 2009 Istotne: nie ma tam tylu uciążliwych barier administracyjnych i prawnych jak w Polsce, umożliwiających skuteczną blokadę inwestycji przez grupkę niezadowolonych osób Nastawienie społeczne jest znacznie bardziej pozytywne

Realne trudności: - Opór społeczny wynikający z niewiedzy, powielanie mitów i bzdur na temat biogazowni -Słabe rozeznanie tematu wśród administracji lokalnej skutkujące obawami i wydłużeniem procedur administracyjnych (postępowania administracyjne często zakończone negatywnie) - Krótkowzroczne postępowanie wielu firm skutkujące brakiem zaufania dla inwestorów

2. Perspektywy rozwoju biogazowni w Wielkopolsce

Wielkopolska posiada jeden z największych w kraju potencjał do budowy biogazowni. Dokument Perspektywy rozwoju produkcji energii ze źródeł odnawialnych stworzony w Departamencie Rolnictwa i Rozwoju Wsi Urzędu Marszałkowskiego w Poznaniu podkreśla korzyści z rozwoju OZE: 1. Bezpieczeństwo energetyczne. 2. Zmiana klimatu i globalne ocieplenie. 3. Wzrost popytu na elektryczność. 4. Konkurencyjność cen. 5. Rozwój regionu. W przypadku Wielkopolski rozwój biogazowni może dodatkowo umożliwić: - Przetrwanie i dalszy rozwój produkcji zwierzęcej. - Polepszenie stanu środowiska d i k i zapobieganie i erozji. - Wzrost zamożności rolników i przedsiębiorców wielkopolskich.

Duży udział użytków rolnych w powierzchni województwa

Wielkopolska: 226 gmin, wysoki poziom rozwoju rolnictwa. Wg planów rządowych: teoretycznie nawet ponad 200 dużych biogazowni (moc 1-2 MW) do 2020 r. Po wejściu w życie Dyrektywy antyodorowej konieczne stanie się ę również rozwijanie mniejszych biogazowni, przeznaczonych dla średnich i grup mniejszych gospodarstw. Potencjał ł rynkowy małych ł hbiogazowni iw Wielkopolsce: l - Produkcja zwierzęca (za GUS 2008 r.): bydło 0,8 mln sztuk, trzoda 4,6 mln, drób ponad 30 mln. - Produkcja roślinna: prawie 1,5 mln ha zasiewów. - Bardzo rozwinięty ę sektor przetwórstwa żywności, y generujący odpady (resztki warzywne, wywary, podłoże popieczarkowe, rzeźnie itp.).

Największa produkcja żywca w Wielkopolsce na tle kraju

Typowa biogazownia rolnicza w Niemczech (komora fermentacyjna 1000 m 3, moc 0,38 MW): gospodarstwo 280 ha, 220 sztuk bydła mlecznego, produkcja biogazu z gnojowicy, kiszonki z kukurydzy oraz z dodatkiem ziarna zbóż złej jakości i/lub słomy W przypadku dobrze działającej technologii zysk ze sprzedaży energii elektrycznej (i ewentualnie cieplnej) znacznie przewyższa dochody z produkcji bydła

Koszty pozyskania substratów czyli własne substraty to najlepsze rozwiązanieą * Surowce roślinne koszt zakupu nawet do 80-120 zł/t * Odchody zwierzęce przyjmuje się jako bezkosztowe * Odpady rolnicze i z przemysłu przetwórczego: bardzo korzystne rozwiązanie dla przedsiębiorcy: - Dodatkowy dochód za utylizację - Obniżenie uciążliwości odorowej i sanitarnej - Wysoka wydajność biogazowa - Brak problemów z transportem 1 tona gnojowicy: 20-25 m 3 biogazu (60% CH 4 ) 1 tona kiszonki z kukurydzy: 180 m 3 biogazu(56% CH 4 ) 1 tona odpadów zwierzęcych: 550 m 3 biogazu (68% CH 4 ) czyli licząc ą energetycznie przychód: 1 t = 550 m 3 * 2,9 kwh/m 3 = 1,595 MWh * 450 zł/mwh = 717 zł

3. Inwestycje w mniejsze biogazownie szansą y j j g ą rozwoju rynku OZE w Wielkopolsce

Jakie są ograniczenia prawne lub technologiczne przy takiej inwestycji? * Małe biogazownie mają łatwiejszą sytuację prawną z punktu widzenia uzyskiwanych pozwoleń. * Z powodów technologicznych nie mogą być one za małe (koszty ogrzewania zbiorników wzrastają proporcjonalnie z ich zmniejszaniem się). * Sieci energetyczne nie chcą podłączać instalacji mniejszych niż 50-70 kw mocy. * Niewielka moc (100-300 kw) ułatwia podłączenie małej biogazowni do sieci energetycznej nawet na obszarach o słabo rozwiniętej infrastrukturze energetycznej. Trzeba upewnić się, czy jest możliwe podłączenie do sieci (wysłać zapytanie do lokalnego operatora sieci).

Czy możliwe jest stawianie małych biogazowni na własne potrzeby w świetle prawa? * Przy produkcji całkowicie na własne potrzeby nie trzeba posiadać żadnych zezwoleń (poza ewentualnymi zezwoleniami budowlanymi zbiornik powyżej 25 m 3 objętości). * NIE opłaca się wytwarzać energii tylko na własne potrzeby. Sprzedaż całości energii elektrycznej i jej zakup na własne potrzeby jest najbardziej opłacalny. * Od 2010 r. rolnicy chcący produkować i sprzedawać energię elektryczną są zwolnieni z obowiązku ubiegania się o koncesję w URE, wystarczy wpis w ARR. * Małe biogazownie (poniżej 0,5 MW) mogą być zwolnione z obowiązku przeprowadzania skomplikowanej procedury wykonania raportu oddziaływania na środowisko, może być zastosowana karta informacyjna przedsięwzięcia.

Technologie: * Oferta firm zachodnich mało rozbudowana (firmy nie są zainteresowane wejściem w rynek biogazowni poniżej 04MW 0,4 mocy zbyt btmały ł zysk). * Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu dysponuje technologiami dla małych biogazowni rolniczych bazujących na podstawowych substratach rolniczych i odpadowych (gnojowica, obornik, kiszonki, buraki, wywar gorzelniany, serwatka, podłoże popieczarkowe, odpady z rzeźni). *S Specjaliści i z UP w Poznaniu dysponują również ż technologiami zagospodarowania pulpy pofermentacyjnej oraz badaniami jej wykorzystania jako nawozu rolniczego.

Schemat instalacji i najważniejsze koszty: Energia elektryczna Systemy y sterowania cieplna i monitoringu Agregat kogeneracyjny y Składowanie Składowanie / przygotowanie Fermentory przetworzenie substratów oraz instalacje pulpy Łączny koszt inwestycji dla biogazowni o mocy 0,25 MW el w wersji podstawowej - poniżej 1,5 mln zł (plus ewentualnie koszty opracowania technologii dla substratów tzw. trudnych )

Jakie przychody? Biogazownia o mocy 0,25 MW Praca w roku: 8000 h Wyprodukowana energia elektryczna: 2000 MWh Przychód z tytułu sprzedaży energii elektrycznej i zielonych certyfikatów: 2000 MWh * 450 zł/mwh = 900 000 zł rocznie Możliwy przychód z tytułu sprzedaży energii cieplnej (żółte certyfikaty t ok. 130 zł/mwh) dodatkowo d 260 000 złł Wykorzystanie pulpy pofermentacyjnej jako nawozu: Wartość 1 tony pulpy z uwagi na zawartość NPK: 45-70 zł, bardzo korzystne działanie na glebę, ę w tym antyerozyjne. yj W przyszłości: Uniknięcie kar płaconych za generowanie odorów

4. Podsumowanie

Podsumowując: Dobrze zaplanowana biogazownia i zasadniczo polepsza lokalnie l stan środowiska i zmniejsza zagrożenie sanitarne. Ale im większa biogazownia tym większe protesty społeczne! Konieczna jest edukacja społeczna w celu zmniejszenia protestów i obaw przed biogazowniami. i i Małe biogazownie mogą być tanie w budowie, a przy tym przynosić bardzo znaczący przychód rolnikom i małym przedsiębiorcom z branży żywnościowej. Małe biogazownie są szansą na znaczące zwiększenie dochodów sektora rolniczego i przemysłowego w Wielkopolsce Urząd Marszałkowski wraz z Uniwersytetem Przyrodniczym w Poznaniu współpracuje w celu budowy doświadczalnoedukacyjnej małej biogazowni w Gospodarstwie Doświadczalnym UP w Złotnikach k/poznania

Dziękuję za uwagę Kontakt: jacek.dach@up.poznan.pl www.ekolab.up.poznan.pl/